Ο Μανόλης Αναγνωστάκης διαβάζει Αναγνωστάκη (1977)

Συμπληρώνονται σήμερα 20 χρόνια από την αποδημία του σπουδαίου ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη (1925-2005), ενώ συγχρόνως η φετινή χρονιά, μαζί με τη συμπλήρωση ενός αιώνα από τη γέννηση των δύο κορυφαίων μας συνθετών Μίκη Θεοδωράκη και Μάνου Χατζιδάκι, σηματοδοτεί και την εκατοστή επέτειο από τη γέννηση του ποιητή, αν και είναι βέβαιο ότι δεν πρόκειται να αξιωθεί ανάλογης προβολής τιμητικών εκδηλώσεων σαν κι αυτές που ετοιμάζονται για τους δυο συνθέτες μας. 

Ο Μανόλης Αναγνωστάκης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου και άσκησε για πολλά χρόνια το επάγγελμα του ακτινολόγου γιατρού, ενώ από το 1978 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου και πέθανε στις 23 Ιουνίου 2005. Τα πρώτα ποιητικά του σκιρτήματα εκδηλώθηκαν ήδη από τα εφηβικά του χρόνια, ενώ από το 1945 άρχισε να δίνει το επίσημο παρών ξεκινώντας με την ποιητική συλλογή "Εποχές" που είχε δύο συνέχειες με τις αριθμητικές ενδείξεις "2" (1948) και "3" (1954), για να πάρουν κάτοπιν σειρά οι τρεις διαδοχικές συλλογές με τίτλο "Η συνέχεια" (1954-1962). Το 1956 και το 1971 κυκλοφόρησαν δύο συγκεντρωτικές εκδόσεις έργων του με τους τίτλους "Τα ποιήματα (1941-1956)" και "Τα ποιήματα (1941-1971). Το ενδιαφέρον του για την ποίηση επεκτάθηκε και στον εκδοτικό τομέα, αφού κατά καιρούς διηύθυνε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά, όπως το νεανικό "Ξεκίνημα" (1944), ενώ υπήρξε μέλος της περίφημης λογοτεχνικής ομάδας που εξέδωσε τα ιστορικά "Δεκαοκτώ κείμενα" στα χρόνια της δικτατορίας. Γραμματολογικά ο Αναγνωστάκης εντάσσεται στην πρώτη Μεταπολεμική Γενιά της λογοτεχνίας μας, τη λεγόμενη "γενιά της ήττας", μαζί με άλλους εκλεκτούς ομοτέχνους του, όπως ο Άρης Αλεξάνδρου, ο Τάκης Σινόπουλος, ο Νάνος Βαλαωρίτης, ο Τάσος Λειβαδίτης και ο Τίτος Πατρίκιος. 

Το 1977 από τη σημαντική δισκογραφική σειρά "Ελληνικά Ποιήματα" υπό την ετικέτα Διόνυσος της Lyra κυκλοφόρησε ο δίσκος Ο Μανόλης Αναγνωστάκης διαβάζει Αναγνωστάκη με μια ευρεία ανθολογία 25 ποιημάτων από το σύνολο του ως τότε έργου του και ειδκότερα από τις συλλογές: "Η συνέχεια", "Η συνέχεια 2", "Η συνέχεια 3", "Εποχές 3" και "Στόχος". Ανάμεσά τους μερικά από τα πιο εκλεκτά ποιήματα της νεότερης λογοτεχνίας μας, όπως: "Τώρα μιλώ", "Το ναυάγιο", "Κάτω απ' τις ράγες", "Θεσσαλονίκη, μέρες του 1969 μ.Χ.", "Νέοι της Σιδώνος, 1970", "Επιτύμβιον", "Η αγάπη είναι ο φόβος...", "Ήρθες όταν εγώ δε σε περίμενα", "Όταν αποχαιρέτησα τους φίλους μου", "΄Κι ήθελε ακόμη πολύ". Την έκδοση επιμελήθηκε ο συγγραφέας και διανοούμενος Γιώργος Κατσίμπαλης (1899-1978), ο περίφημος "κολοσσός του Μαρουσίου", εκδότης του ιστορικού λογοτεχνικού περιοδικού "Νέα Γράμματα", όπου συχνά είχαν φιλοξενηθεί και ποιήματα του Μανόλη Αναγνωστάκη.

Η Μπέμπα Μπλανς τραγουδά Γιώργο Ζαμπέτα (1962-1972)

Ο Γιώργος Ζαμπέτας στάθηκε πάντα γενναιόδωρος απέναντι σε όλους τους συναδέλφους του είτε προσφέροντας πρόθυμα την ακαταμάχητη δεξιοτεχνία του στο μπουζούκι, είτε μοιράζοντας τα τραγούδια του χωρίς δεύτερη σκέψη σε πρωτοεμφανιζόμενους ερμηνευτές, οι οποίοι πάνω σ' αυτά έχτιζαν την προσωπική τους καριέρα. Σ' αυτήν ακριβώς την κατηγορία ανήκει και η Μπέμπα Μπλανς (1944-2017), μια πολύ αξιόλογη και εντελώς sui generis καλλιτέχνιδα που ξεκίνησε με δικά του τραγούδια, πριν ξανοιχτεί στη συνέχεια και σε άλλους δημιουργούς, πάντα όμως επιστρέφοντας στον μεγάλο της μέντορα.

Η πολύχρονη συνεργασία του Γιώργου Ζαμπέτα με τη Μπέμπα Μπλανς ξεκίνησε το 1962, μια πολύ παραγωγική χρονιά και για τους δύο. Η αρχή έγινε με ένα δισκάκι 45 στροφών  από τη Philips που περιλάμβανε τα τραγούδια: "Καλωσόρισες, βρε Γιώργη" και "Ποτέ, ποτέ, ποτέ", αμφότερα σε στίχους του πολυγραφότατου Χαράλαμπου Βασιλειάδη, ο οποίος άλλωστε κατέχει τη μερίδα του λέοντος στο στιχουργικό μέρος των τραγουδιών του Ζαμπέτα. Συνολικά εκείνη τη χρονιά ο Ζαμπέτας ηχογράφησε 15 τραγούδια με τη φωνή της Μπέμπας Μπλανς, σε κάποια από τα οποία έκαναν τη δεύτερη φωνή διάφοροι λαϊκοί ερμηνευτές, όπως ο Μανώλης Καναρίδης, ο Τάκης Καλλέργης και η Καίτη Θύμη. Η κορύφωση πάντως της συνεργασίας των δύο καλλιτεχνών ήρθε το 1966 με ένα ιστορικό 45άρι που περιλάμβανε τα τραγούδια: "Μιας πεντάρας νιάτα" σε στίχους του Κώστα Πρετεντέρη (από την ομότιτλη κινηματογραφική ταινία) και "Το καράβι" σε στίχους και πάλι του Χαράλαμπου Βασιλειάδη. Αυτά τα δυο τραγούδια αποτελούν και τις μεγαλύτερες επιτυχίες της καλής ερμηνεύτριας που σημάδεψαν ολόκληρη την καριέρα της. Ως το 1972 ο κατάλογος των τραγουδιών του Ζαμπέτα με τη φωνή της Μπέμπας Μπλανς συνέχισε να εμπλουτίζεται σταθερά, ενώ ως το 1983 που έκλεισε οριστικά αυτός ο μακρύς κύκλος συνεργασίας ο συνολικός αριθμός ξεπέρασε τα 30 τραγούδια!

Στην παρούσα συλλογή είναι συγκεντρωμένα 25 (από τα 26) τραγούδια που καλύπτουν ολοκληρωμένα την περίοδο 1962-1972. Όλα προέρχονται από δίσκους 45 στροφών και η διάταξή τους είναι κατά ζεύγη, όπως πρωτοεκδόθηκαν. Στάθηκε αδύνατον να βρω ένα μόνο τραγούδι με τίτλο "Γύρισα" που ηχογραφήθηκε το 1971 και κυκλοφόρησε στο ίδιο 45άρι με το τραγούδι "Μόνη σε διπλό κρεβάτι". Τα 16 από αυτά έχουν στίχους του Χαράλαμπου Βασιλειάδη, δύο (τα νεότερα) υπογράφει ο Νίκος Μπακογιάννης και από ένα οι: Κώστας Πρετεντέρης, Γιάννης Μωραΐτης, Αλέξανδρος Τόσκας, Ναπολέων Ελευθερίου, Γιάννης Παπανικολόπουλος, Πάνος Παπαδούκας και Αλέκος Καγιάντας.

Μπέμπα Μπλανς: 20 μεγάλες επιτυχίες (1995)

Σαν σήμερα, πριν από 81 χρόνια ακριβώς, γεννήθηκε στην Αθήνα μια σπουδαία - αν και μάλλον παραγνωρισμένη - λαϊκή ερμηνεύτρια που έγραψε τη δική της ιστορία στο ελληνικό πεντάγραμμο κυρίως στα χρόνια του '60, όταν και ευτύχησε να ερμηνεύσει συνθέσεις κορυφαίων δημιουργών του λαϊκού μας τραγουδιού.

