Ανδρέα Αρτέμη, Η Κερύνεια ξέρει να περιμένει (2007)

Ένας ύμνος και θρήνος για τη σπαραγμένη πατρίδα που κωδικοποιείται μέσα από τη σημειολογική αναφορά στην αρχόντισσα πόλη της βόρειας Κύπρου, την Κερύνεια, είναι ο δίσκος "Η Κερύνεια ξέρει να περιμένει" με μουσική του Ανδρέα Α. Αρτέμη πάνω σε λαϊκή ποίηση της Ρήνας Κατσελλή. Ο πόνος γίνεται τραγούδι και η άγρυπνη προσμονή της μεγάλης ημέρας τροφοδοτεί την κρυφή αισιοδοξία που διαπνέει τα στρατευμένα αυτά τραγούδια.

O αξιόλογος Κύπριος συνθέτης Ανδρέας Αρτέμης γεννήθηκε στην Πάφο το 1962. Ήρθε για σπουδές στη Νομική Αθηνών κι εγκαταστάθηκε για πολλά χρόνια στην Ελλάδα. Ασχολείται από παιδί με την ποίηση κι έχει ήδη εκδόσει 15 συνολικά βιβλία. Με τη μουσική καταπιάστηκε από το 2000 και μετά κι έχει ηχογραφήσει μέχρι σήμερα 12 ψηφιακούς δίσκους, οι οποίοι περιέχουν συνήθως μελοποιημένα ποιήματα δικά του, αλλά και πολλών άλλων Ελλήνων, Κύπριων και ξένων ποιητών. 

_____________________

Ανεξάρτητη κυπριακή έκδοση | 2007 | mp3 @320 | Εξώφυλλα

Ο ΔΙΣΚΟΣ

Γιώργου Γιαννουλάτου: Η δίκη της Χούντας (1982)

Ο Γιώργος Γιαννουλάτος έχει αφήσει το χνάρι του στην ελληνική δισκογραφία κυρίως με τον ωραίο κύκλο τραγουδιών "Τα λιοτρόπια" (1974), τα οποία ερμήνευσαν ο Αντώνης Καλογιάννης και η Πετρή Σαλπέα.
Με την ίδια τραγουδίστρια συνεργάστηκε και στην επόμενη ολοκληρωμένη του δουλειά, αρκετά χρόνια αργότερα, στα τραγούδια που έγραψε για το πολιτικό ντοκιμαντέρ "Η δίκη της χούντας", παραγωγής 1981. Σκηνοθέτης της ταινίας ήταν ο Θεοδόσης Θεοδοσόπουλος και θέμα της η ιστορική δίκη των πρωτεργατών του δικτατορικού καθεστώτος της 21ης Απριλίου 1967. Η ταινία καταγράφει, παράλληλα με το αυθεντικό κινηματογραφημένο υλικό της δίκης, και ολόκληρο το ιστορικό πλαίσιο που προηγήθηκε της δικτατορίας και αποτέλεσε την αιτία της. Από την εποχή των πολιτικών διώξεων και εκτοπισμών, το κίνημα του 1-1-4, την αποστασία και τις πολιτικές δολοφονίες μέχρι την τραγική κατάληξη του φαύλου αυτού καθεστώτος, την τραγωδία της Κύπρου, το καλοκαίρι του 1974.

Ο Γιώργος Γιαννουλάτος έγραψε 3 σπαρακτικά τραγούδια που διατρέχουν ολόκληρο το ηχητικό υλικό της ταινίας. Το κύριο σώμα του ηχογραφήματος καλύπτουν χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τις απολογίες των δικτατόρων, ενώ τα τραγούδια λειτουργούν ως σχολιαστικά ιντερμέδια. Το τραγούδι "Είναι χώμα..." (σε τρεις διαδοχικές παραλλαγές) έχει στίχους του Γ. Χριστόπουλου, ενώ τα άλλα δύο, "Ο νεκρός της Κοραή" και "Βρήκαν τις πόρτες ανοιχτές", έχουν στίχους του σκηνοθέτη. Το τελευταίο τραγούδι στην οργανική του εκδοχή αποτελεί την εισαγωγή του δίσκου, ενώ οι στίχοι του υπογραμμίζουν με τρόπο αληθινά συγκινητικό την τραγωδία της Μεγαλονήσου με την εισβολή των στρατευμάτων του Αττίλα τον Ιούλιο του 1974.
Τα τραγούδια στο δίσκο ερμηνεύει εξαιρετικά η Πετρή Σαλπέα, ενώ παραδόξως στην ταινία ακούγονται με τη φωνή της Άλκηστης Πρωτοψάλτη. Στην αφήγηση ακούγεται η χαρακτηριστική και τόσο εκφραστική φωνή της Ρηνιώς Παπανικόλα.

____________________

LP | VENUS | 1982 | MP3 @320 | Covers

Ο ΔΙΣΚΟΣ

Κοιτάζοντας μια παλιά φωτογραφία...

Ήταν το 1983 και ήταν στην Πτολεμαΐδα και ήταν στο Επαγγελματικό Λύκειο. Ήταν το σχολείο, όπου δοκίμασα τον πρώτο δειλό βηματισμό μου στο δύσβατο πεδίο της ελληνικής εκπαίδευσης. Μόλις 25 χρόνων παλικαράκι με φιλοδοξίες και αφελείς ιδεαλιστικές αυταπάτες για έναν κόσμο που τάχατες μπορούσε να γίνει καλύτερος μέσα από το σχολείο! 

Σιγά σιγά βέβαια προσγειώθηκα σε μια πιο ρεαλιστική επιδίωξη: Να γίνει τουλάχιστον καλύτερο το δημόσιο σχολείο μέσα από το φιλότιμο και την επιστημονική επάρκεια του δασκάλου. Δεν πέρασαν πολλά χρόνια, για να συνειδητοποιήσω την καινούργια μου αυταπάτη! Γιατί κατάλαβα πως το δημόσιο σχολείο κατρακυλούσε ασταμάτητα σε μιαν αθεράπευτη παρακμή κι ότι δεν είχε καμιάν ελπίδα επιστροφής. Γιατί έτσι ήταν σχεδιασμένο από τους μηχανισμούς εξουσίας κι ας διατυμπάνιζαν πάντοτε στα προεκλογικά μπαλκόνια πως αυτή ήταν η μεγάλη τους προτεραιότητα! Χίμαιρες! Και πικρή απογοήτευση. Και βρήκαν το καλύτερο εργαλείο, για να το πετύχουν: Τη συστηματική υπονόμευση της αξιοπιστίας του Έλληνα εκπαιδευτικού. Κι αυτό το μεθόδευσαν με υπομονή και ασίγαστη εμμονή. Ώσπου το αποδέχθηκε η άβουλη μάζα του κοινωνικού αυτοματισμού και ικανοποιημένη το έκανε πια σημαία της. 

