Γιώργος Καγιαλίκος: Εννέα Κρυμμένα Τραγούδια (2011)

Ο νέος τραγουδοποιός Γιώργος Καγιαλίκος έρχεται διακριτικά στο χώρο της σύγχρονης τραγουδοποιίας ταράζοντας με την ήρεμη δυναμική του τα λιμνάζοντα ύδατα.

Ανήκω – ξέρω πως υπάρχουν πολλές αντιρρήσεις πάνω σ’ αυτό – σ’ εκείνους που εισπράττουν μια διαρκή απογοήτευση από την εικόνα του σύγχρονου ελληνικού τραγουδιού, το οποίο βρίσκω ότι διανύει μια παρατεταμένη πέτρινη περίοδο ύστερα από την ελπιδοφόρα ανθοφορία της δεκαετίας του ’90 με τους σπουδαίους τραγουδοποιούς (Μάλαμας, Παπακωνσταντίνου, Περίδης, Ζούδιαρης κ.ά.). Οι λιγοστές – ευτυχώς, θαυμάσιες – εξαιρέσεις (Αλκίνοος, Μαραμής, Λυκούδη, Εμμανουηλίδης, Καραμουρατίδης κλπ) δεν καταφέρνουν παρά να επιβεβαιώνουν δραματικά τον κανόνα.

Αλλά ιδού μια ολοκαίνουργια φωνή που εντελώς απροσδόκητα απελευθερώνει μια εκρηκτική δυναμική με πολύ απλά και παμπάλαια υλικά, το λυρισμό και τη μελωδία! Όσο κι αν οι μηχανιστικές ευκολίες της τεχνολογίας του ήχου μοιάζει να έχουν εκμαυλίσει ανεπανόρθωτα τα ακουστικά μας φίλτρα, πάντα οι δυο αυτές κοσμογονικές καταβολές της μουσικής μπαίνοντας στην υπηρεσία ενός εκλεκτού ταλέντου καταφέρνουν να διασκορπίζουν την αχλύ των παραμορφωτικών ηχητικών κατασκευών και να μας οδηγούν αλάθευτα σ’ ένα παραδεισένιο ξέφωτο!

Ακριβώς μια τέτοια περίπτωση βρίσκω πως αποτελεί ο Γιώργος Καγιαλίκος, που τον πρωτογνώρισα ανάποδα, μέσα από την τελευταία του δουλειά με τίτλο «Φυγή» (Μετρονόμος, 2014). Αναστατώθηκα  από τις πρώτες κιόλας νότες και μεμιάς αισθάνθηκα ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με κάτι ξεχωριστό που αξίζει τον κόπο να το παρακολουθήσουμε. 

Κι έτσι αναζήτησα προηγούμενες μουσικές του εργασίες, για να ξετρυπώσω τα «Εννέα κρυμμένα Τραγούδια», την πρώτη επίσημη δισκογραφική του εμφάνιση εν έτει 2011. Καινούργια πράγματα δηλαδή που δεν τα είχα πάρει είδηση αμέσως, αλλά ευλογώ την καλή μου τύχη που τα ανακάλυψα έστω και καθυστερημένα.

Ο συγκεκριμένος λοιπόν κύκλος τραγουδιών, που περιλαμβάνει εννέα λυρικά τραγούδια κι έναν οργανικό επίλογο, κυκλοφόρησε το 2011 από την Orion Music. Μουσική, στίχοι κι ερμηνεία, όλα φέρουν την υπογραφή του Καγιαλίκου.