Ο λόγος για τη Μπέμπα Μπλανς (1944-2017), κατά κόσμον Αγγελική Κωνσταντοπούλου (ή Μούτσου), η οποία πρωτοβγήκε στο πάλκο στα τέλη της δεκαετίας του '50, ενώ το 1962 ο Γιώργος Ζαμπέτας της έδωσε την ευκαιρία να μπει στη δισκογραφία με το τραγούδι "Καλωσόρισες, βρε Γιώργη" που αποτέλεσε την αρχή μιας μακροχρόνιας συμπόρευσης που μας χάρισε γύρω στα 30 τραγούδια, από τα οποία δύο έχουν γίνει κλασικά, τα θαυμάσια "Το καράβι" σε στίχους Χαράλαμπου Βασιλειάδη και "Μιας πεντάρας νιάτα" σε στίχους Κώστα Πρετεντέρη, αμφότερα από δίσκο 45 στροφών που κυκλοφόρησε το 1966. 

Η Μπέμπα Μπλανς υπήρξε μια μπριόζα τραγουδίστρια με ξεχωριστή σκηνική παρουσία και έντονη θηλυκότητα, ενώ η προσωπική της ζωή ήταν γεμάτη θυελλώδεις έρωτες που έχουν αφήσει εποχή. Μια μικρή γεύση απ' όλη αυτή την εξωστρεφή εικόνα της ιδιαίτερης αυτής ερμηνεύτριας μπορούμε να πάρουμε από τις σκόρπιες κινηματογραφικές της εμφανίσεις, συνήθως δίπλα στον Γιώργο Ζαμπέτα. Η δισκογραφική της παρουσία ωστόσο δεν υπήρξε ανάλογη της εκφραστικής της φωνής, αλλά και της απήχησης που είχε στο κοινό της εποχής της μέσα από τις ακαταμάχητης γοητείας ζωντανές της εμφανίσεις. Ως το 1974 πάντως καταγράφονται αρκετές ηχογραφήσεις για τις 45 στροφές, κυρίως με συνθέσεις του δίδυμου Γιώργου Ζαμπέτα και Χαράλαμπου Βασιλειάδη, ενώ κατά το διάστημα 1974-1986 μας έδωσε πέντε συνολικά ολοκληρωμένες προσωπικές δουλειές, οι οποίες ωστόσο δε γνώρισαν ιδιαίτερη επιτυχία κι έτσι σταδιακά αποσύρθηκε από το προσκήνιο.

Το 1995 η PolyGram μας έδωσε ένα πορτέτο της ερμηνεύτριας με τον τυπικό τίτλο 20 μεγάλες επιτυχίες, τίτλο που δε θά 'λεγα πως ανταποκρίνεται απόλυτα στο περιεχόμενο της έκδοσης που περιλαμβάνει ηχογραφήσεις της περιόδου 1962-1974 με τραγούδια γνωστών λαϊκών δημιουργών, όπως ο Γιώργος Ζαμπέτας, ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Γιώργος Μητσάκης, ο Απόστολος Καλδάρας, ο Στράτος Καμενίδης, ο Τάκης Μουσαφίρης, ο Σπύρος Παπαβασιλείου και άλλοι. Τα τραγούδια του Τσιτσάνη ("Κλάψε σήμερα καρδιά μου", "Χωρίσαμε ένα δειλινό"), του Μητσάκη ("Το κομπολογάκι") και του Καλδάρα ("Λίγο λίγο θα με συνηθίσεις") ερμηνεύονται σε δεύτερη εκτέλεση, ενώ σε δεύτερη επίσης εκτέλεση ακούγεται και το "Καράβι" του Ζαμπέτα από ηχογράφηση του 1974, το οποίο η ίδια είχε πρωτοερμηνεύσει το 1966. Σε κάποια τραγούδια τη σιγοντάρουν οι γνωστοί λαϊκοί τραγουδιστές Μανώλης Καναρίδης και Θόδωρος Κανακάρης.

Μάνος Χατζιδάκις: Η Αλίκη στο ναυτικό (1961/1990)

Ολοκληρώνουμε εδώ το αφιέρωμά μας στην κινηματογραφική μουσική του Μάνου Χατζιδάκι για τον παλιό εμπορικό κινηματογράφο με μια από τις δημοφιλέστερες ταινίες της Finos Film και της αγαπημένης σταρ εκείνης της εποχής Αλίκης Βουγιουκλάκη που φέρει την υπογραφή του κινηματογραφικού της μέντορα Αλέκου Σακελλάριου. Φυσικά αναφέρομαι στην εμβληματική κωμωδία Η Αλίκη στο ναυτικό που γυρίστηκε το 1960 και παίχτηκε στις αίθουσες το 1961 με τεράστια εισπρακτική επιτυχία φτάνοντας τις 213.409 εισιτήρια στην πρώτη της προβολή που την κατέταξαν στην 1η θέση της χρονιάς. 

Πρόκειται για μια χαριτωμένη κωμωδία γραμμένη ακριβώς πάνω στα υποκριτικά χαρακτηριστικά της πρωταγωνίστριας και μάλιστα υπήρξε η πρώτη έγχρωμη παραγωγή της Finos Film (σε συμπαραγωγή πάντα με τη Δαμασκηνός-Μιχαηλίδης), μια παραγωγή πλούσια και φαντασμαγορική που δεν είχε να ζηλέψει τίποτε από τις μεγάλες διεθνείς παραγωγές της εποχής. Το σενάριο και τη σκηνοθεσία φυσικά είχε ο ακαταπόνητος Αλέκος Σακελλάριος. Στο καστ της ταινίας - πέρα από την κυρίαρχη παρουσία της Αλίκης - έχουμε μια παρέλαση σπουδαίων ηθοποιών της εποχής. Ιδού μερικά ονόματα: Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Λάμπρος Κωνστταντάρας, Γιάννης Μαλούχος, Καίτη Λαμπροπούλου, Δέσπω Διαμαντίδου, Γιάννης Γκιωνάκης, Κώστας Βουτσάς, Σταύρος Παράβας, Γιώργος Τσιτσόπουλος και πολλοί άλλοι.

Ο Μάνος Χατζιδάκις υπογράφει κι εδώ τη μουσική εφαρμόζοντας με την ίδια επιτυχία την προσωπική του μανιέρα που είχε διαμορφώσει η καλή του χημεία με τη λαμπερή πρωταγωνίστρια. Ανάμεσα στα καλογραμμένα και εύπεπτα οργανικά θέματα περιλαμβάνονται και τέσσερα τραγούδια, όλα σε στίχους του Αλέκου Σακελλάριου. Η Αλίκη ερμηνεύει τα τρία από αυτά ("Ο γαϊδαράκος", "Τράβα μπρός", "Ο γλάρος"), ενώ το τραγουδάκι "Πάει πάει" το ερμηνεύουν οι Αδελφοί Κατσάμπα. Αξίζει να σταθούμε στο εξαιρετικό τραγούδι "Ο γλάρος" όχι μόνο για τη θαυμάσια μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, αλλά κυρίως για τους ωραιότατους στίχους του Σακελλάριου σε μια συναρπαστική πλημμυρίδα εικόνων και συναισθημάτων.

Κι αυτό το soundtrack έμεινε ανέκδοτο για πολλές δεκαετίες και τελικά δισκογραφήθηκε μόλις το 1990 από τη Lyra την εποχή που ο Μάκης Δελαπόρτας είχε ξεκινήσει το έργο ζωής του με τη συστηματική προσπάθεια να επαναφέρει στην επιφάνεια ξεχασμένες μουσικές από τον παλιό ελληνικό κινηματογράφο.

Μάνος Χατζιδάκις: Μανταλένα (1960/1990)

Το 1960 ήταν μια χρονιά θριάμβου για την εθνική μας σταρ Αλίκη Βουγιουκλάκη, αφού εκείνη τη χρονιά έσπαγε ταμεία με απανωτές κινηματογραφικές εμφανίσεις, όπως το "Κλωτσοσκούφι", η "Μανταλένα" και "Η Αλίκη στο ναυτικό". Κοινό στοιχείο όλων αυτών των επιτυχιών ήταν η παρουσία του συνθέτη Μάνου Χατζιδάκι, ο οποίος είχε βρει τον τρόπο να υπηρετεί πολύ αποτελεσματικά αυτό το είδος λαϊκού κινηματογράφου γράφοντας μουσική ανάλαφρη και εύπεπτη μέσα από ευφάνταστα χορευτικά και μελωδικά θέματα που περνούσαν πολύ εύκολα στο κοινό της εποχής και ιδιαίτερα στις νεότερες ηλικίες.