Δε λέω, βοήθησαν και άλλοι εσωτερικοί παράγοντες γι' αυτό, αλλά μια τόσο γενικευμένη αποδοχή της απαξίας απέναντι στον δάσκαλο του δημόσιου σχολείου θα ήταν αδιανόητη στις πιο παλιές εποχές, τότε που η πληροφόρηση ήταν πολύ περιορισμένη, άρα και αποτελεσματικότερη η προπαγάνδα και η παραπλάνηση, τότε που το μορφωτικό επίπεδο ήταν σαφώς πιο χαμηλό, τότε όμως που ο κάθε οικογενειάρχης, ο κάθε γονιός, ο κάθε απάνθρωπα εργαζόμενος ανθρωπάκος αισθανόταν ένα αυθόρμητο δέος κι έναν απέραντο σεβασμό για τον δάσκαλο και τον περιέβαλλε με τυφλή εμπιστοσύνη. Φτάσαμε όμως σήμερα σε μια εποχή που κατακτήσαμε την πληροφορία, αλλά χάσαμε τη γνώση και την κρίση κι έτσι χωρίς να το πολυσκεφτόμαστε, γινόμαστε άβουλοι συνένοχοι όσων απεργάζονται τον αφανισμό του δημόσιου σχολείου, του πιο σπουδαίου δημόσιου αγαθού! 

Πόσο λοιπόν ταιριαστή μ' αυτήν την παρακμή είναι η επερχόμενη και πολυδιαφημισμένη αξιολόγηση αυτού του ταπεινωμένου δάσκαλου! Γιατί αυτός είναι που πρέπει να λογοδοτήσει για την εξαθλίωσή του! Όχι αυτοί που τού την επέβαλαν! Κι αν δεν αποδείξει ότι είναι επαρκής κι ότι οι συνθήκες δουλειάς του είναι οι ιδανικές για την παραγωγή χειροπιαστών αποτελεσμάτων, τότε ...αποχαιρέτα την την Αλεξάνδρεια, κακομοίρη μου! 

Είναι απλό λοιπόν και είναι η μοναδική συνταγή επιβίωσης: Κύριοι, αξιολογήστε με, σας ικετεύω! Εργάζομαι στο ιδανικό σχολείο, όπου ποτέ δεν υπήρξαν κενά καθηγητών, ποτέ δεν είχαμε έλλειψη βιβλίων ή των πιο σύγχρονων εποπτικών μέσων, ποτέ δεν κρυώνανε οι μαθητές μου τους παγερούς χειμώνες, ποτέ δεν τους ανάγκασα να σκοτώνονται στο διάβασμα χωρίς να κοιμούνται, για να βγάλουν την παράλογη ύλη των εξετάσεων, ποτέ δεν με πίεσε κανένα υπουργείο να "τρέχω" το μάθημα για να βγει αυτή η ρημάδα η ύλη, έστω κι αν οι μαθητές μου δεν προλάβαιναν να την εμπεδώσουν και καταφεύγανε πανικόβλητοι στα φροντιστήρια, ποτέ δεν γκρίνιαξα για το μισθουλάκο μου που ήταν πάντα πλουσιοπάροχος και μού περίσσευε να κάνω ακόμη και διακοπές στην Κωλοπετεινίτσα και να επενδύω τον παρά μου σε ακίνητα στην πόλη! Τι έχω να φοβηθώ δηλαδή, αφού φροντίσατε να εργάζομαι στις πιο ιδανικές συνθήκες που θα τις ζήλευαν ακόμη και οι Σκανδιναβικές χώρες, αυτές που τις λένε τάχατες προηγμένες; Κι αν κάποιοι ανόητοι και καχύποπτοι συζητούν για περίεργες μεθοδεύσεις, ώστε να βρεθούν τα νέα θύματα της διαθεσιμότητας και των απολύσεων, εγώ τους γυρνώ την πλάτη αδιάφορα. Γιατί εγώ στηρίζω την αξιολόγηση κι έχω εμπιστοσύνη σ' αυτούς που την εμπνεύστηκαν, αλλά και σ' αυτούς που τρέχουν γεμάτοι ενθουσιασμό να την εφαρμόσουν. Είμαι σίγουρος πως θα πάρω άριστα κι έτσι επιτέλους θα αναγνωριστεί η προσφορά μου και θα κοιτάζω τους υπόλοιπους με περιφρόνηση...

Αχ, πώς περνάει η ώρα! Καιρός να ξυπνήσω, για να κινήσω και πάλι για το γολγοθά μου...

Το μηδενικό δημόσιο χρέος των Συνταγματαρχών και άλλα παιδικά παραμύθια...

Ταπεινό αφιέρωμα στην 41^η επέτειο του Πολυτεχνείου...

Γιορτάστηκε και φέτος η επέτειος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, 41 ολόκληρα χρόνια μετά, η οποία σηματοδότησε την κατάρρευση του στυγερού απριλιανού καθεστώτος κι άνοιξε το δρόμο για την εγκαθίδρυση της σύγχρονης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στην πατρίδα μας.

Δυστυχώς όμως, επειδή η μνήμη έχει αντιστρόφως ανάλογη σχέση με το χρόνο, όλο και περισσότεροι θιασώτες εκείνου του καθεστώτος αναθαρρούν και παραμερίζουν την υποκριτική δημοκρατική τους αμφίεση, για να διαλαλήσουν τα καταπιεσμένα από την άθλια δημοκρατία φιλοχουντικά τους αισθήματα και να κατακεραυνώσουν το κοινοβουλευτικό σύστημα της χρεοκοπίας και της εθνικής υποτέλειας μέσα από  την καταλυτική τάχα σύγκριση με τη χρηστή οικονομική διαχείριση του στρατιωτικού καθεστώτος, το μηδενικό χρέος της τότε Ελλάδας και την εν γένει πατριωτική του καθαρότητα. Έχουν καταφέρει μάλιστα όλη αυτή την καταγέλαστη επιχειρηματολογία να την περάσουν ακόμη και σε ποικίλους light και politically correct δημοσιογραφούντες και λόγιους ως ένα είδος ηδύγευστης καραμέλας που μασουλάνε, για να σκεπάσουν τα βρόμικα χνώτα τους!

Κι όμως, η αλήθεια πόρρω απέχει από τέτοιες αστειότητες. Δεν είναι καιρός που κατατέθηκαν με τον πλέον επίσημο κι εμπεριστατωμένο τρόπο μέσα από τις εφημερίδες «Ελευθεροτυπία» και «Το Ποντίκι» τα αποδεικτικά στοιχεία και τα επίσημα αριθμητικά δεδομένα, τα οποία είναι απολύτως πειστικά περί της πραγματικής αληθείας του πράγματος.  Παραπέμπω πρόχειρα σε πρόσφατη ανάρτηση της ηλεκτρονικής έκδοσης της εφημερίδας «Το Ποντίκι» ως συμβολή στην επέτειο του Πολυτεχνείου, η οποία παραπέμπει στην έντυπη δημοσίευση της εφημερίδας στο τεύχος 1792 (24 Δεκεμβρίου 2013). 

