Νίκος Μαμαγκάκης: 1821. Είτε θάνατος, είτε λευτεριά (1971)

ΝΙΚΟΣ ΜΑΜΑΓΚΑΚΗΣ
1821. Είτε θάνατος, είτε λευτεριά
Από τα "Απομνημονεύματα" του Στρατηγού Μακρυγιάννη
LP | EssoPappas | 1971 | mp3 @320 | Εξώφυλλα βινυλίου

Ξαναγυρνάμε στον συνθέτη Νίκο Μαμαγκάκη (1929-2013), τον μεγάλο αδικημένο της ελληνικής μουσικής, γιατί παραμένει μια παραγνωρισμένη προσωπικότητα με πολυσύνθετο και ογκώδες έργο απλωμένο σε όλα τα πεδία της μουσικής έκφρασης (τραγούδι, μουσική για κινηματογράφο και θέατρο, φολκ, οργανική μουσική για κιθάρα, συμφωνικές συνθέσεις, avantgarde, multimedia, διασκευές, ενορχηστρώσεις κλπ.).

Στα σκοτεινά χρόνια της Επταετίας λοιπόν, το 1971, με αφορμή τη συμπλήρωση 150 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, ο Νίκος Μαμαγκάκης συμμετείχε με το δικό του τρόπο στη μεγάλη επέτειο εκδίδοντας δύο δισκογραφικές εργασίες εμπνευσμένες απ' τον μεγάλο Αγώνα. Ο ένας δίσκος ήταν οι "Αγωνιστές της Λευτεριάς" σε στίχους του Δημήτρη Ιατρόπουλου με ερμηνευτές τον Λάκη Παππά και τη Μαρία Δουράκη.

Νάσος Παναγιώτου: Ήλιε μεγάλε (1977)

Ο Κύπριος συνθέτης Νάσος Παναγιώτου έχει ισχνή παρουσία στην ελληνική δισκογραφία, καθώς αυτή συνοψίζεται σε δύο ανεξάρτητα τραγούδια με τον Αντώνη Καλογιάννη και σε έναν ολοκληρωμένο κύκλο 12 τραγουδιών με τίτλο "Ήλιε Μεγάλε" (1977).

Ο δίσκος αυτός κυκλοφόρησε το καλοκαίρι του 1977 με τη συμπλήρωση τριών χρόνων από την αποφράδα ημέρα της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, τον Ιούλιο του 1974. Ο συνθέτης κατέφυγε στην αυτονόητη επιλογή: Μελοποίησε μια σειρά ποιήματα γραμμένα από συμπατριώτες του ποιητές, όπως ο Μιχάλης Πασιαρδής, ο Άνθος Λυκαύγης, ο Τεύκρος Ανθίας και ο Χ. Πασιάρας. Κοινή θεματική γραμμή όλων η αναφορά στην τραγωδία της Μεγαλονήσου.

Συμπληρωματικά, ο Παναγιώτου επιστράτευσε και τέσσερα ποιήματα μη Κύπριων δημιουργών, τα οποία ωστόσο εναρμονίζονται εύστοχα με τη συνολική θεματική του δίσκου. Πρόκειται για δύο ποιήματα του Νίκου Καζαντζάκη από την "Οδύσσεια" και άλλα δύο του Ιρλανδού θεατρικού συγγραφέα Σον Ο' Κέιζι από το έργο του "Κόκκινα Τριαντάφυλλα για μένα".