Σήμερα θα σταθούμε στην όμορφη ηθογραφική κωμωδία Μανταλένα που γυρίστηκε το 1960 από τη Finos Film με σκηνικό το παρθένο ακόμη από τις ορδές της τουριστικής αλλοτρίωσης τοπίο της Αντιπάρου, απ' όπου καταγόταν ο σεναριογράφος της ταινίας Γεώργιος Ρούσσος (1910-1984), επιφανής δημοσιογράφος, θεατρικός συγγραφέας και ιστορικός, ο οποίος έγραψε ένα σενάριο βασισμένο, όπως λέγεται, σε αληθινή ιστορία. Την ταινία σκηνοθέτησε ο καλός σκηνοθέτης Ντίνος Δημόπουλος, ενώ έλαβαν μέρος σπουδαίοι ηθοποιοί της παλιάς γενιάς, όπως: Αλίκη Βουγιουκλάκη, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Παντελής Ζερβός, Λαυρέντης Διανέλλος, Θανάσης Βέγγος, Καίτη Λαμπροπούλου, Σμαρώ Στεφανίδου, Γιώργος Δαμασιώτης, Σπύρος Καλογήρου και Θόδωρος Μορίδης. Η ταινία γνώρισε μεγάλη επιτυχία κόβοντας συνολικά 192.376 εισιτήρια που την κατέταξαν στη 2η θέση πίσω από την "Αλίκη στο ναυτικό".

Ο Μάνος Χατζιδάκις έγραψε ένα εμπνευσμένο soundtrack με μελωδίες και χορευτικά θέματα απόλυτα λειτουργικά με την πλοκή της ταινίας. Ανάμεσά τους και τρία τραγούδια ("Θάλασσα πλατιά", "Μες σ' αυτή τη βάρκα", "Σ' αυτή τη γειτονίτσα") σε στίχους του Γεώργιου Ρούσσου και του ιδίου που ερμηνεύει η πρωταγωνίστρια και χορωδία. Τα δύο πρώτα ανήκουν ασφαλώς στις ωραιότερες κινηματογραφικές δημιουργίες του συνθέτη και μάλιστα το δεύτερο ("Μες σ' αυτή τη βάρκα") αποτέλεσε τη βάση της εξαίσιας οργανικής σύνθεσης "Η παρθένα της γειτονιάς μου" από το Χαμόγελο της Τζοκόντας (1965). Πάντως το soundtrack παρέμεινε ανέκδοτο για τρεις περίπου δεκαετίες, ώσπου το 1990 ο Μάκης Δελαπόρτας επιμελήθηκε την πρώτη ολοκληρωμένη του έκδοση για λογαριασμό της Lyra, όπου μάλιστα επανεκδόθηκε αρκετές φορές.

Μάνος Χατζιδάκις: Ραντεβού στην Κέρκυρα (1960) - Χαμένα όνειρα (1961)

Το τρίτο μέρος της τετραπλής κασετίνας που εξέδωσε το 1994 η Philips με γενικό τίτλο Ο Μάνος Χατζιδάκις στον ελληνικό κινηματογράφο περιλαμβάνει τη μουσική που συνέθεσε ο Μάνος Χατζιδάκις για δύο ελληνικές ταινίες της περιόδου 1960-1961, αυτή τη φορά όμως χωρίς την παρουσία της Αλίκης Βουγιουκλάκη στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Πρόκειται για τις ταινίες "Ραντεβού στην Κέρκυρα" και "Χαμένα όνειρα".

Η χαριτωμένη κωμωδία Ραντεβού στην Κέρκυρα γυρίστηκε το 1960 από την Ολύμπια Φιλμ βασισμένη σε σενάριο του Ιάκωβου Καμπανέλλη, σκηνοθεσία του Ντίμη Δαδήρα και πρωταγωνιστές τους Τζένη Καρέζη, Αλέκο Αλεξανδράκη, Ελένη Χαλκούση, Λυκούργο Καλλέργη και Βαγγέλη Πλοιό. Η ταινία είχε μέτρια εμπορική αποδοχή κόβοντας 95.664 εισιτήρια στην πρώτη της προβολή και κατετάγη στην 5η θέση σε μια χρονιά που κυριάρχησαν οι ταινίες της Αλίκης "Το ξύλο βγήκε απ' τον παράδεισο" και "Το κλωτσοσκούφι". Αξιοσημείωτο είναι ότι στις επόμενες δύο θέσεις είχαν καταταγεί οι ταινίες "Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος" και "Το νησί των γενναίων", πράγμα που σημαίνει ότι στις πέντε εμπορικότερες ταινίες της χρονιάς τη μουσική υπέγραψε ο ίδιος συνθέτης, δηλαδή ο Μάνος Χατζιδάκις! 

Στην ταινία Ραντεβού στην Κέρκυρα βρίσκουμε τα ίδια μουσικά χαρακτηριστικά του συνθέτη με χαριτωμένα χορευτικά θέματα που παίζουν με τους δημοφιλείς ρυθμούς της εποχής (μάμπο, τσα τσα, φόξτροτ, μπλουζ). Εδώ επίσης ακούγεται και το υπέροχο τραγούδι "Καπου υπάρχει η αγάπη μου" σε στίχους του συνθέτη που την προηγούμενη χρονιά είχε αποσπάσει το πρώτο βραβείο στο πρώτο Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού του Ε.Ι.Ρ. με ερμηνεύτρια τη Νάνα Μούσχουρη, ενώ στα φωνητικά ακούγεται και ο Γιάννης Βογιατζής.

Το 1961 σε συμπαραγωγή της Φινος Φιλμ με την εταιρεία Δαμασκηνός-Μιχαηλίδης γυρίστηκε η δραματική ταινία Χαμένα όνειρα σε σενάριο και σκηνοθεσία του Αλέκου Σακελλάριου με πρωταγωνιστές τους Δημήτρη Παπαμιχαήλ, Αντιγόνη Βαλάκου, Λαυρέντη Διανέλλο, Θανάση Βέγγο, Γιώργο Δαμασιώτη και Τζόλυ Γαρμπή. Εδώ ο Μάνος Χατζιδάκις έγραψε ένα από τα πιο τρυφερά και όμορφα soundtrack της καριέρας του με αργές μελωδίες και παραλλαγές εκτελεσμένες από μικρή συμφωνική ορχήστρα και με πρωταγωνιστή το βιολί του Βύρωνα Κολάση. Η αίσθηση της χιμαιρικής και ανεκπλήρωτης προσδοκίας που κυριαρχεί στην ταινία αποδίδεται με εξαιρετικά πειστικό τρόπο μέσα από τα υπέροχα αυτά μικρά adagio του μεγάλου συνθέτη. Το πασίγνωστο ακροτελεύτιο "Βαλς των χαμένων ονείρων" αποζημιώνει τη μάταιη προσδοκία με την ακαταμάχητη καθαρτική του δύναμη! 

Η ταινία δε γνώρισε επιτυχία, αφού έκοψε μόλις 61.469 εισιτήρια καταλαμβάνοντας την 8η θέση σε μια χρονιά πάντως που ο συνθέτης είχε και πάλι κυριαρχήσει με τις μουσικές του για τις τρεις πρώτες ταινίες της σεζόν, δηλαδή την "Αλίκη στο ναυτικό", τη "Μανταλένα" και βέβαια το "Ποτέ την Κυριακή" που έκανε το όνομά του παγκόσμια γνωστό!

Μάνος Χατζιδάκις: Το κλωτσοσκούφι (1960) - Aliki my Love (1962)

Στην ίδια έκδοση της Philips (1994) έχουμε άλλα δύο ενδιαφέροντα κινηματογραφικά soundtrack του Μάνου Χατζιδάκι από τις αρχές της δεκαετίας του '60 γραμμένα για δυο παραγωγές της Finos Film με πρωταγωνίστρια την Αλίκη Βουγιουκλάκη. 

Η πρώτη ταινία είναι το κοσμαγάπητο Κλωτσοσκούφι παραγωγής 1959-1960 σε σενάριο των Αλέκου Σακελλάριου και Χρήστου Γιαννακόπουλου και σκηνοθεσία του Ντίνου Δημόπουλου με συμπρωταγωνιστές της Αλίκης τον Αλέκο Αλεξανδράκη, τον Στέφανο Ληναίο, τον Θανάση Βέγγο, τον Σταύρο Ξενίδη, τη Τζόλυ Γαρμπή, τη Μαρίκα Κρεβατά και την Τασσώ Καββαδία. Η ταινία έκοψε 202.542 στην πρώτη της προβολή και κατετάγη δεύτερη, πίσω από το "Ξύλο βγήκε απ' τον παράδεισο", όπου επίσης πρωταγωνιστούσε η Αλίκη. Ο Μάνος Χατζιδάκις έγραψε και πάλι όμορφα μελωδικά και χορευτικά θέματα κι ανάμεσά τους δυο πολύ γνωστά τραγούδια ("Το κλωτσοσκούφι", "Σπουργιτάκι μου") σε δικούς του στίχους και ερμηνεία πάντα από την Αλίκη συνοδευόμενη από το Τρίο Καντσόνε. Μέρος του soundtrack (τέσσερα οργανικά θέματα) εκδόθηκε το 1960 σε δίκσο 45 στροφών extended από τη Fidelity, ενώ σε απλό 45άρι κυκλοφόρησαν από την ίδια εταιρεία και τα δυο τραγούδια της ταινίας.

