Χρήστος Πήττας: Ο Επιτάφιος του Γιάννη Ρίτσου (1974)

Ο "Επιτάφιος" του Γιάννη Ρίτσου, εμπνευσμένος από το θρήνο της μάνας για το θάνατο του παιδιού της κατά τον ξεσηκωμό των καπνεργατών της Θεσσαλονίκης τον Μάη του 1936, είναι ένα από τα πιο αγαπημένα κείμενα της νεότερης ποίησής μας, χάρις στη δύναμη του ίδιου του κειμένου, αλλά και χάρις στη μουσική, με την οποία το έντυσε ο Μίκης Θεοδωράκης το 1958. Η μελοποίηση αυτή αποτελεί και τη ληξιαρχική πράξη γέννησης του λεγόμενου "έντεχνου" λαϊκού τραγουδιού μας και βεβαίως γνώρισε πάμπολλες δισκογραφικές παρουσιάσεις αποτελώντας πλέον το κλασικότερο έργο της ελληνικής δισκογραφίας. 

Ιδού οι κυριότερες απ' αυτές:
1960. Επιτάφιος με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση (ΕΜΙ Columbia)
1960. Επιτάφιος με τη Νάνα Μούσχουρη (PHILIPS)
1963. Επιτάφιος με τη Μαίρη Λίντα (ΕΜΙ Columbia)
1964. Επιτάφιος με τη Χορωδία Τρικάλων (Olympic/RCA)
1978. Επιτάφιος με τον Γιάννη Θωμόπουλο και την Αλέκα Παΐζη (GENERAL)
2000. Επιτάφιος με τη Νένα Βενετσάνου (ΜΒΙ)
2004. Επιτάφιος κατά Ξαρχάκο (LEGEND)
2006. Επιτάφιος για κιθάρα με τον Ιάκωβο Κολανιάν (MOTIVO)

O δίσκος που σας παρουσιάζω εδώ είναι σπανιότατος και περιέχει μια διαφορετική εκδοχή του "Επιτάφιου". Η μεγάλη μας τραγωδός Ασπασία Παπαθανασίου (1918-), παλιά αγωνίστρια και μπροστάρισσα σε αγώνες ενάντια σε πολιτικές καταστάσεις ανελεύθερες που γνώρισε κατά καιρούς αυτός ο τόπος, απαγγέλλει ολόκληρο το κείμενο του Γιάννη Ρίτσου. Η απαγγελία της είναι συγκλονιστική και μετεφέρει το ήθος και το ύφος της αρχαίας τραγωδίας στα καθ' ημάς μέσα από ένα κείμενο που βεβαίως έχει τραγικό χαρακτήρα, αλλά που το είχαμε οικειωθεί με μια διάθεση πιο ηρωική μάλλον λόγω του μουσικού ύφους που του προσέδωσε η μελοποίηση του Μίκη Θεοδωράκη. Οι εντάσεις και οι πτώσεις, οι παύσεις και οι επιταχύνσεις της ανάγνωσης από τη σπουδαία ηθοποιό αναδεικνύουν ανάγλυφα τη λυρική δύναμη αυτού του αριστουργήματος.

Διακριτική, αλλά καίρια, είναι η μουσική υπόκρουση που συνέθεσε ο λόγιος συνθέτης Χρήστος Πήττας (1945-) για το έργο. Μουσική ελεγειακού χρωματισμού, που δε διεκδικεί ρόλο πρωταγωνιστή απέναντι στο υψηλό αφηγηματικό μέρος, αλλά που καταφέρνει επαρκώς να συμβάλει στη διαμόρφωση του τραγικού κλίματος που αποπνέει το έργο.

Το ηχογράφημα διακρίνεται σε 5 ενότητες, αλλά φρόντισα να το μοιράσω σε 22 συνολικά κομμάτια, ώστε το κάθε ποίημα - από τα 20 που συνιστούν το σύνολο του έργου - να είναι διαχωρισμένο για ευκολότερη πρόσβαση. Οι 5 ενότητες του δίσκου έχουν τους εξής επιμέρους τίτλους: Ι. Μουσική εισαγωγή, ΙΙ. Θρήνος, ΙΙΙ. Μουσικό ιντερμέδιο, IV. Μοναξιά - θύμηση - σκέψη, V. Απόφαση.

Ο δίσκος ηχογραφήθηκε στο Λονδίνο λίγο πριν από την ανατροπή του δικτατορικού καθεστώτος και κυκλοφόρησε από την άγνωστη δισκογραφική εταιρία Xasteria (Ξαστεριά). Και δυστυχώς δεν έχει αξιωθεί μέχρι σήμερα κάποιας ψηφιακής επανέκδοσης.

(c) LP | Xasteria | 1974 | πηγή: d58