Στο μουσικό τους μέρος τα τραγούδια έχουν λαϊκό χρώμα, αλλά και μια ρυθμική διάθεση προσαρμοσμένη στον κυρίαρχο ήχο του πολιτικού τραγουδιού που εκείνη την εποχή κατέκλυζε την ελληνική δισκογραφία. Ξεχωρίζει το υπέροχο "Την Κύπρο ζώσαν οι καημοί" ερμηνευμένο με εμφανή συγκινησιακή φόρτιση από τη μεγάλη Μαρινέλλα. Τα υπόλοιπα τραγούδια αποδίδουν ο Αντώνης Καλογιάννης, η Μαρία Δουράκη, ο Σταύρος Σιδεράς, η Βασιλική Αναστασιάδου και χορωδία. Στίχους απαγγέλλει ο Βλαδίμηρος Καυκαρίδης. Την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση της ορχήστρας είχε ο δοκιμασμένος μαέστρος Κώστας Κλάββας.

Ευάγγελος Πιτσιλαδής: Νεράιδες (1969)

Ένα χρόνο μετά τον πρωτόλειο δίσκο του "Κοράλλια", ο συνθέτης Ευάγγελος Πιτσιλαδής ηχογράφησε τις "Νεράιδες" με παρόμοιο πάνω κάτω υλικό, δηλαδή ορχηστρικά κομμάτια, πρωτότυπα ή βασισμένα σε προϋπάρχουσες μελωδίες τραγουδιών του. Το έργο αποτελεί μια ονειρική απόδραση στο χώρο του διαστήματος και των πλανητών και καταλήγει στην τελική προσγείωση, αν και η αφετηρία έμπνευσή του μοιάζει αρκετά διαφορετική.

Η πρώτη πλευρά του δίσκου καλύπτεται με τη μουσική που έγραψε ο συνθέτης για το ντοκιμαντέρ "Οι νεράιδες της Ελλάδος" του Φράνσις Κάραμποτ και πάλι, ενώ στη δεύτερη έχουμε οργανικές διασκευές γνωστών λαϊκών τραγουδιών του.

Ο Πιτσιλαδής έχει το χάρισμα της μελωδίας και φαίνεται ανάγλυφα στα κομμάτια αυτά, τα οποία είναι όμορφα ενορχηστρωμένα με μια ποπ διάθεση, όπως ήταν άλλωστε και ο συρμός της συγκεκριμένης εποχής.

Ευάγγελος Πιτσιλαδής: Κοράλλια (1968)

Ο Ευάγγελος Πιτσιλαδής εμφανίστηκε στην ελληνική δισκογραφία στα μέσα της δεκαετίας του '60 γράφοντας τραγούδια ελαφρολαϊκού και ποπ ύφους που ερμήνευσαν μεγάλες φωνές της εποχής, όπως η Βίκυ Μοσχολιού, η Μαρινέλλα, ο Σταμάτης Κόκοτας και άλλοι.

Ο πρώτος μεγάλος δίσκος του κυκλοφόρησε το 1968 από τη Philips. Τίτλος του: "Κοράλλια". Πρόκειται για ένα δίσκο εξολοκλήρου ορχηστρικό εμπνευσμένο από τα ελληνικά νησιά. Η πρώτη όψη του περιλαμβάνει έξι μουσικά θέματα που γράφτηκαν για το ντοκιμαντέρ "Το λιμάνι του Πειραιώς" του Φράνσις Κάραμποτ, ενώ η δεύτερη όψη περιλαμβάνει οκτώ οργανικά κομμάτια βασισμένα στις μελωδίες γνωστών τραγουδιών του συνθέτη που κυκλοφόρησαν τα προηγούμενα χρόνια.

Σπάνιος δίσκος βινυλίου με τα σημάδια του χρόνου και της χρήσης εμφανή στον ήχο.

Σταύρος Ξαρχάκος: Κόκκινα Φανάρια (με την ΚΟΕΜ)

Το 1962, στο πρώτο του ακόμα ξεκίνημα, ο νεαρότατος τότε συνθέτης Σταύρος Ξαρχάκος ανέλαβε να γράψει τη μουσική για τη θεατρική παράσταση "Τα κόκκινα φανάρια" που ανέβηκε στο θέατρο Πορεία σε κείμενο του Αλέκου Γαλανού και σκηνοθεσία του Αλέξη Δαμιανού με πρωταγωνίστρια τη Μαίρη Χρονοπούλου. Το έργο σημείωσε μεγάλη επιτυχία κι αυτό είχε ως αποτέλεσμα να παιχθεί επί τρεις συνεχόμενες περιόδους.