Ιδού η διεύθυνση της εν λόγω ανάρτησης που φέρει τον χαρακτηριστικό τίτλο «Τα φούμαρα των χουνταίων»:  http://www.topontiki.gr/article/63414/Ta-foumara-ton-xountaion

Σταχυολογώ λοιπόν από εκεί μεταξύ των άλλων παρατιθέμενων στοιχείων:

«Σύµφωνα µε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το 1974 το δηµόσιο χρέος είχε ανέβει στο 20,8% επί του ΑΕΠ, στα 114 δισ. δρχ. εκείνη τη χρονιά, µε τον εσωτερικό κι εξωτερικό δανεισµό να γιγαντώνονται. Το χρέος ξεκίνησε από 37,8 δισ. δρχ. το 1967, ενώ το 1973 ήταν ήδη στα 87 δισ., µε το έλλειµµα στο εµπορικό ισοζύγιο να είναι 4,5 φορές ψηλότερο και τις καταθέσεις, παρά τις διαρκείς τονωτικές ενέσεις των Ελλήνων µεταναστών, να µειώνονται δραµατικά µετά το 1970. Ο πληθωρισµός κάλπαζε, το πραγµατικό εισόδηµα µειωνόταν, οι φόροι έκαναν επέλαση, το ίδιο και η ακρίβεια…». Στις 6.4.1971 οι εφηµερίδες δηµοσιεύουν: «Αύξηση κατά 23,5% σηµείωσε το δηµόσιο χρέος εντός του πρώτου 5µήνου του 1970, έναντι του 1969, κι έφθασε τα 58,3 δισεκατοµµύρια δρχ. τον Μάιο του περασµένου έτους, έναντι 47,2 που ήταν τον Μάιο του 1969, σύµφωνα µε στοιχεία της ΕΣΥΕ…». Στις 22.9.1971 υπάρχει στα «Νέα» οικονοµική ανάλυση του Κωνσταντίνου Κόλµερ, όπου διαβάζουµε ότι «ναι µεν σηµειώθηκε το 1970 µια επιβράδυνση στην αύξηση του ρυθµού αυξήσεως του χρέους στο 12% έναντι 25% του 1969 (σ.σ.: πάλι επί χούντας είχε εκτιναχθεί, δηλαδή), όµως σηµειώθηκε µια ουσιώδης αύξηση του κρατικού δανεισµού µε έντοκα γραµµάτια και διπλασιασµός του δανεισµού σε συνάλλαγµα». Παρατίθενται, µάλιστα, και αποκαλυπτικά στοιχεία για το δηµόσιο χρέος από το 1958, µε πηγή πάντα τη στατιστική υπηρεσία…». Στον «Οικονοµικό Ταχυδρόµο», στις 15.2.1973, τα σηµάδια κατρακύλας της οικονοµίας συνεχίζονται: «Μεταξύ Μαΐου 1971 και 1972 το δηµόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 7.118 εκατ. δρχ. ή σε ποσοστό 10% κι έφθασε στο ύψος των 73.806 εκατ. δρχ…». Το «Βήμα» στις 20.10.1973 (λίγες ημέρες δηλαδή πριν από την εξέγερση του Πολυτεχνείου) επισημαίνει χαρακτηριστικά σε πρωτοσέλιδο δημοσίευμα ότι στην πρώτη εξαετία του καθεστώτος το εξωτερικό χρέος έγινε 1,5 φορά μεγαλύτερο απ’ όσο διαμορφώθηκε στη διάρκεια των προηγούμενων 140 χρόνων του Ελληνικού κράτους!!! Και τονίζει με έμφαση:  «…∆ιαπιστώθηκε στο προηγούµενο σηµείωµα ότι από τα προβαλλόµενα σαν επιτεύγµατα της οικονοµικής της εξαετίας, η µεν οικονοµική σταθερότητα όχι µόνο δεν εξασφαλίστηκε, αλλά αντίθετα διαταράχθηκε κατά τρόπο επικίνδυνο, η αύξηση του συναλλαγµατικού αποθέµατος είναι εικονική και οφείλεται στο δανεισµό από το εξωτερικό, ο δε ρυθµός αναδιάρθρωσης της οικονοµίας υπήρξε κατώτερος των δαπανών και δυσαναλόγως µικρότερος σε σχέση µε το παρελθόν…». Και καταλήγει: «…Ακόµα και το δηµόσιο εξωτερικό χρέος που από την εθνική ανεξαρτησία ως το 1966 δεν ξεπερνούσε τα 300 εκατοµµύρια δολάρια έφθασε κατά την τελευταία εξαετία τα 700 εκατ. δολάρια, το δε εσωτερικό δηµόσιο χρέος από 32 δισ. δρχ. φθάνει τώρα περίπου τα 80 δισ. Ας σηµειωθεί ότι τώρα µέρος των δανείων του κεντρικού προϋπολογισµού πραγµατοποιείται µέσω Τραπέζης Ελλάδος και δεν εµφανίζεται στους λογαριασµούς του δηµόσιου χρέους…» !!!

Τα στοιχεία είναι καταλυτικά και δε νομίζω πως υπάρχει λόγος να καταθέσει κανείς περισσότερα. Δε χρειάζεται άλλωστε να διαθέτει κανείς ειδικές γνώσεις πολιτικής οικονομίας, για να αντιληφθεί το μέγεθος της διαφθοράς και της φαυλότητας του καθεστώτος που ευαγγελίζονταν τη θεραπεία του "ασθενούς" με τη μέθοδο του γύψου! Αν μάλιστα συνυπολογίσει κανείς την αυστηρή λογοκρισία που ήταν επιβελημένη στα μέσα ενημέρωσης της εποχής και παρόλα αυτά εμφανίζονταν τέτοιου είδους δημοσιεύματα, μπορεί βάσιμα να υποθέσει ότι η πραγματική κατάσταση θα ήταν πολύ χειρότερη!

Εύλογα λοιπόν αναρωτιέται κανείς πώς είναι δυνατόν σήμερα να υπάρχει πολίτης έχων σώας τας φρένας του που  να επιστρατεύει την υποτιθέμενη  χρηστή διαχείριση των δημοσίων πραγμάτων από το στρατιωτικό καθεστώς της χούντας, για να καταδικάσει συλλήβδην το σύγχρονο κοινοβουλευτικό σύστημα δίνοντας αναφανδόν κάλυψη στο ακροδεξιό αντιδημοκρατικό συνονθύλευμα που καιροφυλακτεί στη γωνία δείχνοντας απειλητικά τα δόντια του. Πώς μπορεί κάθε ανιστόρητος με κοντή μνήμη να έχει την απαίτηση ένας νοήμων και δημοκρατικός πολίτης να πιστέψει τα παιδαριώδη αυτά μυθοπλαστικά επιχειρήματα που βιάζουν κατάφωρα την κοινή λογική και την κοινή ιστορική μνήμη;

