Νίκος Μαμαγκάκης (1929-2013)

Πέθανε σήμερα ο μεγάλος συνθέτης Νίκος Μαμαγκάκης μετά από δύσκολη μάχη με τον καρκίνο.

Γεννήθηκε το 1929 στο Ρέθυμνο μέσα σ' ένα περιβάλλον μουσικό, καθώς ο θρυλικός λυράρης Ανδρέας Ροδινός ήταν ξάδερφός του. Και φυσικά επηρεάστηκε βαθύτατα από τους ήχους της πατρίδας του, τους οποίους κουβαλούσε βαθιά μέσα του σ' ολόκληρη τη μετέπειτα μεγάλη του πορεία στη μουσική. Οι μουσικές του σπουδές υπήρξαν μακροχρόνιες, αρχικά στο Ωδείο Αθηνών κι αργότερα στην Ανώτατη Σχολή του Μονάχου, όπου είχε δάσκαλο μεταξύ άλλων και τον Carl Orff. Έτσι ξεκίνησε και η μακρά σχέση του με τη νεότερη γερμανική μουσική σχολή, της οποίας θεωρείται

σημαντικό μέλος με εκλεκτές συνθέσεις στο χώρο της λόγιας μουσικής, στη γραμμή του Νίκου Σκαλκώτα και του Γιάννη Χρήστου, οι οποίοι υπήρξαν και τα πρότυπά του.

Από τα μέσα της δεκαετίας του '60 άρχισε παράλληλα να συνθέτει και έργα έντεχνης λαϊκής μουσικής εμπνευσμένα από την κρητική παράδοση ("Ερωτόκριτος", "Δυο κρητικές σουίτες", "Ερωφίλη"), αλλά και μουσικές για τον ελληνικό κινηματογράφο ("Εκδρομή", "Η αρχόντισσα κι ο αλήτης", "Παρένθεση", "Μια Ιταλίδα απ' την Κυψέλη", "Η νεράιδα και το παλικάρι" κ.ά.). Στη συνέχεια μας έδωσε μια σειρά πολυσήμαντων κύκλων τραγουδιών βασισμένων στη μελοποίηση μεγάλων μας ποιητών, όπως του Νίκου Εγγονόπουλου ("Μπολιβάρ"), του Γιώργου Σεφέρη ("Αγωνιστές της λευτεριάς"), του Κώστα Βάρναλη ("Σκλάβοι πολιορκημένοι"), του Γιάννη Ρίτσου ("11 Λαϊκά τραγούδια του Ρίτσου"), του Παντελή Πρεβελάκη ("Νέος Ερωτόκριτος"), του Γιώργου Ιωάννου ("Κέντρο διερχομένων"), του Νίκου Καζαντζάκη ("Οδύσσεια") και πολλών άλλων. Παράλληλα ασχολήθηκε με τη μουσική για το θέατρο, αρχαίο ("Βάκχες", "Νεφέλες") και νεότερο ("Ο κύκλος με την κιμωλία"), ενώ για πολλά χρόνια συνεργάστηκε με τον σκηνοθέτη Νίκο Περράκη επενδύοντας μουσικά της ταινίες του. Συνεργάστηκε με δημοφιλείς τραγουδιστές (Γιάννης Πουλόπουλος, Γιώργος Ζωγράφος, Αρλέτα, Καίτη Χωματά, Πόπη Αστεριάδη, Τζένη Βάνου, Μαρία Δημητριάδη, Δημήτρης Ψαριανός), ενώ ανέδειξε πολλούς και ο ίδιος (Ελευθερία Αρβανιτάκη, Νένα Βενετσάνου, Σαβίνα Γιαννάτου, Μελίνα Κανά, Σοφία Παπάζογλου).

Ο Νίκος Μαμαγκάκης υπήρξε ένας εντελώς ξεχωριστός συνθέτης με πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Βαθύτατος γνώστης της μουσικής θεωρίας επιχείρησε να συνθέσει έργα πρωτότυπα πάνω στις στέρεες βάσεις της ελληνικής παράδοσης. Τον χαρακτήριζε μεγάλη συνθετική ευκολία και μπορούσε να δώσει απλές κι εύληπτες μελωδίες, όταν το ήθελε ("Σ' αγαπώ, σ' αγαπώ", "Η αγάπη θέλει δύο", "Σκληρό μου αγόρι" κλπ.), αλλά αυτό συνήθως δεν του ήταν αρκετό και σχεδόν προκλητικά απέναντι στους εύκολους ακροατές υιοθετούσε δύστροπες και τεθλασμένες μελωδικές και ρυθμικές αναπτύξεις καταφεύγοντας συνήθως στην απρόβλεπτη και αντισυμβατική ενορχήστρωση, πράγμα που καθιστούσε τα έργα του πιο "δύσκολα" και φυσικά λιγότερο εμπορικά. Φαίνεται πάντως πως αυτό δεν τον απασχολούσε ιδιαίτερα κι εκείνος, σταθερά πιστός στις αντιλήψεις του, συνέχισε ακούραστος στην ίδια συνθετική αντίληψη μέχρι το τέλος του βίου του. Είχε μάλιστα το κουράγιο να αφιερώσει τα τελευταία του χρόνια - με πολύ κόπο και κόστος - σε μια τιτάνια προσπάθεια να ηχογραφήσει απ' την αρχή ολόκληρο το έργο του με νέες ενορχηστρώσεις και νέες φωνές ιδρύοντας για το λόγο αυτό τη δική του δισκογραφική εταιρία με το όνομα Ιδαία! Ένας χαλκέντερος δημιουργός, ασυμβίβαστος και συνεπής μέχρι το τέλος!