Η απόλυτη έννοια του τραγουδοποιού δηλαδή! Για την ακρίβεια, δικοί του είναι οι στίχοι στα πέντε από τα εννιά τραγούδια, ενώ τα υπόλοιπα υπογράφουν οι Νεόφυτος Δάνος και Γιώργος Σκόκας. Δεν τους γνωρίζω, αλλά οι στίχοι τους στέκονται αντάξια πλάι στους ποιητικούς στίχους του συνθέτη. Ένα τραγούδι ερμηνεύει αισθαντικότατα ο Έλλη Πασπαλά. Μ’ αρέσουν πάντως περισσότερο αυτά με τη φωνή του ίδιου του δημιουργού, γιατί αποκαλύπτουν ένα απροσδόκητα ισχυρό φορτίο εκφραστικής δύναμης και τρυφερότητας. Οι μελωδίες είναι εξαιρετικές, όλες αρμονικά ταιριασμένες με τους στίχους. Όχι, δεν ξεχωρίζω κανένα τραγούδι! Γιατί είναι όλα όμορφα. Η λιτή ενορχήστρωση με ακουστικά όργανα (πιάνο, βιολί, βιολοντσέλο, φλάουτο, όμποε, σαξόφωνο και κοντραμπάσο) διαμορφώνει μια υποβλητική ατμόσφαιρα μεθυστικής ονειροπόλησης. Ο Νίκος Κυπουργός που μας συστήνει θερμά το δίσκο μέσα από το ένθετο σημείωμά του δε θα μπορούσε να λαθέψει.

Σωτήρης Ρεμπάπης: Τα παλικάρια (1986)

Η μικρή αλλά ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα παρουσία του συνθέτη-μπουζουξή Σωτήρη Ρεμπάπη στα δισκογραφικά πράγματα ολοκληρώνεται μ' αυτόν το δίσκο που κυκλοφόρησε σε ανεξάρτητη παραγωγή το 1986. Είχε προηγηθεί το 1983 η "Νταηλιάνα" με ανάλογο περιεχόμενο. Η σιωπή του συνθέτη στη συνέχεια προκαλεί εύλογες απορίες, αν και η προφανώς αδιάφορη υποδοχή των δύο αυτών εργασιών θα πρέπει να θεωρείται η βασική αιτία.
Οι δυο δίσκοι έχουν αρκετά κοινά στοιχεία, μουσικά και ποιητικά. Οι ποιητές Κώστας Βάρναλης και Ελένη Βακαλό συμμετέχουν και στους δύο δίσκους. Κοινοί είναι επίσης και οι τραγουδιστές Βασιλική Βιρουράκη και Γιώργος Υδραίος.
Η σουρρεαλιστική γραφή του Νίκου Εγγονόπουλου, εκφρασμένη με εμφαντικό τρόπο στον περίφημο "Μπολιβάρ" του, είναι εμφανής στο ποίημα που έδωσε και τον τίτλο στο δίσκο. Η ποίηση της Ελένης Βακαλό κινείται στην κατεύθυνση της στρατευμένης αριστερής γραφής. Ο Κώστας Βάρναλης βέβαια είναι γνωστός για το αγωνιστικό πνεύμα της ποίησής του. Εδώ βρίσκουμε ένα από τα εμβληματικά ποιήματα αυτής της κατηγορίας με τίτλο "Χρυσή πατρίδα" ("Ξύπνα λαέ..."). Εδώ επίσης βρίσκουμε άλλη μια μελοποίηση του γνωστού ποιήματος "Το πέρασμά σου". Τέλος, δυο ποιήματα του Γιώργου Σαραντάρη, ένα του αγαπημένου Τούρκου ποιητή Ναζίμ Χικμέτ, άλλο ένα του Στέλιου Τσάγκα κι ένα οργανικό κομμάτι συμπληρώνουν το δίσκο.
Τα τραγούδια ερμηνεύει η Βασιλική Βιρουράκη με μια ελαφρώς στομφώδη διάθεση και ύφος επικό, καταπώς το απαιτούσαν οι ερμηνευτικές ανάγκες μιας άλλης εποχής, μάλλον ξεπερασμένης πια. Σ' ένα τραγούδι συμμετέχει ο Γιώργος Υδραίος, υποσχόμενος νέος τραγουδιστής τότε, χωρίς όμως αξιόλογη εξέλιξη.