Η ευρεία του απήχηση οδήγησε το έργο και στη μεγάλη οθόνη ένα χρόνο αργότερα με σκηνοθέτη τον Βασίλη Γεωργιάδη κι ένα σπουδαίο καστ πρωταγωνιστών με επικεφαλής τη Τζένη Καρέζη γνωρίζοντας επίσης μεγάλη εμπορική, αλλά και καλλιτεχνική επιτυχία, αφού έφτασε να προταθεί ακόμη και για όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας την επόμενη χρονιά!

Ο συνθέτης ξεδίπλωσε όλο του το ταλέντο στο έργο αυτό κατακτώντας αμέσως κορυφαία θέση στο ελληνικό μουσικό στερέωμα. Στο θεατρικό ακούγονταν δυο τραγούδια με την Πόλυ Πάνου σε στίχους του Αλέκου Γαλανού ("Κόκκινα φανάρια", "Τι να την κάνεις τη ζωή"), ενώ για την ταινία έγραψε μερικά ακόμη τραγούδια σε στίχους του πρωτοεμφανιζόμενου Λευτέρη Παπαδόπουλου, τα κλασικά "Άπονη ζωή", "Φτωχολογιά" και "Παράπονο" που ερμήνευσαν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης και η Τζένη Καρέζη. Η ταινία όμως ήταν πλημμυρισμένη και με υπέροχες οργανικές μελωδίες ερμηνευμένες από πιάνο ή από το ασύγκριτο παίξιμο του Γιώργου Ζαμπέτα στο μπουζούκι.

Εδώ σας παρουσιάζω μια πολύ νεότερη ορχηστρική εκδοχή του υπέροχου αυτού soundtrack σε μορφή ορχηστρικής ραψωδίας που ερμηνεύει η Κρατική Ορχήστρα Ελληνικής Μουσικής υπό τη διεύθυνση του συνθέτη. Ανέκδοτη δυστυχώς κι αυτή η εξαιρετική ηχογράφηση από μια σειρά συναυλιών του συνθέτη το 2007.

Σταύρος Ξαρχάκος: Γυμνοί στο δρόμο (1969) [ανέκδοτο soundtrack]

Η δραματική ταινία της Finos Film "Γυμνοί στο δρόμο" γυρίστηκε το 1969 σε σενάριο και σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη με το λαμπερό πρωταγωνιστικό δίδυμο Νίκος Κούρκουλος και Ζωή Λάσκαρη. 

Επρόκειτο για κινηματογραφική προσαρμογή του θεατρικού έργου του Ιάκωβου Καμπανέλλη "Η γειτονιά των αγγέλων" που ανέβηκε το 1963 στο Θέατρο Rex (Κοτοπούλη) με μουσική και τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη και πρωταγωνιστές την Τζένη Καρέζη και τον Νίκο Κούρκουλο.

Στην ταινία όμως τη μουσική έγραψε ο μεγάλος συνθέτης Σταύρος Ξαρχάκος και κυκλοφόρησε σε δίσκο μακράς διαρκείας την ίδια χρονιά με τίτλο "Κόσμε αγάπη μου" και με ερμηνευτές τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, τη Βίκυ Μοσχολιού και τον Σταμάτη Κόκοτα.

Για να είμαστε όμως ακριβείς, η μουσική της ταινίας διαφέρει πολύ από το περιεχόμενο του δίσκου, για την ολοκλήρωση του οποίου ο συνθέτης χρειάστηκε να γράψει περισσότερα τραγούδια, ενώ και οι ερμηνευτές ήταν διαφορετικοί.