Faccia di spia - Ένα ανέκδοτο soundtrack του Μάνου Χατζιδάκι

Φαίνεται πως η πρόσφατη συναυλία στο Ηρώδειο με την ολοκληρωμένη εκτέλεση της ανέκδοτης επί 40 χρόνια κινηματογραφικής σύνθεσης "Faccia di spia"  (Το πρόσωπο της κατασκοπίας) του Μάνου Χατζιδάκι από την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΝΕΡΙΤ και το Μουσικό Σύνολο Χατζιδάκις με αρχιμουσικό τον Λουκά Καρυτινό προοιωνίζονταν την ευχάριστη έκπληξη της επίσημης - επιτέλους - έκδοσης αυτού του εξαίσιου μουσικού συνθέματος για την ομώνυμη ιταλική ταινία του Giuseppe Ferrara, παραγωγής 1975.
Η ταινία έχει χαρακτηριστικά πολιτικού θρίλερ και αναπτύσσεται στη μορφή του δραματοποιημένου ντοκιμαντέρ γύρω από τις σκοτεινές ίντριγκες των κατασκοπευτικών αρχών με ιστορικό πλαίσιο την πολυκύμαντη δεκαετία του '60-'70 και τον ανεξιχνίαστο ρόλο της CIA. 
Ο συνθέτης ασχολήθηκε με τη μουσική αυτής της ταινίας με ιδιαίτερο ζήλο δουλεύοντας κοντά στον σκηνοθέτη για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το αποτέλεσμα είναι ένα μικρό αριστούργημα που αποδίδει ανάγλυφα με τα εργαλεία της μουσικής τη σκοτεινή, εφιαλτική και κλειστοφοβική ατμόσφαιρα της ταινίας. Ταυτόχρονα παραμένει πάντα ο γνωστός και αναγνωρίσιμος χατζιδακικός ήχος, με τις συναρπαστικές μελωδίες και ρυθμούς. Η χρήση του μαντολίνου σε κάποια μέρη μας θυμίζει αρκετά τη μουσική του "Sweet Movie" που γράφτηκε ένα χρόνο νωρίτερα. Κορυφαίες στιγμές η πανέμορφη "Μπαλάντα του Τσε" και το ρυθμικό, δυναμικό φινάλε.
Στην εκτέλεση του έργου συμμετέχουν οι διαπρεπέστεροι Έλληνες μουσικοί της εποχής, μεταξύ των οποίων οι: Νίκος Γκίνος (κλαρινέτο), Βαγγέλης Σκούρας (κόρνο), Σωκράτης Άνθης (τρομπέτα), Νίκος & Γεράσιμος Λαβράνος (κρουστά), Βασίλης Τενίδης (κιθάρα), Σωτήρης Ταχιάτης (βιολοντσέλο), Ανδρέας Ροδουσάκης (κοντραμπάσο), Αλίκη Κρίθαρη (άρπα), Δημήτρης Βράσκος (βιολί, μαντολίνο), Τάσος Διακογιώργης (σαντούρι). Την ορχήστρα διευθύνει ο Μάνος Χατζιδάκις.
Το έργο είναι αφιερωμένο στον νεαρότατο τότε συνεργάτη του συνθέτη Νίκο Κυπουργό.

Ο δίσκος κυκλοφόρησε πρόσφατα από τον Σείριο σε μια φροντισμένη έκδοση με την επιμέλεια του Γιώργου Θεοφανόπουλου κι αυτό αποτελεί χαρμόσυνη είδηση για τους απανταχού μουσικόφιλους, ενώ ταυτόχρονα καλλιεργεί προσδοκίες ότι θα δουν το φως της δημοσιότητας και άλλα κρυμμένα αριστουργήματα του μεγάλου μας συνθέτη...

Ο "Επιτάφιος" του Μίκη Θεοδωράκη με τη Χορωδία Τρικάλων

Ο "Επιτάφιος" του Γιάννη Ρίτσου (γραμμένος το 1936) και του Μίκη Θεοδωράκη (μελοποιημένος το 1958) αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του λεγόμενου "έντεχνου" ελληνικού τραγουδιού. Ταυτόχρονα είναι ο πιο πολυηχογραφημένος κύκλος τραγουδιών με περισσότερες από δέκα ολοκληρωμένες ηχογραφήσεις. Από την πληθώρα αυτή των εκτελέσεων ασφαλώς ξεχωρίζουν οι τρεις πρώτες που πραγματοποιήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του '60. Η ληξιαρχικά πρώτη ήταν αυτή της Νάνας Μούσχουρη με τη μουσική επιμέλεια του Μάνου Χατζιδάκι το καλοκαίρι του 1960, μια ερμηνεία με έντονα λυρικό ύφος. Με διαφορά μερικών μόλις ημερών ο Μίκης προχώρησε και ο ίδιος στη δική του "πρώτη" με τη στιβαρή λαϊκή φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση και το μπουζούκι του Μανώλη Χιώτη. Οι δύο αυτές "πρώτες" ήρθαν αμέσως αντιμέτωπες προκαλώντας ένα ιδιότυπο "σχίσμα" στα τότε μουσικά μας πράγματα, για να κατισχύσει τελικά κατά κράτος η "λαϊκή" εκδοχή του συνθέτη. Φαίνεται όμως πως, παρά τη γενική αποδοχή αυτής της εκτέλεσης, ο συνθέτης κατά βάθος διατηρούσε κάποιες αμφιβολίες κι έτσι λίγο αργότερα, το καλοκαίρι του 1963, επιχείρησε μια "ενδιάμεση" προσέγγιση συνδυάζοντας λαϊκά και συμφωνικά στοιχεία με τη φωνή της Μαίρης Λίντα. Είναι και η εκτέλεση που - προσωπικά - θεωρώ την καλύτερη κι ας είναι η πιο υποτιμημένη.
Υπάρχει όμως και μια τέταρτη σπουδαία εκτέλεση του έργου που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 1964 (σε δίσκο εκδόθηκε το 1966 από την RCA και την Olympic), αυτή τη φορά χωρίς σόλο τραγουδιστή, αλλά με μεγάλη χορωδία και - για πρώτη φορά - με αφηγητή. Πρόκειται για μια εξαιρετική από κάθε άποψη ερμηνεία, όπου οι υπέροχες λαϊκές μελωδίες του συνθέτη απογειώνονται από τις αέρινες φωνές της περίφημης Χορωδίας Τρικάλων, που τότε ονομαζόταν Καλλιτεχνική Χορωδία Τρικάλων, υπό την εμπνευσμένη διεύθυνση της Τερψιχόρης Παπαστεφάνου.
Είναι γνωστή βέβαια η μακρόχρονη σχέση του κορυφαίου αυτού και ιστορικού χορωδιακού συνόλου με το έργο του Μίκη Θεοδωράκη. Έχει κυκλοφορήσει άλλωστε και μια συλλεκτική τετραπλή κασετίνα με το σύνολο των ηχογραφήσεων της χορωδίας πάνω στο έργο του μεγάλου συνθέτη (Philips, 2000). Σπεύδω όμως να κάνω μια σοβαρή διευκρίνιση: Ασφαλώς η ολοκληρωμένη έκδοση της Philips περιλαμβάνει και τον "Επιτάφιο", μ' αυτόν άλλωστε ξεκινάει, αλλά δυστυχώς με μια σοβαρή παράλειψη: Αφαιρέθηκαν εξολοκλήρου τα αφηγηματικά μέρη της αρχικής εγγραφής και κρατήθηκαν μόνο τα 8 τραγούδια! Έτσι έχει την αξία της η έκδοση που σας παρουσιάζω, γιατί περιέχει ολοκληρωμένη την αρχική ηχογράφηση του έργου. Η απαγγελία γίνεται από την παλιά ηθοποιό του Εθνικού μας Θεάτρου Κάκια Παναγιώτου, γνωστή κι από κάποιες σποραδικές κινηματογραφικές της εμφανίσεις ("Θανασάκης ο πολιτευόμενος" κ.ά.). Η καλή ηθοποιός δίνει μια πολύ συγκινητική πράγματι απόδοση του αριστουργηματικού κειμένου. Συγκρινόμενη με τη μνημειώδη ερμηνεία της Ασπασίας Παπαθανασίου, θα έλεγα πως η προσέγγιση της Κάκιας Παναγιώτου είναι πιο γήινη και πιο ρεαλιστική. Είναι ένας συγκρατημένος μοναχικός θρήνος, πιο κοντά στα ανθρώπινα μέτρα, που ίσως να λειτουργεί τελικά και πιο πειστικά.

