Ηλίας Ανδριόπουλος: 15 Χρόνια Τραγούδια (1990)

Το 1990 ο Ηλίας Ανδριόπουλος συμπλήρωσε 15 χρόνια γόνιμης παρουσίας στο ελληνικό τραγούδι από την εποχή που ηχογράφησε τον πρώτο του δίσκο ("Κύκλος Σεφέρη", 1976). Έτσι εκείνη τη χρονιά η δισκογραφική εταιρεία Lyra, με την οποία συνεργαζόταν αποκλειστικά ο συνθέτης από το 1979, κυκλοφόρησε ένα άλμπουμ με μερικές από τις καλύτερες στιγμές του συνθέτη που διέθετε στο ρεπερτόριό της μέσα από τους σημαντικούς κύκλους τραγουδιών "Γράμματα στον Μακρυγιάννη" (1979), "Λαϊκά προάστια" (1980) και "Προσανατολισμοί" (1984).  

Περιλαμβάνονται επίσης σε επανεκτέλεση και τρία τραγούδια από το άλμπουμ "Τα Λόγια Της Αγάπης" (1989) με τη Μαρία Δημητριάδη, εκ των οποίων το "Σε κοιτώ και ταξιδεύω" δεν το βρίσκουμε σε καμία άλλη από τις νεότερες ψηφιακές ανθολογίες του συνθέτη. Την ορχήστρα επιμελήθηκε ο συνθέτης με τη συνεργασία του Τάσου Καρακατσάνη.

Τραγουδούν: Σωτηρία Μπέλλου, Αντώνης Καλογιάννης, Μαρία Δημητριάδη, Άλκηστις Πρωτοψάλτη.

Ένα ανέκδοτο τραγούδι του Γιάννη Μαρκόπουλου με τη Μαίρη Δαλάκου

Η Μαίρη Δαλάκου υπήρξε μια από τις ωραιότερες φωνές του ελληνικού τραγουδιού εκεί στο πρώτο μισό της δεκαετίας του '60, όταν ο Γιάννης Μαρκόπουλος της έγραψε κάμποσα πανέμορφα λαϊκά τραγούδια που κυκλοφόρησαν στις 45 στροφές ή ακούστηκαν σε ταινίες του ασπρόμαυρου ελληνικού κινηματογράφου. 

Η σχέση της με τον Γιάννη Μαρκόπουλο υπήρξε σχεδόν αποκλειστική. Πρωτοσυναντήθηκαν το 1963 στο χορόδραμα "Ο Θησέας", όπου τραγούδησε πέντε τραγούδια σε στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου ("Αλίμονο", "Αυγερινός", "Ο αντρειωμένος", "Ο ήλιος σαν εφάνηκε", "Ποιος είδε νιο"). 

Στην επόμενη διετία 1964-1966 ακολούθησαν άλλα εννιά τραγούδια, τα επτά δισκογραφημένα και τα δύο ανέκδοτα: "Ανιστορώ τη μοναξιά", "Γαλάζιο περιστέρι", "Ξαστεριά", "Νύχτα και γειτονιά", "Παιδί μου", "Πού είσαι", "Πετροχελιδόνι", "Καβάλα πά' στα κύματα", "Φεύγουν καΐκια" (ανέκδοτο τραγούδι από την ταινία "Ο μετανάστης"). 
Τα τραγούδια "Πετροχελιδόνι", "Καβάλα πά' στα κύματα" ακούστηκαν στην ταινία "Ο Ψαρόγιαννος". Το πρώτο συμπεριλήφθηκε στην έκδοση του ονώνυμου soundtrack, αλλά το "Καβάλα πά' στα κύματα", που ακουγόταν στους τίτλους της ταινίας με την εξαίσια ερμηνεία της Δαλάκου που τη συνοδεύει με την κιθάρα του ο Γεράσιμος Μηλιαρέσης, για κάποιον άγνωστο λόγο δεν μπήκε στο δίσκο και παραμένει ανέκδοτο. Μου το υπενθύμισε η ίδια η Μαίρη Δαλάκου με σχόλιό της στην ανάρτηση του soundtrack. 

Για να μπορέσουμε λοιπόν να το ακούσουμε, το απέσπασα από την ταινία και σας το παρουσιάζω εδώ:

Γιώργος Κριμιζάκης, Γιάννης Κουτσοχέρας: Τα Ελλαδικά (1982)

Ιδού ένας ακόμη σπάνιος και ξεχασμένος δίσκος από την εποχή του βινυλίου!! Όταν τον βρήκα, όσο κι αν έψαξα για κάποιες πληροφορίες για το δίσκο αυτόν, στάθηκε αδύνατον! Ο κατάλογος του Δραγουμάνου δεν τον αναφέρει καν! Ακόμη καλύτερα! Μπορούμε έτσι κι αλλιώς να πούμε κάποιες υποκειμενικές σκέψεις για τα τραγούδια που περιέχει και προπαντός να σταθούμε στην παρουσία του σπουδαίου ποιητή Γιάννη Κουτσοχέρα που φιλοξενείται στο δίσκο.
Ο ποιητής, νομικός και πολιτικός Γιάννη Κουτσοχέρας (1904-1994) αποτελεί σημαντική μορφή της μεταπολεμικής μας ποίησης με 26 συνολικά ποιητικές συλλογές και άφθονες επιστημονικές μελέτες που εκδόθηκαν στην περίοδο 1936-1981. Η ποίηση του, πολυφωνική και πολυδιάστατη, διακρίνεται για τον έντονο λυρισμό, την ευαισθησία, αλλά ταυτόχρονα και για τη δυναμικότητα και αγωνιστικότητά της. Ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό τους κανόνες της παραδοσιακής ποίησης, πράγμα που επιτρέπει την ευκολότερη μελοποίησή της. Υπήρξε ενεργό μέλος της Ένωσης Κέντρου επί Γεώργιου Παπανδρέου, καθώς και του ΠΑΣΟΚ στη δεκαετία του '80.

Ο Γιώργος Κριμιζάκης έγραψε 12 τραγούδια στο γνωστό μουσικό του ύφος, υποτάσσοντας με τρόπο μάλλον αταίριαστο τον ποιητικό λόγο στη δική του μανιέρα. Τα τραγούδια ακούγονται ευχάριστα, χωρίς να κομίζουν κάτι καινούργιο. Εξαίρεση αποτελούν τα δύο τραγούδια που ερμηνεύει ο ηθοποιός Λάκης Κομνηνός και τα οποία κλείνουν αντίστοιχα τις δύο πλευρές του δίσκου. Είναι και τα μόνα ποιήματα που κινούνται σε νεωτερικότερους ποιητικούς δρόμους χωρίς τους παραδοσιακούς κανόνες της προσωδίας, οπότε και ο συνθέτης αναγκάστηκε να γράψει πιο αντισυμβατικές μελωδίες.
Βασική ερμηνεύτρια του δίσκου είναι η Μαρία Ζοάννου, σύζυγος του συνθέτη, ενώ συμμετέχουν οι άγνωστοι Γιάννης Τάνης, Χριστίνα Φειδάνη και Κώστας Κριμιζάκης. Το ωραίο εξώφυλλο φιλοτέχνησε ο ζωγράφος Μιχάλης Αγγελάκης.

