Γιάννης Μεταλλινός: Καθρέφτης της γης (1997)

Ο δίσκος "Καθρέφτης της γης" (1997) είναι ο μοναδικός μέχρι στιγμής δίσκος με καταγραμμένη μουσική εργασία του συνθέτη Γιάννη Μεταλλινού. Πρόκειται για πολύ αξιόλογη έκδοση, η οποία έγινε για λογαριασμό του Πολιτιστικού και Αναπτυξιακού Κέντρου Θράκης που εδρεύει στην Ξάνθη, την ιδιαίτερη πατρίδα του συνθέτη. Περιλαμβάνει μουσικές συνθέσεις γραμμένες σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα για διάφορες θεατρικές παραστάσεις και διάφορα θεατρικά σχήματα της περιφέρειας.
Το ύφος του Γιάννη Μεταλλινού κινείται στο χώρο της ηλεκτρονικής μουσικής, ενώ οι αναφορές σε παλαιότερα πρότυπα είναι εμφανείς. Θα έλεγα ότι ο "Καρυωτάκης" της Λένας Πλάτωνος βρίσκεται πολύ κοντά σ' αυτό το ύφος. Ταυτόχρονα όμως ο συνθέτης δείχνει απόλυτα ώριμος "σαν έτοιμος από καιρό" κι έτσι αυτή η πρώτη του δισκογραφική κατάθεση σε ηλικία 38 ετών μοιάζει να έχει συγχωνεύσει τη γνώση και την άσκηση μακρού χρονικού διαστήματος, για να μας προσφερθεί ως μία ολοκληρωμένη μουσική πρόταση. Ατυχώς όμως δεν είχαμε μέχρι στιγμής κάποια συνέχεια, για να δούμε την παραπέρα εξέλιξη του ενδιαφέροντος αυτού συνθέτη.
Στο δίσκο είναι συγκεντρωμένες μουσικές επενδύσεις για θεατρικές παραστάσεις πάνω σε κλασικά κείμενα ελληνικά και ξένα από την αρχαιότητα μέχρι τη σημερινή εποχή. Ξεκινά από τον Σοφοκλή και τον Ευριπίδη, περνάει από τη λατινική γραμματεία με ένα κείμενο του Πλαύτου, κάνει μια στάση στον Διονύσιο Σολωμό και μετά περνάει στη διεθνή δραματουργία με κείμενα του Λόρκα και του Καντίνσκι, για να καταλήξει στον σύγχρονο Έλληνα δραματουργό Μπάμπη Τσικληρόπουλο.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΕΤΑΛΛΙΝΟΣ
Γεννήθηκε στο Μόναχο το 1959. Μεγάλωσε στην Ξάνθη, όπου και μαθήτευσε δίπλα στον πατέρα του Τηλέμαχο Μεταλλινό, συνθέτη και επί σειρά ετών διευθυντή του Δημοτικού Ωδείου Ξάνθης. Στην Ξάνθη επίσης πήρε το πρώτο πτυχίο θεωρητικών (1981). Παράλληλα παρακολούθησε μαθήματα ανώτερων θεωρητικών και σύνθεσης στην Αθήνα με τους Χάρη Κουρή, Γιάννη Παπαϊωάννου, όπως και με τη Μαρία Χαιρογιώργου (πιάνο). Ολοκλήρωσε τη μουσική του κατάρτιση στη Μουσική Aκαδημία της Κολωνίας στους τομείς Ανωτέρων θεωρητικών - Παιδαγωγικών της μουσικής με τους Roland Loebner και Jurg Baur, αποφοιτώντας το 1988 με το δίπλωμα σύνθεσης. Εκτός από τον χώρο της έντεχνης μουσικής, η σκηνική μουσική αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της δημιουργίας του. Έχει επενδύσει μουσικά στην Ελλάδα και τη Γερμανία θεατρικές παραστάσεις. Ενδεικτικά: “Wie man Wunsche beim Schanz pakt”, “Sweeney agonistes” (Studio Buehne der Stadt Koeln, 1985-86), "Αλαντίν" (ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής, 1993), "La serva amorosa (1993), "Λάμπρος" (Δ. Σολωμού, 1994), "Ματωμένος Γάμος" (Λόρκα, Θεατροκίνηση, 1995), "0 κήπος με τα χελιδόνια" (θέατρο Κνωσσός, 1996), "Τρωάδες" (Εθνική Λυρική Σκηνή - Θεατροκίνηση, 1996) και "Ορέστης" (Χορόδραμα-παραγγελία του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών για το Νοέμβριο του 1997, επίσης με τη Θεατροκίνηση). Είναι μέλος της Ενωσης Ελλήνων Μουσουργών και καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Ωδείου Ξάνθης.

Σημείωμα του συνθέτη:
Τα κομμάτια της επιλογής αυτής προέρχονται - χρονικά και θεματολογικά - από θεατρικές ή λυρικές ενότητες. Είναι για μένα ένα είδος προσωπικού ημερολογίου, στο οποίο υπάρχει μία νοητή γραμμή, που συνδέει τις σκέψεις μου για τον έρωτα, το όνειρο, το χρόνο και το θάνατο Ο μουσικός χαρακτήρας και ύφος, διαμορφωμένα αρχικά για τις ανάγκες της θεατρικής πράξης, βασίστηκαν ενορχηστρωτικά στον συνδυασμό φωνών, φυσικών οργάνων και συνθετικών ήχων. Η συμβολή όλων των εκτελεστών και ερμηνευτών, όπως και η ξεχωριστή ευαισθησία του ΜΙνου Μαμαγκάκη στην ηχητική επεξεργασία του μουσικού υλικού υπήρξε καθοριστική για το τελικό αποτέλεσμα. Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Πρόεδρο κ. Ηλία Βασιλούδη και το Διοικητικό συμβούλιο του ΠΑΚΕ.ΘΡΑ., του οποίου η ηθική και οικονομική υποστήριξη έκανε δυνατή την παραγωγή αυτή.

Γιάννης Μεταλλινός

Χρήστου Λεοντή: Ανέκδοτες ηχογραφήσεις

Ο Χρήστος Λεοντής μπήκε δυναμικά στο ελληνικό τραγούδι με την ιστορική συναυλία που οργάνωσε ο Σύλλογος Φίλων Ελληνικής Μουσικής στις 11 Μαρτίου 1963 στο θέατρο Ακροπόλ. Μαζί του συμμετείχε και ο Μάνος Λοΐζος. Στη συναυλία αυτή παρουσίασε τα πρώτα του τραγούδια, μερικά από τα οποία πέρασαν αμέσως και στη δισκογραφία των 45 στροφών, ενώ ακολούθησαν δύο δίσκοι στις 33 στροφές ("Καταχνιά", "Ανάσταση ονείρων"), με τους οποίους ολοκληρώθηκε η ταχύτατη καταξίωση του νεαρού συνθέτη. 