Στην ταινία λοιπόν περιλαμβάνονται, μαζί με διάφορα οργανικά θέματα που εξυπηρετούν τη δραματική ανάπτυξη, τέσσερα μόνο από τα τραγούδια του δίσκου, δηλαδή τα: "Μην πιεις νερό", "Αστέρι στο παράθυρο", "Τα ρολόγια" και "Δυο αδέρφια". Τα ερμηνεύουν ο πρωταγωνιστής Νίκος Κούρκουλος συνοδευόμενος από χορωδία και η Μαρινέλλα. Η ερμηνεία μάλιστα της Μαρινέλλας είναι συγκλονιστική, αλλά προφανώς λόγω διαφορετικής εταιρίας στο δίσκο την αντικατέστησε η Βίκυ Μοσχολιού.

Το αρχειάκι που σας δίνω περιλαμβάνει την αυθεντική μουσική της ταινίας παρμένη από παλιά βιντεοκασέτα με τις μοιραίες συνέπειες στην ηχητική διαύγεια. Το soundtrack στο σύνολό του είναι υπέροχο και είναι κρίμα που παραμένει ανέκδοτο.

(c) VHS-rip | Ανέκδοτο OST | 1969 | mp3 | Αυτοσχέδια εξώφυλλα και φωτογραφικό υλικό

ΑΚΟΥΣΤΕ ΤΟ

πηγή: d58

Σταύρος Ξαρχάκος: Γυμνοί στο δρόμο (με την ΚΟΕΜ)

Το 1969 ο Σταύρος Ξαρχάκος έγραψε τη μουσική της ταινίας "Γυμνοί στο δρόμο" σε σενάριο και σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη που βασίστηκε στο θεατρικό έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη "Η γειτονιά των αγγέλων". Είναι γνωστή βέβαια και η σπουδαία μουσική του Μίκη Θεοδωράκη για τη θεατρική παράσταση που παρουσιάστηκε το 1963 στο Θέατρο Κοτοπούλη (Rex).

Η μουσική επένδυση του Σταύρου Ξαρχάκου ήταν πλημμυρισμένη με τραγούδια σε στίχους του Καμπανέλλη, τα οποία κυκλοφόρησαν την ίδια χρονιά με το δίσκο "Κόσμε αγάπη μου" που ερμήνευσαν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, η Βίκυ Μοσχολιού και ο Σταμάτης Κόκοτας. Στην ταινία όμως τα τραγούδια ερμήνευε ο Νίκος Κούρκουλος και η Μαρινέλλα.

Εδώ μπορείτε να χαρείτε μια νεότερη εκδοχή της μουσικής του Σταύρου Ξαρχάκου για το έργο σε μεταγραφή εξολοκλήρου για ορχήστρα σε μορφή σουίτας ή ίσως σωστότερα ραψωδίας με τις μελωδίες του ανέκδοτου soundtrack σε συνεχή ροή. Στη νέα αυτή μορφή ο συνθέτης παρουσίασε μεγάλο μέρος του κινηματογραφικού του έργου με την Κρατική Ορχήστρα Ελληνικής Μουσικής που διηύθυνε ο ίδιος σε μια σειρά συναυλιών την άνοιξη του 2007. Η ενορχηστρωτική δεινότητα του συνθέτη αναδεικνύει με ανάγλυφη καθαρότητα τον μελωδικό πλούτο του έργου. Δυστυχώς αυτό το εξαιρετικό ηχογράφημα, όπως και πολλά άλλα ανάλογα ορχηστρικά έργα του κορυφαίου δημιουργού, παραμένει ακόμη ανέκδοτο.

Σταύρος Ξαρχάκος: Μια βδομάδα στον παράδεισο (1964) [ανέκδοτο soundtrack]

Ο Σταύρος Ξαρχάκος είναι ο κατεξοχήν Έλληνας συνθέτης σκηνικής μουσικής και κυρίως κινηματογραφικής πριν από την εμφάνιση της Ελένης Καραΐνδρου, καθώς το σύνολο σχεδόν του έργου του έχει για αφορμή την εικόνα, είτε της μεγάλης οθόνης, είτε της σκηνής, είτε - λιγότερο - της τηλεόρασης. 