Δυο ανέκδοτα ποιήματα του Νίκου Δόικου κι ένα μικρό σχόλιο

                           Η τελευταία έφοδος

                     Μιαν αυγή
                     Καβάλα σε κόκκινες φτερωτές πινελιές
                     Ψηλά θα συναχτούμε στις κρυφές σπηλιές
                     Πιο νέοι κι απ’ τα παιδιά μας
                     Με των παιδιών μας τον ξενιτεμό σημαία
                     Με της δικαίας οργής τα λάβαρα
                     Να ξεσηκώνουν τον Βαρδάρη
                     Και θα ριχτούμε στις ανήλιες κατηφόρες -
                     Μαζί με όλα τού δάσους μας τ’ αγρίμια
                     Τ’ αγριολούλουδα των μυστικών τους όρθρων
                     Αγνή πατρώα φιλοκαλία φυλακισμένη -
                     Ως ασυγκράτητη γαλάζια φάλαγγα
                     Για να γκρεμίσουμε τον κόσμο τον παλιό
                     Τον σκαρωμένο με μυθεύματα και μίσος
                     Ρίχνοντας όλα τα κουφάρια στην πυρά  
                     Τα ψεύτικα τούς άπληστους τις αλυσίδες
                     Να λιώσουνε της πλάνης οι αντηρίδες
                     Και πάνω στη πυρακτωμένη λάβα
                     Να περπατήσει ο νόστος των παιδιών μας
                     Ο Νέος Κόσμος της Χαράς
                     Κι ο αναστενάρης θάνατός μας.
    

                     Όνειρο V       

                     Λιγότερα πράγματα
                     Λιγότερα τάγματα
                     Λιγότερα κλάματα
                     Λιγότερα τραύματα
                     Λιγότερα φράγματα
                     Λιγότερα θαύματα
                     Περσότερα νάματα.

                     Λιγότερα χρήματα
                     Λιγότερα λύματα
                     Λιγότερα βλήματα
                     Λιγότερα θύματα
                     Λιγότερα ιδρύματα
                     Λιγότερα κρίματα
                     Περσότερα ποιήματα. 


Τα δυο «λάσια»* ανέκδοτα ποιήματα του Νίκου Δόικου

Υπάρχουν περιπτώσεις που το ποιητικό παρελθόν δεν παραμένει νεκρό σε κάποιο φιλολογικό μουσείο, αλλά ενεργοποιείται κάτω από την πίεση αντίξοων κοινωνικοπολιτικών και οικονομικών καταστάσεων, για να συγκροτήσει δυνάμεις αντίστασης, ρήξης και ανατροπής.

Τα δύο ανέκδοτα ποιήματα του Νίκου Δόικου με τον τίτλο «Η τελευταία έφοδος» και «Όνειρο V», τα οποία είναι σαφώς ένα κάλεσμα επαναστατικής αντίδρασης ενάντια  στις αδιέξοδες ασκήσεις επί χάρτου που θολώνουν την προοπτική αντιμετώπισης της παρούσας οικονομικής κρίσης, φαίνεται να συνομιλούν με το ποιητικό παρελθόν. Ο ποιητής, σηκώνοντας το βάρος μιας μεγάλης δοκιμασίας, μας παραπέμπει σε μιαν εξαίρεση του κανόνα της ποίησης του μεσοπολέμου, στα «αρσενικά» ποιήματα του Κώστα Βάρναλη. Αυτά, προβάλλοντας το ξεκίνημα νέων αγώνων ως τη μόνη διέξοδο από την τότε δραματική κατάσταση της Ελλάδας (μικρασιατική καταστροφή, ενταφιασμός της Μεγάλης Ιδέας, προσφυγιά, οικονομική καταστροφή της χώρας), κατέδειξαν μιαν καινούργια δυναμική, η οποία αντιμάχονταν την απαισιοδοξία, το αίσθημα της παρακμής και τις αυτοκαταστροφικές τάσεις της σχολής του Καρυωτακισμού.

Σήμερα, κατ’ αναλογία, σε μια χώρα που κλυδωνίζεται από μιαν πολύπλευρη και πρωτόγνωρη κρίση και όπου η πλειοψηφία των ποιητών, σαρκάζοντας μελαγχολικά την κατάρρευση μιας κοινωνίας, αποφεύγει να αναμετρηθεί με τις ψευδαισθήσεις της, ο Νίκος Δόικος, κάνοντας άλλη μια χειρονομία προς τον αναγνώστη, του χαρίζει δύο «λάσια» (αντρικά, αρρενωπά) ποιήματα. Ο ποιητής, χωρίς να προσφεύγει σε περιπλανήσεις στους ασφοδελούς λειμώνες και στις πεισιθανάτιες νότες της καρυωτακικής χρωστικής, η οποία άρχισε δυστυχώς να διαχέεται ξανά στην Ελληνική κοινωνία, φαίνεται να αποτελεί και αυτός μια από τις ποιητικές εξαιρέσεις που υποδεικνύει με «Την τελευταία έφοδο» - σημειωτέον ότι αυτή προβάλλεται και ως η τελευταία μας ευκαιρία - μορφές πάλης που θα δώσουν ελπίδα και όραμα, ώστε να εκπληρωθεί το «Όνειρο V». Ίσως η πρόταση του Νίκου Δόικου να είναι η πιο αναγκαία στην παρούσα οδυνηρή συγκυρία, καθώς τα περισσότερα πονήματα της «ποίησης της κρίσης» δε μιλάνε ευθέως για αυτήν, ούτε καταγράφουν μιαν άμεση αντίδραση σ’ αυτήν. Πιθανόν πολλοί από τους ποιητές αυτής της γενιάς, προσβλέποντας μέσω του διαδικτύου σε ένα παγκόσμιο αναγνωστικό κοινό, πιστεύουν ότι δε χρειάζεται να ανήκουν σε μιαν Ελληνική ποίηση, η οποία, ανάγοντας την πράξη της δημιουργίας σε επανάσταση, φιλοδοξεί να αφουγκραστεί τον άνθρωπο και τις αγωνίες του.