Δυο χρόνια αργότερα γυρίστηκε η φιλόδοξη ταινία Aliki my Love με την Αλίκη να συμπρωταγωνιστεί με ξένους ηθοποιούς (Wilfrid Hyde-White, Jess Conrad, Katherine Kath), αλλά και Έλληνες (Πάρις Αλεξάντερ, Βάσος Ανδρονίδης κ.ά.) σε μια προσπάθεια να στήσει μια διεθνή καριέρα. Παρά την παρουσία του διάσημου Αμερικανοπολωνού σκηνοθέτη Rudolph Mate (που είχε πίσω του μια μεγάλη καριέρα στο Χόλιγουντ κυρίως με film noir), η ταινία δε γνώρισε την αναμενόμενη επιτυχία, ενώ στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες έκοψε 235.890 εισιτήρια καταλαμβάνοντας μόλις τη 14η θέση σε μια περίοδο που οι πιο πετυχημένες ταινίες ξεπερνούσαν πλέον το μισό εκατομμύριο εισιτήρια με τα κοσμαγάπητα μιούζικαλ του Δαλιανίδη να μονοπωλούν την κορυφή! Πάντως ο Μάνος Χατζιδάκις υποστήριξε την ταινία με το δικό του πειστικό τρόπο γράφοντας όμορφα μουσικά θέματα και αρκετά τραγούδια σε στίχους μάλιστα του Νίκου Γκάτσου, μεταξύ των οποίων τα εξαιρετικά "Θαλασσοπούλια μου" και "Τραγούδι της Σειρήνας" που στη δισκογραφία πέρασαν με τη φωνή της Μαίρης Λίντα, ενώ το πλήρες soundtrack της ταινίας εκδόθηκε το 1963 από τη Fontana για τη διεθνή αγορά.

Μάνος Χατζιδάκις: Το ξύλο βγήκε απ' τον παράδεισο (1959) - Η Λίζα και η άλλη (1961)

Το 1959 στάθηκε μια εξαιρετικά γόνιμη χρονιά για τον Μάνο Χατζιδάκι με επτά συνολικά ταινίες να έχουν δική του μουσική επένδυση. Ξεχωρίζει το πολεμικό δράμα του Ντίμη Δαδήρα "Το νησί των γενναίων", όπου ακούστηκε το αριστουργηματικό τραγούδι "Μην τον ρωτάς τον ουρανό" από τη φωνή της πρωταγωνίστριας Τζένης Καρέζη.

Την ίδια λοιπόν χρονιά ο συνθέτης έγραψε κι ένα από τα πιο χαριτωμένα του soundtrack για την κλασική κωμωδία της Finos Film Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο σε σενάριο και σκηνοθεσία του Αλέκου Σακελλάριου με πρωταγωνιστές το δημοφιλέστατο δίδυμο Αλίκη Βουγιουκλάκη και Δημήτρη Παπαμιχαήλ μαζί με ένα εντυπωσιακό καστ ηθοποιών, μεταξύ των οποίων ο Ορέστης Μακρής, ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, ο Χρήστος Τσαγανέας, η Μαρίκα Κρεβατά, η Μέλπω Ζαρόκωστα, ο Γιώργος Γαβριηλίδης και ο Θόδωρος Μορίδης. Η ταινία έσπασε τα ταμεία εκείνη τη χρονιά κόβοντας στην πρώτη της προβολή 239.530 εισιτήρια που την κατέταξαν στην πρώτη θέση, μπροστά από τις επίσης πολύ δημοφιλείς ταινίες της ίδιας σεζόν (1959-60) "Το κλωτσοσκούφι" και "Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος" που επίσης είχαν μουσική του Μάνου Χατζιδάκι.

Το σύντομο soundrack της ταινίας (διάρκειας 15 λεπτών) περιλαμβάνει πολύ όμορφες μελωδικές στιγμές και δυο τραγούδια ("Έχω ένα μυστικό", "Το γκρίζο γατί") σε στίχους του Αλέκου Σακελλάριου που ερμήνευσε με το δικό της παιδικό μπρίο η πρωταγωνίστρια Αλίκη Βουγιουκλάκη. Με εξαίρεση τα δυο αυτά δημοφιλέστατα τραγουδάκια που εκδόθηκαν αμέσως σε δίσκο 45 στροφών, το soundtrack αυτό παρέμεινε ανέκδοτο μέχρι το 1994, όταν και εκδόθηκε για πρώτη φορά από τη Philips ενταγμένο στην τετραπλή κασετίνα Ο Μάνος Χατζιδάκις στον ελληνικό κινηματογράφο και συνδυασμένο με τη μουσική της ταινίας Η Λίζα και η άλλη.

Η κωμωδία Η Λίζα και η άλλη, παραγωγής 1961, ήταν σκηνοθετημένη από τον Ντίνο Δημόπουλο σε σενάριο του Βαγγέλη Γκούφα, ο οποίος έγραψε και τους στίχους στο εξαιρετικό τραγούδι "Ξημερώνει" που στη δισκογραφία πέρασε με τη φωνή της Μαίρης Λίντα, αλλά η πρώτη του εκτέλεση ανήκει στην πρωταγωνίστρια της ταινίας Αλίκη Βουγιουκλάκη με το μπουζούκι του Γιώργου Ζαμπέτα να δίνει τον τόνο. Μάλιστα το τραγούδι ακούγεται και σε δεύτερη εκδοχή στο φινάλε με τίτλο "Τα δάκρυα της χαράς, βροχή". Αξιοσημείωτο είναι ότι στην ταινία η Αλίκη δεν είχε παρτενέρ τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ, αλλά τον Γιώργο Πάντζα στα πρώτα βήματα της καριέρας του και μαζί πολλούς ακόμη αξιόλογους ηθοποιούς, όπως ο Λάμπρος Κωνσταντάρας, ο Θανάσης Βέγγος, ο Γιώργος Λευτεριώτης, ο Παντελής Ζερβός, ο Λαυρέντης Διανέλλος, η Τζόλυ Γαρμπή και ο Δημήτρης Νικολαΐδης. Η ταινία έκοψε στην πρώτη της προβολή 152.896 εισιτήρια και κατέλαβε τη δεύτερη θέση πίσω από τον "Κατήφορο" του Γιάννη Δαλιανίδη.

Μάνος Χατζιδάκις: Το τελευταίο ψέμα (1958/1990)

Συμπληρώνονται σήμερα 31 χρόνια από το θάνατο του μεγάλου Έλληνα συνθέτη Μάνου Χατζιδάκι (1925-1994), ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι φέτος συμπληρώνονται και τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του ίδιου, αλλά και του μεγάλου συνοδοιπόρου του Μίκη Θεοδωράκη, οπότε αναμένονται πολλά αφιερώματα από πάσης φύσεως μέσα ενημέρωσης ή πολιτιστικούς φορείς και προφανώς και ο Δισκοβόλος δε θα μείνει με σταυρωμένα χέρια!

Ως ένα μικρό αφιέρωμα στη μνήμη του σπουδαίου αυτού δημιουργού θα δούμε μερικά από τα πρώιμα soundtrack που έγραψε για τον παλιό ελληνικό κινηματογράφο κατά την πιο γόνιμη φάση της δημιουργικής του πορείας (τέλη της δεκαετίας του '50 και αρχές της δεκαετίας του '60), όταν ο κινηματογράφος (και το θέατρο) αποτελούσε το κύριο πεδίο δράσης του κι έγραφε σωρηδόν μουσικές για εμπορικές ταινίες σε ρυθμούς εντατικούς φτάνοντας ακόμη και τα επτά soundtrack το χρόνο! Είχε ξεκινήσει πολύ νωρίς να καταπιάνεται με την κινηματογραφική μουσική, αφού μόλις το 1946, στα 21 του, έγραψε τη μουσική της ταινίας "Αδούλωτοι σκλάβοι" κι έκτοτε είχε αδιάλειπτη παρουσία στο χώρο αυτό σχεδόν μέχρι το τέλος της ζωής του, ενώ η μεγάλη διάκριση ήρθε το 1961 με την κατάκτηση του βραβείου όσκαρ για το τραγούδι "Τα παιδιά του Πειραιά" από την ταινία "Ποτέ την Κυριακή" (1960) του Ζιλ Ντασέν.

