Γιάννης Μαρκόπουλος: Επιχείρησις Απόλλων (1968)

Η πρώτη συνθετική περίοδος του Γιάννη Μαρκόπουλου καλύπτει ουσιαστικά τη δεκαετία του '60 με οριακό σημείο την ηχογράφηση του εμβληματικού έργου "Ήλιος ο Πρώτος" (1969) που σηματοδότησε και τη μεγάλη μεταστροφή του μουσικού του ύφους. 

Κατά την περίοδο αυτή ο μεγάλος συνθέτης πειραματίστηκε πολύ πάνω στο λαϊκό ύφος γράφοντας τραγούδια σε απλές λαϊκές φόρμες, ενώ συγχρόνως καταπιάστηκε συστηματικά και με την κινηματογραφική μουσική, όπου του δόθηκε η ευκαιρία να διερευνήσει συνθετότερες μορφές έκφρασης, χωρίς ωστόσο να απομακρυνθεί από το απλό τραγούδι. Δεν είχε δυσκολία να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της κινηματογραφικής γραφής καταθέτοντας μερικά πανέμορφα soundtrack πλημμυρισμένα συνήθως με λαϊκά τραγούδια που πολλές φορές έγιναν και μεγάλες επιτυχίες της εποχής. Με την ίδια ευκολία λοιπόν που έγραφε τα δροσερά τραγουδάκια για την Αλίκη Βουγιουκλάκη στο "Πιο λαμπρό αστέρι", μπορούσε να γράψει και την εσωστρεφή και κλειστοφοβική μουσική μιας αλλιώτικης ταινίας, όπως "Ο θάνατος του Αλέξανδρου" ή να συνθέσει την κατάλληλη ηχητική υποστήριξη των απαιτητικών ταινιών του Νίκου Κούνδουρου.

Από τα πάμπολλα και ετερόκλητα soundtrack αυτής της περιόδου θα ήθελα σήμερα να σταθώ στο πιο αγαπημένο μου, αυτό που έγραψε ο Μαρκόπουλος για μια μάλλον ασήμαντη τουριστική ταινιούλα του Γιώργου Σκαλενάκη με τίτλο "Επιχείρησις Απόλλων", όπου πρωταγωνιστούσε η πανέμορφη Έλενα Ναθαναήλ ως τουριστική ξεναγός και θέμα της ήταν η επίμονη ερωτική πολιορκία της από έναν ξανθομάλλη ξένο πρίγκιπα! Δεν έχει σημασία όμως η ταινία, η οποία διαφημίστηκε τότε ως μια μεγάλη έγχρωμη υπερπαραγωγή, αλλά η μουσική που την πλημμυρίζει από την αρχή ως το τελικό της πλάνο. Είναι το πρώτο χρονικά από τα τρία ωραιότερα "τουριστικά" soundtrack που γράφτηκαν εκείνα τα χρόνια από τρεις διαφορετικούς συνθέτες. Τα άλλα δύο ήταν τα "Κορίτσια στον ήλιο" (1968) του Σταύρου Ξαρχάκου και "Εκείνο το καλοκαίρι" (1971) του Γιάννη Σπανού.

Ο Γιάννης Μαρκόπουλος υπογράφει εδώ μια πολύ εμπνευσμένη λαϊκή σουίτα με οργανικές μελωδίες μοναδικής ομορφιάς βασισμένες στους δρόμους του λαϊκού τραγουδιού και ενορχηστρωμένες με αέρινους ηχοχρωματισμούς λαϊκών οργάνων, όπως ο μπαγλαμάς και το μπουζούκι. Το βασικό θέμα των τίτλων (το οποίο παραδόξως στο δίσκο καταλαμβάνει την προτελευταία θέση) μας δίνεται σε τέσσερις συνολικά ευφάνταστες παραλλαγές, ενώ το δεύτερο βασικό θέμα σε τρεις. Τα υπόλοιπα θέματα περιλαμβάνουν το ορθόδοξο ζεϊμπέκικο της έναρξης ("Διογένης"), το καθιερωμένο για την εποχή συρτάκι ("Στην Κέρκυρα"), τον υπέροχο "Συρτό γρήγορο" και το "Εκδρομικό τραγούδι" που βασίζεται στη μελωδία του παλιότερου τραγουδιού "Νύχτα και γειτονιά". 

Υπάρχει επίσης ένας διασκευασμένος παραδοσιακός κερκυραϊκός χορός και κυρίως το "Ζαβαρακατρανέμια"! Ναι, εδώ πρωτοακούστηκαν τα περίφημα "Ζαβαρακατρανέμια" με τη φωνή του Μαρκόπουλου, αυτό το σουρεαλιστικό τραγούδι που εμπεριέχει εμφανώς τα σπέρματα του μουσικού ύφους που σύντομα θα υιοθετήσει ο συνθέτης. Η αλήθεια είναι ότι το δυνατό αυτό κομμάτι μοιάζει εντελώς έξω από το κλίμα του δίσκου, ενώ οι στίχοι του βασίζονται σε μια σκόπιμα ακατανόητη φράση που φαίνεται πως εμπεριέχει αιχμές κατά του δικτατορικού καθεστώτος. Δεν ξέρω πάντως αν αυτοί οι δυο λόγοι προκάλεσαν τελικά την αφαίρεση του τραγουδιού από τη δεύτερη έκδοση του δίσκου το 1971, όπου κρατήθηκε μόνο η οργανική του εκδοχή.

Διευκρινίζω ότι η νεότερη ψηφιακή επανέκδοση του δίσκου έχει συμπεριλάβει και το τραγούδι, αλλά η αναλογική έκδοση που σας δίνω δεν το περιέχει, παρόλο που αναγράφεται κανονικά στους τίτλους του οπισθόφυλλου (όχι όμως και στην ετικέτα του βινυλίου)!

(c) LP | Polydor | 1968/1971 | πηγή: d58