Νίκος Παρθένης, Ζαφείρης Κουκουσέλης: Μέσα σου να χαθώ (2009)

Από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας εκδόθηκε το 2009 ένας κύκλος 12 τραγουδιών με τίτλο "Μέσα σου να χαθώ" που υπογράφουν οι Βολιώτες μουσικοί Νίκος Παρθένης και Ζαφείρης Κουκουσέλης.
Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο του δίσκου είναι τα επτά μελοποιημένα ποιήματα που καλύπτουν το πρώτο μέρος του. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τρία ποίηματα του Γιώργου Σεφέρη (Τα μυστικά της θάλασσας, Το ραδιόφωνο, Θεατρίνοι, Μ.Α.), ένα ποίημα του Κώστα Καρυωτάκη (Τι νέοι που φτάσαμεν εδώ...) και άλλα τρία του επίσης Βολιώτη φιλόλογου και συγγραφέα Κώστα Ακρίβου (Τζιόρτζιο Ντε Κίρικο, Βιογραφικό, Είναι ο Μάης που σε καλεί).

Ο υπόλοιπος δίσκος περιλαμβάνει τραγούδια σε στίχους Γιώργου Χατζηπολίτη και Νίκου Παρθένη, ενώ κλείνει μ' ένα τρυφερό δημοτικό νανούρισμα
Τη μουσική μοιράζονται οι δύο καλλιτέχνες, ενώ την ερμηνεία έχει αναλάβει εξολοκλήρου ο Νίκος Παρθένης. Μουσικά ο δίσκος δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες εκπλήξεις και κινείται στην γνωστή μανιέρα του χαμηλόφωνου έντεχνου λαϊκότροπου ύφους. Η ερμηνεία του Παρθένη είναι αξιοπρεπής και διαθέτει ευχάριστο ηχόχρωμα, αλλά περιορισμένες εκφραστικές δυνατότητες.

  

 Ακούστε το δίσκο (mp3 @320 + Εξώφυλλα) και διαδώστε τον...

Ηλίας Ανδριόπουλος: Ζωντανά στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου (2014)

Όπως λένε σ' αυτές τις περιπτώσεις, ήμουν κι εγώ εκεί! Καταμεσής του περσινού καλοκαιριού στο μαγευτικό Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου, μέσα στους πορτοκαλεώνες της ευλογημένης αργολικής γης και πλάι στις νότιες ακτές του Σαρωνικού, ο εκλεκτός συνθέτης Ηλίας Ανδριόπουλος παρουσίασε μια ζωντανή αναδρομή στο συνθετικό του έργο. Τίτλος του προγράμματος: Μια διαδρομή από τα Γράμματα στον Μακρυγιάννη στις Ωδές του Ανδρέα Κάλβου. Η διαδρομή αυτή περιλάμβανε τους εξής δισκογραφικούς σταθμούς: α) Γράμματα στον Μακρυγιάννη (1979), β) Λαϊκά Προάστια (1980), γ) Προσανατολισμοί (1984), δ) Αργοναύτες (1998), ε) Ωδαί (2003). 

Η αλήθεια βέβαια είναι ότι η αφετηρία αυτού του ταξιδιού μάλλον θα έπρεπε να ορίζεται στο 1976 με το έργο "Κύκλος Σεφέρη", που σήμανε και την πρώτη εμφάνιση του συνθέτη στο ελληνικό τραγούδι, αλλά παραδόξως αυτό το έργο συνήθως ο ίδιος το ξεχνάει προτιμώντας τη μεταγενέστερη εκδοχή αυτών των τραγουδιών που περιλήφθηκαν στο δίσκο "Αργοναύτες". Ομολογώ πως το βρίσκω πολύ παράδοξο αυτό, αν λάβουμε κιόλας υπόψιν ότι εκείνη η παρθενική του εμφάνιση σημειώθηκε δίπλα στον τεράστιο Νίκο Ξυλούρη!
Η βραδιά πάντως ήταν μαγευτική. Το υλικό παρουσιάστηκε σε νέα ενορχηστρωτική επεξεργασία, λιτή και απέριττη, την οποία επιμελήθηκε ο πιανίστας Αχιλλέας Γουάστωρ. Συμμετείχαν δύο μόλις μουσικοί: ο Ηρακλής Ζάκκας στο μπουζούκι και το μαντολίνο και ο Αλέξανδρος Μποτίνης στο βιολοντσέλο. Το αφαιρετικό αυτό σχήμα έδωσε το χώρο να αναδειχθούν οι σπουδαίοι ερμηνευτές που λάμπρυναν τη βραδιά. Πάνω απ' όλους ο συγκλονιστικός βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος, ιδιαίτερα δραστήριος τα τελευταία χρόνια στο χώρο του έντεχνου λαϊκού τραγουδιού, και μαζί του η υπέροχη μεσόφωνος Θεοδώρα Μπάκα και οι αδεφές Ελένη και Σουζάνα Βουγιουκλή. 