Αυτό που υπαινίσσονται, λοιπόν, τα δύο ανέκδοτα ποιήματα του Νίκου Δόικου είναι ότι η τέχνη μπορεί να κάνει επανάσταση χωρίς να πάψει να είναι τέχνη και ιδιαίτερα όταν είναι επιτακτική ανάγκη «να περπατήσει ο νόστος των παιδιών μας», τα οποία περιπλανώμενα σήμερα σε ξένους τόπους, βιώνουν τη δική τους οδύσσεια.

Με φιλικούς χαιρετισμούς,
Αλεξάνδρα Πάντσου

* Το επίθετο "λάσιος –ια –ιον"  είναι ομηρικό και σημαίνει δασύτριχος, τριχωτός, αρρενωπός, αλλά στην μεταφορική του σημασία αντρικός, αντρίκιος. ["Παφλαγόνων δ’ ηγείτο Πυλαιμένεος, λάσιον κήρ", Στους Παφλαγόνες αρχηγός ήταν ο Πυλαιμένης με την αντρίκια καρδιά] (Ιλιάδα, Β 851)

Βασίλης Τενίδης: Τραγούδια από τις 45 στροφές (1966-1984)

Ο πρόσφατα θανών συνθέτης και σημαντικός κλασικός κιθαριστής Βασίλης Τενίδης (1936-2017) ηχογράφησε κατά καιρούς κάμποσα σκόρπια τραγούδια, τα οποία κυκλοφόρησαν σε δισκάκια 45 στροφών, κυρίως στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του '60 συμπλέοντας με την κυρίαρχη τότε αισθητική του "Νέου Κύματος". Μερικά απ' αυτά μάλιστα γνώρισαν αξιόλογη επιτυχία κι εξακολουθούν να ακούγονται πολύ ευχάριστα.

Το πρώτο του 45άρι κυκλοφόρησε το 1966 από τη Lyra με τη φωνή του Γιώργου Ζωγράφου. Περιέχει τα πανέμορφα τραγούδια "Τ' όμορφο νησί" (σε στίχους του Μάρκου Τσιριμώκου) και "Μια φλόγα ήσουν" (σε στίχους Γιώργου Γιαννακόπουλου). Το πρώτο μάλιστα γνώρισε και δύο ωραίες επανεκτελέσεις με την Καίτη Χωματά. Η μία χρονολογείται την ίδια χρονιά με την εκτέλεση του Ζωγράφου, ενώ η άλλη έγινε σχεδόν 20 χρόνια αργότερα για τον προσωπικό δίσκο της τραγουδίστριας "Από τραγούδι σε τραγούδι" (1984) που επιμελήθηκε ο συνθέτης.

Το 1968 ο Μιχάλης Βιολάρης ηχογράφησε με τη σειρά του άλλα δυο τραγούδια του Τενίδη με τίτλους: "Ποια γωνιά" (στίχοι Άκου Δασκαλόπουλου) και "Άδικη ζωή" (στίχοι του συνθέτη). Το πρώτο είναι ένα θαυμάσιο χασάπικο που αποτέλεσε μια από τις πρώτες μεγάλες επιτυχίες του Κύπριου τραγουδιστή. Η μελωδία του τραγουδιού αυτού παιγμένη από τον μεγάλο δεξιοτέχνη του μπουζουκιού Στέλιο Ζαφειρίου συμπεριλήφθηκε στον ορχηστρικό δίσκο "Μπουζούκια στην ακροθαλασσιά" (1974).

Στη συλλογή που σας παρουσιάζω περιλαμβάνονται και μερικά ακόμη άγνωστα τραγούδια του Βασίλη Τενίδη ηχογραφημένα στο διάστημα 1969-1972 και ερμηνευμένα από τις Σούλα Κοψίνη, Πετρή Σαλπέα, Έλλα Σμυρλάκη και τον λαϊκό τραγουδιστή Γιώργο Κυράνο. Ξεχασμένα τραγούδια που αξίζει να τα ξανακούσουμε για τις ωραίες μελωδίες τους. 

Συμπληρωματικά στη συλλογή συμπεριέλαβα και τα τέσσερα θέματα που έγραψε ο συνθέτης για την ταινία "Επιτάφιος για εχθρούς και φίλους" το 1966, όπου περιλαμβάνεται και το αγγλόφωνο τραγούδι "The Time for Love" με ερμηνεύτρια την Κίτσα Καζάκου.

Τα εξώφυλλα του Δημήτρη Μυταρά

Έφυγε από τη ζωή χθες, ημέρα Πέμπτη, 16 Φεβρουαρίου 2017, ένας κορυφαίος εκπρόσωπος της ελληνικής ζωγραφικής τέχνης με διεθνή ακτινοβολία και πολυσύνθετο εικαστικό έργο. Ο Δημήτρης Μυταράς (1934-2017) γεννήθηκε στη Χαλκίδα και σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου μετέπειτα έγινε και καθηγητής, καθώς και στο Παρίσι. Δάσκαλοί του ήταν δύο σπουδαίοι ομότεχνοί του, ο Γιάννης Μόραλης και ο Σπύρος Παπαλουκάς. 

Ο Μυταράς, πέρα από το κυρίως ζωγραφικό του έργο, επιμελήθηκε και δεκάδες θεατρικές παραστάσεις στο Εθνικό Θέατρο, στο Θέατρο Τέχνης, στο Ελληνικό Χορόδραμα κ.ά.

Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εικαστική συνεισφορά του Δημήτρη Μυταρά υπήρξε η φιλοτέχνηση των εξωφύλλων σημαντικών δισκογραφικών εκδόσεων από τις αρχές της δεκαετίας του '60, όπως το "Απόψε αυτοσχεδιάζουμε" (1961) του Μάνου Χατζιδάκι. Η συνεργασία του μάλιστα με τον Γιάννη Μαρκόπουλο στάθηκε η πιο γόνιμη και κάλυψε τη δισκογραφία του μεγάλου συνθέτη για δυο δεκαετίες περίπου, από το 1970 μέχρι το 1988. Υπέροχα εξώφυλλα, όπου ανιχνεύονται τα διάχυτα εξπρεσιονιστικά χαρακτηριστικά της τέχνης του ζωγράφου με τις δυναμικές χρωματικές εντάσεις και την ανθρωποκεντρική θεματολογία μαζί με μια εμφανή αφαιρετική διάθεση. 