Το 1958 ο συνθέτης συνεργάστηκε με τον σημαντικό σκηνοθέτη Μιχάλη Κακογιάννη γράφοντας τη μουσική για τη δραματική ταινία "Το τελευταίο ψέμα" βασισμένη σε σενάριο του σκηνοθέτη με πρωταγωνίστρια την Έλλη Λαμπέτη πλαισιωμένη από μια πληθώρα αξιόλογων ηθοποιών, όπως: Μιχάλης Νικολινάκος, Γιώργος Παππάς, Ελένη Ζαφειρίου, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Αθηνά Μιχαηλίδου, Δέσπω Διαμαντίδου, Μηνάς Χρηστίδης, Νίκος Κούρκουλος, Μαίρη Χρονοπούλου, Ξένια Καλογεροπούλου και Βασιλάκης Καΐλας. Αυτή ήταν η τέταρτη κατά σειρά ταινία του Κακογιάννη μετά το "Κυριακάτικο ξύπνημα" (1954), τη "Στέλλα" (1955) και το "Κορίτσι με τα μαύρα" (1956) και η τρίτη με πρωταγωνίστρια την Έλλη Λαμπέτη, πρώτη φορά όμως χωρίς τον σταθερό της τότε σύντροφο Δημήτρη Χορν. Η ταινία έλαβε μέρος την ίδια χρονιά στο Φεστιβάλ των Καννών, αλλά και σε άλλα διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ.

Ο Μάνος Χατζιδάκις έγραψε ένα εξολοκλήρου οργανικό soundtrack προσαρμοσμένο στο μεγαλοαστικό περιβάλλον της ταινίας με ατμοσφαιρικά θέματα και παραλλαγές. Παρόλα αυτά η συγκεκριμένη μουσική παρέμενε επί δεκαετίες εκτός δισκογραφίας, για να εκδοθεί τελικά από τη Lyra το 1990 με επιμέλεια του Μάκη Δελαπόρτα, ο οποίος σχεδίασε και το εξώφυλλο, ενώ επανεκδόθηκε σε νέα ψηφιακή επεξεργασία το 2008.

Παντελής Θαλασσινός: Απ' την Τήλο ως τη Θράκη (1999)

Ολοκληρώνουμε το μικρό μας αφιέρωμα στην πρώτη δημιουργική περίοδο του Παντελή Θαλασσινού με ένα διπλό άλμπουμ που ήρθε ως επιστέγασμα της πολύ γόνιμης αυτής φάσης της καριέρας του και περιλαμβάνει επιλεγμένο υλικό από ζωντανές ηχογραφήσεις του παρμένες από τις εκατοντάδες συναυλίες που πραγματοποίησε μέσα στη δεκαετία του '90 σε κάθε γωνιά της χώρας, όπως η Τήλος, η Κως, η Νάξος, η Χίος, η Ελούντα, το Ηράκλειο, τα Χανιά, η Αθήνα, η Πάτρα, ο Βόλος και η Ξάνθη. Το άλμπουμ έχει τον τίτλο Απ' την Τήλο ως τη Θράκη και διευκρινιστικό υπότιτλο Διά ζώσης, δηλώνοντας έτσι ευθέως τη φύση του περιεχόμενου υλικού. Όπως μας εξηγεί και ο ίδιος, πρόκειται για ένα δίσκο "που αποτυπώνει στιγμές ζωντανών συναυλιών σαν ντοκουμέντο ή σαν κάτι λευκώματα που γράφουν "ενθύμιον παντοτινής φιλίας". Αυτή τη φορά δεν επιβάλλω μόνο τα δικά μου τραγούδια, αντίθετα τα υποβάλλω για έγκριση...".

Το πλούσιο υλικό της έκδοσης περιλαμβάνει συνολικά 34 τραγούδια, από τα οποία σχεδόν τα μισά δεν είναι δικές του συνθέσεις, αλλά αποτελούν ένα απάνθισμα ελληνικών τραγουδιών που αγαπά ο ίδιος και του αρέσει να τα παίζει στις συναυλίες του, όπως η "Ελισσώ" των Μάνου Λοΐζου και Λευτέρη Παπαδόπουλου, η "Αρζεντίνα" του Αργύρη Μπακιρτζή, το "Χρώμα δεν αλλάζουνε τα μάτια" των Δημήτρη Παπαδημητρίου και Μιχάλη Γκανά, το "Γεια σου χαρά σου Βενετιά" των Σταύρου Ξαρχάκου και Νίκου Γκάτσου και δυο εμβληματικά τραγούδια ("Απόψε λέω να μην κοιμηθούμε", "Δε φταίω εγώ που μεγαλώνω") του φίλου και συνοδοιπόρου του Γιάννη Νικολάου από την εποχή των Λεθρεπιβατών, καθώς και μια σειρά παραδοσιακών τραγουδιών απ' όλη την Ελλάδα. 

Από τις δικές του συνθέσεις ακούγονται εδώ για πρώτη φορά τα τραγούδια "Θαλασσινό" σε στίχους Άκου Δασκαλόπουλου και "Ο πατέρας" σε στίχους Ηλία Κατσούλη. Εκτός από τραγούδια που είχε ερμηνεύσει ο ίδιος σε προσωπικούς του δίσκους, περιλαμβάνονται και κάποιες σκόρπιες συμμετοχές του σε δίσκους άλλων καλλιτεχνών, όπως: "Για χάρη σου" και "Θέλω απόψε" από το δίσκο Το φίλημα του χρόνου (1992) της Βούλας Σαββίδη, "Στο κάστρο το παλιό" από το δίσκο Γυάλινος δρομέας (1992) του Πέτρου Γαϊτάνου, "Του παραδείσου λεμονιά" από το δίσκο Μυθικά καράβια (1997) του Νίκου Ανδρουλάκη και "Άμα τη δεις" από το δίσκο Μάνα γη (1997) των Apurimac.

Τα τραγούδια ερμηνεύει ο ίδιος ο Παντελής Θαλασσινός, ενώ συμμετέχουν ο Γεράσιμος Ανδρεάτος και η Δέσποινα Ολυμπίου. Τις ενορχηστρώσεις επιμελήθηκε ο Πάρις Περυσινάκης. Ο δίσκος γνώρισε απροσδόκητα μεγάλη εμπορική επιτυχία και έγινε πλατινένιος ξεπερνώντας τις 100.000 πωλήσεις, για να γίνει έτσι η πιο πετυχημένη μέχρι σήμερα εμπορική δουλειά του καλλιτέχνη.

Παντελής Θαλασσινός, Γεράσιμος Ανδρεάτος: Όλα πολύτιμα (2001)

Η είσοδος του νέου αιώνα βρήκε τον Παντελή Θαλασσινό σε πλήρη δημιουργικό οίστρο. Μέσα στο 2001 μας παρουσίασε μαζεμένες δύο ολοκληρωμένες δουλειές, μία για τη δική του φωνή (Ο Άγιος Έρωτας) κι άλλη μία για τη φωνή του καλού λαϊκού ερμηνευτή Γεράσιμου Ανδρεάτου. Μ' αυτή τη δεύτερη, ιδιαίτερα αξιόλογη, δουλειά θα ασχοληθούμε σήμερα.

Ο Γεράσιμος Ανδρεάτος είχε εμφανιστεί ήδη στη δισκογραφία από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας καταφέρνοντας σε σύντομο χρονικό διάστημα να χτίσει ένα υπολογίσιμο όνομα στο χώρο του ελληνικού πενταγράμμου μέσα από αξιόλογες συνεργασίες (Βαγγέλης Κορακάκης, Πέτρος Ταμπούρης, Γιάννης Μαρκόπουλος, Δημήτρης Παπαδημητρίου, Χρήστος Νικολόπουλος, Γιώργος Ζήκας κ.ά.) που αποτυπώθηκαν σε πάμπολλες σκόρπιες συμμετοχές και τρεις ολοκληρωμένους προσωπικούς δίσκους (Πικρό φιλί, Δέκα χρόνια στου Μπακάκου, Το στοίχημα). 

Το 2001 λοιπόν εκδόθηκε από την ΜΒΙ ο 4ος προσωπικός του δίσκος με τίτλο Όλα πολύτιμα. Τη μουσική έγραψε ο Παντελής Θαλασσινός, με τον οποίο ο Ανδρεάτος είχε ήδη μια συνεργασία στο διπλό ζωντανό άλμπουμ Απ' την Τήλο ως τη Θράκη (1999). Πρόκειται για έναν πολύ ενδιαφέροντα κύκλο τραγουδιών μεγάλης διάρκειας, αφού περιλαμβάνει συνολικά 17 κομμάτια. Από αυτά, τα 14 είναι πρωτότυπα τραγούδια και τα υπόλοιπα τρία είναι οργανικά θέματα. Από τα οργανικά τα δύο είναι ταξίμια για ζεύγη σόλο οργάνων (κλαρίνο-νέι, καβάλι-ούτι), ενώ για επίλογο έχουμε την οργανική εκδοχή του πολύ όμορφου τραγουδιού "Έλα και φίλα με", με το οποίο ξεκινά ο δίσκος.