Ξεκίνησε το 1962 με το υπέροχο soundtrack της ταινίας "Το ταξίδι" και συνέχισε σε καταιγιστικούς ρυθμούς με ταινίες, όπως: "Τα κόκκινα φανάρια" (1963), "Αμόκ" (1963), "Ο τρίτος δρόμος" (1963), "Λόλα" (1964), "Η Ελλάδα της Μελίνας" (1964), "Μοναστηράκι" (1964), "Τετράγωνο" (1964), "Μοντέρνα Σταχτοπούτα" (1965), "Κορίτσια στον ήλιο" (1968), "Γυμνοί στο δρόμο" (1969),  μέχρι την κορύφωση του "Ρεμπέτικου" (1983). 

Από τις πρώτες του κινηματογραφικές δουλειές ήταν και η μουσική για την ταινία "Μια βδομάδα στον παράδεισο", μια αισθηματική κωμωδία παραγωγής 1964, σε σκηνοθεσία Ίωνα Νταϊφά και σενάριο Ντίνου Δημόπουλου με πρωταγωνιστές τους Βασίλη Διαμαντόπουλο, Μίρκα Καλαντζοπούλου και Κώστα Καρρά. 

Η ταινία βέβαια δε διεκδικεί δάφνες ποιότητας, αλλά είναι τρυφερή κι ευχάριστη, πράγμα που ενισχύεται σημαντικά από την όμορφη μουσική επένδυση που της πρόσφερε ο Σταύρος Ξαρχάκος. Κυριαρχεί ο ήχος της φυσαρμόνικας, ενώ περιέχονται και τρία ωραιότατα λαϊκά τραγούδια: "Έχω μια δεκάρα τρύπια", "Τρεις μάγκες, τρεις γερόμαγκες", "Θα ζήσουμε κι εμείς". Τα δύο πρώτα τα ερμηνεύει ο παλιός θρύλος του ρεμπέτικου Στράτος Παγιουμτζής κι έχουν στίχους του Χρήστου Στίππα, ενώ το τρίτο το αποδίδει υποδειγματικά ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης κι έχει στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Περιέχεται επίσης το ελαφρό τραγούδι "Πάρε το δρόμο μας" σε στίχους του σκηνοθέτη με ερμηνεύτρια τη Γιοβάννα, το οποίο πρωτοακούστηκε στην ταινία "Ο τρίτος δρόμος" ένα χρόνο νωρίτερα.

Κατά τα συνήθη της εποχής, όταν η παρέα διασκεδάζει σε οικογενειακό κέντρο, ακούγεται κι ένα λαϊκό τραγούδι του συρμού. Εδώ είναι το τραγούδι "Αν τον αγαπάς παιδί μου" του Κώστα Καπετάνιου σε στίχους Χαράλαμπου Βασιλειάδη που ερμηνεύουν διαλογικά σε ρόλους στοργικού πατέρα και ξεμυαλισμένης κόρης ο Μανώλης Καναρίδης και η Μιμίκα Καζαντζή!

(c) Ανέκδοτο soundtrack | dvd-rip | 1964 | mp3 | αυτοσχέδια εξώφυλλα & φωτο

ΑΚΟΥΣΤΕ ΤΟ

πηγή: d58

Διονύσης Σαββόπουλος: Χειμερινό Ηλιοστάσιο (1981)

Τον Δεκέμβριο του 1981 ο Διονύσης Σαββόπουλος ανέλαβε την παρουσίαση μιας σειράς τεσσάρων εκπομπών στην Ελληνική Ραδιοφωνία με γενικό τίτλο "Χειμερινό Ηλιοστάσιο". Στις εκπομπές αυτές έκανε μια αναδρομή στην προσωπική του πορεία στο ελληνικό τραγούδι μέσα από αφηγήσεις (μ' αυτό το ιδιαίτερο αφηγηματικό του χάρισμα) και πολλά τραγούδια.