Στο ενδιάμεσο της κυκλοφορίας των δύο αυτών δίσκων (1965) ο Λεοντής βρέθηκε στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (Ε.Ι.Ρ.) ως παραγωγός μιας σειράς μουσικών εκπομπών, όπου είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει πολλά δικά του τραγούδια, αρκετά από τα οποία δεν δισκογραφήθηκαν ποτέ. Μεταξύ αυτών τα δύο πρώτα του τραγούδια σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου ("Το σπίτι γέμισε με λύπη", "Κορίτσι του μικρού γιαλού"), καθώς και μια σειρά τραγούδια με στίχους του ποιητή Νικηφόρου Βρεττάκου ("Φαρμακωμένη μέρα", "Νανούρισμα της Μαριάννας") και του γιου του και σκηνοθέτη Κώστα Βρεττάκου ("Θάλασσα πικροθάλασσα", "Ένα μαντήλι δάκρυα"). Μερικά ακούστηκαν στις εκπομπές αυτές για πρώτη φορά πριν ενσωματωθούν στη συνέχεια στην "Ανάσταση ονείρων" ("Είναι σκληρός ο ουρανός", "Κρητικός χορός", "Πού να χωρέσει τ' όνειρο", "Θαρθεί το βράδυ βροχερό", "Χαμοζωή"). 

Στην εκτέλεση των τραγουδιών συμμετείχε η Ορχήστρα Ελαφράς Μουσικής του ΕΙΡ υπό τη διεύθυνση του συνθέτη. Τα ερμήνευσαν σημαντικοί τραγουδιστές της εποχής: Τζένη Βάνου, Λάκης Παππάς, Γιοβάννα, Κώστας Χατζής, Γιώργος Ζωγράφος, Αλέκα Μαβίλη και Έφη Παναγιώτου. Παρόλο που τα τραγούδια πλημμυρίζουν από λαϊκούς ρυθμούς και χρώματα, το μπουζούκι απουσιάζει παντελώς από την ενορχήστρωση όχι από καμιά παραξενιά του συνθέτη, αλλά επειδή το απαγόρευε ο κανονισμός της Ελληνικής Ραδιοφωνίας! Το ίδιο ίσχυε και με τους ερμηνευτές. Υπήρχε ειδικός κατάλογος εγκεκριμένων ερμηνευτών που μπορούσαν να γίνουν δεκτοί στα στούντιό της. Έτσι εξηγείται κιόλας που πολλά από τα τραγούδια αυτά δισκογραφήθηκαν με άλλους τραγουδιστές.

Τα πρώτα τραγούδια του Χρήστου Λεοντή (1963)

Ο Χρήστος Λεοντής είναι ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της γενιάς των συνθετών του ’60, της πρώτης επιγονικής γενιάς μετά τους δύο μεγάλους πρωτεργάτες του έντεχνου τραγουδιού, τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Μίκη Θεοδωράκη. 

Το ξεκίνημα και η πορεία του ήταν παράλληλα με του Σταύρου Ξαρχάκου, του Γιάννη Μαρκόπουλου, του Μάνου Λοΐζου, του Σταύρου Κουγιουμτζή και του Δήμου Μούτση. Το έργο του μοιράζεται ανάμεσα στη δισκογραφία και στη μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο, όπου υπήρξε παραγωγικότατος, αλλά δυστυχώς αυτή η πλευρά του είναι ουσιαστικά άγνωστη και παραγνωρισμένη, καθώς το έργο του αυτό παραμένει εν πολλοίς ανέκδοτο. 

Επίσημα η συνθετική του δραστηριότητα ξεκίνησε το 1962 με μουσικές για το αρχαίο θέατρο («Ιππόλυτος» του Ευριπίδη και «Επτά επί Θήβας» του Αισχύλου).

Η πρώτη δισκογραφική του εμφάνιση σημειώθηκε το 1963 με μια σειρά λαϊκών τραγουδιών που κυκλοφόρησαν στις 45 στροφές. Η πρώτη δημόσια παρουσίαση αυτών των τραγουδιών έγινε στο θέατρο Ακροπόλ τον Μάρτιο του 1963, όπου συμμετείχε και ο Μάνος Λοΐζος. Οι δυο συνθέτες ξαναβρέθηκαν μαζί το καλοκαίρι του 1963, στην περίφημη μουσικοθεατρική παράσταση «Μαγική πόλις» του Μάνου Χατζιδάκι και του Μίκη Θεοδωράκη διευθύνοντας τα τραγούδια τους στο ιντερμέτζο ανάμεσα στα δύο μέρη της παράστασης.

Τα πρώτα αυτά τραγούδια του Χρήστου Λεοντή περιέχονται στο αρχειάκι που σας δίνω. Συγκεκριμένα, έχουμε τέσσερα τραγούδια βασισμένα σε ποίηση Νικηφόρου Βρεττάκου ("Φέρτε τη θάλασσα", "Το νανούρισμα της Μαριάννας", "Αργά τη νύχτα", "Φαρμακωμένη μέρα") κι ένα τραγούδι σε στίχους Μάνου Ελευθερίου ("Το σπίτι γέμισε με λύπη"). Όλα είχαν κυκλοφορήσει το 1963 με ερμηνεύτρια την Έφη Παναγιώτου. Δυστυχώς τα δύο απ' αυτά δεν μπόρεσα ακόμη να τα βρω στην αυθεντική τους εκτέλεση και γιαυτό τα πήρα από νεότερη ζωντανή ηχογράφηση με ερμηνευτή τον Πάνο Μπούσαλη.

Ακούστε τα...