Ιδού τα πανέμορφα αυτά εξώφυλλα:

 1970. Χρονικό

1972. Ιθαγένεια

1973. Ο Στράτης Θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους

1974. Θεσσαλικός Κύκλος

1977. Ελεύθεροι Πολιορκημένοι

1979. Σεργιάνι στον κόσμο

1983. Σειρήνες

 

1983. Παράθυρο στη Μεσόγειο

1988. Παιχνίδι με τον χρόνο

Τάκης Παναγόπουλος: Το ίδιο το βιολί (1976)

Ο Τάκης Παναγόπουλος (1914-1999), δικηγόρος στο επάγγελμα, μανιώδης σκακιστής (πρωταθλητής Ελλάδας!) και ερασιτέχνης μουσικός, πρωτοεμφανίστηκε στη δισκογραφία το 1959 ηχογραφώντας κατά καιρούς αρκετά τραγούδια σε 45άρια, ώσπου το 1973 παρουσίασε τον πρώτο ολοκληρωμένο του δίσκο με τίτλο "Τραγούδια του Νοτιά", όπου συμμετείχε μια πλειάδα ελαφρών και λαϊκών ερμηνευτών της εποχής (Τώνης Μαρούδας, Κλειώ Δενάρδου, Βαγγέλης Περπινιάδης, Μαρίζα Κωχ, Χάρις Αλεξίου κ.ά.).
Τρία χρόνια αργότερα επανεμφανίστηκε με το δίσκο "Το ίδιο το βιολί...", μια συλλογή 12 τραγουδιών λαϊκού και παραδοσιακού χρώματος, όπου οι στίχοι έχουν μια διάθεση σατιρική, όπως δηλώνει καθαρά και ο υπότιτλος στο εξώφυλλο "Πολιτικοσατιρικές παραλλαγές". Μάλιστα η λέξη "παραλλαγές" έχει τη σημασία της, γιατί τα τραγούδια, όπως δείχνουν και οι περισσότεροι τίτλοι τους, αποτελούν κατά κάποιο τρόπο παρωδίες γνωστών ποιημάτων του Καβάφη, του Πολέμη, του Μαβίλη ή δημοτικών τραγουδιών, με στόχο να στηλιτεύσουν την τρέχουσα πολιτικοκοινωνική πραγματικότητα των πρώτων μεταπολιτευτικών χρόνων. Οι διασκευές αυτές κάποιες φορές είναι πράγματι εύστοχες και προκαλούν ένα αυθόρμητο χαμόγελο, άλλες πάλι φορές είναι κάπως ατυχείς ή αφελείς και τις προσπερνάς αδιάφορα.
Βασικός ερμηνευτής του δίσκου είναι ο Γιώργος Ζωγράφος, ο οποίος ξανασυνεργάστηκε με τον συνθέτη αμέσως μετά στον προσωπικό του δίσκο "Στην άδεια την πόλη" (1978). Συμμετέχει επίσης ο Θωμάς Μπακαλάκος ως απλός τραγουδιστής, ένα χρόνο μετά την κυκλοφορία των "Αγροτικών" του.

Ραμίνος: Ανθρώπινες ιστορίες (1971)

Ποιος είναι αλήθεια αυτός ο Ραμίνος;

Αυτή ήταν η αυθόρμητη ερώτηση που έκανα στον εαυτό μου διαπιστώνοντας κάποια μέρα ότι ένας ελληνικός δίσκος της Philips που κυκλοφόρησε το 1971 πωλείται από διάφορες διαδικτυακές αγορές σε ένα εξωφρενικό ποσό που κυμαίνεται μεταξύ 2.500 και 3.000 ευρώ! 

Οι πληροφορίες που μπόρεσα να συνάξω για τον καλλιτέχνη ήταν λιγοστές και συγκεκχυμένες. Μια προσωπική μαρτυρία κάποιου ανώνυμου φίλου του κάνει λόγο για ένα πανέξυπνο νεαρό αγόρι που μιλούσε γαλλικά κι έπαιζε πιάνο και κιθάρα. Σκάρωσε αυτά τα τραγούδια λίγο μετά την ολοκλήρωση των γυμνασιακών του σπουδών, αλλά μετά την κυκλοφορία του μοναδικού του δίσκου με τίτλο "Ανθρώπινες ιστορίες", απογοητευμένο από την αδυναμία του να αντιμετωπίσει τις ανθρωποφάγες διαθέσεις των δισκογραφικών εταιριών, εγκατέλειψε το χώρο και βυθίστηκε σε ψεύτικους παραδείσους, πριν ταξιδέψει οριστικά στον παράδεισο λίγο μετά το 2000, νεότατος ακόμη. 

Πάντως κατάφερε μ' αυτόν το μοναδικό του δίσκο ν' αφήσει ένα αξιοσημείωτο χνάρι με τραγούδια γεμάτα πάθος για τη ζωή παιγμένα αυθόρμητα με την κιθάρα του με μια φωνή και μια ερμηνεία που θυμίζει έντονα Κώστα Χατζή. Αξιοσημείωτο μάλιστα ότι τη μουσική επιμέλεια του δίσκου υπογράφει ο Γιώργος Χατζηνάσιος.

Μοίρα καλή το θέλησε κι ο σπάνιος αυτός δίσκος βρέθηκε στα χέρια μου κι έτσι μπορώ τώρα να τον μοιραστώ μαζί σας, για να ανακαλύψουμε μαζί μια ξεχασμένη φωνή που πάσχισε με αγωνία να μας αποκαλύψει τις μύχιες ανησυχίες που έκρυβε η ευαίσθητη ψυχή της.

Μάνος Χατζιδάκις: Ο Μεγάλος Ερωτικός (1972)

Το 1972, μετά από πολύχρονη απουσία εκτός Ελλάδας και παραμονή στην Αμερική, ο Μάνος Χατζιδάκις επιστρέφει στα πάτρια εγκαινιάζοντας μια νέα δημιουργική φάση στο συνθετικό του έργο, την 5η, όπως ο ίδιος λέει, με έναν κύκλο τραγουδιών που, παρά την αρχικά χλιαρή υποδοχή, έμελλε να καταγραφεί στο πέρασμα του χρόνου ως η σημαντικότερη δισκογραφική του κατάθεση κι ένας από τους κορυφαίους δίσκους συνολικά της ελληνικής μουσικής. 

