Δήμος Μούτσης: Κάποιο καλοκαίρι (1968)

Ο Δήμος Μούτσης ανήκει στην πρώτη γενιά των συνθετών του λεγόμενου "έντεχνου" τραγουδιού μετά τους πρωτοπόρους Μίκη Θεοδωράκη και Μάνο Χατζιδάκι. Χρονικά προηγήθηκαν κατά τι ο Σταύρος Ξαρχάκος, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Χρήστος Λεοντής, ο Νίκος Μαμαγκάκης, ο Σταύρος Κουγιουμτζής και ο Μάνος Λοΐζος, ενώ σχεδόν ταυτόχρονα ξεκίνησε ο Γιάννης Σπανός, ο Νότης Μαυρουδής και ο Διονύσης Σαββόπουλος. Τα πρώτα του τραγούδια, βασισμένα σε ποίηση Ανδρέα Αγγελάκη (1940-1991) γράφτηκαν το 1964, αλλά παρέμειναν ανέκδοτα μέχρι πριν από μερικά χρόνια που ενσωματώθηκαν σε προσωπική συλλογή με ερμηνείες του Γιώργου Μούτσιου.

Τα πρώτα δισκογραφημένα τραγούδια του συνθέτη κυκλοφόρησαν το 1965 στις 45 στροφές και ήταν τα: "Το κορίτσι μου στ' άστρα" και "Μέσα απ' το παλιό μου σπίτι". Τα ερμήνευσε ο Γιάννης Πουλόπουλος, ενώ το δεύτερο στη συνέχεια το ηχογράφησε και ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Οι στίχοι αυτού του δεύτερου τραγουδιού αποδίδονται στον Γιάννη Πουλόπουλο, αλλά στην πραγματικότητα - σύμφωνα με μαρτυρία του συνθέτη - γράφτηκαν ως δώρο από τον Μάνο Χατζιδάκι!
Ήταν η εποχή που ο Μούτσης συμμετείχε ως μουσικός (φυσαρμόνικα και βιολί) σε ηχογραφήσεις του μεγάλου συνθέτη και η εποχή ακριβώς που γνωρίστηκε με τον κορυφαίο στιχουργό Νίκο Γκάτσο. Η γνωριμία αυτή θα αποβεί καταλυτική για την πορεία του στο ελληνικό τραγούδι, καθώς για μια 5ετία περίπου θα συνεργαστεί στενά μαζί του, ενώ σχεδόν το σύνολο των τραγουδιών του κατά το διάστημα 1966-1970 είχε δικούς του στίχους. 

Αφού κυκλοφόρησαν σε 45άρια κάμποσα απ' αυτά τα τραγούδια και γνώρισαν ευρεία αποδοχή ("Βρέχει ο Θεός", "Πήρες το μεγάλο δρόμο", "Σ' έβλεπα στα μάτια", "Μη μου χτυπάς τα μεσάνυχτα", "Φαρμάκι τα γεράματα", "Πού να 'βρω ταχυδρόμο" κ.ά.), το 1968 ήρθε ο πρώτος ολοκληρωμένος κύκλος τραγουδιών του Μούτση και του Γκάτσου με τίτλο "Κάποιο Καλοκαίρι".
Χωρίς αμφιβολία, ο Δήμος Μούτσης είναι ένας από τους πιο χαρισματικούς τραγουδοποιούς μας κι αυτό αποδείχθηκε ξεκάθαρα με τον πρώτο του κιόλας δίσκο. Δέκα τραγούδια και δύο οργανικά βασισμένα στα κύρια θέματα των τραγουδιών συνιστούν το σώμα ενός εξαιρετικού κύκλου τραγουδιών, που κατά ανεξήγητο λόγο στις μέρες μας συνήθως παραβλέπεται και δεν του δίνεται η δέουσα σημασία, καθώς γενικά επικρατεί η επιπόλαιη εντύπωση ότι ο Μούτσης ξεκίνησε με τον "Άγιο Φεβρουάριο"! 