Μάνου Χατζιδάκι "Το καλοκαίρι θα θερίσουμε"

Ακούστε ένα άγνωστο τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι με την "αποκηρυγμένη" από τον ίδιο (αλλά τόσο όμορφη) φωνή της Λίτσας Σακελλαρίου. Η συγκεκριμένη ηχογράφηση είναι του 1971 και κυκλοφόρησε αρχικά σε δίσκο 45 στροφών και στη συνέχεια στο LP "Άμα λευτερωθεί η Κρήτη" με ενορχήστρωση Γιώργου Χατζηνάσιου. Το άκουσα για πρώτη φορά από ραδιοφωνική εκπομπή του Τρίτου Προγράμματος το 2006 σε ειδικό αφιέρωμα για την επέτειο των 12 χρόνων από το θάνατο του μεγάλου συνθέτη που επιμελήθηκε ο Βασίλης Νικολαΐδης.
Το τραγούδι όμως αυτό έχει μια πολύ ενδιαφέρουσα προϊστορία, αφού στην πραγματικότητα είναι ένα από τα πρώτα πρώτα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι! Πρωτογράφτηκε το 1945 για το θεατρικό έργο του Αλέξη Δαμιανού "Το καλοκαίρι θα θερίσουμε" που ανέβασε ο Θίασος Ενωμένων Καλλιτεχνών σε σκηνοθεσία Γιώργου Σεβαστίκογλου. Στην παράσταση μάλιστα το ερμήνευε ΕΠΟΝίτικη χορωδία υπό τη διεύθυνση του Μίκη Θεοδωράκη!
Οι στίχοι του τραγουδιού, γραμμένοι από τον ίδιο τον συνθέτη, δεν είναι άλλοι από τους γνωστούς, αν και ελαφρώς παραλλαγμένους, στίχους του τραγουδιού "Τα παιδιά κάτω στον κάμπο" που γνωρίσαμε και αγαπήσαμε πολύ αργότερα μέσα από την ταινία "Sweet Movie" (1974).
Η μουσική όμως είναι εντελώς διαφορετική! Χρησιμοποιείται ένα ρυθμικό μοτίβο, το οποίο στη συνέχεια με την ονομασία "Καλαματιανός" ενσωματώθηκε στη σουίτα "Για μια μικρή λευκή αχιβάδα" (1947-8) για σόλο πιάνο, έργο υπ' αριθμόν 1 στην επίσημη εργογραφία του συνθέτη.

Πρόσκληση σε δείπνο από τον τροβαδούρο του θεσσαλικού κάμπου!

"Πρόσκληση σε δείπνο κυανίου" ονομάζεται ο ολοκαίνουργιος δίσκος του Θανάση Παπακωνσταντίνου! Κι αυτό είναι πάντα ένα σημαντικό γεγονός μέσα στη λειψυδρία του σύγχρονου δισκογραφικού τοπίου. Μάλιστα μετά τη ληξιαρχική πράξη θανάτου της Lyra και την προσωρινή του καταφυγή σε άλλες εταιρίες, ο τραγουδοποιός φρόντισε να δημιουργήσει ο ίδιος το δικό του χώρο, για να στεγάσει τις νέες του δημιουργίες. Τον ονόμασε "Αχός", έχει έδρα το Μεταξοχώρι Αγιάς και τον έχει περάσει επίσημα στην ιδιοκτησία των δύο γιων του. Καλά έκανε. Ούτως ή άλλως πια η εγχώρια δισκογραφική παραγωγή, ανεξάρτητα από την παντοδυναμία των πολυεθνικών κολοσσών, τείνει να πάρει τη μορφή οικοβιοτεχνίας με την εμπλοκή συγγενών και φίλων, οι οποίοι εν πολλοίς αποτελούν και το βασικό αγοραστικό της κοινό!
Πάντως ο σπουδαίος τροβαδούρος του θεσσαλικού κάμπου συνεχίζει ακούραστος τη δημιουργική του ανηφοριά οιστρηλατημένος από διαρκή έμπνευση. Χωρίς αμφιβολία, αποτελεί την ισχυρότερη δύναμη σήμερα στο ελληνικό τραγούδι. Και κάθε δουλειά του εξακολουθεί να μας εκπλήσσει ευχάριστα. Είναι κι αυτή η ακομπλεξάριστη μουσική του ιδιοσυγκρασία, η οποία δεν τον αφήνει να βολευτεί στα κεκτημένα ούτε να επαναπαυτεί σε μια εύκολη μανιέρα. 

Και στην καινούργια του δουλειά βρίσκουμε αυτά τα χαρακτηριστικά. Τραγούδια που δύσκολα μπορούν να καταταγούν σε κάποια από τις καθιερωμένες κατηγορίες. Με ευκολία και εμφανή απόλαυση περιδιαβαίνει κάθε μουσική έκφραση κι όλο αυτό καταλήγει σχεδόν πάντα σε συναρπαστικά μίγματα ήχων. Ο ίδιος βέβαια δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα στο στίχο του και δε διστάζει να εκθέσει δημόσια μια μορφή ανεπιτήδευτης αυταρέσκειας για τις στιχουργικές του επιδόσεις. Προσωπικά δε μ' ενοχλεί καθόλου αυτό. Ίσα ίσα, θα το χαρακτήριζα κιόλας ως αυθόρμητη εξομολόγηση ενός ανθρώπου που ξέρει τα όριά του και συγχρόνως παλεύει να τα υπερβαίνει σταθερά.
Στην ερμηνεία των νέων τραγουδιών του το κύριο βάρος φέρει ο ίδιος, αλλά μαζί του έχει και φίλους απ' τα παλιά, όπως η Μελίνα Κανά κι ο Σωκράτης Μάλαμας, καθώς και καινούργιους, όπως η Ματούλα Ζαμάνη κι ο Παντελής Ζεμπίλης.