Μια φιλική αντιπαράθεση για το θέμα της εκλογής διευθυντών

Ο φίλος και συνάδελφος Χρήστος Τσακνάκης δημοσίευσε επώνυμα στην εκπαιδευτική ιστοσελίδα esos.gr μια σειρά σκέψεις του γύρω από το νέο σύστημα επιλογής διευθυντών. Μεταφέρω εδώ αυτούσιο το σχόλιό του:

Σε λίγες ημέρες θα πραγματοποιηθούν στις σχολικές μονάδες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σε όλη την Ελλάδα εκλογές για την ανάδειξη των νέων Διευθυντών. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας θα διαμορφώσει συντριπτικά την τελική επιλογή του νέου Δ/ντη. Είναι μια διαδικασία πρωτόγνωρη και ταυτόχρονα λογικοφανής με στοιχεία άμεσης δημοκρατίας.
Φοβάμαι όμως ότι η εκλογική αυτή διαδικασία θα δημιουργήσει, ως μη όφειλε, παρεξηγήσεις, ψυχρότητα και διχαστικές καταστάσεις μέσα στο σύλλογο διδασκόντων.
Οι σύλλογοι δοκιμάστηκαν ιδιαίτερα τα τελευταία δυο χρόνια με την απειλή της αξιολόγησης. Δημιουργήθηκαν εντάσεις, εκνευρισμοί και γενικότερα διαταράχτηκε η συνοχή και η λειτουργία τους. Η εκπαιδευτική κοινότητα εμφάνισε σαφή σημεία κόπωσης.
Η αναστολή εφαρμογής της αξιολόγησης που ανακοινώθηκε από τη νέα ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας επανέφερε, σε μεγάλο βαθμό, στους συλλόγους διδασκόντων την ηρεμία και συνέβαλε στην αποκατάσταση περισσότερο υγιών και ειλικρινών σχέσεων μεταξύ των εκπαιδευτικών και κυρίως στη σχέση τους με τον Διευθυντή της σχολικής μονάδας.
Δυστυχώς τις τελευταίες μέρες με την επερχόμενη ψηφοφορία διαμορφώνεται σε πολλά σχολεία ένα κλίμα «προεκλογικό» που ενέχει διχαστικά χαρακτηριστικά ενώ ταυτόχρονα διανθίζεται από ψήγματα φαιδρότητας.
Προχωρώντας στην ουσία του πρόσφατα ψηφισθέντος σχετικού νόμου και της εγκυκλίου που καθορίζει τις λεπτομέρειες, επισημαίνω ότι σύμφωνα με αυτόν ο εκπαιδευτικός-εκλογέας υποχρεώνεται να ψηφίσει-επιλέξει μόνο έναν από τους υποψήφιους.  Έτσι στις περιπτώσεις εκείνες που υπάρχουν δυο ή και περισσότεροι άξιοι υποψήφιοι οδηγείται σε αδιέξοδα και ανώφελα διλλήματα.
Πρακτικά η παραπάνω δεσμευτική διαδικασία, δηλ. η υπερψήφιση ενός μόνο υποψήφιου ερμηνεύεται ως αποδοκιμασία των άλλων. Άθελα του λοιπόν ο εκλογέας λειτουργεί εξόχως ισοπεδωτικά μηδενίζοντας, δια της «ψήφου» του, την εκπαιδευτική πορεία άξιων συναδέλφων.
Επιπλέον, ενώ σύμφωνα με το νόμο η ψηφοφορία είναι μυστική, ουσιαστικά (ιδιαίτερα σε «μικρομεσαίους» συλλόγους διδασκόντων) η μυστικότητα παραβιάζεται απροκάλυπτα λόγω του μικρού αριθμού των ψηφοφόρων, κάτι που καταστρατηγεί το γράμμα αλλά και το πνεύμα της υπουργικής απόφασης και εν πολλοίς αντιβαίνει στον θεμελιώδη νόμο της Ελληνικής Πολιτείας.
Η διαδικασία μειονεκτεί, κατά τη γνώμη μου και στο γεγονός ότι ο υποψήφιος διευθυντής δεσμεύεται να εκδηλώσει το ενδιαφέρον του σε τρεις (3) κατ’ ανώτατο όριο σχολικές μονάδες.
Ο δραστικός περιορισμός των επιλογών-επιθυμιών του υποψήφιου Δ/ντη εντάσσει τους ενδιαφερομένους σε ένα  ιδιότυπο καθεστώς εκπαιδευτικών «υπό απαγόρευση», λειτουργώντας ανασχετικά και αποθαρρυντικά για πολλούς άξιους συναδέλφους να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους για τη διεκδίκηση κάποιας θέσης.
Κατά τη γνώμη μου οι εκπαιδευτικοί, προκειμένου να διαφυλάξουν την ενότητα του κλάδου και την αξιοπρέπεια τους αλλά και να προστατεύσουν το κύρος των μελλοντικών Δ/ντων, πρέπει να αρνηθούν να συμμετάσχουν στην εκλογική διαδικασία.
Η αποχή τους από την ψηφοφορία θα αποτρέψει τη νομιμοποίηση, αφενός της έμμεσης παραβίασης της μυστικότητας της ψηφοφορίας και αφετέρου του περιορισμού του δικαιώματος τους να επιλέξουν περισσότερους του ενός  άξιους και ικανούς υποψήφιους.
Επιπλέον θα απαλλάξει τους εκπαιδευτικούς από τυχόντα συνειδησιακά προβλήματα και θα διαφυλάξει την ενότητα και τη σύμπνοια του συλλόγου των διδασκόντων. 
Φοβάμαι ότι η εκλογική διαδικασία-παρωδία θα αποτελέσει ισχυρό παράγοντα και εστία δημιουργίας παρεξηγήσεων και διαρκών αμφισβητήσεων, θα συμβάλλει στη σύσταση άτυπων «φατριών» μέσα στο σύλλογο διδασκόντων, θα ενθαρρύνει ενδεχομένως τη διατύπωση ευτελών ή και μικροπρεπών απαιτήσεων-υπηρεσιακών «διευκολύνσεων», με άμεση επίπτωση στη συνοχή και την αλληλεγγύη μεταξύ του συλλόγου διδασκόντων και ευρύτερα της τοπικής εκπαιδευτικής κοινότητας.

Τσακνάκης Χρήστος – Φυσικός
Εκπαιδευτικός Δευτεροβάθμιας Εκπ/σης Καστοριάς

Και ένα δικό μου σχόλιο πάνω στις απόψεις του Χρήστου:

Σεβαστέ μου φίλε και συνάδελφε Χρήστο, καταλαβαίνω τη λογική βάση της διαφωνίας σου και χαίρομαι για τον πολιτισμένο λόγο που επιστρατεύεις, για να την υποστηρίξεις, πράγμα δυστυχώς όχι και τόσο αυτονόητο, όπως διαπιστώνει κανείς συχνά από κάποιες αγοραίες κραυγές που εκφράζονται ανώνυμα στα διάφορα εκπαιδευτικά φόρουμ.