Ο Παντελής Θαλασσινός εδώ μας έδωσε τραγούδια λαϊκού κυρίως χρώματος με αρκετές ωστόσο λυρικές στιγμές, ανάλογα με το ύφος και τη θεματολογία των στίχων που διακρίνονται για τη μελαγχολική τους διάθεση. Ο Ηλίας Κατσούλης κρατάει πάντα την κύρια ευθύνη του στιχουργικού μέρους με πέντε συνολικά τραγούδια, ενώ δύο έγραψε ο Μιχάλης Γκανάς, άλλα δύο ο Θοδωρής Γκόνης και ο ίδιος ο συνθέτης, ενώ από ένα συνεισέφεραν ο Μάνος Ελευθερίου, ο Βαγγέλης Βελώνιας και η Ευθυμία Πανταζοπούλου. 

Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Ανδρέας Τσεκούρας συνεργαζόμενος με κορυφαίους σολίστες, όπως ο Γιάννης Βασιλόπουλος (κλαρίνο), ο Κυριάκος Γκουβέντας (βιολί), ο Ηρακλής Βαβάτσικας (ακορντεόν), ο Μάνος Αβαράκης (φυσαρμόνικα), ο Σωκράτης Άνθης (τρομπέτα) και ο Σπύρος Καζιάνης (φαγκότο). Συμμετέχει επίσης μικρή μαντολινάτα, ενώ στα φωνητικά συμπράττουν η Σοφία Παπάζογλου, η Δέσποινα Ολυμπίου και ο συνθέτης που ερμηνεύει δύο τραγούδια. Συμμετέχουν επίσης αυτοσχέδια χορωδιακά σχήματα. Απόλυτα εκφραστική η ερμηνεία του Γεράσιμου Ανδρεάτου σε μια από τις καλύτερες στιγμές της καριέρας του.

Παντελής Θαλασσινός, Αν. Μουτσάτσου: Στους Άγιους Τόπους της καρδιάς (1996)

Μετά τη διάλυση των Λαθρεπιβατών (1993) ο Παντελής Θαλασσινός ξεκίνησε τη σόλο καριέρα του ξεδιπλώνοντας με εντυπωσιακό τρόπο το τραγουδοποιητικό του ταλέντο μέσα από μια μεγάλη σειρά προσωπικών δίσκων, αρχής γενομένης το 1995 με το πολύ πετυχημένο εμπορικά άλμπουμ Νύχτας κύματα, το οποίο την επόμενη χρονιά διαδέχθηκε το επίσης πετυχημένο Αστρανάμματα και δυο χρόνια αργότερα το Ένα κρυμμένο αχ (1998) που νομίζω πως υπήρξε το καλύτερο της καριέρας του.

Παράλληλα ο καλός τραγουδοποιός άρχισε να προσφέρει τραγούδια και σε άλλες φωνές. Είχε ξεκινήσει με τρία τραγούδια που έγραψε για τον προσωπικό δίσκο του Πέτρου Γαϊτάνου Γυάλινος δρομέας (1992), ενώ το 1993 είχε γράψει τα μισά τραγούδια του δίσκου Πες μου παραμύθια του Νικόλα Μητσοβολέα. Το 1996 λοιπόν, την ίδια χρονιά που εκδόθηκε από την MBI ο προσωπικός του δίσκος Αστρανάμματα, κυκλοφόρησε από τη Lyra ο δίσκος Στους Άγιους Τόπους της καρδιάς εξολοκλήρου με συνθέσεις του Παντελή Θαλασσινού και αποκλειστική ερμηνεύτρια την Αναστασία Μουτσάτσου, η οποία είχε ξεκινήσει την προσωπική της δισκογραφία το 1992 με το άλμπουμ Κύματα κρύσταλλα και δυο χρόνια αργότερα τα Μυστικά σημάδια. Έτσι λοιπόν η συνεργασία της με τον Θαλασσινό απέφερε τον τρίτο προσωπικό της δίσκο, ο οποίος μάλιστα γνώρισε επιτυχία κι έβγαλε πολλά τραγούδια που ακούστηκαν πολύ στον καιρό τους. 

Ο Ηλίας Κατσούλης καταλαμβάνει τη μερίδα του λέοντος στο στιχουργικό μέρος με επτά συνολικά τραγούδια, ενώ δύο υπογράφει ο Μάνος Ελευθερίου κι από ένα η Λίτσα Μπεσκάκη και η Τέτα Τερζάκη. Ξεχωριστή στιγμή του δίσκου πάντως είναι το θαυμάσιο τραγούδι "Στο χωρισμό της" που αποτελεί μελοποίηση ποιήματος του Χιώτη ποιητή Φώτη Αγγουλέ (1911-1964), συμπατριώτη του συνθέτη, ο οποίος άλλωστε την ίδια χρονιά είχε μελοποιήσει άλλο ένα ποίημα του Αγγουλέ ("Όλα με τη γλώσσα της χαράς") για το άλμπουμ Αστρανάμματα.

Η μουσική του Θαλασσινού χαρακτηρίζεται κυρίως από τους ζωντανούς χορευτικούς ρυθμούς νησιώτικου ύφους που είχαν αρχίσει να διαμορφώνουν την προσωπική μουσική του μανιέρα. Η Αναστασία Μουτσάτσου ανταποκρίθηκε άριστα στο ύφος των τραγουδιών και τα διεκπεραίωσε με τον καλύτερο τρόπο καταφέρνοντας μ' αυτή κυρίως τη δουλειά να καταξιωθεί στο χώρο του ελληνικού πενταγράμμου. Την παραγωγή του δίσκου και την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Μιχάλης Νικολούδης, ενώ έλαβαν μέρος αξιόλογοι σολίστες οργάνων, όπως ο Μανώλης Καραντίνης (μπουζούκι, ούτι, τζουρά), ο Πέτρος Ταμπούρης (κανονάκι), ο Μάνος Αχαλινωτόπουλος (κλαρίνο) και ο Μιχάλης Νικολούδης (μαντολίνο, μαντόλα).

Παντελής Θαλασσινός & Λαθρεπιβάτες: Έτσι απλά (1991)

Σαν σήμερα, πριν από 67 χρόνια, στις 11 Ιουνίου 1958 γεννήθηκε ο Παντελής Θαλασσινός, μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση παραγωγικού τραγουδοποιού που ξεκίνησε την προσωπική του καριέρα κατά τη γόνιμη δεκαετία του '90. Είχε πάντως ήδη πίσω του μια αξιόλογη προϋπηρεσία στο ελληνικό τραγούδι από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας, όταν συναντήθηκε με τoν επίσης ενδιαφέροντα τραγουδοποιό Γιάννη Νικολάου και μαζί δημιούργησαν το σχήμα Λαθρεπιβάτες, με το οποίο παρουσίασαν κατά το διάστημα 1987-1991 τρία ολοκληρωμένα άλμπουμ (Απόψε λέω να μην κοιμηθούμε, Ταξίδι στ' όνειρο, Έτσι απλά), για να τερματίσουν την κοινή πορεία τους το 1993 και ν' ακολουθήσει πια ο καθένας τον προσωπικό του δρόμο.

Θα σταθώ σήμερα στο τρίτο άλμπουμ του συγκροτήματος που κυκλοφόρησε το 1991 από τη ΜΒΙ με τον τίτλο Έτσι απλά, γιατί εδώ για πρώτη φορά ο Παντελής Θαλασσινός ξεδιπλώνει πιο αναλυτικά το τραγουδοποιητικό του ταλέντο, αφού στα δυο πρώτα άλμπουμ τον πρώτο λόγο είχε ο Γιάννης Νικολάου. Είναι επίσης σημαντικό ότι με το άλμπουμ αυτό ο Θαλασσινός συναντιέται για πρώτη φορά με τον σπουδαίο στιχουργό Ηλία Κατσούλη, με τον οποίο στη συνέχεια θα συμπορευτεί αδιάλειπτα μέχρι το θάνατο του στιχουργού (2008).