Προσωπικά τρέφω ξεχωριστή αγάπη για τους δύο πρώτους λαϊκούς δίσκους του Μούτση, αυτόν εδώ, καθώς και τον επόμενο ("Ένα χαμόγελο"). Είναι ο Μούτσης που αγαπώ περισσότερο, πιο πάνω από τον "Άγιο Φεβρουάριο", την "Τετραλογία" ή το "Φράγμα" του. Όλα τα τραγούδια στο "Κάποιο Καλοκαίρι" είναι σπουδαία, έστω κι αν ο χρόνος ξεχώρισε περισσότερο κάποια απ' αυτά, όπως τα "Άπονη καρδιά", "Μια βραδιά στη Λάρισα", "Απόψε μην αργείς" και κυρίως την κοσμαγάπητη "Πειραιώτισσα". Ακούστε, ας πούμε, το ελάχιστα γνωστό ζεϊμπέκικο "Παραθύρι παραθύρι", για να καταλάβετε. Στέρεες μελωδίες και εμπνευσμένη λαϊκή ενορχήστρωση με φευγαλέες συμφωνικές αποχρώσεις, δημιουργούν τραγούδια ολοκληρωμένα που τα έχει δικαιώσει πανηγυρικά ο χρόνος.

Εξαιρετικοί στάθηκαν και οι ερμηνευτές του δίσκου με επικεφαλής τον περιζήτητο εκείνον τον καιρό Σταμάτη Κόκοτα και μαζί του τη γλυκύτατη Μαρία Δουράκη (στο ξεκίνημά της), τον καθαρόαιμο λαϊκό τραγουδιστή Γιώργο Χατζηαντωνίου και την Ελένη Ροδά στις καλύτερες ερμηνευτικές στιγμές της στη σύντομη έτσι κι αλλιώς τραγουδιστική της καριέρα.

(c) EMI Columbia | 1968

ΕΥΚΑΙΡΙΑΚΟ ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΗΜΑ:

Με αφετηρία μια διάχυτη τον τελευταίο καιρό μηδενιστική κριτική για την ίδια την πατρίδα τους από πολλούς "επώνυμους" λόγιους του τόπου μας (Παπαβασιλείου, Δημητριάδης, Τριανταφύλλου, Καβάκος κ.ά.), παραθέτω τη γραπτή αντίδραση του Δήμου Μούτση απέναντι στη σχετική (ακατ)ανόητη κριτική του διάσημου Έλληνα βιολονίστα Λεωνίδα Καβάκου:

Το σκέφτηκα καλά πριν σχολιάσω τα όσα δήλωσε κυρίως «περί πολιτισμού» στη συνέντευξή του με τη Ματούλα Κουστένη, στην Εφημερίδα των Συντακτών, ο Λεωνίδας Καβάκος. Tα περί πολιτικής τα αφήνω γιατί δεν ξέρω πώς ν απαντήσω έτσι όπως τοποθετήθηκε. Θα πω  βέβαια ότι ο Picasso όταν χρειάστηκε, ζωγράφισε τη Γκουέρνικα αντί να κλειστεί σ ένα αποστειρωμένο δωμάτιο φτιάχνοντας αριστουργήματα που δεν θ αφορούσαν κανέναν εκείνη τη στιγμή! Όμως αυτό είναι ένα κεφάλαιο για το οποίο θα μιλήσουμε μιαν άλλη φορά.
Επί του θέματος λοιπόν! «Χωρίς τα αρχαία μας μνημεία τι σχέση έχουμε με τον πολιτισμό»
Δεν κατάλαβα πώς βρέθηκε έτσι ξαφνικά εκτεθειμένος, ένας άνθρωπος που ξέρω καλά πως τα προσέχει τα λόγια του και βασανίζει πολύ το μυαλό του πριν πει κάτι και μάλιστα τόσο σοβαρό. Nα είδε κατά τύχην τα τηλεοπτικά σποτ της ΕΡΤ3 που προβάλλει μονίμως μεταξύ άλλων και κάποιους χαριεντιζόμενους και «φερόμενους» ως μουσικούς; Και πού τους ξέρει!  Άλλωστε  αυτό δεν δημιουργεί και καμιά πολιτιστική  υποβάθμιση,  πολιτική δημιουργεί. Σκέφτομαι λοιπόν τι νάναι αυτό που θα μπορούσε να κάνει έναν άνθρωπο να πει μια τόσο βαρύγδουπη κουβέντα. Να πω τη μαύρη μου αλήθεια τίποτα. Λοιπόν ΕΧΟΥΜΕ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ αγαπητέ Λεωνίδα. Αν δεν είμαστε ικανοί πολλές φορές να «τον έχουμε ο καθένας», είναι μια άλλη υπόθεση. Υπάρχει όμως και λειτουργεί. Μας θρέφει υπόγεια, μυστικά, έστω κι αν δεν το καταλαβαίνουμε. Δεν είναι μόνο τα μάρμαρα. Είναι κι ο Τερζάκης, ο Παναγιωτόπουλος, ο Παπανούτσος, αυτές οι  τεράστιες μορφές των γραμμάτων στις μέρες μας, που διαμόρφωσαν τη γλώσσα μας. Ο Σεφέρης, ο Ελύτης 2 Νόμπελ Ποίησης. Ο Εμπειρίκος, ο Σαχτούρης ο Ρίτσος, ο Εγγονόπουλος, ποιητές παγκόσμιας  ακτινοβολίας. Ο Παρθένης, ο Γκίκας, ο Τσαρούχης, ο Μόραλης, ο Αλέκος Φασιανός. O σπουδαίος Δημήτρης Σγούρος, ο Γιώργος Κουρουπός, και σύ ο Λεωνίδας Καβάκος ο κορυφαίος, αλλά και πόσοι άλλοι εκλεκτοί, που ίσως ξεχνάω! Δεν έχουμε λοιπόν μόνο τα «μάρμαρα», τα αρχαία μας «μνημεία» και μετά το χάος αγαπητέ μου βιρτουόζε! Κάτι έχουμε και πέρα απ' αυτά. Κι όχι απλώς κάτι. Πολλά! Πολλά από κείνα που συνθέτουν αυτό που λέμε ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ και που εσύ αμφισβητείς ή που θες ν' αμφισβητείς αν υπάρχει σήμερα. Λοιπόν υπάρχει! Eμείς άλλωστε τον νιώθουμε στο πετσί μας από φύση, ζώντας τα μοιρολόγια κι όχι τα τραγούδια του γάμου. Σου λέει κάτι αυτό; Έτσι ειν η Ελλάδα, και σ αυτή την Ελλάδα ζούμε.  Στο τραγικά αυτό ωραίο πέτρινο ακρωτήρι,  εδώ κάπου στη Μεσόγειο. 

Προσθέτω κι εγώ κάμποσους ακόμη:  
Νίκος Σκαλκώτας, Δημήτρης Μητρόπουλος, Μαρία Κάλλας, Γιάννης Ξενάκις, Μίκης Θεοδωράκης, Μάνος Χατζιδάκις, Θόδωρος Αγγελόπουλος, Νίκος Κούνδουρος, Μιχάλης Κακογιάννης, Γιάννης Χρήστου, Νίκος Μαμαγκάκης, Νίκος Γκάτσος, Μανόλης Αναγνωστάκης, Βαγγέλης Παπαθανασίου, Αγνή Μπάλτσα, Κάρολος Κουν, Κατίνα Παξινού, Αλέξης Μινωτής, Δημήτρης Ροντήρης, Μάνος Κατράκης, Βασίλης Τσιτσάνης, Διονύσιος Σολωμός, Κωνσταντίνος Καβάφης, Νίκος Καζαντζάκης...