Ο διπλός ψηφιακός δίσκος που εκδόθηκε το 2014 από την εταιρία Polytropon και αποτυπώνει τη συναυλία στέκεται ανίσχυρος να αποδώσει τη μαγική ατμόσφαιρα εκείνης της αξέχαστης βραδιάς που έκανε τα όμορφα τραγούδια του Ηλία Ανδριόπουλου να βρουν την ιδανική τους απόδοση και να δικαιωθούν με τον πλέον πειστικό και συναρπαστικό τρόπο.

Μίκη Θεοδωράκη, Γιάννη Ρίτσου: Επιτάφιος (Μαίρη Λίντα)

Ο "Επιτάφιος" του Μίκη Θεοδωράκη σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου είναι αναμφισβήτητα το πιο εμβληματικό έργο της έντεχνης λαϊκής τραγουδοποιίας. Οι δύο πρώτες εκτελέσεις του με τη Νάνα Μούσχουρη και τον Γρηγόρη Μπιθικώτση ηχογραφήθηκαν σχεδόν ταυτόχρονα το καλοκαίρι του 1960. 

Το 1961 είχαμε μια τρίτη ηχογράφηση του έργου με τη Μαίρη Λίντα, ενώ το 1966 ακολούθησε άλλη μια εκτέλεση με τη Χορωδία Τρικάλων της Τερψιχόρης Παπαστεφάνου. Στα νεότερα χρόνια καταγράφηκαν αρκετές ακόμη εκτελέσεις, αλλά σίγουρα καμία δεν μπόρεσε να ξεπεράσει εκείνες τις πρώτες. 

Προσωπικά πάντως, παρόλο που ο χρόνος επέβαλε ως κλασικότερη και δημοφιλέστερη την εκτέλεση με τον Μπιθικώτση, έχω ξεχωριστή αδυναμία και προτίμηση στην εκτέλεση με τη Μαίρη Λίντα. Κι αυτό, γιατί βρίσκω καταλληλότερη τη γυναικεία φωνή για την απόδοση του μητρικού σπαραγμού, αλλά και γιατί η συγκεκριμένη ενορχήστρωση, που συνδυάζει προσφυώς τη λαϊκή με τη συμφωνική ορχήστρα, δίνει πολύ γοητευτικά ηχοχρώματα, έστω κι αν η κυριαρχία του μπουζουκιού του Μανώλη Χιώτη κι εδώ είναι εμφανής. 

H συγκεκριμένη έκδοση που σας παρουσιάζω κυκλοφόρησε το 2006 με την επιμέλεια του Μάκη Δελαπόρτα.

Melos Brass, Ρομαντική Μουσική για Χάλκινα Πνευστά (2009)

Το μουσικό σύνολο χάλκινων πνευστών Melos Brass, δημιούργημα του Ωδείου Φίλιππος Νάκας με ενεργό παρουσία ήδη πάνω από 25 χρόνια, σχηματίστηκε το 1989 από μέλη διαφόρων ελληνικών συμφωνικών ορχηστρών και από τότε αναπτύσσει εξαιρετικά γόνιμη δραστηριότητα τόσο εντός των συνόρων, όσο και πέρα απ' αυτά. Επικεντρώνεται κυρίως στη μουσική δωματίου για σύνολα πνευστών ερμηνεύοντας συνθέσεις Ελλήνων και και ξένων δημιουργών, σύγχρονων ή και πιο παλιών. 