Το άλμπουμ είναι μοιρασμένο ισοδύναμα ανάμεσα στους δυο τραγουδοποιούς, καθώς τα πρώτα έξι τραγούδια φέρουν την υπογραφή του Γιάννη Νικολάου, ενώ τα υπόλοιπα έξι του Παντελή Θαλασσινού. Ο ίδιος ο Νικολάου έγραψε τους στίχους σε τέσσερα τραγούδια του, ενώ από ένα έγραψαν ο Οδυσσέας Εισαγγελέας και ο Δημήτρης Τσακαλίας. Ο Θαλασσινός επίσης έγραψε τους στίχους τριών τραγουδιών, ενώ τα άλλα τρία ανήκουν στον Ηλία Κατσούλη. Όμορφες μελωδικές στιγμές, ενίοτε με έντονα νοσταλγικά χρώματα, αλλά και ρυθμικά ποπ ή ρέγκε κομμάτια ή ακόμη και μπλουζ. Ξεχωρίζουν τα τραγούδια: "Τ' Αυγούστου η φωτιά", "Και νά που μεγάλωσα", "Το μπλουζ του χωρισμού", "Είμαι εντάξει" και "Φιλιά και δακρυγόνα". Το τελευταίο ακούστηκε περισσότερο απ' όλα. 

Ο Γιάννης Νικολάου ενορχήστρωσε τα δικά του τραγούδια, ενώ ο Θανάσης Μπίκος τα τραγούδια του Θαλασσινού. Μεταξύ των αξιόλογων μουσικών είναι ο Λάζαρος Κουλαξίζης στο ακορντεόν, ο Θανάσης Μπίκος στις κιθάρες και τη φυσαρμόνικα, ο Γιώργος Μαγκλάρας στο βιολί, ο Θύμιος Παπαδόπουλος στα πνευστά και ο Πλούταρχος Ρεμπούτσικας στο βιολοντσέλο.

Γιάννης Μαρκόπουλος: Δυο δίσκοι 45'' με σατιρικά τραγούδια (1975)

Συμπληρώνονται σήμερα δύο χρόνια από το θάνατο του Γιάννη Μαρκόπουλου (1939-2023), κορυφαίου συνθέτη μας που ανήκει στην πρώτη επιγονική γενιά μετά τους δύο Διόσκουρους του τραγουδιού μας (Μίκη Θεοδωράκη, Μάνο Χατζιδάκι), συνοδοιπόρου μιας λαμπρής γενιάς δημιουργών (Σταύρος Ξαρχάκος, Σταύρος Κουγιουμτζής, Μάνος Λοΐζος, Χρήστος Λεοντής, Δήμος Μούτσης, Γιάννης Σπανός) που έγιναν οι στυλοβάτες του λεγόμενου "έντεχνου" λαϊκού μας τραγουδιού δημιουργώντας μια πολύτιμη παρακαταθήκη ακριβών μελωδικών στιγμών με ανεξίτηλο ήδη το στίγμα τους στον νεότερο πολιτισμό μας.

Μέσα στο ογκώδες και υψηλής αισθητικής ποιότητας έργο του Γιάννη Μαρκόπουλου υπάρχει κι ένα ιδιαίτερο τμήμα που ίσως δεν του έχουμε δώσει τη δέουσα σημασία. Είναι τα σατιρικά και χιουμοριστικά τραγούδια που έγραψε ο συνθέτης, μερικά μάλιστα από τα οποία γνώρισαν ευρύτατη αποδοχή και τραγουδήθηκαν πολύ από τον κόσμο. Ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του '60 μας είχε δώσει ένα πρώτο δείγμα αυτής της πλευράς του μελοποιώντας ένα σατιρικό στιχάκι του Μποστ ("Οι νεκροθάπται") με ερμηνευτή τον Γιώργο Ζωγράφο. Το 1972 στο δίσκο Διάλειμμα μας έδωσε το περίφημο "Του άντρα του πολλά βαρύ" και την επόμενη χρονιά τον ανεπανάληπτο "Ταρζάν", αμφότερα με τη φωνή του Θέμη Ανδρεάδη, ενώ το 1974 το άλμπουμ Θεσσαλικός Κύκλος ήταν πλημμυρισμένο με ευφάνταστα χιουμοριστικά τραγούδια σε στίχους του Κώστα Βίρβου.

Το 1975 λοιπόν ο συνθέτης ηχογράφησε για τις 45 στροφές δύο ακόμη δισκάκια με ανάλογο περιεχόμενο. Το ένα είχε τα τραγούδια: "Τούμπου τούμπου ζα" και "Κελαηδίσματα", ενώ το δεύτερο τα τραγούδια: "Τρόμπα Μαρίνα αλαλούμ" και "Οι άντρες οι παλιοί", η μελωδία του οποίου αποτέλεσε αργότερα τη βάση του διάσημου μουσικού θέματος της αγγλικής τηλεσειράς Who Pays the Ferryman (1978). Με εξαίρεση τα "Κελαηδίσματα" που υπογράφονται στιχουργικά από τον Κώστα Βίρβο, τα άλλα τρία τραγούδια έχουν στίχους του συνθέτη γραμμένους με μια έντονα σουρεαλιστική και ανατρεπτική διάθεση απέναντι στην περιρρέουσα πραγματικότητα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας και γιαυτό ο ίδιος τα χαρακτηρίζει ως "σοβαρά τραγούδια". Δύο μάλιστα από αυτά ("Τούμπου τούμπου ζα", "Κελαηδίσματα") ενσωματώθηκαν και στον κύκλο τραγουδιών Ανεξάρτητα που εκδόθηκε την ίδια χρονιά.

Τα τραγούδια ερμηνεύει το μάλλον παράταιρο τραγουδιστικό δίδυμο Λάκης Χαλκιάς και Παύλος Σιδηρόπουλος που τότε ανήκε σταθερά στον κύκλο συνεργατών του συνθέτη. Οι δυο τους άλλωστε συμμετείχαν από κοινού σε τρεις μεγάλες δισκογραφικές δουλειές του Μαρκόπουλου: Θεσσαλικός Κύκλος (1974), Ανεξάρτητα (1975), Οροπέδιο (1976). Στην ερμηνεία των τραγουδιών έχει μικρή συμμετοχή και ο ίδιος ο συνθέτης.

Αγίου Πνεύματος σήμερα...

Ανδρέας Μικρούτσικος, Σοφία Βόσσου: Άνοιξη (1991)

Αφού μεσολάβησε το άλμπουμ Έρωτας κεραυνοβόλος (1988), ο Ανδρέας Μικρούτσικος, σταθερά συνοδευόμενος από την υπέροχη Σοφία Βόσσου, μας δίνει τον πιο πετυχημένο δίσκο της καριέρας του με τίτλο Άνοιξη που κυκλοφόρησε το 1991 από τη Sony Columbia με δέκα φρέσκα τραγούδια στο ίδιο πάνω κάτω ύφος με δυναμικές ροκ στιγμές και εσωστρεφείς μελωδικές μπαλάντες. Ο δίσκος έγινε χρυσός και σ' αυτό βοήθησε ασφαλώς η ξεχωριστή πορεία του ομότιτλου τραγουδιού, το οποίο εκπροσώπησε την ίδια χρονιά τη χώρα μας στο διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision, όπου ωστόσο περιορίστηκε στη 13η θέση.

Όλα τα τραγούδια έχουν μουσική και στίχους του Ανδρέα Μικρούτσικου, ο οποίος μοιράζεται ισοδύναμα με τη Σοφία Βόσσου την ερμηνεία τους. Πέρα από το ομώνυμο τραγούδι, χαριτωμένες στιγμές του δίσκου είναι τα τραγουδάκια "Κουτσουράκι" και "Μάτια μου", ξεχώρισε όμως κι ακούστηκε πολύ το λαϊκότροπο (σε ρυθμό χασάπικου) "Δε μετανιώνω" που ερμηνεύει η Σοφία Βόσσου με την Μανώλη Λιδάκη, ενώ μπουζούκι παίζει ο Θανάσης Πολυκανδριώτης. Την ενορχήστρωση υπογράφει ο Χρήστος Λαγός που παίζει και ηλεκτρική κιθάρα και συντονίζει τον προγραμματισμό της ηλεκτρονικής συνοδείας. Την παραγωγή επιμελήθηκε ο Γιώργος Μακράκης.

Ουσιαστικά με το δίσκο αυτό ολοκληρώνεται η αυτόνομη δισκογραφική πορεία του Ανδρέα Μικρούτσικου, αφού στη συνέχεια στράφηκε στο χώρο της τηλεόρασης, για τις ανάγκες της οποίας μάλιστα μετά από δυο χρόνια ηχογράφησε το άλμπουμ Χαμογελάτε είναι μεταδοτικό, ενώ δέκα χρόνια αργότερα επανήλθε για λίγο με καινούργια τραγούδια (Της αγάπης σημάδια), χωρίς όμως καμία συνέχεια.

Ανδρέας Μικρούτσικος: Περνάω με κόκκινο / Το κόλπο (1986-87 / 1992)

Αμέσως μετά το δισκογραφικό του ντεμπούτο με το πετυχημένο άλμπουμ Νάμαστε πάλι εδώ, Αντρέα! (1985), ο Ανδρέας Μικρούτσικος μετακινήθηκε από την Columbia στη CBS, όπου παρουσίασε δύο συνεχόμενες προσωπικές δουλειές που γνώρισαν επίσης καλή υποδοχή από το κοινό και του χάρισαν μερικά σουξέ που ακούστηκαν πολύ εκείνη την εποχή.