Πρόκειται φυσικά για τον "Μεγάλο Ερωτικό", έργο με αριθμό καταλόγου 30, έναν κύκλο 11 έντεχνων τραγουδιών βασισμένων σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη (1911-1996), Κωνσταντίνου Καβάφη (1863-1933), Μυρτιώτισσας (1881-1968), Γεώργιου Σαραντάρη (1908-1941), Νίκου Γκάτσου (1911-1992), Διονυσίου Σολωμού (1798-1857), Σαπφώς (περ.630-580 π.Χ.), Παντελή Πρεβελάκη (1909-1986), Γεώργιου Χορτάτζη (16ος αι.) και Σολομώντα (10ος αι. π.Χ.). Κοινό στοιχείων όλων των ποιημάτων (που καλύπτουν μια ποιητική διαδρομή κάπου 3.000 χρόνων!) είναι η αναφορά στον έρωτα, απ' όπου αντλήθηκε και ο πρωτότυπος και άκρως ποιητικός τίτλος. 

Με το έργο αυτό ο συνθέτης κάνει μια εντυπωσιακή μουσική πρόταση για την κατεύθυνση που έπρεπε ν' ακολουθήσει το λεγόμενο έντεχνο τραγούδι, απαλλαγμένο πια από τη δυναστική παρουσία του μπουζουκιού μέσα από νέους συνδυασμούς εγχόρδων και νυκτών οργάνων που δημιουργούν καινούργια και συναρπαστικά ηχοχρώματα. Πρόκειται για μια πρόταση "δύσκολη" για τα ανεξοικείωτα αφτιά των απλών ακροατών και γιαυτό θα χρειαστεί να μεσολαβήσουν αρκετά χρόνια μαζί με τη σταθερή εμμονή του συνθέτη σ' αυτή την αισθητική γραμμή, ώσπου να εμπεδωθεί αυτός ο ήχος και ν' αποκτήσει σταθερό και ένθερμο ακροατήριο.
Η Φλέρυ Νταντωνάκη με τον υπέροχο εκφραστικό λυρισμό της ξεχωριστής φωνής της και τη φόρτιση μιας παγκόσμιας μουσικής γλώσσας που κουβαλούσε από την ως τότε καλλιτεχνική της διαδρομή, καθώς και ο αναδυόμενος εγχώριος ροκ (αρχικά) τραγουδιστής Δημήτρης Ψαριανός με το χαρακτηριστικό ελεγειακό τρέμουλο στη φωνή του, κλήθηκαν να γίνουν οι ιδανικοί μεσολαβητές αυτού του ακριβού υλικού ανάμεσα στον εμπνευσμένο δημιουργό και τον αιφνιδιασμένο ακροατή, για να του χαρίσουν μια από τις πολυτιμότερες ακρώρειες του νεότερου πολιτισμού μας. Η φωνή τους ταυτίστηκε αναπόφευκτα με την αξεπέραστη σαγήνη αυτών των μελωδιών, ώστε στη συνέχεια κανείς από τους δυο τους να μη μπορέσει να ξεπεράσει αυτό το βάρος. 

Στην ψηφιακή δισκογραφημένη του εκδοχή το έργο συνοδεύεται από μια μεταγενέστερη σύνθεση του Μάνου Χατζιδάκι, τον σύντομο κύκλο τραγουδιών "Χωρίον ο Πόθος" που καταγράφεται επίσημα ως έργο 34 και χρονολογείται στα 1977. Βασίζεται σε στίχους της Αγαθής Δημητρούκα, του Μίνου Αργυράκη και του συνθέτη κι ερμηνεύεται από τον καθαρά χατζιδακικό τραγουδιστή Ευτύχιο Χατζηττοφή. Μουσικά κινείται σε ανάλογο κλίμα με τον "Μεγάλο Ερωτικό", χωρίς πάντως να φτάνει στο ίδιο ύψος.

Ενορχήστρωση, διεύθυνση ορχήστρας & χορωδίας: Μάνος Χατζιδάκις
Διδασκαλία χορωδίας: Έλλη Νικολαΐδη
Εξώφυλλο: Γιάννης Μόραλης
Βιολί & μαντολίνο: Δημήτρης Βράσκος
Κοντραμπάσο: Ανδρέας Ροδουσάκης, Νίκος Τσεσμελής
Κιθάρα: Δημήτρης Φάμπας, Βασίλης Τενίδης
Άρπα: Χρόνης Σοφράς
Βιολοντσέλο: Γιώργος Κατσικάκης
Πιάνο: Λευτέρης Ψωμιάδης, Χάρης Ανδρεάδης
Λαούτο: Παντελής Δεσποτίδης

Γιώργος-Μενέλαος Μαρίνος: Η μαμά Ελλάδα (1979)

Ο ξεχασμένος τραγουδοποιός της δεκαετίας του '70 Γιώργος-Μενέλαος Μαρίνος, δημιουργός της διασποράς (ζει μόνιμα στη Δανία), έκλεισε τους λογαριασμούς του με την ελληνική δισκογραφία συνεισφέροντας τον τελευταίο προσωπικό του δίσκο που κυκλοφόρησε το 1979 από την ΕΜΙ. Τίτλος του: "Η μαμά Ελλάδα".

Ο δίσκος περιλαμβάνει δώδεκα απλά τραγούδια σε λαϊκούς ρυθμούς ενορχηστρωμένα από τον Νέστορα Δάνα με το μπουζούκι επικεφαλής της ορχήστρας. Φυσικά τραγουδά, όπως πάντα, ο ίδιος ο συνθέτης. 

Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο των τραγουδιών του είναι οι αιχμηροί του στίχοι με έντονα σαρκαστική διάθεση που σχολιάζουν και καταγγέλλουν τις παθογένειες του τόπου του στα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια. 

Ενδιαφέρων και σπάνιος δίσκος.

(c) LP | EMI | 1979 | πηγή: Δημ.Δημ.

Ο άγνωστος Κώστας Χατζής (Τραγούδια 1961-1971)

Ο Κώστας Χατζής αποτελεί από μόνος του ξεχωριστό κεφάλαιο στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού με φανατικούς φίλους από τα χρόνια τα παλιά, αλλά και πολλούς με αρνητική διάθεση απέναντί του, κυρίως λόγω της ιδιόμορφης φωνητικής του χροιάς - ελπίζω - και όχι λόγω της τσιγγάνικης καταγωγής του! 

Η πρώτη του εμφάνιση στο τραγούδι σημειώθηκε το 1961 στα στέκια της Πλάκας, ενώ την ίδια χρονιά ηχογράφησε και το πρώτο του τραγούδι με τίτλο "Έφυγε η αγάπη μου" σε μουσική Μίμη Πλέσσα και στίχους Κώστα Πρετεντέρη. Ακολούθησαν μερικές πολύ όμορφες συνεργασίες με τους μεγαλύτερους Έλληνες συνθέτες της εποχής, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης ("Ο Μίμης ο τσιγγάνος"), ο Γιάννης Μαρκόπουλος ("Το κορίτσι με το κορδελάκι", αλλά και πολλά σκόρπια τραγούδια), ο Σταύρος Ξαρχάκος ("Βαρκαρόλα"), ο Χρήστος Λεοντής ("Το σπίτι γέμισε με λύπη"), ο Γιώργος Κατσαρός, ακόμη και ο Μάνος Χατζιδάκις σε δεύτερη εκτέλεση ("Το αστέρι του Βοριά" κλπ).