Το πενταμελές (Κουιντέτο) συγκρότημα αποτελούν οι μουσικοί: Σωκράτης Άνθης (τρομπέτα), Παναγιώτης Καίσαρης (τρομπέτα, πίκολο τρομπέτα), Αντώνης Λάγος (κόρνο), Σπύρος Φαρούγγιας (τρομπόνι, ευφώνιο) και Νίκος Ζερβόπουλος (τούμπα).
Το 2009 η Legend εξέδωσε δυο διπλά άλμπουμ με ηχογραφήσεις του συγκροτήματος. Το ένα είναι αφιερωμένο αποκλειστικά σε συνθέσεις Ελλήνων δημιουργών, ενώ το δεύτερο είναι μοιρασμένο στα δύο: Ο πρώτος δίσκος περιλαμβάνει έργα ξένων συνθετών γραμμένα μεταξύ 1906, το παλιότερο, και 1974, το νεότερο. Ο δεύτερος δίσκος περιλαμβάνει ελληνικά έργα που υπογράφουν οι συνθέτες Μιχάλης Αδάμης, Μπάμπης Κανάς, Νίκος Ξανθούλης, Γιώργος Μηνάς, Μηνάς Αλεξιάδης και Σάββας Ζάννας. Οι ερμηνείες είναι θαυμάσιες και ο ήχος απόλυτα σαγηνευτικός χάρις και στην εξαιρετικής ποιότητας ηχογράφηση.

Γιάννης Μαρκόπουλος, Λυσιστράτη & Θεσμοφιάζουσες

O Αριστοφάνης (445 - περ. 388 π.Χ.), θεωρείται ο μεγαλύτερος κωμωδιογράφος όλων των εποχών. Ήταν ο κυριότερος εκπρόσωπος της αρχαίας κωμωδίας και είναι ο μόνος που είχε την τύχη να σωθούν ολόκληρα έργα του, συνολικά 11 κωμωδίες, που ανήκουν όλες στα δημοφιλέστερα έργα του αρχαίου δραματολογίου με αμέτρητες παραστάσεις στα νεότερα χρόνια σε όλα τα μέρη του πλανήτη, αλλά και με μεγάλη επίδραση στο έργο των μεταγενέστερων κωμωδιογράφων, Ελλήνων, Λατίνων και νεότερων Ευρωπαίων.
Το έτος 411 παρουσιάστηκαν στη σκηνή οι κωμωδίες "Λυσιστράτη" και "Θεσμοφοριάζουσες", δύο έργα με κοινό θεματικό άξονα τη γυναικεία αντίδραση απέναντι στο καταπιεστικό ανδρικό κατεστημένο. Στη "Λυσιστράτη" οι γυναίκες όλης της Ελλάδας αποφασίζουν, με πρωτοβουλία της επώνυμης ηρωίδας, να κηρύξουν αποχή από τα συζυγικά τους καθήκοντα, για να υποχρεώσουν τους άνδρες να σταματήσουν τον πόλεμο. Καταλαμβάνουν την Ακρόπολη κι εξαναγκάζουν τους άνδρες να υπογράψουν πανηγυρικά την ειρήνη. Στις "Θεσμοφοριάζουσες" οι γυναίκες αποφασίζουν στη γιορτή των Θεσμοφορίων να τιμωρήσουν τον Ευριπίδη, επειδή τις κακολογεί στις τραγωδίες του! Ο ποιητής τότε βάζει ένα φίλο του ντυμένο γυναίκα να τις μεταπείσει, αλλά αυτός αποκαλύπτεται και φυλακίζεται, για να σωθεί τελικά μετά από παρέμβαση του Ευριπίδη, ο οποίος επιστρατεύει διάφορα "παρατραγωδικά" τεχνάσματα.
Ο Γιάννης Μαρκόπουλος έγραψε μουσική και τραγούδια για τις δύο αυτές κωμωδίες για αντίστοιχες παραστάσεις που ανέβηκαν σε διαφορετικές ευκαιρίες. Οι "Θεσμοφοριάζουσες" γράφτηκαν για τις παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου στα Επιδαύρεια του 1988, ενώ παίχτηκαν επίσης στο Ηρώδειο, τη Δωδώνη, την Πάτρα και τους Φιλίππους. Η μετάφραση ήταν του Παύλου Μάτεσι και η σκηνοθεσία του Κώστα Μπάκα. Πρωταγωνιστούσαν ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος και ο Γιώργος Μοσχίδης. Τη μουσική διδασκαλία έκανε ο Αντώνης Κοντογεωργίου. Συμμετείχε χορωδία από 22 κορίτσια που αποτελούσαν το χορό της κωμωδίας.
Σημειώνει ο συνθέτης: "Η μουσική και τα τραγούδια για τις "Θεσμοφοριάζουσες" είναι ένα ηχητικό αφιέρωμα για τον ίδιο τον Αριστοφάνη, το μακρινό μας πρόγονο. Είναι μια διαφήμιση γι' αυτήν τη σατιρική ιδιοφυία που ρεύεται στο συμπόσιο του Πλάτωνα, όταν μιλάνε για την καταγωγή του ανθρώπου, κι ακολουθεί τον Ευριπίδη στις θεατρικές επαναστάσεις του και στην αμεσότητά του σατιρίζοντάς τον μέχρι εκεί που δεν παίρνει άλλο..."
Η "Λυσιστράτη" ανέβηκε το 1993 από τη Νέα Ελληνική Σκηνή σε σκηνοθεσία

