Σταύρος Ξαρχάκος: Νυν και Αεί (1974)

Πριν από τρία χρόνια περίπου είχα παρουσιάσει το δίσκο "Νυν και αεί" (1974) του μεγάλου συνθέτη Σταύρου Ξαρχάκου και σήμερα επανέρχομαι στον εμβληματικό αυτό κύκλο τραγουδιών με ένα φρέσκο rip από το παλιό βινύλιο. Δε βλέπω το λόγο να γράψω κάτι διαφορετικό λοιπόν σήμερα, οπότε δανείζομαι το κείμενο της παλιάς παρουσίασης...
Μέσα στον κατακλυσμό της θεοδωρακικής πλημμυρίδας που σημειώθηκε το 1974, το έτος της Μεταπολίτευσης, ο Σταύρος Ξαρχάκος έδωσε ένα βροντερό παρών και στάθηκε ο πιο ανταγωνιστικός αντίποδας αυτού του ρεύματος. Γιατί η χρονιά εκείνη αποδείχθηκε ή πλέον παραγωγική για τον σπουδαίο συνθέτη, καθώς παρουσίασε μαζεμένους πέντε καινούργιους δίσκους και μάλιστα από τους σημαντικότερους της καριέρας του! Σημειώνω: "Το Μεγάλο μας Τσίρκο", "Συλλογή", "Κόκκινα Τριαντάφυλλα για Μένα", "Χωρίς Λόγια" και "Νυν και Αεί". Όλοι τους αριστουργηματικοί δίσκοι, έστω κι αν δε γνώρισαν όλοι την ίδια ευρεία αποδοχή από το κοινό.
Ας σταθούμε λοιπόν στον κύκλο τραγουδιών με το γενικό τίτλο "Νυν και Αεί", τον οποίο κατατάσσω στους κορυφαίους δίσκους που μας έδωσε συνολικά ο συνθέτης, πλάι στα "Ένα μεσημέρι", "Διόνυσε, καλοκαίρι μας" και "Ρεμπέτικο". Τείνω μάλιστα αυτόν να θεωρώ τον κορυφαίο του. Ένα σφριγηλό έργο με εξαιρετική μουσική έμπνευση, αριστουργηματικούς και πολυσήμαντους στίχους από τον Νίκο Γκάτσο, συγκλονιστικές ερμηνείες από την έμπειρη Βίκυ Μοσχολιού και τον νεοφώτιστο ακόμη Νίκο Δημητράτο, αλλά και μια λεπτοδουλεμένη ενορχήστρωση με λόγιες αποχρώσεις που αναδεικνύει διαυγέστατα τις υπέροχες μελωδίες των τραγουδιών. 

Πάντα χαμογελώ με συγκατάβαση, όταν ακούγοντας το δίσκο φέρνω στο μυαλό μου τη στενοκέφαλη αξιολόγησή του που είχα διαβάσει προ ετών στο γενικά συμπαθητικό τρίτομο έργο του Κώστα Μυλωνά "Ιστορία του Ελληνικού Τραγουδιού" (Κέδρος, 1992), όπου ο εν λόγω κριτικός (και παλιός μουσικός) προσπερνάει αδιάφορα το δίσκο με δυο επιπόλαιες αράδες που κάνουν λόγο για τραγούδια χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον! Ίσως θα όφειλε κάποια στιγμή ο κ. Μυλωνάς να διορθώσει το κραυγαλέο λάθος του αποκαθιστώντας τη δίκαιη αξιολόγηση αυτού του κορυφαίου έργου.
Ο δίσκος ξεκινά με το έξοχο ομώνυμο τραγούδι που ανασκαλεύει οδυνηρές εμπειρίες της δύσκολης εποχής που είχε προηγηθεί. Οι δυνατοί στίχοι ποιητικών αξιώσεων του Νίκου Γκάτσου φορτίζουν δυναμικά την έμπνευση του συνθέτη σε κάθε τραγούδι και αφυπνίζουν συνειδήσεις. Αν θα θέλαμε να σταθούμε μόνο σε κάποιες ακρώρειες, θα ξεχωρίζαμε τα τραγούδια "Στον κάτω δρόμο", "Ο μαύρος ήλιος", "Ανώνυμον" και, πάνω απ' όλα, στο σπαρακτικό adagio "Μεγάλη Παρασκευή". Κάθε πλευρά του δίσκου κλείνει μ' έναν λυτρωτικό επίλογο που παιανίζει το λαμπρό χορό της καινούργιας μέρας που ανατέλλει ("Ήρθε ο καιρός", "Εμείς που μείναμε"). 
ΥΓ. Ο πίνακας του εξωφύλλου είναι σχεδιασμένος από τον μεγάλο ζωγράφο Γιάννη Μόραλη.

(c) LP | EMI Columbia | 1974 | πηγή: d58