Κάποια στιγμή άρχισε να σκαρώνει τις δικές του μελωδίες κι έτσι στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του '60 εμφανίζεται πλέον ως τραγουδοποιός, γράφοντας και ερμηνεύοντας ο ίδιος τα τραγούδια του. Σε κάποιες περιπτώσεις έδωσε και τραγούδια του σε άλλους ερμηνευτές, όπως η Έλενα Κυρανά σε ένα 45άρι του 1967, η Ζωζώ Κυριαζοπούλου σε δυο 45άρια του 1968, η Καίτη Παπαβασιλείου σε δυο 45άρια του 1969 και 1970, και ο Γιάννης Κορωνάκης σε άλλα δυο 45άρια του 1971. 

Στην παρούσα συλλογή έχω συγκεντρώσει 21 "άγνωστα" τραγούδια που ερμηνεύει ο Κώστας Χατζής σε μουσική άλλων συνθετών ή ερμηνεύουν άλλοι τραγουδιστές σε μουσική Κώστα Χατζή. Στους στίχους βρίσκουμε μερικούς από τους σταθερούς συνεργάτες του συνθέτη, όπως ο Ηλίας Λυμπερόπουλος και η Σώτια Τσώτου, ενώ σε ένα τραγούδι φιγουράρει ως στιχουργός η Μάρθα Βούρτση! Ένα από αυτά τα τραγούδια, το ωραιότατο "Πώς να φύγω" που ερμηνεύει ο ίδιος μαζί με τη Ζωζώ Κυριαζοπούλου, έγινε μεγάλη επιτυχία αρκετά χρόνια αργότερα με ερμηνεύτρια τη Μαρινέλλα. Τα υπόλοιπα ακούστηκαν ελάχιστα και λίγοι πια είναι αυτοί που τα θυμούνται, αν και τα περισσότερα είναι όμορφα τραγούδια.

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Ο έρωτας στα χιόνια (3 διηγήματα)

Συμπληρώθηκαν ήδη 106 χρόνια από το θάνατο του κορυφαίου νεοέλληνα διηγηματογράφου, του σκιαθίτη Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη (1851-1911), η γοητεία του οποίου δεν λέει να θαμπώσει με το πέρασμα του χρόνου, παρά το φαινομενικά ανασταλτικό στοιχείο της γλωσσικής του ιδιομορφίας και πέρα από τις ανεκδιήγητες απόπειρες που κατά καιρούς εκδηλώθηκαν, για να "εξομαλυνθεί" και να εκσυγχρονιστεί η αυθεντική γλώσσα της γραφής του.
Το 2002 από την ανεξάρτητη έκδοση "Βιολέττα" (των Χανίων;) κυκλοφόρησε ο παρών ψηφιακός δίσκος με τρία εκτενή διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη σε μορφή αφήγησης με λιτή τραγουδιστική συνοδεία. Επιγράφεται "Ο έρωτας στα χιόνια" από τον τίτλο του παλιότερου (1896) από τα περιλαμβανόμενα κείμενα, ενώ συμπληρώνεται από τα διηγήματα "Τα δαιμόνια στο ρέμα" (1900) και "Το μοιρολόγι της φώκιας" (1908). Αφηγείται η Μαρινέλλα Βλαχάκη και συνοδεύει φωνητικά η Ελισάβετ Βερούλη αποδίδοντας διάφορους δημοτικούς σκοπούς. Το ένθετο φυλλάδιο περιλαμβάνει εκτεταμένη επιστημονική ανάλυση του παπαδιαμαντικού έργου από τον χανιώτη λογοτέχνη Γιώργη Μανουσάκη (1933-2008).

Γιώργος-Μενέλαος Μαρίνος: Απολογισμός (1977)

Ποιος θυμάται, αλήθεια, τον Γιώργο Μαρίνο, όχι τον γνωστό διασκεδαστή, αλλά τον άλλο Γιώργο Μαρίνο, τον παραγνωρισμένο τραγουδοποιό της δεκαετίας του '70; Ο Γιώργος Μαρίνος λοιπόν, ο οποίος κάποια στιγμή πρόσθεσε και το Μενέλαος, για να ξεχωρίζει από τον διάσημο συνονόματο και σχεδόν συνομήλικό του καλλιτέχνη, ανήκει στην κατηγορία των Ελλήνων δημιουργών της διασποράς, αφού όλη του η δραστηριότητα αναπτύχθηκε εκτός Ελλάδας με έδρα τη Δανία, όπου παραμένει μόνιμα εγκατεστημένος. 

Αριστερός στη ζωή και το έργο του, συνέπλευσε από νωρίς με το φολκ ρεύμα που κατέκλυσε το μουσικό στερέωμα στα τέλη του '60 και καρποφόρησε τόσο γόνιμα στη δεκαετία του '70. Έγραψε κάμποσους κύκλους τραγουδιών ("Red Moon", "Bazar", "Απολογισμός", "Η Μαμά Ελλάδα"), αλλά και παιδικούς δίσκους ("Γεια χαρά", "Καραμελοχώρα") ερμηνεύοντας σχεδόν πάντα ο ίδιος τα τραγούδια του, καθώς διαθέτει ευχάριστη και εκφραστική φωνή, αν και σε κάποιες περιπτώσεις χρησιμοποίησε και ξένες φωνές, αλλά πάντα στην ελληνική γλώσσα. 

Το δικτατορικό καθεστώς που επιβλήθηκε στην Ελλάδα, αλλά και το έντονα πολιτικοποιημένο κλίμα της μεταπολίτευσης, καθόρισαν αποφασιστικά τη θεματολογία των τραγουδιών του διαμορφώνοντας ένα ύφος διακριτικά σατιρικό και κριτικό για την περιρρέουσα πραγματικότητα μαζί με μια υποδόρια σαρκαστική διάθεση. 

Ο δίσκος "Απολογισμός", που εκδόθηκε το 1977 από την Charter, συγκεντρώνει πλήρως όλα αυτά τα χαρακτηριστικά αποκαλύπτοντας έναν ενδιαφέροντα τραγουδοποιό που ίσως δικαιούται μια θέση μακριά από την απέραντη χώρα της λήθης.

