Ο άγνωστος "Γολγοθάς" του Γιώργου Μητσάκη

Κάπου στα μέσα της δεκαετίας του '60 ο μεγάλος λαϊκός δημιουργός Γιώργος Μητσάκης (1921-1993), προφανώς επηρεασμένος από τη δυναμική του "έντεχνου" τραγουδιού και των μεγάλων έργων του Μίκη Θεοδωράκη και του Μάνου Χατζιδάκι, αποφάσισε να γράψει ένα "σοβαρό" έργο σε ύφος λαϊκού ορατορίου αντλώντας την έμπνευσή του από τα πάθη του Χριστού. 

Έγραψε λοιπόν τέσσερα τραγούδια για χορωδία και λαϊκή φωνή, τα οποία περιγράφουν την πορεία του Χριστού προς το μαρτύριο και την Ανάσταση. Οι τίτλοι τους: 1) Το Μυστικό Δείπνο, 2) Η Σταύρωση, 3) Η Ταφή, 4) Η Ανάσταση. Οι στίχοι βέβαια χαρακτηρίζονται από μια αυθόρμητη αφέλεια, ενώ η μουσική είναι καθαρά λαϊκή στο γνώριμο ύφος του συνθέτη, αν και θυμίζει πολύ το ύφος των τραγουδιών της "Καταχνιάς" του Χρήστου Λεοντή! 

Ατυχώς η προσπάθεια του Μητσάκη προσέκρουσε στην άρνηση του μεγάλου αφεντικού τότε της Columbia, του Τάκη Λαμπρόπουλου, κι έτσι τα τραγούδια γρήγορα ξεχάστηκαν. 

Τελικά γύρω στο 1968 ηχογραφήθηκαν στην Odeon σε extended δισκάκι 45 στροφών με τίτλο "Γολγοθάς" και με ερμηνευτές τον Δημήτρη Τζανή, τη Λίτσα Διαμάντη και τη Χορωδία Νίκαιας*, αν και μάλλον στην ελληνική αγορά δε φαίνεται να βγήκαν παρά πολύ αργότερα, το 1997, σε μια έκδοση της Sakkaris Records.

* Διορθώνω την αναφορά σύμφωνα με το σxόλιο της κ. Καλκάνη, την οποία θερμά ευχαριστώ: Στην ηχογράφηση λοιπόν συμμετείχε η Χορωδία του Φιλολογικού Συλλόγου Νικαίας υπό τη διεύθυνση του Δημήτρη Καλκάνη.

Κώστας Καρυωτάκης: Μελοποιημένα ποιήματα (συλλογή)

Ο Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928) υπήρξε ο επιφανέστερος εκπρόσωπος της Γενιάς του 1920, της γενιάς της πεισιθανάτιας απαισιοδοξίας (Πολυδούρη, Άγρας, Μυρτιώτισσα, Λαπαθιώτης κ.ά.). 

Ο ποιητής εδώ και χρόνια εδραιώθηκε ως ένας από τους δημοφιλέστερους στο χώρο της ελληνικής τραγουδοποιίας και δισκογραφίας με διείσδυση σ' ένα ευρύτατο φάσμα μουσικών εκφράσεων. 

Στο μικρό πορτρέτο του που επιχειρεί αυτή η ανθολογία περιέχονται μελοποιήσεις που υπογράφουν μεγάλοι, αλλά και μικρότεροι συνθέτες και μουσικά σχήματα, όπως: Μίκης Θεοδωράκης, Δήμος Μούτσης, Γιάννης Σπανός, Λουκάς Θάνος, Ηδύλη Τσαλίκη, Λένα Πλάτωνος, Δημήτρης Παπαδημητρίου, Angelique Ionatos, Στέλλα Γαδέδη, Κώστας Τελάκης, Θανάσης Γκαϊφύλλιας, Υπόγεια Ρεύματα. 

Αξιοσημείωτο είναι ότι το ποίημα "Κι αν έσβησε σαν ίσκιος" εμφανίζεται σε περισσότερες από δέκα μελοποιήσεις από διάφορους μουσικούς αναδεικνυόμενο έτσι στο ακαταμάχητο σουξέ του ποιητή!

CD COLLECTION | 2001 | mp3 @320 | Αυτοσχέδια Εξώφυλλα

ΑΚΟΥΣΤΕ ΤΟ 

Οδυσσέας Ελύτης: Μελοποιημένα ποιήματα (συλλογή)

Ο Οδυσσέας Ελύτης (1911-1996), επιφανής εκπρόσωπος της περιώνυμης Γενιάς του '30, είναι κατά τεκμήριο ο δημοφιλέστερος νεοέλληνας ποιητής, ιδιαίτερα μετά την παγκόσμια διάκριση με την απονομή του βραβείου Νόμπελ το 1979.
Παρόλο που στο χώρο της δισκογραφίας η παρουσία του ποιητή ήταν ήδη βαρυσήμαντη από τη δεκαετία του '60 με τις μνημειώδεις μελοποιήσεις του Μίκη Θεοδωράκη το 1964 ("Το Άξιον Εστί", "Μικρές Κυκλάδες"), μετά τη βράβευσή του ακολούθησε μια τεράστια ανθοφορία υπέροχων μελοποιήσεων, τόσο που να μπορούμε πλέον με βεβαιότητα να πούμε ότι είναι ο πλέον μελοποιημένος ποιητής μας με μοναδικό επάξιο ανταγωνιστή του τον Γιάννη Ρίτσο.
Πέρα από τις εργασίες του Θεοδωράκη οφείλουμε να σταθούμε και σε πολυάριθμες άλλες ολοκληρωμένες μουσικές προσεγγίσεις στο έργο του ποιητή. Το 1968 ο Νότης Μαυρουδής παρουσίασε τον κύκλο "Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας". Το 1969 ο Γιάννης Μαρκόπουλος μας έδωσε το πολύ σημαντικό έργο "Ήλιος ο Πρώτος". Το 1972 ο Λίνος Κόκοτος μελοποίησε μια σειρά απλά λυρικά ποιήματα από τα "Ρω του Έρωτα", για να προκύψει ο πολυαγαπημένος δίσκος "Το θαλασσινό τριφύλλι" που ξέρουμε ότι είχε ενθουσιάσει τον ποιητή που πάλευε χρόνια να κατακτήσει τη λιτή φόρμα του απλού τραγουδιού έχοντας για πρότυπό του τον Νίκο Γκάτσο! Σχεδόν ταυτόχρονα με την απονομή του Νόμπελ ηχογραφήθηκε η "Ποδηλάτισσα" με μουσική του Μιχάλη Τρανουδάκη και τρία χρόνια αργότερα ο "Ήλιος ο Ηλιάτορας" του Δημήτρη Λάγιου. Την ίδια εποχή ξεκινά και η μακροχρόνια και γονιμότατη σχέση του ποιητή με τη σπουδαία ελληνίδα συνθέτρια της διασποράς Angelique Ionatos (Αγγελική Ιωαννάτου) που απέφερε μια σειρά μελοποιήσεων υψηλού επιπέδου ("O Helios o heliatoras", 1983, "Marie des Brumes", 1984, "Le monogramme", 1988, "Ιουλίου Λόγος", 1997). Το 1984 ο Ηλίας Ανδριόπουλος ηχογράφησε τους "Προσανατολισμούς", μέσα από τους οποίους προέκυψε (αν και ήταν παλιότερη μελοποίηση) το τραγούδι "Ο έρωτας" (ή "Τραγούδι του Αιγαίου"), ένα από τα δημοφιλέστερα τραγούδια από μελοποιημένο ποίημα. Και φυσικά είναι πολυάριθμοι οι δίσκοι που περιέχουν ένα ή περισσότερα ποιήματα του Οδυσσέα Ελύτη, πολλά από τα οποία γνώρισαν σημαντική εμπορική επιτυχία. Αξιοσημείωτη είναι η παρουσία του "Μονογράμματος" μέσα στην ελληνική δισκογραφία: Το 1983 πρώτος το μελοποίησε ο Γιάννης Ζουγανέλης, ακολούθησε το 1988 η Angelique Ionatos και το 2007 ο Γιώργος Κουρουπός, ενώ το 1999 ηχογραφήθηκε σε απαγγελία από τον Μίκη Θεοδωράκη και την Ιουλίτα Ηλιοπούλου!
Η ανθολογία αυτή ήταν από τις δυσκολότερες που επιχείρησα να φτιάξω λόγω της υπερπληθώρας του διαθέσιμου υλικού. Προφανώς υπερίσχυσε η αυθαιρεσία του υποκειμενικού κριτηρίου, αλλά έκανα μια προσπάθεια να υπάρχει μια αναλογική εκπροσώπηση των κυριότερων δισκογραφικών εκδόσεων και μάλιστα συμπεριέλαβα και κάμποσα δείγματα από μελοποιήσεις πάνω σε μεταφρασμένα από τον Ελύτη ξένα ποιήματα, όπως αυτά της Σαπφώς, του Μπρεχτ και (κυρίως) του Λόρκα.

Γιώργος Σεφέρης: Μελοποιημένα ποιήματα (συλλογή)

Ο μεγάλος μας ποιητής Γιώργος Σεφέρης (1900-1971) είναι ο πρώτος Έλληνας λογοτέχνης που τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ εν έτει 1963, αν και είχαν προηγηθεί αρκετές άλλες υποψηφιότητες (Παλαμάς, Σικελιανός, Καζαντζάκης). Η τεράστια αυτή διάκριση ήρθε ως επιστέγασμα της μεγάλης λογοτεχνικής ακμής που σημειώθηκε στον τόπο μας στο πλαίσιο της περίφημης Γενιάς του '30. Ο Σεφέρης θεωρείται ο πατριάρχης αυτής της γενιάς και η καταξίωσή του υπήρξε παγκόσμια, αν και γενικά ως μεγαλύτερο Έλληνα ποιητή των νεότερων χρόνων οι ξένοι θεωρούν τον Καβάφη.
Στο χώρο της δισκογραφίας η παρουσία του ποιητή είναι εντονότατη και καλύπτει όλο το μουσικό φάσμα, από τη λόγια μουσική ως το έντεχνο ή το σύγχρονο τραγούδι. Πρώτος ο Μίκης Θεοδωράκης έφερε την ποίηση του Σεφέρη στα χείλη του καθημερινού ανθρώπου μέσα από τον κύκλο των τεσσάρων σπουδαίων τραγουδιών των "Επιφανίων" (1961), μεταξύ των οποίων δεσπόζουν τα εμβληματικά "Περιγιάλι" ("Άρνηση") και "Κράτησα τη ζωή μου". Ο ίδιος συνθέτης μάς έδωσε μερικά χρόνια αργότερα ένα δεύτερο σημαντικό κύκλο τραγουδιών με τίτλο "Μυθιστόρημα" (1968) παρμένο φυσικά από την ομώνυμη ποιητική σύνθεση. Το 1973 ο Γιάννης Μαρκόπουλος παρουσίασε τον πρώτο ολοκληρωμένο δίσκο αφιερωμένο αποκλειστικά στον Σεφέρη με τίτλο "Ο Στράτης Θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους...". Το 1975 ο Δήμος Μούτσης περιέλαβε στην "Τετραλογία" του τέσσερα ποιήματα, ενώ ένα χρόνο αργότερα ο Ηλίας Ανδριόπουλος ηχογράφησε τον "Κύκλο Σεφέρη" (1976). Ακολουθούν πολυάριθμες δισκογραφικές εκδόσεις με ένα ή περισσότερα μελοποιημένα ποιήματα του Σεφέρη, ενώ το 2002 οι Sigmatropic παρουσίασαν μια πρωτοποριακή προσέγγιση στη σεφερική ποίηση με το "16 Χαϊκού και Άλλες Ιστορίες".
Από την πλούσια αυτή δισκογραφική παρουσία προέκυψαν πάμπολλα όμορφα τραγούδια, μερικά από τα οποία περιέλαβα σ' αυτήν την ανθολογία, ενώ πολύ περισσότερα μοιραία έμειναν απέξω. 

CD/LP Collection | 2001 | mp3 @320 | Αυτοσχέδια Εξώφυλλα

ΑΚΟΥΣΤΕ ΤΟ 

Ο Σολωμός και η Επτανησιακή Σχολή: Μελοποιημένα ποιήματα (συλλογή)

Στη συλλογή αυτή θα βρείτε αντιπροσωπευτικά ποιήματα από τη λεγόμενη Επτανησιακή Σχολή με τη μερίδα του λέοντος βέβαια να καταλαμβάνει ο Διονύσιος Σολωμός. 

Υπάρχουν μερικά υπέροχα τραγούδια με μουσική γραμμένη είτε στο μακρινό παρελθόν από σπουδαίους λόγιους Επτανήσιους συνθέτες, όπως ο Νικόλαος Μάντζαρος και ο Παύλος Καρρέρ, είτε από νεότερους ή σύγχρονους, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Χρήστος Λεοντής, αλλά και ο Νίκος Ξυδάκης και ο Δημήτρης Λάγιος. Ανάμεσά τους βέβαια και ο Εθνικός μας Ύμνος! Ορισμένα από τα τραγούδια αυτά παρουσιάζονται σε πολλαπλές μελοποιήσεις, ενώ κάποια, όπως η «Ξανθούλα», έχουν πλέον περάσει στην κλασική μας παράδοση ως δημοτικά τραγούδια.
Διευκρινίζω ότι δυστυχώς, όταν έφτιαξα αυτή την ανθολογία (2001), δεν είχε ακόμα κυκλοφορήσει ο δίσκος του Ηλία Ανδριόπουλου "Ωδαί" (2003/2007) που περιέχει θαυμάσιες μελοποιήσεις ποιημάτων του Ανδρέα Κάλβου, η παρουσία του οποίου έτσι περιορίζεται στα 3 τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη από την "Αρκαδία 4".

CD/LP Collection | 2001 | mp3 @320 | Αυτοσχέδια Εξώφυλλα

ΑΚΟΥΣΤΕ ΤΟ 

Άγγελος Σικελιανός: Μελοποιημένα ποιήματα (συλλογή)

Ο Άγγελος Σικελιανός (1884-1951) ανήκει στους μεγάλους "ανεξάρτητους" της λογοτεχνίας μας, όπως ο Καβάφης, ο Βάρναλης κι ο Καζαντζάκης. Όλοι τους αποτελούν τις γέφυρες ανάμεσα στη Γενιά του 1880 και στη Γενιά του 1930, χωρίς να μπορούν να ενταχθούν στην ενδιάμεση Γενιά του 1920.
Η ποίηση του Σικελιανού, συγκεντρωμένη στην 6τομη έκδοση του Ίκαρου με γενικό τίτλο Λυρικός Βίος που επιμελήθηκε υποδειγματικά ο καθηγητής Γ.Π. Σαββίδης, διακρίνεται για το φιλοσοφικό της υπόβαθρο, το υψηλόφρον ύφος και τις επίμονες αναφορές στα διαχρονικά ελληνικά ιδεώδη, ενώ συχνά καταφεύγει στον ελεύθερο στίχο, πράγμα που την καθιστά δύστροπη στη μελοποίηση.
Δεν είναι λοιπόν πολλές οι μελοποιήσεις που καταγράφονται στην ελληνική δισκογραφία. Ξεχωρίζει το εμβληματικό έργο του Μίκη Θεοδωράκη "Πνευματικό Εμβατήριο" (Αρκαδία 5, 1969), ενώ το 1996 ο Θάνος Μικρούτσικος μας έδωσε το πολύ ενδιαφέρον, αν και μάλλον άγνωστο, έργο "Ανεπίληπτος Θάνατος" με τέσσερα μελοποιημένα ποιήματα του Σικελιανού σε λόγιο ύφος. Υπάρχουν επίσης και λιγοστά "κανονικά" τραγούδια, όπως το "Πέμπτο Ευαγγέλιο" του Χρυσόστομου Σταμούλη (1998) και ο "Δωδεκαετής" του Νότη Μαυρουδή (1998/2003).

CD Collection | 2004 | mp3 @320 | Αυτοσχέδια Εξώφυλλα

ΑΚΟΥΣΤΕ ΤΟ 

Κ.Π. Καβάφης: Μελοποιημένα ποιήματα (συλλογή)

Σκέφτομαι καμιά φορά με χαμόγελο συγκατάβασης ένα παλιότερο δημοσίευμα του μουσικού περιοδικού "ΔΙΦΩΝΟ", όπου ο συντάκτης με περισπούδαστο ύφος δήλωνε πως ο μεγάλος Αλεξανδρινός ποιητής Κωνσταντίνος Π. Καβάφης (1863-1933) ανήκει στους λίγους ποιητές που δεν μελοποιούνται! Είχε μάλιστα για ισχυρό του σύμμαχο μια φευγαλέα δήλωση του Μίκη Θεοδωράκη ότι ο Καβάφης δεν τον εμπνέει μουσικά και γιαυτό δεν τον μελοποίησε ποτέ, εκτός από μερικούς στίχους της "Πόλης" που περιέλαβε στην 3η Συμφωνία του!
Η σχετική όμως έρευνα διαψεύδει πανηγυρικά αυτή την εντύπωση. Από το προσωπικό μου αρχείο και μόνο προκύπτει αβίαστα ότι ο ποιητής είναι από τους περισσότερο μελοποιημένους Έλληνες ποιητές!
Πρώτα πρώτα ο Καβάφης έχει τη μερίδα του λέοντος στις προτιμήσεις των λόγιων συνθετών μας. Καταλληλότερος να μας το εξηγήσει αυτό είναι ο σημαντικός μουσικός ερευνητής Γιώργος Μονεμβασίτης, σε σχετικό πόνημα* του οποίου καταγράφονται πάνω από 150 λόγιες μελοποιήσεις! Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν οι εργασίες του Δημήτρη Μητρόπουλου ("10 Invantions", 1925-26), του Αργύρη Κουνάδη ("Τρία Ποιήματα" & "Πέντε Ποιήματα", 1955-1981), του Μιχάλη Αδάμη, του Θόδωρου Αντωνίου, του Γιώργου Κουρουπού, του Νικηφόρου Ρώτα, του Άλκη Μπαλτά και πολλών άλλων λιγότερο γνωστών.

Στο χώρο της δισκογραφίας η πρώτη εμφάνιση του Καβάφη σημειώνεται το 1964, όταν με την ετικέτα ΔΙΟΝΥΣΟΣ της εταιρίας LYRA κυκλοφόρησε ο δίσκος "Ποιήματα" με απαγγελία του καθηγητή Γ. Π. Σαββίδη. Ένας δεύτερος δίσκος με τον ίδιο τίτλο και ανάλογο περιεχόμενο κυκλοφόρησε αμέσως την επόμενη χρονιά.
Το πρώτο δισκογραφημένο τραγούδι ("Μέρες του 1903") μάς το έδωσε ο Μάνος Χατζιδάκις το 1972 στον "Μεγάλο Ερωτικό", ενώ τρία χρόνια αργότερα στην "Τετραλογία" του ο Δήμος Μούτσης παρουσίασε τα ποιήματα "Η πόλις", "Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον" και "Θάλασσα του πρωιού". Το 1979 ο Γιάννης Γλέζος μας έδωσε τον πρώτο ολοκληρωμένο δίσκο ("Περιμένοντας τους βαρβάρους") αποκλειστικά με μελοποιημένα ποιήματα του Καβάφη, για να ακολουθήσει ένας δεύτερος ολοκληρωμένος κύκλος το 1983 από τον Θάνο Μικρούτσικο ("Ο Γέρος της Αλεξάνδρειας"), που νομίζω πως αποτελεί και την καλύτερη ως τώρα μελοποίηση του ποιητή. Την ίδια χρονιά εκδόθηκε άλλος ένας δίσκος με απαγγελίες ποιημάτων του από την Έλλη Λαμπέτη, ενώ το 1990 ο Αλέξανδρος Καρόζας ηχογράφησε το δίσκο "Τιμή στον Καβάφη" αποκλειστικά με συνθέσεις πάνω σε καβαφικά ποιήματα. Το 1996 ο Χρήστος Νικολόπουλος μας έδωσε ένα εξαιρετικό λαϊκό τραγούδι βασισμένο στο ποίημα "Γκρίζα", ενώ κάτι ανάλογο επιχείρησε το 1998 ο Σωκράτης Μάλαμας με το ποίημα "Δεκέμβρης 1903".
Υπάρχει όμως και συνέχεια, στην πιο πρόσφατη εποχή: Το 2005 ο Γιάννης Πετρίτσης μας έδωσε τον καβαφικό κύκλο "Αγαπητέ κύριε Καβάφη...", το 2006 η Κριστέλα Δημητρίου το "Σαπφώ-Καβάφης", το 2007 ο Δημήτρης Παπαδημητρίου το "...που γι' Αλεξανδρινό γράφει Αλεξανδρινός", το 2008 ο Νίκος Μαμαγκάκης το "Αόρατος θίασος", το 2009 ο Νίκος Ξυδάκης το "Rue Lepsius" και ο Θάνος Μικρούτσικος το "Επέστρεφε", το 2011 ο γιατρός Αθανάσιος Σίμογλου παρουσίασε 12 μελοποιημένα ποιήματα με τη Σόνια Θεοδωρίδου και, τέλος, το 2013 ο Αλέξανδρος Καρόζας ηχογράφησε το "Καβάφης Project" και ο Γιάννης Σπανός το "Πλησιάζοντας τον Καβάφη"! Και φυσικά καταγράφονται δεκάδες άλλες δισκογραφικές εκδόσεις που περιέχουν μεταξύ άλλων τραγουδιών και κάποια μελοποιημένα ποιήματα του Καβάφη. Πλουσιότατη σοδειά λοιπόν!

 * Κατάλογος Μελοποιημένης Ποίησης, έκδ. 21ο Φεστιβάλ Υμηττού, Αθήνα 2008

 CD/LP Collection |  2001 | mp3 @320 | Αυτοσχέδια Εξώφυλλα

ΑΚΟΥΣΤΕ ΤΟ

Γιάννης Ρίτσος: Μελοποιημένα ποιήματα (συλλογή)

Ο Γιάννης Ρίτσος (1909-1990) είναι ένας από τους περισσότερο μελοποιημένους ποιητές μας με βασικό συνδιεκδικητή της πρώτης θέσης τον Οδυσσέα Ελύτη. Βοήθησε βέβαια σ' αυτό η αμεσότητα του λόγου και των μηνυμάτων της ποίησής του και μαζί η άμεση διασύνδεσή της με την ταραγμένη ιστορική συγκυρία, η οποία εν πολλοίς αποτέλεσε και τη θεματολογική της αφετηρία. Έτσι ο Ρίτσος θεωρείται ο κατεξοχήν πολιτικός ποιητής μας και γιαυτό μέσα από τις μουσικές που ντύθηκαν οι στίχοι του πέρασε στις πλατιές μάζες και τραγουδήθηκε όσο κανένας άλλος.
Ειδικότερα η σχέση της ποίησης του Γιάννη Ρίτσου με τη στροφή του Μίκη Θεοδωράκη προς το απλό τραγούδι στο ξεκίνημα της δεκαετίας του '60 αποτέλεσε ένα από το κορυφαία πολιτισμικά γεγονότα αυτού του τόπου κατά τον περασμένο αιώνα! Σ' αυτό το οριακό σημείο η ιστορική αφετηρία του λεγόμενου έντεχνου τραγουδιού ορίζεται από την ηχογράφηση του "Επιτάφιου" το 1960, η οποία άνοιξε διάπλατα τη λεωφόρο της ακμής του τραγουδιού μας στις δεκαετίες του '60 και του '70. Ο Μίκης Θεοδωράκης κράτησε μια σταθερή και μακροχρόνια σχέση με το έργο του ποιητή και οι καρποί αυτής της σχέσης υπάρξαν πολυσήμαντοι. Θυμίζω τους βασικούς: "Ρωμιοσύνη" (1966), "Τα 18 Λιανοτράγουδα" (1973), "Οι γειτονιές του κόσμου" (1978).
Είναι πολλοί οι συνθέτες που κατέφυγαν στην ποίηση του Γιάννη Ρίτσου, πέρα από τον Θεοδωράκη. Κυρίως όμως τρεις: Ο Νίκος Μαμαγκάκης με τα "11 Λαϊκά τραγούδια του Γιάννη Ρίτσου" (1972) και "Εαρινή Συμφωνία" (1990), ο Θάνος Μικρούτσικος με τα "Καντάτα για τη Μακρόνησο" (1976), "Αντιθέσεις" (1985), "Του απείρου εραστής" (2001) και "Ο σχοινοβάτης" (2004) και ο Χρήστος Λεοντής με το "Καπνισμένο τσουκάλι" (1975) και "Πρωινό άστρο" (2011). Πληθώρα άλλων ολοκληρωμένων μουσικών συνθέσεων σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου καταγράφονται στην ελληνική δισκογραφία, όπως των Γιώργου Κοτσώνη, Σπύρου Σαμοΐλη, Μιχάλη Τερζή, Μάριου Τόκα, Τερψιχόρης Παπαστεφάνου, Σωτήρη Σακελλαρόπουλου, Σαράντη Κασσάρα και πολλών άλλων.

 CD/LP Collection | 2001 | mp3 @320 | Αυτοσχέδια Εξώφυλλα

ΑΚΟΥΣΤΕ ΤΟ

Νίκος Καββαδίας: Μελοποιημένα ποιήματα (συλλογή)

Μοιάζει σαν ένα παιχνίδι του πεπρωμένου, αλλά το έτος 1975, η χρονιά που πέθανε ο ποιητής Νίκος Καββαδίας (1910-1975), ήταν και η χρονιά που ξεκίνησε η δεύτερη ζωή του με μια απροσδόκητη δημοφιλία που έμελλε με τον καιρό να φουντώσει και να πάρει ευρείες διαστάσεις, ίσως και παραπάνω από το πραγματικό του ποιητικό εκτόπισμα.
Αιτία γι' αυτό στάθηκε το εμβληματικό τραγούδι "Ιδανικός κι ανάξιος εραστής" του Γιάννη Σπανού από την "Τρίτη Ανθολογία" που κυκλοφόρησε το 1975. Το τραγούδι αυτό αγαπήθηκε πολύ κι έφερε στο προσκήνιο έναν άγνωστο κι αγνοημένο ποιητή που κινήθηκε στις παρυφές της Γενιάς του '30, είχε μακροχρόνια γνωριμία με τον Γιώργο Σεφέρη, αλλά ποτέ δεν πορεύτηκε με τους κανόνες και τη θεματική γραμμή αυτής της γενιάς.
Για να αποκαταστήσουμε βέβαια πλήρως την ιστορική αλήθεια, πρέπει να πούμε ότι η πρώτη εμφάνιση του ποιητή στη δισκογραφία σημειώθηκε μερικά χρόνια νωρίτερα, αρχικά με τον μικρής διάρκειας δίσκο "Ο Νότης Περγιάλης διαβάζει Καββαδία" (1969) και δυο χρόνια αργότερα με το πρώτο μελοποιημένο του ποίημα ("Αρμίδα") που σε λογοκριμένη μορφή περιέλαβε στο δίσκο "Επεισόδιο" το 1971 ο Πάνος Σαββόπουλος.
Αυτές οι δυο όμως εκδόσεις δεν έγιναν καθόλου γνωστές και γρήγορα ξεχάστηκαν, μέχρι που κυκλοφόρησε ο δίσκος του Σπανού που έφερε δυναμικά στο προσκήνιο το όνομα του ποιητή. Ήρθε στη συνέχεια μια πιο εκτεταμένη μελοποίηση ποιημάτων του από τη Μαρίζα Κωχ (1978) και κυρίως η δουλειά του Θάνου Μικρούτσικου "Ο Σταυρός του Νότου" (1979) που επέβαλαν οριστικά την παρουσία του ποιητή. Στα επόμενα χρόνια ο Καββαδίας κατακτούσε με ταχύτατους ρυθμούς μια διαρκώς αυξανόμενη δημοφιλία μέσα από πολυάριθμες μελοποιήσεις από πληθώρα συνθετών και τραγουδοποιών (Μ. Τερζής, Μ. Τρανουδάκης, Λ. Παπαδόπουλος, Ξέμπαρκοι, Χ. & Π. Κατσιμίχας, Δ. Ζερβουδάκης, Χειμερινοί Κολυμβητές κ.ά.), αλλά και από τις διαρκείς "επιστροφές" του Θάνου Μικρούτσικου στο έργο του με νέες οπτικές και ποικίλες ενορχηστρωτικές επεξεργασίες.

 CD Collection | 2001 | mp3 @320 | Αυτοσχέδια Εξώφυλλα

ΑΚΟΥΣΤΕ ΤΟ

Federico Garcia Lorca: Μελοποιημένα ποιήματα (συλλογή)

Αστειευόμενος καμιά φορά λέω ότι ο Federico Garcia Lorca (1898-1936) είναι ένας από τους δημοφιλέστερους ...Έλληνες ποιητές! Κι αυτό, γιατί ο μεγάλος Ισπανός ποιητής και θεατρικός συγγραφέας έχει ενσωματωθεί γόνιμα και ουσιαστικά στην πολιτιστική ζωή του τόπου μας εδώ και δεκαετίες, κυρίως μέσα από το θέατρο ("Ματωμένος Γάμος", "Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα", "Γέρμα", "Δόνια Ροζίτα", "Περλιμπλίν και Μπελίσα").
Από το θέατρο λοιπόν ξεκίνησε και η δισκογραφική του παρουσία, αρχής γενομένης με την κοσμαγάπητη μουσική που έγραψε ο Μάνος Χατζιδάκις το 1948 για το "Ματωμένο Γάμο" πάνω στην υποδειγματική ελληνική απόδοση του Νίκου Γκάτσου. Το 1969 ο Λευτέρης Παπαδόπουλος έδωσε τη δική του εκδοχή στα ποιήματα του Λόρκα, τα οποία μελοποίησε έξοχα ο Γιάννης Γλέζος. Ο ίδιος συνθέτης επανήλθε στον ποιητή το 1974 βασιζόμενος αυτή τη φορά στην ελληνική απόδοση του Οδυσσέα Ελύτη. Ενδιάμεσα ο Μίκης Θεοδωράκης μελοποίησε το "Romancero Gitano", το οποίο δισκογραφήθηκε σε τρεις διαφορετικές εκδοχές (δύο με τη Φαραντούρη και μία με την Αρλέτα), από τις οποίες εκείνη με τη φωνή της Μαρίας Φαραντούρη που τη συνοδεύει ο John Williams στην κλασική κιθάρα (1971) αποτελεί την κορυφαία - νομίζω - ελληνική μελοποίηση του ποιητή!
Τέλος, στέκομαι στην πανέμορφη μελοποίηση του Χρήστου Λεοντή ("Αχ, έρωτα", 1974) σε πιο λαϊκό χρώμα και με μερικές αλησμόνητες μελωδίες ("Μέρα γεμάτη θλίψη", "Νανούρισμα"). Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι το πρώτο πρώτο τραγούδι του Μάνου Λοΐζου ("Τραγούδι του δρόμου") εν έτει 1962 ήταν βασισμένο σε ποίημα του Λόρκα μεταφρασμένο από τον Νίκο Γκάτσο.

 CD Collection | 2001 | mp3 @320 | Αυτοσχέδια Εξώφυλλα
ΑΚΟΥΣΤΕ ΤΟ

Αντίλογος στον Δημήτρη Δημητριάδη

Είναι ένα από τα συμπτώματα της κρίσης και τούτο: Διάφοροι λόγιοι αίφνης "ανακαλύπτουν" το εμετικό πρόσωπο της ελληνικότητάς τους και στρέφονται με μίσος εναντίον της! Σκηνοθέτες (Βασίλης Παπαβασιλείου), συγγραφείς (Σώτη Τριανταφύλλου), μουσικοί (Λεωνίδας Καβάκος), πανεπιστημιακοί, ηθοποιοί κλπ, επιδίδονται σ' ένα αγώνα δρόμου, για να αποδείξουν την ευτέλεια ενός λαού που ζούσε πάντα στην ψευδαίσθηση της υπεροχής του, η οποία ήδη έχει καταρρεύσει με τον πλέον θορυβώδη τρόπο.

Εκείνη όμως η δήλωση που ξεπέρασε κάθε όριο και δεν μπορεί να περάσει ασχολίαστη είναι αυτή που εκτοξεύθηκε από τη γραφίδα του θεσσαλονικιού συγγραφέα Δημήτρη Δημητριάδη. Μεταξύ άλλων άκρως γραφικών και συνάμα εξοργιστικών, γράφει: «Ανήκω σε έναν λαό τον οποίο βδελύσσομαι. Το βδέλυγμα είναι αυτός ο λαός. Ο ελληνικός λαός. Ο ελληνικός λαός είναι ένα βδέλυγμα… Βρίσκεται σε πλήρη διαθεσιμότητα, για να γεννάει μόνο τέρατα…(...) η απόλυτη σύμπνοια των βδελυγμάτων, τα αλληλοκαθρεφτιζόμενα εμέσματα. Ο λαός αυτός πρέπει να τιμωρηθεί για αυτό που είναι. Η τιμωρία του πρέπει να είναι ισοδύναμη με τη βδελυρότητά του: συντριπτική…»!!!

Ο Δημητριάδης επιμένει μονολιθικά εδώ και 40 χρόνια στην ίδια εμμονική του υπεροψία απέναντι στο απείκασμα του εαυτού του, ώστε πλέον μόνο ως γραφική φιγούρα της εγχώριας πνευματικής ελίτ μπορώ να τον προσλάβω. Είναι αλήθεια ότι εκείνο το πρωτόλειο κείμενο, με το οποίο συστήθηκε στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό στα τέλη του '70 ("Πεθαίνω σα χώρα"), επηρέασε καθοριστικά το νεανικό μου βηματισμό και διαμόρφωσε ένα καλούπι σκέψης αυστηρά σφυρηλατημένο και άκαμπτο. Όμως η πνευματική αυτή ακαμψία μόνο στρεβλώσεις επέφερε στη θεώρηση των πραγμάτων και γιαυτό πλέον απορρίπτω στοχασμούς που εκφράζονται μ' αυτή τη διαχρονική εμμονικότητα. Εν τέλει δε διστάζω να απολογηθώ για πολλά στοιχεία του εαυτού μου, αλλά διόλου για το ότι είμαι Έλληνας, δηλαδή άνθρωπος με συγκεκριμένα ελαττώματα και πλεονέκτηματα, χωρίς να με ενδιαφέρει τι από τα δύο υπερισχύει. Και έχω πλέον αντιληφθεί ότι αντέχω σε οποιαδήποτε σύγκριση με κάθε άλλο λαό, γιατί μπορώ να συμβιβάζομαι με τις αδυναμίες μου και να μην αντιδρώ συμπλεγματικά εκεί που υστερώ.

Η Ειρήνη Παπά τραγουδά Θεοδωράκη

Η διάσημη Ελληνίδα ηθοποιός Ειρήνη Παπά είχε και μια αξιοπρόσεκτη παρουσία στο χώρο του τραγουδιού συνεργαζόμενη με μερικούς από τους μεγάλους μας συνθέτες, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Γιάννης Μαρκόπουλος και ο Βαγγέλης Παπαθανασίου. Με τον Μίκη Θεοδωράκη μάλιστα η συνεργασία της ήταν μακρόχρονη, αφού πρωτοσυναντήθηκαν στην ταινία "Ηλέκτρα" (1962) και λίγο αργότερα στον "Ζορμπά" (1964), ενώ το 1969 ηχογράφησε στη Νέα Υόρκη έναν ολοκληρωμένο δίσκο με τραγούδια του συνθέτη (κυκλοφορεί από την FM Records).
Κατά τη διετία 1969-1970 ηχογράφησε στην Ιταλία δύο 45άρια με τέσσερα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη στην ιταλική γλώσσα βασισμένα σε μελωδίες παλιότερων τραγουδιών του. Το δισκάκι του 1969 είχε τα τραγούδια "Per te" και "Il mio Aprile". Το παρόν 45άρι του 1970 περιλαμβάνει τα τραγούδια La soglia και So cos'e' πάνω στις μελωδίες αντίστοιχα των τραγουδιών "Το ψωμί είναι στο τραπέζι" (από τη Γειτονιά των αγγέλων, 1963) και "Βραδιάζει" (από την Πολιτεία Β', 1964). Όμορφες και τρυφερές ερμηνείες από τη μεγάλη μας ηθοποιό.
Το δισκάκι είναι της φίλης μου Βασιλικής από τη Λάρισα, την οποία κι ευχαριστώ από καρδιάς!

Η Ίρμα Κολάση σε παραδοσιακά ελληνικά τραγούδια (1954)

Η Ίρμα Κολάση (1918-2012) υπήρξε διάσημη ελληνίδα μεσόφωνος αρμενογαλλικής καταγωγής, εξαδέλφη του σημαντικού βιολονίστα και αρχιμουσικού Βύρωνα Κολάση. Η φήμη της βασίστηκε αποκλειστικά στις ζωντανές της εμφανίσεις και κάποιες δισκογραφικές της καταγραφές. Έχει εύστοχα χαρακτηριστεί ως η Ελληνίδα Victoria de los Angeles. Υπήρξε παιδί θαύμα, καθώς σε ηλικία 16 ετών ήταν ήδη καθηγήτρια μουσικής! Σπούδασε στο Ελληνικό Ωδείο, πιάνο με τον Θησέα Πίνδιο (Α' βραβείο) και φωνητική με τη Μάγκυ Καρατζά (Α' βραβείο), αποφοιτώντας το 1938. Συνέχισε στην Ακαδημία Αγίας Καικιλίας Ρώμης με τον περίφημο συνθέτη και πιανίστα Αλφρέντο Καζέλα. 

Στο διάστημα 1940-1949 ήταν καθηγήτρια τραγουδιού στο Ελληνικό Ωδείο και εμφανιζόταν σε παραστάσεις της Λυρικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου, όπως: «Μπαττερφλάι» (1940), «Βοκκάκιος» (1941), «Ο Βαρόνος ατσίγγανος» (1941), «Κουρέας της Σεβίλλης» (1942), «Ηλέκτρα» (1942), «Μια Νύχτα στη Βενετία» (1943) και άλλα. 

Επιδιώκοντας τη διεθνή της καριέρα εγκαταστάθηκε το 1949 στο Παρίσι, όπου και εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε συναυλία της γαλλικής Ραδιοφωνίας. Στη δεκαετία του 1950 είχε πλέον καθιερωθεί ως σημαντική ερμηνεύτρια της νεότερης μουσικής και αρκετά έργα σύγχρονων συνθετών γράφτηκαν ειδικά για τη φωνή της. Έκανε μεγάλη καριέρα τραγουδώντας στο Παρίσι, στην Ολλανδία, στο Λονδίνο και σε πολλά άλλα μέρη. Συνεργάστηκε με κορυφαίες προσωπικότητες, όπως ο Ίγκορ Στραβίνσκι, του οποίου τραγούδησε τον "Οιδίποδα Τύραννο" με αφηγητή τον Κοκτό, ο Σεργέι Προκόφιεφ ή ο Ζορζ Ορίκ, υπό την πιανιστική συνοδεία του οποίου ερμήνευσε τη σύνθεσή του "Αραβικά Ποιήματά". 

Η συγκεκριμένη ιστορική έκδοση της Decca φιλοξενεί τη φωνή της Ίρμας Κολάση σε ερμηνείες της πάνω σε υλικό από την ελληνική παραδοσιακή μουσική. Τη συνοδεύει ο πιανίστας Andre Collard. Η ηχογράφηση έγινε το 1954.