Η δισκογραφική περιπέτεια του "Canto General"

Όπως το ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ είναι η Βίβλος του ελληνικού λαού, έτσι το CANTO GENERAL είναι η Βίβλος της αμερικάνικης ηπείρου. Σε αυτό το «opus magnum» των 342 ποιημάτων, o χιλιανός ποιητής Pablo Neruda (1904-1973), «ο μηχανικός της ψυχής», όπως τον χαρακτήρισε η Δανάη Στρατηγοπούλου, αναπαριστά με εντυπωσιακές εικόνες τη γένεση της ηπείρου και την ιστορία των λαών που την κατοίκησαν, που την κατοικούν ακόμη, που υποφέρουν και αγωνίζονται ενάντια στους καταπιεστές που κατέφθασαν με τη δύναμη των όπλων να απομυζήσουν τους ανθρώπους και τα πλούτη μιας οργιαστικής φύσης. Αυτό άλλωστε προσδίδει στο έργο παγκόσμιο χαρακτήρα.
Με δυνατές μεταφορές, χείμαρρους εικόνων και μελωδιών, αυτή η ποίηση μιλά για το σύμπαν, στο κέντρο του οποίου στέκει ο άνθρωπος -ο άνθρωπος ως στοιχείο της φύσης- από την οποία υποφέρει αλλά και αντλεί ταυτόχρονα τη δύναμη του. Η σχέση του ανθρώπου με τη φύση γίνεται σύμβολο και πρότυπο, μέτρο για τις ανθρώπινες οχέσεις.

Ο Pablo Neruda έγραψε το μεγαλύτερο μέρος αυτού του έπους στα τέλη της δεκαετίας του '40, ενόσω βρισκόταν, φυγάς, στην παρανομία. Ο πρόεδρος -και μετέπειτα δικτάτορας- της Χιλής, Γονζάλες Βιδέλα, τον είχε επικηρύξει, αφότου ο ποιητής εξαπέλυσε κατηγορίες εναντίον του. Κυνηγημένος, διέσχισε «κάμπους, λιμάνια, πολιτείες...» Γι' αυτό το CANTO GENERAL έγινε η σπαρακτική κραυγή του ξεσηκωμού ενάντια σ' όλες τις δυνάμεις και τις μορφές καταπίεσης: από τον κατατρεγμο των ιθαγενών από τους κονκισταδόρ μέχρι τον τρόμο που σπέρνουν οι σύγχρονοι δικτάτορες, οι «μύγες». Γίνεται όμως και το μέγα τραγούδι της αλληλεγγύης προς τους καταπιεσμένους, τους ταπεινωμένους και τους εξανδραποδισμένους: εργάτες στα ορυχεία χαλκού και νιτρικού άλατος, ινδιάνους, πιονέρους, ξυλοκόπους, μια έκφραση αγάπης προς τους απλούς ανθρώπους, για τον άνδρα και τη γυναίκα που αγαπιούνται και πασχίζουν για ένα καλύτερο αύριο: «Γράφω για το λαό κι ας μη μπορεί να διαβάσει την ποίηση μου με τα απλοϊκά του μάτια». Ποτέ άλλοτε δεν δημιουργήθηκε τόσο δυνατή σχέοη ανάμεσα σ' ένα ποιητικό έργο και οε μια ολόκληρη ήπειρο....Όταν ο Neruda πήρε το βραβείο Νόμπελ το 1971, το CANTO GENERAL θεωρήθηκε το «αμερικάνικο ποίημα που δίνει ζωή στο πεπρωμένο και τα όνειρα μιας ηπείρου, ποίημα μέσω του οποίου μια ήπειρος συνειδητοποιεί την αξία της». 

 Δεν μας παραξενεύει λοιπόν που αυτό το ιδιαίτερο, το μοναδικό στη σύγχρονη λογοτεχνία, έργο εντυπωσίασε τον Μίκη Θεοδωράκη. Πάντοτε τον ενέπνεαν ιδανικά ανάλογα με αυτά του Neruda, ιδανικά για το οποία και οι δύο καλλιτέχνες φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και εξορίστηκαν. 

Για πρώτη φορά ο συνθέτης δεν χρησιμοποιεί ένα ελληνικό κείμενο ή ελληνική μετάφραση κάποιου ξένου κειμένου -όπως έκανε στην περίπτωση των Μπίαν και Λόρκα- αλλά το ισπανικό πρωτότυπο. O καινούριος ήχος των λέξεων μετατρέπεται σε καινούρια μουσική ηχητική. Σολίστες, χορωδίες και ορχήστρα -με ένα γιγαντιαίο σύνολο κρουστών μοναδικής ποικιλίας- εκτινάσσονται στη σφαίρα της υμνωδίας (...)

(Απόσπασμα από το βιβλίο του Guy Wagner «Μίκης Θεοδωράκης-Μια ζωή για την Ελλάδα», εκδόσεις τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδανός, 2002)

 
  

Ο Μίκης Θεοδωράκης καταπιάστηκε με το έργο για πρώτη φορά στη Γαλλία το 1972 μελοποιώντας αρχικά 4 μέρη, τα οποία ηχογραφήθηκαν στο Παρίσι το 1974. Τα μέρη ήταν: Los Libertadores, America insurecta, Vegetaciones και Vienen los Pajaros. Τα ερμήνευσαν η Μαρία Φαραντούρη και ο Πέτρος Πανδής. Ο δίσκος κυκλοφόρησε το 1975 πρώτα στη Γαλλία κι αμέσως μετά στην Ελλάδα από την ΕΜΙ, ενώ παράλληλα ο συνθέτης μελοποιεί ακόμη 3 μέρη (Voy a Vivir, La United Fruit Co., Algunas Bestias) και ηχογραφεί ζωντανά τα επτά πλέον μελοποιημένα κομμάτια στην Αθήνα (Στάδιο Καραϊσκάκη και γήπεδο Παναθηναϊκού) στις 13 & 16 Αυγούστου 1975. Τραγουδούν: Μαρία Φαραντούρη και Πέτρος Πανδής, ενώ προλογίζει ο Μάνος Κατράκης. Ο δίσκος εκδόθηκε από τη MINOS το 1975 και αποτελεί την επίσημη εκδοχή του έργου στη δισκογραφία του συνθέτη. H ίδια ηχογράφηση κυκλοφόρησε επίσης από την RCA στη Γερμανία (1975, RCA/2LPs, 1991/2CDs).

Το 1980 ηχογραφείται εκ νέου το έργο ζωντανά στο Ανατολικό Βερολίνο (σε 8 μέρη) με τη Μαρία Φαραντούρη και τον Heiner Vogt. Διευθύνει ο Μίκης (1980, Hansa Musikproduktion / 1994 Barbarossa). Μέχρι το 1981 ο συνθέτης μελοποιεί 5 ακόμη μέρη (Amor America, γραμμένο ήδη από το 1972, Emiliano Zapata, A mi Partido, Sandino, Lautaro) προσθέτοντας ένα ακόμη σε ποίηση δική του αφιερωμένο στη μνήμη του ποιητή (Neruda Requiem Aeternam) δίνοντας έτσι την τελική και ολοκληρωμένη μορφή του έργου σε δεκατρία (13) μέρη, τα οποία θα ηχογραφήσει το ίδιο έτος ζωντανά στο Μόναχο (Olympia Halle) με τους Μαρία Φαραντούρη και Πέτρο Πανδή, τη Χορωδία Jakob και την Ορχήστρα της Στοκχόλμης με διεύθυνση του Μίκη (MINOS-EMI, 1981 / 3LPs)

Το 1982 έγινε μια ακόμη ηχογράφηση με επτά μέρη του έργου από το σύνολο The Athenians, ειδικευμένο σε δισκογραφίες τουριστικού προσανατολισμού (ARC, 1982 / 2002).