Μνήμη Βασίλη Τενίδη (1936-2017)

Η χθεσινή μέρα, 7 Φεβρουαρίου 2017, αποδείχθηκε αποφράδα για την ελληνική μουσική, καθώς χάθηκαν δύο πολύ αξιόλογες δημιουργικές μορφές με σημαντική προσφορά στο ελληνικό τραγούδι και την ελληνική μουσική γενικότερα. 

Ο ένας, πασίγνωστος κι αγαπημένος. Ο Λουκιανός Κηλαηδόνης (1943-2017), που μας χάρισε δεκάδες διαχρονικές επιτυχίες, ενώ υπήρξε και σπουδαίος συνθέτης θεατρικής ("Ελεύθερο Θέατρο") και κινηματογραφικής ("Ο θίασος") μουσικής.

Ο άλλος, άγνωστος για τους πολλούς, ήταν ο Βασίλης Τενίδης (1936-2017), συνθέτης τραγουδιών, αλλά και λόγιων έργων, μεγάλος δεξιοτέχνης της κλασικής κιθάρας και ενορχηστρωτής. Ο Τενίδης υπήρξε από τους αφανείς ήρωες της ελληνικής μουσικής δουλεύοντας ελάχιστα στο προσκήνιο και πάρα πολύ στο παρασκήνιο για την έκδοση είτε δικών του συνθέσεων, είτε έργων άλλων συναδέλφων του. Υπήρξε επίσης και πολύ ενδιαφέρων ραδιοφωνικός παραγωγός με εκπομπές γύρω από την κλασική κιθάρα. 

Το όνομά του για το ευρύτερο κοινό συνδέθηκε με δυο πανέμορφα νεοκυματικά τραγούδια που ερμήνευσε ο Γιώργος Ζωγράφος ("Το όμορφο νησί", "Μια φλόγα ήσουν"), αλλά κι ένα λαϊκό σουξεδάκι του Μιχάλη Βιολάρη ("Ποια γωνιά"). 
Στις σελίδες του ΔΙΣΚΟΒΟΛΟΥ φιλοξενούνται κάποιες σπάνιες δουλειές του Βασίλη Τενίδη και συγκεκριμένα τα έργα: "Επιτάφιος για εχθρούς και φίλους" (1966, μουσική για ταινία), "Δημήτρης Λάβδας" (1969), "Κύπρια έπη" (1977), "Οι φασουλήδες του Κατσιπόρα" (1977, ανέκδοτο), "Κιλελέρ" (1986).

Διαβάστε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον και πληρέστατο αφιέρωμα στον Βασίλη Τενίδη στην ιστοσελίδα ΔΙΣΚΟΡΥΧΕΙΟΝ του Φώντα Τρούσα.

Λουκιανός Κηλαηδόνης: Σκόρπια τραγούδια σε πρώτη εκτέλεση (1969-1981)

Ο Λουκιανός Κηλαηδόνης (1943-2017) υπήρξε ένας εξαιρετικά αξιόλογος δημιουργός στο χώρο του ελληνικού τραγουδιού και της μουσικής γενικότερα, αρκετά υποτιμημένος, κατά τη γνώμη μου, και παρεξηγημένος, πράγμα που οφείλεται εν πολλοίς στην κάθε άλλο παρά επικοινωνιακή του σχέση με το χώρο, στην παροιμιώδη σεμνότητα του χαρακτήρα του και στη συστηματική απουσία του από τα μαζικά μέσα. Η αλήθεια είναι ότι υπήρξε μια περίοδος της ζωής του, εκεί στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '80, τότε που γνώρισε μια ευρεία δημοτικότητα κυρίως χάρις σε δραστηριότητες που ανέπτυξε όχι ακραιφνώς μουσικές, όπως το περίφημο πάρτι του στη Βουλιαγμένη. Γενικά πάντως για τον Κηλαηδόνη υπάρχει μια υπεραπλουστευμένη εικόνα ενός light καλλιτέχνη, με ανάλαφρο μουσικό στυλ και γούστα bon viveur! Αυτά όμως αποτελούν μια επιφάνεια, κάτω από την οποία κρυβόταν ένας πολύ προικισμένος μουσικός που δεν περιορίστηκε στον βολικό ρόλο του συνθέτη επιτυχιών ευρείας κατανάλωσης, αλλά είχε και πολύ πιο σοβαρή σχέση με τη μουσική δημιουργία συνθέτοντας τεράστιο όγκο μουσικής για το θέατρο, η οποία παραμένει σχεδόν στο σύνολό της ανέκδοτη.

Η πρώτη δισκογραφική εμφάνιση του Λουκιανού Κηλαηδόνη σημειώθηκε το 1969 με δυο τραγούδια που ερμήνευσε ο Γιώργος Νταλάρας στον ομώνυμο προσωπικό του δίσκο σε στίχους του Δημήτρη Ιατρόπουλου. Οι τίτλοι τους: "Παίρνω την ανηφοριά, "Σ' αγαπώ". Ακολούθησε η μουσική του για το θεατρικό έργο της Κωστούλας Μητροπούλου "Η πόλη μας" (1970), από την οποία προέκυψε ο ομώνυμος δίσκος με ερμηνευτές τη Βίκυ Μοσχολιού και τον Μανώλη Μητσιά. Ο Μητσιάς μαζί με τη Δήμητρα Γαλάνη ήταν οι ερμηνευτές του επόμενου δίσκου του με τίτλο "Η κόκκινη κλωστή" (1972), με τον οποίο έχει την πρώτη ολοκληρωμένη συνεργασία του με τον μεγάλο στιχουργό Νίκο Γκάτσο. Ένα χρόνο μετά θα κυκλοφορήσει ο εμβληματικός του δίσκος "Τα Μικροαστικά", με τον οποίο αρχίζει σταδιακά να μεταλλάσσει το μουσικό του ύφος από το λαϊκό σε πιο προσωπικό με στοιχεία μπαλάντας, ροκ και τζαζ, τα οποία θα χαρακτηρίσουν τους κατοπινούς σημαντικούς του δίσκους ("Media Luz", "Είμαι ένας φτωχός και μόνος καουμπόι", "Ψυχραιμία παιδιά", "Χαμηλή πτήση" κλπ.).