Στο αρχείο που σας παρουσιάζω διασώζεται η 2η κατά σειρά εκπομπή, η οποία ήταν αφιερωμένη στις πολύ πρόσφατες τότε συνθέσεις του, στον απόηχο της "Ρεζέρβας" (1979) και στο δρόμο για την επόμενη δισκογραφική του δουλειά, τα "Τραπεζάκια έξω" (1983).

Το κύριο μέρος της εκπομπής καλύφθηκε από υλικό που παρουσιάστηκε στο μουσικό σόου "Γιγανταιώρημα" τον Δεκέμβρη του 1979 στη μπουάτ Σκορπιός. Εκεί λοιπόν ακούστηκαν αρκετά άγνωστα κι ανέκδοτα τραγούδια του Διονύση, όπως το "Άνθρωποι μικροί" που στην εκπομπή ερμήνευσε ζωντανά η Δήμητρα Γαλάνη. Ακούστηκαν επίσης τραγούδια του Lucio Dalla που μετέφερε στα ελληνικά ο Διονύσης, όπως το "Ο χρόνος που θαρθεί" και η "Ιθάκη", καθώς και η δική του "Πρωτομαγιά" που ενσωματώθηκε στη συνέχεια στα "Τραπεζάκια έξω", αν και είχε γραφτεί για τη "Ρεζέρβα".

Το δεύτερο μέρος της εκπομπής αφιερώθηκε στη θεατρική μουσική που έγραψε ο Διονύσης για την παιδική παράσταση "Οδυσσεβάχ" της Ξένιας Καλογεροπούλου. Τραγούδησαν μέλη της Οπισθοδρομικής Κομπανίας, η Δόμνα Σαμίου και παιδική χορωδία σχολείου της Νέας Σμύρνης.

Γιάννης Μαρκόπουλος: Ο Παναγούλης στο κελί των ποιημάτων (ανέκδοτο)

Πρωτομαγιά του 1976. Το χώμα βάφτηκε κόκκινο. Από το αίμα του αγωνιστή Αλέκου Παναγούλη (1939-1976). Άδικος και τόσο πρόωρος θάνατος. Ήταν μόλις 37 χρονών. Αμέσως μετά ο Μίκης Θεοδωράκης συνέθεσε δυο υπέροχα λαϊκά τραγούδια ("Κόκκινο τριαντάφυλλο", "Εκείνος ήταν μόνος") εμπνευσμένα από τη ζωή και το θάνατο του ήρωα.

Το 1997 ο δημοσιογράφος Κώστας Μαρδάς έγραψε το βιβλίο "Αλέξανδρος Παναγούλης΅Πρόβες θανάτου" (εκδ. Πολιτείας) που βασίζεται σε αυτοβιογραφικά σημειώματα του αγωνιστή διανθισμένα με αρκετά αυτοσχέδια στιχουργήματα που γράφτηκαν στη φυλακή. 

Στο υλικό αυτό βασίστηκε το μουσικοθεατρικό δρώμενο "Ο Παναγούλης στο κελί των ποιημάτων" που παρουσιάστηκε το 1999. Ο Γιάννης Μαρκόπουλος έγραψε τη λιτή μουσική επένδυση της παράστασης. Περιλαμβάνει αφηγηματικά μέρη και μελοποιήσεις ποιημάτων του Αλέκου Παναγούλη σε μορφή τραγουδισμένης πρόζας που ερμηνεύει και παίζει στο πιάνο ο ίδιος ο συνθέτης, ενώ περιέχεται κι ένα τραγούδι ("Οι φίλοι της παλιάς φρουράς") σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου.