Σκηνική δισκογραφία | Σταύρος Ξαρχάκος: Ρεμπέτικο (1983)

Μετά από μακροχρόνια σιωπή ο Σταύρος Ξαρχάκος επανέρχεται δριμύτερος το 1983 με έναν σπουδαίο κύκλο τραγουδιών που και πάλι έχει σκηνική αφορμή. Και αφορμή αυτή τη φορά στάθηκε η κλασική πλέον ταινία "Ρεμπέτικο" που σκηνοθέτησε ο Κώστας Φέρρης σε σενάριο δικό του και της Σωτηρίας Λεονάρδου με θέμα τη ζωή της μεγάλης ρεμπέτισσας Μαρίκας Νίνου (1918-1957) που μεγαλούργησε στα μεταπολεμικά χρόνια πλάι στον Βασίλη Τσιτσάνη. Η πολυβραβευμένη αυτή ταινία του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου και του ΕΙΡΤ με πρωταγωνιστές τους Σωτηρία Λεονάρδου, Νίκο Καλογερόπουλο, Μιχάλη Μανιάτη, Θέμιδα Μπαζάκα, Νίκο Δημητράτο και Κωνσταντίνο Τζούμα, έκανε μεγάλη εντύπωση και συνέβαλε αποφασιστικά στην αναθέρμανση του ενδιαφέροντος για το ρεμπέτικο τραγούδι σε μια εποχή που ήδη είχαν αρχίσει να ξεπηδούν πολυάριθμες ρεμπέτικες κομπανίες.

Ο Σταύρος Ξαρχάκος είχε ήδη δέκα χρόνια νωρίτερα μια πολύ πετυχημένη συνεργασία με τον Κώστα Φέρρη στην εμβληματική τηλεοπτική σειρά "Οι έμποροι των εθνών", όπου ο Νίκος Ξυλόυρης ερμήνευε το υπέροχο "Ήτανε μια φορά" σε στίχους του Φέρρη. Εδώ λοιπόν έγραψε μια σειρά όμορφα λαϊκά τραγούδια προσαρμοσμένα στο ύφος της εποχής που ζωντάνευε η ταινία. Κάποιοι μίλησαν για τόσο πετυχημένη αφομοίωση αυτού του ύφους από τον συνθέτη, ώστε τα τραγούδια του θα μπορούσαν κάλλιστα να είχαν γραφτεί από τον Βαμβακάρη ή τον Τσιτσάνη! Υπερβολή φυσικά. Γιατί τα τραγούδια, πέρα από την επίφαση ενός ρεμπέτικου ηχοχρώματος, φέρουν καθαρά τη σφραγίδα του μεγάλου τους δημιουργού και του δεδομένου ταλέντου του στο πεδίο του έντεχνου λαϊκού τραγουδιού. Ο Ξαρχάκος άλλωστε δεν ήταν ξένος προς ένα τέτοιο μουσικό ύφος. Θα θυμίσω ότι δύο από τα πρώτα πρώτα τραγούδια του εν έτει 1962 ("Έχω μια δεκάρα τρύπια", "Τρεις μάγκες τρεις γερόμαγκες") ήταν γραμμένα σε καθαρά ρεμπέτικο ύφος κι ερμηνεύτηκαν ακριβώς γι' αυτόν το λόγο από τον μεγάλο ρεμπέτη Στράτο Παγιουμτζή.

Βασικός συναυτουργός αυτών των σπουδαίων τραγουδιών στάθηκε ο μέγας Νίκος Γκάτσος, ο συνεπής συνεργάτης του συνθέτη από το ξεκίνημά του σχεδόν. Μαζί έδωσαν κατά καιρούς σπουδαία τραγούδια με αποκορύφωμα τη συνεργασία τους στον κύκλο τραγουδιών "Νυν και Αεί" (1974). Δουλεύοντας κυρίως πάνω σε έτοιμες μελωδίες που του έδινε ο συνθέτης ο Γκάτσος έγραψε εννέα τραγούδια, μεταξύ των οποίων ξεχώρισε αμέσως το δυνατό ζεϊμπέκικο "Το δίχτυ", που γνώρισε αρκετές μεταγενέστερες εκτελέσεις. Ωστόσο το εισαγωγικό συγκλονιστικό τραγούδι "Μάνα μου Ελλάς" (διάρκειας σχεδόν 10 λεπτών) και το επιλογικό "Το πρακτορείο" είναι τα πιο αντιπροσωπευτικά της ποιητικής στιχουργίας του Γκάτσου.

Εκτός όμως από τα τραγούδια του Γκάτσου στο δίσκο περιλαμβάνεται κι ένα τραγούδι σε στίχους του Κώστα Φέρρη ("Στου Θωμά"), άλλα δύο παραδοσιακά ("Τα παιδιά της Άμυνας", "Ιμιτλερίμ") που διασκεύασε κατάλληλα ο Σταύρος Ξαρχάκος, καθώς κι ένα ορχηστρικό ("Χασάπικο '22") του συνθέτη.

Διευκρινίζω εδώ ότι στην εμπλουτισμένη επανέκδοση του έργου το 2004 σε διπλό ψηφιακό δίσκο έχουν προστεθεί ακόμη τέσσερα μέρη, από τα οποία τα τρία είναι ορχηστρικά, ενώ το σμυρνέικο τραγούδι "Ερηνάκι" έχει μουσική του Παναγιώτη Τούντα σε διασκευή του Ξαρχάκου.

Στην ερμηνεία των τραγουδιών έχουμε επικεφαλής τους Νίκο Δημητράτο, Σωτηρία Λεονάρδου και Τάκη Μπίνη. Συμμετέχουν επίσης οι: Κώστας Τσίγγος, Κώστας Ματζόπουλος, Ν. Μαραγκόπουλος. Θόδωρος Πολυκανδριώτης και ο Σταύρος Ξαρχάκος, καθώς και χορωδία.

Την ορχήστρα αποτελούν οι: Μπουζούκι: Κώστας Παπαδόπουλος, Χρήστος Κωνσταντίνου, Γιάννης Μπιθικώτσης, Θόδωρος Πολυκανδριώτης και Στέλιος Βαμβακάρης. Ούτι: Σπύρος Ιωαννίδης. Βιολί: Στάθης Κοκουλάρης. Κιθάρα: Στέλιος Καρυδάς. Σαντούρι: Αριστείδης Μόσχος. Ακορντεόν: Λάζαρος Κουλαξίζης. Κρουστά: Σπύρος Λιβιεράτος, Γιώργος Γεωργελής. Πιάνο: Τάκης Χαρίτος. Tο θαυμάσιο εξώφυλλο κοσμείται με πίνακα του Γιάννη Τσαρούχη.

(c) 2CD | SONY/AKTH | 1983 | Πλήρης έκδοση: 2004 | Πηγή: d58