Οι καθηγητές και το δημόσιο συμφέρον

Γράφει ο Χρήστος Ζέρβας 

(Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 19/5/2013)

c.zervas@eleftherotypia.net

______________

Πριν από τρία χρονιά, στην αρχή της μεγάλης κρίσης και της έναρξης της μνημονιακής λαίλα­πας, ο ελληνικός λαός ήταν εκείνος που συκοφαντήθηκε οτο σύνολό του. Ξένοι παρά­γοντες, διεθνή μέσα ενημέρωσης, κυ­ρίως ευρωπαϊκά και προεχόντως γερ­μανικά, απέδωσαν απαξιωτικούς χα­ρακτηρισμούς στους Ελληνες πολίτες, αποκαλώντας τους τεμπέληδες του Νότου, απατεώνες, διεφθαρμένους. Χωρίς καμία απολύτως εξαίρεση, όλοι μπήκαμε στον ίδιο ντορβά. Ο διασυρμός έπρεπε και ήταν καθολικός.

Στην ίδια θέση βρέθηκαν, άλλωστε, ό­λοι οι λαοί του ευρωπαϊκού Νότου, κα­θώς θεωρήθηκαν εκ προοιμίου «ένο­χοι», με την «τιμωρία» να μοιάζει περί­που ως αναγκαίο κακό, ως θεία δίκη και λύτρωση μαζί. Κάτι ανάλογο έγινε και στη συνέχεια, όταν στο στόχαστρο μπή­καν άλλες, ειδικότερες κατηγορίες πο­λιτών. Οι δημόσιοι υπάλληλοι, για παρά­δειγμα, όχι μόνο στην Ελλάδα, έγιναν α­ντικείμενο έντονης κριτικής. Εγιναν ξαφνικά, εν συνόλω, κοπανατζήδες, ε­πίορκοι, διεφθαρμένοι, «πελάτες» του φαυλοκρατικού κομματικού συστήμα­τος, εχθροί του δημοσίου συμφέροντος.

Η γενίκευση των ευθυνών ήταν και είναι πάντα ο καλύτερος σύμμαχος της εξουσίας. Ιδίως αυτής που παραπαίει και αναζητεί τρόπους επιβίωσης, εξαπα- τώντας τους πάντες ώστε να μείνει αυτή μόνη ανεύθυνη και... ατιμώρητη. 

Κάτι α­νάλογο έγινε και με τους καθηγητές. Η απεργία της ΟΛΜΕ αποτελεί βέβαια πα­ρελθόν. Οι ευθύνες της συνδικαλιστικής ηγεσίας στο χειρισμό της υπόθεσης εί­ναι, αδιαμφισβήτητα, τεράστιες. Ωστόσο η επίθεση που εξαπολύθηκε εναντίον τους ξεπέρασε κάθε όριο. Oi καθηγητές κατηγορήθηκαν για αδιαφορία προς τους μαθητές που δίνουν πανελλαδικές και τους γονείς τους. Λοιδορήθηκαν για ανευθυνότητα απέναντι στις υποχρεώ­σεις που φέρει το λειτούργημα του εκ­παιδευτικού. Τους αποδόθηκαν σχεδόν όλα τα κακά της Παιδείας. Ολόκληρος ο κλάδος, με τόσο σημαντικό ρόλο στη κοινωνία, χαρακτηρίστηκε από τον πρωθυπουργό «συντεχνία», ενώ ση­μαίνοντα στελέχη του απερχόμενου και απαξιωμένου πολιτικού συστήμα­τος τούς αποκάλεσαν περίπου «ε­χθρούς» της κοινωνίας και του «δημο­σίου συμφέροντος». Η ηρεμία των υποψηφίων και των οικογενειών τους στις εξετάσεις αποτε­λεί, ανεξάρτητα από τα παιχνίδια της όποιας εξουσίας, ιδιαίτερα σημαντικό θέμα. Αρκεί όμως η επίκλησή του, για να δικαιολογηθεί η νέα επιχείρηση πο­λιτικής επιστράτευσης; Είναι μάλλον προφανές ότι η έννοια του «δημοσίου συμφέροντος» χρησιμοποιήθηκε και πάλι ως άλλοθι ενεργοποίησης κοινω­νικών αυτοματισμών, ως πρόβα επιβο­λής αυταρχικών λύσεων.