Θύμιου Καρακατσάνη και νεοελληνική απόδοση του κειμένου από τον Κ.Χ. Μύρη. Πρωταγωνιστούσαν ο Θύμιος Καρακατσάνης και ο Πάνος Σκουρολιάκος, ενώ το χορό αποτελούσαν 22 ηθοποιοί. Συμμετέχουν στα τραγούδια ο Γιάννης Θωμόπουλος και ο Νίκος Ανδρουλάκης.
Ο εξαιρετικός ορχηστρικός ήχος βασίζεται στα όργανα: Τρομπέτα, όμποε, φλάουτο, κλαρίνο, πιάνο, φλογέρα, ταμπουρά και κρουστά. Διευθύνει ο Γιάννης Μαρκόπουλος.
Μαζί με τα μουσικά θέματα ακούγονται και σκόρπιες παρλάτες του Θύμιου Καρακατσάνη με τη χαρακτηριστική ένρινη εκφορά του λόγου του. Όπως σημειώνει ο συνθέτης, με το συγκεκριμένο έργο είχε ασχοληθεί αρκετές φορές στο παρελθόν, με πρώτη το 1968 για το Θεατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν.
Παρόλο που δεν πρόκειται για ένα δίσκο που ακούστηκε ιδιαίτερα, κυρίως λόγω της φύσης του υλικού που περιλαμβάνει, οφείλω να τονίσω ότι πρόκειται για πολύ αξιόλογη δουλειά του μεγάλου συνθέτη, με χυμώδεις μουσικές συνθέσεις γεμάτες κέφι και ρυθμούς, που αποδίδονται από εξαιρετικά φροντισμένες ορχήστρες σε μια λαμπερή ηχογράφηση.

CD | FM RECORDS | 1993 

Γιώργος Δανδίνης, Ηλιαχτίδες (1986)

LP | ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ | 1986 | Flac | Πλήρη Εξώφυλλα
______________

Ιδού ένας σπάνιος δίσκος βινυλίου από τα χρόνια του '80 σε ανεξάρτητη παραγωγή. Τίτλος του: Ηλιαχτίδες. Συνθέτης ο άγνωστος μπουζουξής Γιώργος Δανδίνης, του οποίου αυτή είναι η μοναδική δισκογραφική κατάθεση. Μια κατάθεση ωστόσο άκρως ενδιαφέρουσα με 11 τραγούδια "έντεχνου" ύφους βασισμένα σε ποιήματα του Βασίλη Ρώτα, της Μαρίας Φωτιάδη-Μπιλιλή και του Κώστα Χιωτάκη. Τα περισσότερα είναι όμορφες μελωδικές μπαλάντες, αλλά υπάρχουν και καθαρόαιμα λαϊκά τραγούδια. Άγνωστοι και οι ερμηνευτές: Νέλη Παναγιωτίδου, Στάθης Χατζόπουλος και Νίκος Χαραλαμπίδης. Ο δίσκος ηχογραφήθηκε στο ιστορικό στούντιο Αγροτικόν του Νίκου Παπάζογλου στη Θεσσαλονίκη, ο οποίος υπογράφει και την παραγωγή του.

Ο ΔΙΣΚΟΣ