Το 1986 λοιπόν εκδόθηκε το άλμπουμ Περνάω με κόκκινο και την επόμενη χρονιά το άλμπουμ Το κόλπο, τα οποία επανεκδόθηκαν ψηφιακά το 1992 σε ενιαίο δίσκο από τη Sony (διάδοχο της CBS) στο πλαίσιο της σειράς 2 LP σε 1 CD. Ο συνδυασμός ήταν απολύτως εύλογος όχι μόνο γιατί και οι δυο δίσκοι εκδόθηκαν από την ίδια εταιρεία, αλλά κυρίως γιατί έχουν πανομοιότυπου ύφους τραγούδια, όλα σε μουσική και στίχους του Ανδρέα Μικρούτσικου με ροκ χρώματα διανθισμένα με λυρικές νησίδες από όμορφες και τρυφερές μπαλάντες. 

Σε ερμηνευτικό επίσης επίπεδο οι δίσκοι είναι απολύτως συγγενικοί, αφού τα τραγούδια ερμηνεύουν ο ίδιος ο συνθέτης και η σταθερή ήδη σύντροφός του Σοφία Βόσσου, η οποία διαθέτοντας εξαιρετικά εκφραστική φωνή αποδίδει κυρίως τις πιο ευαίσθητες στιγμές, όπως τα πολύ όμορφα τραγούδια "Νύχτα μοναξιάς" (με εμφανείς τζαζ πινελιές) και "Τραγούδι του χωρισμού" (για φωνή και πιάνο), μαζί με τα επίσης όμορφα "Μην πυροβολείτε τα νυχτοπούλια" και "Χαμένο αβαντάζ" που ερμηνεύει ο Μικρούτσικος. Τα τραγούδια πάντως που γνώρισαν επιτυχία ήταν τα "Χαμένο νησί", "Το κόλπο" και "Σ' αγαπάω", ενώ σε μια δυνατή ροκ στιγμή ("Θέλω να ζω") συμμετέχει ερμηνευτικά ο Γιάννης Κούτρας. Στο φινάλε κάθε δίσκου κάνει ένα φευγαλέο πέρασμα και ο μικρός γιος του συνθέτη σε μια τρυφερή συνομιλία μαζί του.

Την ενορχήστρωση και των δύο δίσκων επιμελήθηκε ο Στέφανος Κορκολής δίνοντας μια διαυγή και δυναμική ηχητική γραμμή. Στο δεύτερο δίσκο συνεργάστηκε στην ενορχήστρωση και ο συνθέτης, ο οποίος μαζί με τον Κορκολή έχει και τη γενική ευθύνη της παραγωγής.

Ανδρέας Μικρούτσικος: Νάμαστε πάλι εδώ, Αντρέα ! (1985)

Γενέθλια σήμερα του Ανδρέα Μικρούτσικου, ο οποίος γεννήθηκε στην Πάτρα πριν από 73 χρόνια, στις 6 Ιουνίου 1952, πέντε χρόνια μετά τη γέννηση του διάσημου αδελφού του Θάνου Μικρούτσικου, στις πρώιμες δουλειές του οποίου μάλιστα συμμετείχε ως μουσικός. Η πρώτη δισκογραφική του εμφάνιση σημειώθηκε το 1982 σε ρόλο ερμηνευτή στο δίσκο Έρημη πόλη του Γιώργου Σταυριανού, ενώ από το 1985 και για μια δεκαετία περίπου ανέπτυξε έντονη δισκογραφική δραστηριότητα με δικές του συνθέσεις, μέχρι να στραφεί στο χώρο του θεάματος και της μικρής οθόνης, όπου και απέκτησε μιαν ευρύτατη δημοφιλία που διαρκεί μέχρι και σήμερα.

Το 1985 λοιπόν ο Ανδρέας Μικρούτσικος παρουσίασε την πρώτη ολοκληρωμένη προσωπική του δουλειά με τίτλο Νάμαστε πάλι εδώ, Αντρέα!, η οποία εκδόθηκε από την ΕΜΙ. Ουσιαστικά πρόκειται για μια ομαδική εργασία, αφού  ο δημιουργός στηρίχτηκε σε μια μεγάλη παρέα φίλων του από τα παλιά. Τους στίχους έγραψε ο πάντα ευρηματικός Μανώλης Ρασούλης, ο οποίος συμμετέχει και ως ερμηνευτής. Τραγουδούν επίσης η πρώτη σύζυγός του Μαρία Δημητριάδη, αλλά και η αμέσως επόμενη σύντροφος της ζωής του Σοφία Βόσσου, ο στενός του φίλος Σάκης Μπουλάς, ο Κώστας Θωμαΐδης και ο ίδιος. 

Δυναμική και μελωδική γραμμή διακρίνει το ύφος των τραγουδιών που ασφαλώς φανερώνουν ένα αξιόλογο συνθετικό ταλέντο. Το ομότιτλο τραγούδι ακούστηκε περισσότερο απ' όλα, καθώς και το χαριτωμένο "Κυκλωπάκι". Ο ήχος κινείται πιο πολύ στο πεδίο του ροκ και της μπαλάντας, ενώ την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Παναγιώτης Καλαντζόπουλος, εκτός από τα τραγούδια "Γκοστμπάστερ" και "Καλή μου τρίπλα σκλαβωμένη" που ενορχήστρωσε ο Βασίλης Δερτιλής.

Η Κική Δημουλά διαβάζει 30+4 ποιήματά της (2008)

Πριν από 94 χρόνια, στις 6 Ιουνίου 1931, γεννήθηκε στην Αθήνα (με καταγωγή από την Καλαμάτα) η Βασιλική Ράδου που δεν είναι άλλη από την εκλεκτή ποιήτρια Κική Δημουλά (1931-2020), η οποία εργάστηκε για μια εικοσιπενταετία ως υπάλληλος στην Τράπεζα της Ελλάδος, ενώ από τις αρχές τις δεκαετίας του '50 έκανε την πρώτη της εμφάνιση στο χώρο των γραμμάτων με την αποκηρυγμένη πρωτόλεια ποιητική συλλογή «Ποιήματα». Η επίσημη πρώτη της εμφάνιση έγινε το 1956 με τη συλλογή «Έρεβος», για να ακολουθήσουν δεκάδες άλλες ποιητικές συνθέσεις τα επόμενα χρόνια που την επέβαλαν - έστω και καθυστερημένα - ως κορυφαία δημιουργό της μεταπολεμικής περιόδου επικυρωμένη μάλιστα με πολλές βραβεύσεις εντός κι εκτός συνόρων, όπως το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας το 2009 και το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας το 2010, αλλά και με την εκλογή της στην Ακαδημία Αθηνών.

Στο χώρο της δισκογραφίας η Κική Δημουλά έχει ήδη μια σημαντική παρουσία αρχής γενομένης το 1998 με το άλμπουμ Στην αγκαλιά της άκρης του Θάνου Μικρούτσικου, ενώ ακολούθησαν αρκετές ολοκληρωμένες δουλειές, όπως: Ο πληθυντικός αριθμός (2003) του Νίκου Ξανθούλη, Η γη των απουσιών (2004) του Κυριάκου Σφέτσα, Μικρή σουίτα (2014) του Γιώργου Καζαντζή και Άτιτλο (2021) του Κώστα Γανωτή. Καταγράφονται επίσης και αρκετές σκόρπιες μελοποιήσεις ποιημάτων της με τις υπογραφές των Θανάση Νικόπουλου, Μάρως Βουμβάκη, Κώστα Παρίση, Γιώργου Ανδρέου, Σοφία Καμαγιάννη, Άνεμου και Σταμάτη Κραουνάκη.

Το 2008 κυκλοφόρησε ως ένθετος στο λογοτεχνικό περιοδικό Η Λέξη ένας ψηφιακός δίσκος αποκλειστικά αφιερωμένος στη μεγάλη ποιήτρια. Τίτλος του: Η Κική Δημουλά διαβάζει 30+4 ποιήματά της. Η διπλή αριθμητική ένδειξη του τίτλου δηλώνει ότι η έκδοση περιλαμβάνει 30 ποιήματα ανθολογημένα από το επίσημο ποιητικό corpus της δημιουργού, ενώ έχουν περιληφθεί και 4 ανέκδοτα ποιήματα που δημοσιοποιούνται εδώ για πρώτη φορά. Η βιωματική σχέση της ποιήτριας με το επιλεγμένο υλικό τής επιτρέπει να το αποδίδει με την πλήρη εκφραστικότητα που απαιτεί ο σύνθετος ποιητικός λόγος με τη δυναμική θεματολογία πλημμυρισμένη από υπαρξιακές ανησυχίες και μια επίμονη λογοπλαστική τάση.