Το 1985 θα ηχογραφηθούν εννέα μέρη του έργου με τον Πέτρο Πανδή και την Arja Saijonmaa (Blue Angel, 1985/2LPs), ακολουθεί το 1988 μια αμερικάνικη ηχογράφηση με τον Πέτρο Πανδή και την Mary Preus (Atma Sphere, 1988), ενώ το 1989 θα γίνει μια δεύτερη ηχογράφηση της ολοκληρωμένης μορφής του έργου (13 μέρη) με συμφωνική ορχήστρα και λυρικούς ερμηνευτές στο Βερολίνο με αρχιμουσικό τον Λουκά Καρυτινό και σολίστες την Αλεξάνδρα Παπατζιάκου και τον Φραγκίσκο Βουτσίνο. Η ψηφιακή εγγραφή θα κυκλοφορήσει σε διπλό CD το 1993 (INTUITION RECORDS)
Το 2002 η ηχογράφηση της MINOS-EMI του 1981 θα επανεκδοθεί από την FM Records σε διπλό ψηφιακό δίσκο, ενώ από την ίδια εταιρία θα επανεκδοθεί το 2008.

 
Να προσθέσουμε επίσης ότι μέρη του έργου μελοποιήθηκαν και από άλλους Έλληνες συνθέτες σε ελληνική απόδοση των στίχων: Το 1971 ο Γιάννης Γλέζος ηχογράφησε το δίσκο «Εμιλιάνο Ζαπάτα» σε ελληνική απόδοση του Λευτέρη Παπαδόπουλου, όπου περιλαμβάνονται μέρη από το Canto General, ενώ το 1975 ο Χρήστος Λεοντής συμπεριέλαβε στο δίσκο «Παραστάσεις» τρία αποσπάσματα από το Canto General σε ελληνική απόδοση της Δανάης Στρατηγοπούλου («Οι νεκροί της πλατείας», «Μοραζάν» και «Οι ελευθερωτές»). Δύο συνθέσεις επίσης της ίδιας της Δανάης συμπεριλαμβάνονται στο δίσκο «Χαμένο τίποτα δεν πάει» (1974) του δίδυμου Σπύρου και Λήδας (κόρης της Δανάης).

Ο Pablo Neruda στην ελληνική δισκογραφία:
(από το προσωπικό μου αρχείο)

Danai canta Neruda (1969) Δανάης Στρατηγοπούλου • Εμιλιάνο Ζαπάτα (1971) Γιάννη Γλέζου [«Εμιλιάνο Ζαπάτα», «Ο άνεμος στο νησί», «Όταν γέρνεις στα βράδια», μφρ. Λευτ. Παπαδόπουλου] • Χαμένο τίποτα δεν πάει (1974) Σπύρου Βλασσόπουλου, Λήδας [«Ven conmigo, ven», «Balada de Matilde» σε μουσική Δανάης Στρατηγοπούλου] • Δόξα και Θάνατος (1975) Βασίλη Δημητρίου [“Lovely Boy”, “Θρήνος” σε μφρ. Μανώλη Μαυρομάτη, ελεύθ. απόδ. Λ. Παπαδόπουλου] • Canto General (1974, 1975, 1981, 1989) Μίκη Θεοδωράκη [«Algunas bestias», «Voy a vivir», «Los Libertadores», «A mi partido», «Lautaro», «Vienen Los Pajaros», «Sandino», «La United Fruit Co.», «Vegetaciones», «Amor America», «Emiliano Zapata», «America insurrecta» & «Neruda Requiem Aeternam» σε ποίηση Μ. Θεοδωράκη] • Παραστάσεις (1975) Χρήστου Λεοντή [«Οι νεκροί της πλατείας», «Μοραζάν», «Οι ελευθερωτές», μφρ. Δ. Στρατηγοπούλου] • Εικόνες (1978) Ηλία Ανδριόπουλου [«Πικρή μπαλάντα»] • Τα ερωτικά (1980) Χρήστου Γκάρτζου [«Μικρή και τριανταφυλλένια», «Ασχημούλα μου», «Πεινάω για σένα», «Το γυμνό χέρι», «Όχι εγώ δε σ’ αγαπώ», «Γυναίκα μήλο σάρκινο», «Αν μας ρωτήσουν οι ουρανοί», «Γυναίκα που αγάπησα», «Ήμουν δικός σου», Η ώρα του θανάτου», «Ένα ταξίδι μέσα στη νύχτα», μφρ. Λευτ. Παπαδόπουλου] • Amor (1996) Μιχάλη Γρηγορίου • Στης νύχτας την ανάσα (2001) δίσκος της Λίας Βίσση [«Το σπίτι» σε μουσική Σ. Σάββα, ελλ. απόδοση Τάκη Καλογερόπουλου] • Δρόμοι της θάλασσας (2007) Μίμη Πλέσσα [«Poema de amor»] • Eros y muerte (2007) Angelique Ionatos [«Sabras que note amo», «Tal vez no ser…», «Amor mio, si muero», «No te toque la noche», «No estees lejos de mi…»]

Μια μαγική βραδιά με τον Ηλία Ανδριόπουλο

Όπως λένε σ' αυτές τις περιπτώσεις, ήμουν κι εγώ εκεί! Καταμεσής του περσινού καλοκαιριού στο μαγευτικό Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου, μέσα στους πορτοκαλεώνες της ευλογημένης αργολικής γης και πλάι στις νότιες ακτές του Σαρωνικού, ο Ηλίας Ανδριόπουλος παρουσίασε μια ζωντανή αναδρομή στο συνθετικό του έργο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επιδαύρου. Τίτλος του προγράμματος: Μια διαδρομή από τα Γράμματα στον Μακρυγιάννη στις Ωδές του Ανδρέα Κάλβου. Η διαδρομή αυτή περιλάμβανε πέντε μεγάλους δισκογραφικούς σταθμούς της περιπέτειάς του μέσα στο ελληνικό τραγούδι: α) Γράμματα στον Μακρυγιάννη (1979), β) Λαϊκά Προάστια (1980), γ) Προσανατολισμοί (1984), δ) Αργοναύτες (1998), ε) Ωδαί (2003).  Έργα πολυσήμαντα που αποκτούν ξεχωριστό ειδικό βάρος, καθώς στηρίζονται σε κείμενα μεγάλων μας ποιητών (Ανδρέας Κάλβος, Γιώργος Σεφέρης, Οδυσσέας Ελύτης) και στιχουργών (Νίκος Γκάτσος, Μάνος Ελευθερίου, Μιχάλης Μπουρμπούλης). 

Δυο προσωπικές επισημάνσεις (ενστάσεις;) εδώ: α) Νομίζω πως η αφετηρία αυτού του ταξιδιού θα έπρεπε να ορίζεται στο έτος 1976 με το έργο "Κύκλος Σεφέρη", που σήμανε και την πρώτη εμφάνιση του συνθέτη στο ελληνικό τραγούδι, αλλά παραδόξως το συγκεκριμένο έργο συνήθως ο ίδιος το ξεχνάει προτιμώντας τη μεταγενέστερη εκδοχή αυτών των τραγουδιών όπως παρουσιάστηκαν στο δίσκο "Αργοναύτες". Ομολογώ πως αυτό το βρίσκω πολύ παράδοξο, αν λάβουμε κιόλας υπόψιν ότι εκείνη η παρθενική του εμφάνιση πιστώνεται με την παρουσία ενός Νίκου Ξυλούρη! β) Θεωρώ παράλειψη που δεν περιλαμβάνεται στην ίδια ομάδα έργων και ο δίσκος "Ξένες Πόρτες" (1985) με ανάλογης βαρύτητας μουσικό και ποιητικό περιεχόμενο.