Παράλληλα με τις ολοκληρωμένες του δουλειές ο Λουκιανός Κηλαηδόνης έγραψε και κάμποσα ανεξάρτητα τραγούδια για δίσκους 45 στροφών ή προσωπικούς δίσκους σημαντικών τραγουδιστών, όπως ο Μανώλης Μητσιάς, ο Σταμάτης Κόκοτας, η Δήμητρα Γαλάνη, η Νάνα Μούσχουρη και η Άλκηστη Πρωτοψάλτη. Αυτά τα τραγούδια συγκέντρωσα σ' αυτή τη συλλογή, συνολικά είκοσι, χωρίς να αποκλείεται να έχω ξεχάσει κάποια. Τα περισσότερα από τα τραγούδια αυτά σημείωσαν μεγάλη επιτυχία και τραγουδήθηκαν πολύ, όπως τα πανέμορφα "Αχ, Μαρία", "Κοίταξε να δεις", "Σαν πας στην Αλεξάνδρεια", "Στο μαγαζάκι του Μηνά", "Κορίτσι κυριακάτικο", "Σε βρήκα στη Μονεμβασιά".

Γιάννης Σπάρτακος: Απαλή μουσική (1975)

Ο Γιάννης Σπάρτακος (1914-2001) υπήρξε πιανίστας και συνθέτης του ελαφρού τραγουδιού με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη τζαζ μουσική, στην οποία επιδόθηκε με απόλυτη αφοσίωση στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Συχνά διασκεύαζε ξένες επιτυχίες και τις παρουσίαζε με επιτυχία στο ελληνικό κοινό της εποχής. 

Τα τραγούδια του, πολλά από τα οποία έγιναν μεγάλες επιτυχίες, αξιώθηκαν να τα τραγουδήσουν τα μεγαλύτερα ονόματα της εποχής πριν και μετά τον πόλεμο, όπως η Σοφία Βέμπο, η Ηρώ Χαντά, η Κάκια Μένδρη, η Ρένα Βλαχοπούλου, ο Κώστας Μανιατάκης, όπως και οι νεότεροι Ζωίτσα Κουρούκλη, Γιάννης Βογιατζής, Γιοβάννα και πολλοί άλλοι. 

Ο Γιάννης Σπάρτακος έζησε για πολλά χρόνια στην Αμερική, όπου είχε την τύχη πολλά τραγούδια του να τραγουδηθούν από διάσημα ονόματα, όπως και να παιχτούν από μεγάλες ορχήστρες. Γνωστή είναι η εκτέλεση του περίφημου «Θα σε πάρω να φύγουμε» από την ορχήστρα του Ξαβιέ Κουγκάτ που έγινε παγκόσμια επιτυχία. Έγραψε επίσης και αρκετά νούμερα για τις πρώτες μεταπολεμικές επιθεωρήσεις, ενώ η μακροχρόνια συνεργασία του με τη Ρένα Βλαχοπούλου, πριν αυτή στραφεί στον κινηματογράφο, έχει αφήσει εποχή.

Μικρό δείγμα αυτής της σπουδαίας μουσικής παρακαταθήκης του Γιάννη Σπάρτακου καταγράφεται σ' αυτό το δίσκο που κυκλοφόρησε το 1975 από την ετικέτα Olympic της Philips. Ο Σπάρτακος διασκευάζει για το τζαζ κουαρτέτο του διάσημα μουσικά θέματα, καθώς και δικές του συνθέσεις, ενώ ο ίδιος στο πιάνο δίνει εντυπωσιακά δείγματα της απαράμιλλης δεξιοτεχνίας του. Τον συνοδεύουν διακριτικά μπάσο, κιθάρα και ντραμς. 

Γιάννης Μαρκόπουλος: Τα πρώτα 45άρια (1960-1966)

Ο κορυφαίος συνθέτης Γιάννης Μαρκόπουλος εμφανίστηκε στην ελληνική δισκογραφία με το ξεκίνημα της δεκαετίας του '60 και για μια τουλάχιστον πενταετία ηχογράφησε πληθώρα σκόρπιων λαϊκών τραγουδιών που κυκλοφόρησαν σε δισκάκια 45 στροφών, ενώ κάμποσα από αυτά ακούστηκαν και σε ελληνικές ταινίες της εποχής.

Στη μεταγενέστερη δισκογραφία βρίσκουμε δύο συλλογές της Philips, όπου ηχογραφούσε σχεδόν αποκλειστικά στα πρώτα του χρόνια ο συνθέτης, με υλικό από αυτά τα πρώτα του τραγούδια. Η πρώτη συλλογή, με τίτλο (κάπως παραπλανητικό) "Τα πρώτα τραγούδια", κυκλοφόρησε σε βινύλιο το 1976 και περιλαμβάνει 14 τραγούδια της περιόδου 1964-1966. Με το ίδιο περίπου υλικό, ελαφρώς εμπλουτισμένο (16 τραγούδια) και με ακριβέστερο τίτλο "16 Σπάνιες ηχογραφήσεις 1964-1966", εκδόθηκε μια δεύτερη ανθολογία σε ψηφιακό δίσκο το 1996.

Και οι δυο παραπάνω συλλογές άφησαν απέξω σημαντικό αριθμό τραγουδιών του συνθέτη και, κυρίως, παρέλειψαν ολοκληρωτικά τα πρώτα πρώτα χρόνια του. Τα δύο πρώτα τραγούδια του Γιάννη Μαρκόπουλου που ηχογραφήθηκαν το 1960 ήταν η "Βαγιά" (σε στίχους Νίκου Γκάτσου) και "Το κοριτσάκι" (σε στίχους Νότη Περγιάλη). Τα τραγούδησε ο Γιάννης Βασιλούνης. Η "Βαγιά" μάλιστα γνώρισε το επόμενο χρόνο και μια δεύτερη ζωντανή εκτέλεση από τον Τέρη Χρυσό. Τα επόμενα χρόνια ακολούθησε η κυκλοφορία αρκετών δίσκων 45 στροφών με ερμηνευτές τους Αλέκο Πάντα, Βούλα Πάλλα, Νίκη Καμπά, Κώστα Χατζή, Πάνο Τζανετή και Ι. Ανδρόνικο. 

Στη συλλογή που σας παρουσιάζω περιλαμβάνονται δέκα 45άρια του Γιάννη Μαρκόπουλου με 20 συνολικά τραγούδια που δεν έχουν εκδοθεί μέχρι σήμερα σε κάποια συλλογή του συνθέτη. Εξαίρεση αποτελούν τα τραγούδια "Ναυτάκι" που το συμπεριέλαβα, για να είναι μαζί με το ταίρι του, το υπέροχο, αν και άγνωστο τραγούδι "Το σπίτι μου" με τη Νίκη Καμπά (που δεν πρέπει να συγχέεται με το ομότιτλο τραγούδι σε στίχους του Μιχάλη Κατσαρού που ερμήνευσε αργότερα η Ξανθίππη Καραθανάση στο δίσκο "Τραγούδια του νέου πατέρα"), και - για τον ίδιο λόγο - το "Ποιος δρόμος" για να είναι μαζί με το "Δος μου σου είπα".