Επίτρεψέ μου όμως να εκφράσω κι εγώ τη διαφωνία μου με το δικό σου σκεπτικό. Ξεκινώ από την τετριμμένη πια αναφορά στην απλή σύγκριση του παλαιού συστήματος με το τωρινό. Η ουσιαστική διαφορά λοιπόν εντοπίζεται στην αντικατάσταση του 7/μελούς συμβουλίου κρίσεων που διεξήγε την περίφημη "συνέντευξη" με την εμπλοκή του συλλόγου διδασκόντων σε ποσοστό 33% στη διαδικασία εκλογής διευθυντή. Παρόλο που υπάρχουν αξιοσημείωτες και βάσιμα συζητήσιμες διαφορές και στο κομμάτι των τυπικών προσόντων, είναι φανερό ότι η όλη συζήτηση επικεντρώθηκε στο πρώτο κομμάτι. Και όχι άδικα, αφού η συγκεκριμένη καινοτομία πράγματι έχει στοιχεία πρωτοποριακής λογικής και πάντως αποτελεί μια μεταρρύθμιση που ενδεχομένως (προσωπικά το ελπίζω) θα εμπεδωθεί στη συνείδηση της εκπαιδευτικής κοινότητας και θα προχωρά στο μέλλον θεραπεύοντας στη διαδρομή της τις όποιες αδυναμίες θα διαγνωστούν από την πρώτη της εφαρμογή.

Δε θέλω να απεραντολογώ, μιας και ήδη αρκετοί σχολιαστές αναφέρθηκαν στο σοβαρό βήμα εκδημοκρατισμού που συνιστά η εν λόγω καινοτομία. Βρίσκω περίπου αυτονόητο το δικαίωμα κάθε κοινότητας να έχει αποφασιστικό λόγο στην επιλογή του ατόμου που θα ρυθμίζει το βηματισμό της. Οι αντιρρήσεις σου πάνω στην αυτονόητη αυτή αντίληψη θα έπρεπε να λαμβάνουν υπόψη τους ποιες λογικές κυριαρχούσαν στο παρελθόν ως προς την επιλογή αυτού του ατόμου. Για να μην κρυβόμαστε λοιπόν πίσω από περιστροφές, είναι πασίγνωστη η κομματικοκρατούμενη εν πολλοίς αντίληψη του παλαιού συμβουλίου, η οποία κατέληγε σε επιλογές προσώπων συχνότατα συζητήσιμης επάρκειας για το συγκεκριμένο ρόλο, τα οποία τοποθετούσε στα σχολεία με αποκλειστικό κριτήριο το προσωπικό τους γούστο ερήμην φυσικά των άμεσα ενδιαφερομένων. Αυτή η πραγματικότητα και μόνον αρκεί για να αποδεχθεί κανείς, έστω και με τις όποιες εύλογες επιφυλάξεις του, την υπεροχή του νέου συστήματος.

Φυσικά και υπάρχουν από όλους μας αρκετές επιφυλάξεις, όπως είπα, και αρκετές αδυναμίες, πολλές από τις οποίες σωστά εντόπισες. Ωστόσο πιστεύω πως όλες αυτές οι αδυναμίες (κυρίως διαδικαστικού και τεχνικού χαρακτήρα) αποτελούν αυτή τη στιγμή δευτερεύουσας σημασίας ζητήματα, σε σχέση με το μείζον που συνιστά η θεμελιώδης διαφορά των δύο συστημάτων. Πιστεύω επίσης ότι στο χέρι όλων μας είναι να δείξουμε την απαιτούμενη ωριμότητα ως λειτουργοί της εκπαίδευσης, ώστε να μην επιτρέψουμε να καρποφορήσουν οι ενδεχόμενες δόλιες μεθοδεύσεις όσων επιδιώξουν να καπηλευτούν τη διαδικασία.

Θα υπάρξουν και παρατράγουδα, ανθρώπινο και αναπόφευκτο είναι κάτι τέτοιο, αλλά πιστεύω απόλυτα ότι η ουσιαστική στόχευση της συγκεκριμένης μεταρρύθμισης συνδέεται με τη θεμελιώδη, αν και πάντα ανεκπλήρωτη, επιδίωξη του νόμου, δηλαδή την αναβάθμιση του συλλόγου διδασκόντων στο κορυφαίο όργανο διοίκησης της σχολικής μονάδας. Στην πράξη, όχι στις διακηρύξεις. Επιμένουμε άγονα τόσες δεκαετίες σ' ένα διευθυντοκεντρικό μοντέλο διοίκησης, το οποίο είναι καιρός πια να υποχωρήσει, για να διαμορφώσουμε ένα δημοκρατικό σχολείο που να υλοποιεί γόνιμα τις αξίες της ομαδοσυνεργατικής αντίληψης.

 

Νίκος Μαμαγκάκης: 6 Σπάνια λαϊκά τραγούδια

Στις αρχές του '60, λίγο πριν κυκλοφορήσει ο "Ερωτόκριτος" (1964), που ήταν η πρώτη ολοκληρωμένη δισκογραφική δουλειά του Νίκου Μαμαγκάκη, είχαν εκδοθεί σε δίσκους 45 στροφών αρκετά τραγούδια του σε ύφος λαϊκό. Τα τραγούδια αυτά βασίζονταν σε ποιητικά κείμενα και τα τραγούδησαν γνωστοί τραγουδιστές της εποχής με συνοδεία τυπικής λαϊκής ορχήστρας.
Έχω εδώ μαζέψει έξι τέτοια τραγούδια από εκείνη την εποχή. Άλλα είναι παρμένα από βινύλιο κι άλλα από διάφορες νεότερες ψηφιακές συλλογές. Τα τραγούδια βασίζονται σε ποιήματα των Κώστα Βάρναλη (το πασίγνωστο "Μοιραίοι" που εδώ ονομάζεται "Η ταβέρνα"), Κώστα Καρυωτάκη και Γιώργου Θέμελη.
Τα ερμηνεύουν ο Φώτης Δήμας κι ο Μανώλης Καναρίδης. Ο πρώτος προερχόταν από το χώρο του ελαφρού τραγουδιού, αλλά στη δεκαετία του '60 δοκίμασε τις δυνάμεις του και σε πιο λαϊκούς δρόμους, μέχρι που εκτέθηκε ανεπανόρθωτα ως ερμηνευτής του περίφημου ύμνου της Χούντας (σύνθεση Γιώργου Κατσαρού σε στίχους Γιώργου Οικονομίδη). Ο δεύτερος είχε μια ενδιαφέρουσα διαδρομή στο χώρο του καθαρόαιμου λαϊκού τραγουδιού.

Το ποίημα "Δώδεκα χτύπησαν οι δείχτες" το έχει πει σε νεότερη εκτέλεση και η Μελίνα Κανά στο δίσκο "Τραγούδια για τη Μελίνα" (ΙΔΑΙΑ, 2003), ενώ μία τρίτη εκτέλεσή του βρίσκουμε στο δίσκο "Σμύρνη, κερί κι ασήμι" (ΙΔΑΙΑ, 2006).

Πραγματικά, προκαλούν έκπληξη στο πρώτο τους άκουσμα τα τραγούδια αυτά, γιατί είναι μάλλον απίθανο να σκεφτεί κανείς ότι γράφτηκαν από ένα συνθέτη σαν τον Μαμαγκάκη, που τον ξέρουμε με τελείως διαφορετικό μουσικό πρόσωπο. Παρόλα αυτά, το παράδοξο εξηγείται, αν υπολογίσει κανείς ότι ο συνθέτης στα νιάτα του είχε μακρά θητεία πλάι στους μεγάλους ρεμπέτες λειτουργώντας ως ένα είδος γραμματέα τους είτε καταγράφοντας σε νότες τις αυτοσχέδιες μελωδίες τους είτε επιμελούμενος ακόμα και τις ενορχηστρώσεις τους!

Θεόφραστος Σακελλαρίδης: Βαφτιστικός (1966)

Βαφτιστικός
Σύνθεση, στίχοι: Θεόφραστος Σακελλαρίδης (1918)
Ερμηνεία: Καίτη Καραβουσάνου (σοπράνο), Ευάγγελος Γαλανίδης (τενόρος), Ανδρέας Κουλουμπής (βαρύτονος), Κική Κονταξή (σοπράνο β΄)
Σόλο βιολί: Βύρων Κολάσης
Διεύθυνση ορχήστρας: Ιωσήφ Ριτσιάρδης
 

_______________________

Yπόθεση του έργου:
Το ζεύγος Ζαχαρούλη ζει στην Αθήνα και γιορτάζει τη 2η επέτειο του γάμου του. Ο Ζαχαρούλης, επιστρατευμένος λόγω του πολέμου, κατάφερε να βγει βοηθητικός και να τοποθετηθεί στο τάγμα αυτοκινήτων. Η γυναίκα του Βιβίκα πολύ παλιότερα είχε βαφτίσει ένα αγόρι που τώρα υπηρετούσε στο μέτωπο στρατιώτης. Σ’ έναν καυγά η Βιβίκα κατηγορεί τον άντρα της για δειλία και περηφανεύεται για τον ηρωικό βαφτιστικό της. Κάποια μέρα εμφανίζεται στο σπίτι ένας ταλαιπωρημένος στρατιώτης και συστήνεται ως Μάρκος Κορτάσης, που είναι το όνομα του βαφτιστικού. Η Βιβίκα τον δέχεται με ενθουσιασμό, ενώ ο Ζαχαρούλης χάνει το κέφι του. Στη συνέχεια όμως αποδεικνύεται ότι ο στρατιώτης δεν είναι ο αληθινός βαφτιστικός, αλλά κάποιος παντρεμένος φίλος του που πήρε τη θέση του. Μεταξύ του στρατιώτη και της Βιβίκας αναπτύσσεται ερωτική σχέση, αλλά τα πράγματα περιπλέκονται, όταν εμφανίζεται η γυναίκα του στρατιώτη, που είναι παλιά φίλη της Βιβίκας. Όταν αποκαλύπτεται η παράνομη σχέση, οι δυο γυναίκες πέφτουν λιπόθυμες, ενώ ο Ζαχαρούλης αποφασίζει να φύγει για το μέτωπο.

Σημείωση:
Το έργο γυρίστηκε το 1952 και σε κινηματογραφική ταινία από την πρώτη ελληνίδα σκηνοθέτιδα Μαρία Πλυτά. Στους βασικούς ρόλους εμφανίζονταν οι: Ανθή Ζαχαράτου (σοπράνο), Μίμης Φωτόπουλος και Αλέκος Αλεξανδράκης.

ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗΣ:
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1883, όπου και πέθανε το 1950.
Συνθέτης, αρχιμουσικός και άνθρωπος του θεάτρου. Υπήρξε ένας από τους δημιουργούς της ελληνικής οπερέτας, μαζί με τον Νίκο Χατζηαποστόλου. Παρόλο που το έργο του υπήρξε πάντα ιδιαίτερα δημοφιλές, παραμένει ταυτόχρονα μέχρι σήμερα παρθένο έδαφος μουσικολογικά κι ελάχιστα έχει μελετηθεί και αναλυθεί.
Μυήθηκε στη μουσική από τον ιεροψάλτη πατέρα του. Φαίνεται ότι έκανε μουσικές σπουδές στην Αθήνα και τη Γερμανία, όπου μάλιστα διηύθυνε με επιτυχία και κάποια συμφωνικά του έργα, όπως το «Υπό τον αττικόν ουρανόν» (1903).
Το έργο του είναι κολοσσιαίο. Αριθμεί πάνω από 100 τίτλους, οι περισσότεροι από τους οποίους ανήκουν στο είδος της οπερέτας. Ειδικά με το τελευταίο αυτό είδος ασχολήθηκε σχεδόν αποκλειστικά στο διάστημα1910-1936 και συνέθεσε περισσότερα από 50 έργα: «Περουζέ» (1911), «Το στοιχειωμένο γεφύρι» (1912), «Μαμζέλ Νιτούς» (1912), «Στα παραπήγματα» (1914), «Πικ Νικ» (1915), «Πρόθυμη χήρα» (1916), «Ο υπνοβάτης» (1917) και κυρίως «Ο Βαφτιστικός» (1918), που υπήρξε η δημοφιλέστερη ελληνική οπερέτα. Το έργο αυτό αποτελεί μεταφορά στην ελληνική επικαιρότητα της εποχής της γαλλικής φάρσας «Ο βαφτιστικός της κυρίας».
Στις άφθονες μεγάλες στιγμές του ο Σακελλαρίδης υπήρξε υπέροχος τεχνίτης σκηνικών μελωδιών, οι οποίες πολλές φορές αυτονομήθηκαν και λειτούργησαν ως ξεχωριστά λαϊκά τραγούδια, που σε ορισμένες περιπτώσεις έπαιξαν κι έναν πατριωτικό ρόλο εμψυχώνοντας τους Έλληνες στρατιώτες στις μάχες του Α’ και του Β’ Παγκόσμιου πολέμου.

Η ΟΠΕΡΕΤΑ:
Ο όρος «οπερέτα» χαρακτηρίζει το είδος του μουσικού θεάτρου, του οποίου το περιεχόμενο είναι κωμικό και διαμορφώνεται σε μια ακολουθία σκηνών και πράξεων με διαλόγους, άριες, τραγούδια, ενόργανα μέρη, χορευτικά και χορωδιακά. Προέρχεται από το είδος της κωμικής όπερας (opera buffa) κι εμφανίστηκε στα μέσα του 19ου αιώνα στο Παρίσι και τη Βιέννη.
Θεμελιωτής του είδους θεωρείται ο Ζακ Όφενμπαχ, ο οποίος παρουσίασε στο Παρίσι μια σειρά σπουδαίων έργων του, όπως «Ο Ορφέας στον Άδη», «Η Ωραία Ελένη», «Παριζιάνικη ζωή», «Περισόλ» και «Τα παραμύθια του Χόφμαν». Άλλοι σημαντικοί δημιουργοί του είδους ήταν ο Σαρλ Λεκόκ, ο Φλοριμόν Ερβέ, ο Αντρέ Μεσαζέ, ο Εντουάρ Ματέ κ.ά.
Η οπερέτα στη Βιέννη γνώρισε επίσης σημαντική άνθιση. Πρωτεργάτης της βιενέζικης οπερέτας ήταν ο Φρανς Σουπέ («Η ωραία Γαλάτεια», «Ελαφρύ Ιππικό», «Εύθυμοι ληστές», «Βοκκάκιος» κ.ά.), ενώ με το είδος ασχολήθηκε και η μεγάλη οικογένεια των Στράους και προπάντων ο διάσημος συνθέτης των βαλς Γιόχαν Στράους («Ο Αλή Μπαμπά και οι σαράντα κλέφτες», «Η νυχτερίδα», «Μια νύχτα στη Βενετία» κ.α.).
Στη μεταγενέστερη εποχή και τις αρχές του 20ου αιώνα το είδος συνεχίστηκε με επιτυχία ενσωματώνοντας σταδιακά στοιχεία της νέας εποχής. Κύριοι εκπρόσωποι της νέας οπερέτας ήταν ο Φρανς Λέχαρ («Εύθυμη χήρα», «Τσιγγάνικη αγάπη»), ο Έμεριχ Κάλμαν και ο Όσκαρ Στράους.
Στην Ελλάδα η οπερέτα καλλιεργήθηκε από τις αρχές του 20ου αιώνα και συνδέθηκε με τα γνωρίσματα της ελληνικής μουσικής της εποχής της. Έπειτα από την ανάπτυξη του κωμειδυλλίου στα τελευταία χρόνια του 19ου αιώνα (κυρίως στο διάστημα 1886-1896), η καινούργια μορφή ελαφράς μουσικής που κατέκτησε το ελληνικό κοινό ήταν η οπερέτα.
Η σχετική παράδοση είχε για αφετηρία της την επτανησιακή μουσική σχολή με τον Σπύρο Σαμάρα («Πόλεμος εν πολέμω», «Πριγκίπισσα της Σασώνος», «Κρητικοπούλα»), τον Σπύρο Ξύνδα («Υποψήφιος βουλευτής») και τον Διονύσιο Λαυράγκα («Άσπρη τρίχα»).
Ωστόσο οι ουσιαστικοί δημιουργοί και σημαντικότεροι εκπρόσωποι της ελληνικής οπερέτας και ειδικότερα αυτής που ονομάστηκε «αθηναϊκή οπερέτα» υπήρξαν ο Θεόφραστος Σακελλαρίδης («Βαφτιστικός», «Τα παραπήγματα», «Χριστίνα», «Το διαβολόπαιδο», «Ροζίτα», «Ερωτικά γυμνάσια», «Περουζέ», «Πικ Νικ» κ.ά.) και ο Νίκος Χατζηαποστόλου («Οι απάχηδες των Αθηνών», «Το κορίτσι της γειτονιάς», «Η καρδιά του πατέρα», «Η γυναίκα του δρόμου», «Πρώτη αγάπη» κ.ά.).
Άλλοι αξιόλογοι συνθέτες του είδους υπήρξαν οι: Γιάννης Παπαϊωάννου (ιδρυτής του Θεάτρου Ελληνικής Οπερέτας το 1908), Ιωσήφ Ριτσιάρδης, Γρηγόρης Κωνσταντινίδης, Χρήστος Χαιρόπουλος, Μίμης Κατριβάνος και Κώστας Γιαννίδης.

(c) EMI/Columbia | 1966 | LP | 

Θωμάς Μπακαλάκος: Ιπποκράτειος Όρκος (2001)

Ο Θωμάς Μπακαλάκος, γνωστός συνθέτης τραγουδιών από τη δεκαετία του ’70 με τα «Αγροτικά» (1975), την «Πορεία στη νύχτα» (1977), τους «Προστάτες» (1979) και μερικούς ακόμη δίσκους στα χρόνια του ’80, έχει σιωπήσει τα τελευταία χρόνια ασχολούμενος κυρίως με την τοπική αυτοδιοίκηση. Η μειωμένη απήχηση των τελευταίων του συνθέσεων τον έστρεψε στη «σοβαρή» μουσική, όπου φαίνεται πως βρίσκουν συχνά καταφύγιο πολλοί «αναξιοπαθούντες» δημιουργοί, για να συγκαλύψουν ενδεχομένως το στέρεμα της έμπνευσής τους, με δεδομένο ότι έτσι κι αλλιώς ο συγκεκριμένος χώρος έχει πολύ περιορισμένο κοινό και δεν λειτουργεί – τουλάχιστον σε εγχώριο επίπεδο – με τα κριτήρια του εμπορικού ανταγωνισμού και των καταλόγων πωλήσεων.
Η μελοποίηση του "Ιπποκράτειου Όρκου" στη φόρμα του ορατόριου ασφαλώς είναι μια φιλόδοξη απόπειρα, αν και όχι πρωτότυπη, αφού ήδη το σπουδαίο αυτό κείμενο είχε μελοποιήσει με το δικό του απόλυτα προσωπικό και ιδιότυπο μουσικό ύφος ο μεγάλος Έλληνας συνθέτης Γιάννης Ξενάκης το 1981 για μικτή χορωδία.
Χορωδιακή βασικά είναι και η φόρμα της σύνθεσης του Μπακαλάκου. Η εκτεταμένη ορχηστρική εισαγωγή πάντως φανερώνει μια ενδιαφέρουσα συμφωνική γραφή. Το τελείωμα του έργου ωστόσο μου δίνει την αίσθηση του ανολοκλήρωτου. Συμμετέχει η Χορωδία "Animato" από τη Σόφια μαζί με τη Νέα Συμφωνική Ορχήστρα του Φεστιβάλ της Σόφιας. Το όλο εγχείρημα αποκτά μια αξιοπρεπή έκφραση χάρις στην υποστήριξη από την έμπειρη διεύθυνση του σπουδαίου Έλληνα αρχιμουσικού Βύρωνα Φιδετζή.
Το παρόν CD αποτελεί ανεξάρτητη παραγωγή με την προσωπική πρωτοβουλία του συνθέτη, ο οποίος επιφορτίστηκε και με την ευθύνη της διανομής του κυρίως μέσω των γραφειοκρατικών μηχανισμών της τοπικής αυτοδιοίκησης - και κάπως έτσι το απέκτησα κι εγώ.

Ιδού το πρωτότυπο κείμενο του «Όρκου»:

ΟΜΝΥΜΙ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΙΗΤΡΟΝ ΚΑΙ ΑΣΚΛΗΠΙΟΝ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΝ ΚΑΙ ΠΑΝΑΚΕΙΑΝ ΚΑΙ ΘΕΟΥΣ ΠΑΝΤΑΣ ΤΕ ΚΑΙ ΠΑΣΑΣ ΙΣΤΟΡΑΣ ΠΟΙΟΥΜΕΝΟΣ, ΕΠΙΤΕΛΕΑ ΠΟΙΗΣΕΙΝ ΚΑΤΑ ΔΥΝΑΜΙΝ ΚΑΙ ΚΡΙΣΙΝ ΕΜΗΝ ΟΡΚΟΝ ΤΟΝΔΕ.
ΗΓΗΣΕΣΘΑΙ ΜΕΝ ΤΟΝ ΔΙΔΑΞΑΝΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗΝ ΤΑΥΤΗΝ ΙΣΑ ΓΕΝΕΤΗΣΙΝ ΕΜΟΙΣΙ, ΚΑΙ ΒΙΟΥ ΚΟΙΝΩΣΕΣΘΑΙ ΚΑΙ ΧΡΕΩΝ ΧΡΗΖΟΝΤΙ ΜΕΤΑΔΟΣΙΝ ΠΟΙΗΣΕΣΘΑΙ ΚΑΙ ΓΕΝΟΣ ΤΟ ΕΞ ΑΥΤΟΥ ΑΔΕΛΦΕΟΙΣ ΙΣΟΝ ΕΠΙΚΡΙΝΕΕΙΝ ΑΡΡΕΣΙ, ΚΑΙ ΔΙΔΑΞΕΙΝ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗΝ ΤΑΥΤΗΝ, ΗΝ ΧΡΗΙΖΩΣΙ ΜΑΝΘΑΝΕΙΝ, ΑΝΕΥ ΜΙΣΘΟΥ ΚΑΙ ΞΥΓΓΡΑΦΗΣ.
ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΗΣ ΤΕ ΚΑΙ ΑΚΡΟΗΣΙΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΛΟΙΠΗΣ ΑΠΑΣΗΣ ΜΑΘΗΣΙΟΣ ΜΕΤΑΔΟΣΙΝ ΠΟΙΗΣΕΣΘΑΙ ΥΙΟΙΣΙ ΤΕ ΕΜΟΙΣΙ ΚΙΑ ΤΟΙΣΙ ΤΟΥ ΕΜΕ ΔΙΔΑΞΑΝΤΟΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΑΙΣΙ ΣΥΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΙΣΙ ΤΕ ΚΑΙ ΩΡΚΙΣΜΕΝΟΙΣ ΝΟΜΩ ΙΗΤΡΙΚΩ ΑΛΛΩ ΔΕ ΟΥΔΕΝΙ.
ΔΙΑΙΤΗΜΑΣΙ ΤΕ ΧΡΗΖΟΜΑΙ ΕΠ'ΩΦΕΛΕΙΗ ΚΑΜΝΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑ ΔΥΝΑΜΙΝ ΚΑΙ ΚΡΙΣΙΝ ΕΜΗΝ, ΕΠΙ ΔΗΛΗΣΕΙ ΔΕ ΚΑΙ ΑΔΙΚΙΗ ΕΙΡΞΕΙΝ.
ΟΥ ΔΩΣΩ ΔΕ ΟΥΔΕ ΦΑΡΜΑΚΟΝ ΟΥΔΕΝΙ ΑΙΤΗΘΕΙΣ ΘΑΝΑΣΙΜΟΝ, ΟΥΔΕ ΥΦΗΓΗΣΟΜΑΙ ΞΥΜΒΟΥΛΙΗΝ ΤΟΙΗΝ ΔΕ ΟΜΟΙΩΣ ΔΕ ΟΥΔΕ ΓΥΝΑΙΚΙ ΠΕΣΣΟΝ ΦΘΟΡΙΟΝ ΔΩΣΩ.
ΑΓΝΩΣ ΔΕ ΚΑΙ ΟΣΙΩΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΩ ΒΙΟΝ ΤΟΝ ΕΜΟΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΝ ΤΗΝ ΕΜΗΝ.
ΟΥ ΤΕΜΕΩ ΔΕ ΟΥΔΕ ΜΗΝ ΛΙΘΙΩΝΤΑΣ, ΕΚΧΩΡΗΣΩ ΔΕ ΕΡΓΑΤΗΣΙΝ ΑΔΡΑΣΙΝ ΠΡΗΞΙΟΣ ΤΗΣΔΕ.
ΕΣ ΟΙΚΙΑΣ ΔΕ ΟΚΟΣΑΣ ΑΝ ΕΣΙΩ, ΕΣΕΛΕΥΣΟΜΑΙ ΕΠ' ΩΦΕΛΕΙΗ ΚΑΜΝΟΝΤΩΝ, ΕΚΤΟΣ ΕΩΝ ΠΑΣΗΣ ΑΔΙΚΙΗΣ ΕΚΟΥΣΙΗΣ ΚΑΙ ΦΘΟΡΙΗΣ ΤΗΣ ΤΕ ΑΛΛΗΣ ΚΑΙ ΑΦΡΟΔΙΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΕΠΙ ΤΕ ΓΥΝΑΙΚΕΙΩΝ ΣΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΔΡΕΙΩΝ, ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΤΕ ΚΑΙ ΔΟΥΛΩΝ.
Α Δ'ΑΝ ΕΝ ΘΕΡΑΠΕΙΗ Η ΙΔΩ Η ΑΚΟΥΣΩ, Η ΚΑΙ ΑΝΕΥ ΘΕΡΑΠΕΙΗΣ ΚΑΤΑ ΒΙΟΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ, Α ΜΗ ΧΡΗΠΟΤΕ ΕΓΚΑΛΕΣΘΑΙ ΕΞΩ, ΣΙΓΗΣΟΜΑΙ, ΑΡΡΗΤΑ ΗΓΕΥΜΕΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΤΟΙΑΥΤΑ.
ΟΡΚΟΝ ΕΝ ΟΥΝ ΜΟΙ ΤΟΝΔΕ ΕΠΙΤΕΛΕΑ ΠΟΙΕΟΝΤΙ ΚΑΙ ΜΗ ΞΥΓΧΕΟΝΤΙ ΕΙΗ ΕΠΑΥΡΑΣΘΑΙ ΚΑΙ ΒΙΟΥ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΣ, ΔΟΞΑΖΟΜΕΝΩ ΠΑΡΑ ΠΑΣΙΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙΣ ΕΣ ΤΟΝ ΑΙΕΙ ΧΡΟΝΟΝ, ΠΑΡΑΒΑΙΝΟΝΤΙ ΔΕ ΚΑΙ ΕΠΙΟΡΚΕΟΝΤΙ, ΤΑΝΑΝΤΙΑ ΤΟΥΤΕΩΝ.

Κι εδώ μια απόδοσή του στα νεοελληνικά:
Ορκίζομαι στον Απόλλωνα τον Ιατρό και τον Ασκληπιό και στην Υγεία και στην Πανάκεια και σε όλους τους Θεούς επικαλούμενος τη μαρτυρία τους, να τηρήσω πιστά κατά τη δύναμη και την κρίση μου αυτό τον όρκο και το συμβόλαιό μου αυτό. Να θεωρώ αυτόν που μου δίδαξε αυτήν την τέχνη ίσο με τους γονείς μου και να μοιραστώ μαζί του τα υπάρχοντά μου και τα χρήματά μου αν έχει ανάγκη φροντίδας. να θεωρώ τους απογόνους του ίσους με τα αδέλφια μου και να τους διδάξω την τέχνη αυτή αν θέλουν να τη μάθουν, χωρίς αμοιβή και συμβόλαιο και να μεταδώσω με παραγγελιές, οδηγίες και συμβουλές όλη την υπόλοιπη γνώση μου και στα παιδιά μου και στα παιδιά εκείνου που με δίδαξε και στους άλλους μαθητές που έχουν κάνει γραπτή συμφωνία μαζί μου και σε αυτούς που έχουν ορκιστεί στον ιατρικό νόμο και σε κανέναν άλλο και να θεραπεύω τους πάσχοντες κατά τη δύναμή μου και κατά την κρίση μου χωρίς ποτέ, εκουσίως, να τους βλάψω ή να τους αδικήσω. Και να μη δώσω ποτέ σε κανένα, έστω και αν μου το ζητήσει, θανατηφόρο φάρμακο, ούτε να δώσω ποτέ τέτοια συμβουλή, ομοίως, να μη δώσω ποτέ σε γυναίκα φάρμακο για να αποβάλει. να διατηρήσω δε τη ζωή μου καθαρή και αγνή, και να μη χειρουργήσω πάσχοντες από λίθους, αλλά να αφήσω την πράξη αυτή για τους ειδικούς
και σε όποια σπίτια κι αν μπω, να μπω για την ωφέλεια των πασχόντων αποφεύγοντας κάθε εκούσια αδικία και βλάβη και κάθε γενετήσια πράξη και με γυναίκες και με άνδρες, ελεύθερους και δούλους. Και ό,τι δω ή ακούσω κατά την άσκηση του επαγγέλματός μου, ή κι εκτός, για τη ζωή των ανθρώπων, που δεν πρέπει ποτέ να κοινοποιηθεί, να σιωπήσω και να το κρατήσω μυστικό. Αν τον όρκο μου αυτό τηρήσω πιστά και δεν τον αθετήσω, είθε να απολαύσω για πάντα την εκτίμηση όλων των ανθρώπων για τη ζωή μου και για την τέχνη μου, αν όμως παραβώ και αθετήσω τον όρκο μου να υποστώ τα αντίθετα από αυτά.

ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ Ο ΚΩΟΣ (Κως, 460 – Λάρισα, 377 π.Χ.)
Θεωρείται ο θεμελιωτής της επιστημονικής ιατρικής που οι ρίζες της ξεκινούν χρονολογικά και συνυφαίνονται με την περίοδο του Χρυσού Αιώνα του Περικλή. Το έργο του παραλληλίζεται με τα θαυμαστά έργα του Φειδία και του Πολύκλειτου. Σπούδασε ιατρική στο φημισμένο Ασκληπιείο της Κω, έχοντας πρώτο δάσκαλο τον πατέρα του, αλλά και άλλους διάσημους γιατρούς, οι οποίοι συνιστούσαν τη λεγόμενη Ιατρική Σχολή της Κω. Στη γενέτειρά του άλλωστε πέρασε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του. Το έργο του είναι τεράστιο. Η λεγόμενη Ιπποκράτειος Συλλογή αριθμεί 59 μεγάλα συγγράμματα, γραμμένα στην ιωνική διάλεκτο.
Ο περίφημος «Όρκος» του, που από ορισμένους αμφισβητείται ότι είναι γνήσιο έργο του Ιπποκράτη, φαίνεται πως γράφτηκε στις αρχές του 4ου αιώνα κι έγινε ένα από τα διαχρονικότερα και διασημότερα κείμενα της αρχαιότητας. Στο κείμενο αυτό εκφράζεται η αξιοθαύμαστη ιπποκρατική ηθική. Είναι ένα κείμενο που ανταποκρίνεται στην έννοια του αγνού επιστήμονα, αλλά ταυτόχρονα και του ιδανικού ανθρώπου, που έχει μία και μοναδική αποστολή: Να χαρίζει την υγεία στον ασθενή. Το κλασικό αυτό κείμενο, παρά τις σχετικές τροποποιήσεις που έχει υποστεί με το πέρασμα των αιώνων, δεν παύει να αποτελεί τον καταστατικό χάρτη της ιατρικής δεοντολογίας. Αξίζει να αναφερθεί ενδεικτικά η τελευταία του παράγραφος, που δείχνει το ύψιστο περιεχόμενό του:
«Ορκίζομαι να κανονίζω τη θεραπεία για το καλό του αρρώστου, όσο μπορώ και ξέρω. Ιερή και αγνή θα κρατήσω και την επιστήμη και τη ζωή μου. Σ’ όποιο σπίτι μπαίνω, θα κοιτάζω μόνο τον άρρωστο, πώς να τον γιατρέψω, και δε θα κάνω συνειδητά κανένα κακό και καμιάν ατιμία. Ό,τι τύχει ν’ ακούσω ή να δω εκεί μέσα ή έξω σχετικό με τη ζωή των ανθρώπων, δε θα το πω σε κανέναν και θα μείνει μυστικό μου, μια και δεν πρέπει να το ακούσουν αυτιά ξένα».

CD | ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ | 2001 | mp3 320 | Εξώφυλλα

Ο ΔΙΣΚΟΣ