Οι κυβερνήσεις, διαχρονικά, θεω­ρείται ότι υπάρχουν για να υπη­ρετούν το δημόσιο συμφέρον και μόνο. Στην πράξη ωστόσο τα πράγ­ματα είναι λίγο διαφορετικά. Η εκάστοτε εξουσία αξιοποιεί το δημόσιο συμ­φέρον ως εργαλείο επιβολής της πολι­τικής της ηγεμονίας. Το ταυτίζει εντέχνως με τα συμφέροντα της άρχουσας ελίτ, τα οποία αναδεικνύει ως την έκ­φραση της γενικής βούλησης που ει- σήγαγε το αρχικό κοινωνικό συμβό­λαιο. Εδώ αναφύονται σημαντικά ερω­τήματα:

1. Είναι η κυβέρνηση αυθεντικός και μοναδικός κριτής του δημοσίου συμφέροντος, όπως επιδιώκει; Κάτι τέ­τοιο οδηγεί σε πλήρη κυβερνητική αυ­θαιρεσία. Ο δικαστικός έλεγχος των πράξεών της είναι καθυστερημένος και ελλιπής.

2. Μπορεί η έννοια του δημοσίου συμφέροντος να δικαιολογήσει κά­θε κυβερνητική ενέργεια; Αυτό επιθυ­μεί διακαώς η πολιτική τάξη που ασκεί την εξουσία, για να καταργήσει κάθε άλλη διαμεσολάβηση. Αυτοανακηρύσσεται μονομερώς σε καθολικό προστά­τη της κοινωνίας και διεκδικεί να το πράξει, ανέλεγκτα.

3. Ποιος ο ρόλος της συνταγματικής νομιμότητας; Στο όνομα του δημοσί­ου συμφέροντος η κυβέρνηση υποστη­ρίζει ότι επιλέγει πολιτικές που στοχεύ­ουν στο γενικό καλό. Κορυφαίο καλό θε­ωρείται η σωτηρία της χώρας. Ωστόσο υπάρχουν διαφορετικές οπτικές για το τι είναι και πώς αυτό το καλό υπηρετείται καλύτερα. Οταν οι πολιτικές ακυρώνουν στην πράξη συνταγματικές κατακτήσεις που διέπουν τη δημοκρατική αρχή λει­τουργίας του κράτους, υπάρχει πρόβλη­μα. Οι πράξεις νομοθετικού περιεχομέ­νου, η κατάλυση της διάκρισης των ε­ξουσιών, η κυριαρχία της εξωθεσμικής τρόικας πάνω στην εκλεγμένη κυβέρνη­ση, είναι μερικές από τις εκφάνσεις αυ­τού του θεσμικού προβλήματος.

4. Εχει το δημόσιο συμφέρον πολίτι­κο-ιδεολογικά χαρακτηριστικά; Προφανώς. Το κράτος, ενώ υποστηρί­ζει ότι υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, αφήνει μέχρι τώρα στο απυρόβλητο ε­πιφανείς φοροφυγάδες και διεφθαρμέ­νους πολιτικούς. Γιατί επομένως ευνο­ούν το δημόσιο συμφέρον πράξεις που περικόπτουν το κοινωνικό κράτος και υπονομεύουν την ποιότητα της δημό­σιας Παδείας, μέσω συνεχών περικο­πών, τεχνητών συγχωνεύσεων σχολεί­ων και πανεπιστημίων, απαξίωσης των εκπαιδευτικών; Προφανώς γιατί βολεύει τους νομείς της εξουσίας. Νέ­ους και παλαιούς.