Η βραδιά πάντως ήταν μαγευτική. Το υλικό παρουσιάστηκε σε νέα ενορχηστρωτική επεξεργασία, λιτή και απέριττη, την οποία επιμελήθηκε ο πιανίστας Αχιλλέας Γουάστωρ. Συμμετείχαν δύο μόλις μουσικοί: ο Ηρακλής Ζάκκας (μαντολίνο, μπουζούκι) και ο Αλέξανδρος Μποτίνης (βιολοντσέλο). Το αφαιρετικό αυτό σχήμα έδωσε το χώρο να αναδειχθούν οι σπουδαίοι ερμηνευτές που λάμπρυναν τη βραδιά. Πάνω απ' όλους ο συγκλονιστικός βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος, ιδιαίτερα δραστήριος τα τελευταία χρόνια στο χώρο του έντεχνου λαϊκού τραγουδιού, και μαζί του εξαιρετική η μεσόφωνος Θεοδώρα Μπάκα και επαρκείς οι αδελφές Ελένη και Σουζάνα Βουγιουκλή. 

Ο διπλός ψηφιακός δίσκος που πρόσφατα κυκλοφόρησε στέκεται ανίσχυρος να αποδώσει τη μαγική ατμόσφαιρα εκείνης της αξέχαστης βραδιάς που έκανε τα όμορφα τραγούδια του Ηλία Ανδριόπουλου να βρουν την ιδανική τους απόδοση και να δικαιωθούν με τον πλέον πειστικό και συναρπαστικό τρόπο.

(C) 2014 Polytropon | 2 CDs

Ο αποστειρωμένος ιδεαλισμός της κυρίας Αρβελέρ

Μεταφέρω εδώ μια σειρά επίκαιρων κρίσεων της κυρίας Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ σχετικά με την κατάσταση που βιώνει η Ελλάδα και οι Έλληνες στα χρόνια των μνημονίων:

"Αυτό που με φοβίζει πολύ είναι ένα είδος αδράνειας. Νομίζεις ότι οι Έλληνες έχουν πάθει καθίζηση. Δεν υπάρχει ένα όραμα. Μνημόνιο-όχι μνημόνιο. Το μνημόνιο είναι όραμα; Τι θα πεις στα παιδιά; Όχι μνημόνιο, καλά, αλλά μετά; Πολύ περισσότερο απ’ όλα με φοβίζει ότι έχασαν οι Έλληνες τη δυνατότητα -όχι της ελπίδας, την οποία έχουν εναποθέσει στους ξένους- αλλά του οράματος".

Αυτά υπογραμμίζει μεταξύ άλλων η διεθνούς φήμης ακαδημαϊκός και πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κέντρου Δελφών Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ, στη συνέντευξή της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

"Αλλιώς μας βλέπει ένας καθηγητής πανεπιστημίου ή ένας φοιτητής κι αλλιώς ένας εργάτης, ο οποίος σου λέει, "γιατί εγώ να δουλεύω για τους Έλληνες;". Είχα πάρει ένα ταξί πρόσφατα στο Παρίσι και μου λέει ο ταξιτζής "κυρία Αρβελέρ, πρέπει να βοηθήσουμε τους Ισπανούς γιατί είναι εργατικοί, κάνουν ό,τι πρέπει, όχι σαν τους Έλληνες. Σε ένα μέρος του κόσμου, το οποίο δεν έχει να κάνει ούτε με τον χτεσινό πολιτισμό ούτε με τον αυριανό, αλλά έχει να κάνει με την καθημερινότητα, βγάζω το ψωμί μου, δεν το βγάζω, έχω οικογένεια, είμαι άνεργος, αυτοί σου λένε "φτάνει πια".

Από την άλλη μεριά σου λένε "οι Έλληνες κάνουν ότι μπορούν και μας δώσανε τα φώτα τους στο παρελθόν". Το θέμα, πάντως, είναι ότι χάσαμε την αίγλη, ότι ήμασταν αυτοί οι οποίοι κάνανε την καλύτερη αντίσταση, αυτοί που γέννησαν τη δημοκρατία. Τώρα σου λένε "δώσατε, αλλά φτάνει πια"".

Η "Εκδρομή" του Νίκου Μαμαγκάκη

Πολυσύνθετος μουσικός ο Νίκος Μαμαγκάκης, έδωσε με τρόπο εμφαντικό τα διαπιστευτήριά του και στο χώρο της κινηματογραφικής μουσικής συνεργαζόμενος με πολυάριθμους σκηνοθέτες του ελληνικού (και του ξένου) κινηματογράφου ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '60.
Η πρώτη, γονιμότατη και μακροχρόνια συνεργασία του ήταν με τον σκηνοθέτη Τάκη Κανελλόπουλο στις ποιητικές ταινίες που μας πρόσφερε στα χρόνια του ασπρόμαυρου σινεμά. Ανάμεσά τους το έξοχο ψυχολογικό δράμα "Εκδρομή", παραγωγής 1966, που πραγματεύεται ένα ερωτικό τρίγωνο μέσα από ένα οδυνηρό πλέγμα αλληλοσυγκρουόμενων διλημμάτων και αντιφάσεων. 

Ο Μαμαγκάκης έγραψε ένα εξαιρετικό soundtrack που μουσικολογικά μάλλον ανήκει στο χώρο της λόγιας μουσικής και δη της μουσικής για σόλο κλασική κιθάρα. Αναπτύσσεται πάνω στη φόρμα του θέματος με παραλλαγές. Ένα λιτό αρχικό θέμα ακολουθεί μια γοητευτική διαδρομή μέσα από επτά πανέμορφες παραλλαγές και δύο άλλα ελεύθερα θέματα, ενώ διανθίζεται και με δύο τραγούδια γραμμένα πάνω σε στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου κι ερμηνευμένα από την Πόπη Αστεριάδη.
Το έργο ερμηνεύει ο σπουδαίος κιθαριστής Γεράσιμος Μηλιαρέσης, στενός συνεργάτης του συνθέτη εκείνη την εποχή, τον οποίο όμως εκ των υστέρων ο Μαμαγκάκης, με τη γνωστή ελευθεροστομία του, δεν δίστασε να επικρίνει ότι είχε παρέμβει αποφασιστικά στη διαμόρφωση του έργου σε βαθμό που αλλοίωσε την δική του αρχική πρόθεση ως συνθέτη! Υπερβολές, νομίζω, και εκκεντρικότητες του Μαμαγκάκη. Το έργο παραμένει μέχρι σήμερα συναρπαστικό σε κάθε του νέο άκουσμα και - παρά την περί του εναντίου επιμονή του συνθέτη - θεωρώ ότι αυτή η πρώτη του εκτέλεση σαφώς και υπερέχει από τη νεότερη με την Έλενα Παπανδρέου (1986).

(C) Lyra 1966