Καίτη Αμπάβη: Ομώνυμο (1974)

Η Καίτη Αμπάβη (γενν. 1945) υπήρξε μια πολύ δημοφιλής (και πολύ όμορφη) λαϊκή τραγουδίστρια με αξιόλογη δισκογραφική παρουσία επί μια δεκαετία περίπου, εκεί στα τέλη του '60 και στις αρχές του '70. Μέχρι να βγάλει τον πρώτο προσωπικό της δίσκο, είχε ήδη ένα σημαντικό ρεπερτόριο ηχογραφήσεων στις 45 στροφές με κάμποσες μεγάλες επιτυχίες ερμηνεύοντας τους σπουδαιότερους λαϊκούς συνθέτες της εποχής, όπως ο Γιώργος Μητσάκης ("Αν ζούσαν οι αρχαίοι"), ο Απόστολος Καλδάρας ("Πότε θα νυχτώσει"), ο Γιώργος Ζαμπέτας, ο Μπάμπης Μπακάλης, ο Κώστας Καπλάνης και πολλοί άλλοι. Η κορυφαία της όμως στιγμή ήταν η συνεργασία της με τον Μίμη Πλέσσα, τόσο στη μουσική της ταινίας "Αστραπόγιαννος", όπου ερμήνευσε σπαρακτικά το "Μοιρολόι", όσο και στον κύκλο τραγουδιών "Θάλασσα πικροθάλασσα" (1973).

Κατά το διάστημα 1974-1978 η Καίτη Αμπάβη κατάφερε να ηχογραφήσει τους τρεις όλους κι όλους προσωπικούς της δίσκους. Ο πρώτος απ' αυτούς είχε για τίτλο το όνομά της και κυκλοφόρησε από τη Zodiac το 1974 κόντρα στον κατακλυσμιαίο συρμό του πολιτικού τραγουδιού. Περιλαμβάνει δώδεκα καλογραμμένα λαϊκά ή ελαφρολαϊκά τραγούδια που υπογράφουν σημαντικοί συνθέτες, όπως ο Απόστολος Χατζηχρήστος, ο Γιώργος Ζαμπέτας, ο Θόδωρος Δερβενιώτης και ο Γιώργος Κατσαρός, αλλά και νεότεροι όπως ο Βασίλης Κουμπής, ο Γιάννης Γκούμας και ο Γιώργος Κριμιζάκης που έγραψε το καλύτερο τραγούδι του δίσκου σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου ("Τη δεύτερη φορά").

ΥΓ. Οι επόμενοι δύο προσωπικοί δίσκοι της Καίτης Αμπάβη είχαν τους τίτλους: "Ε, και λοιπόν" (1977), "Εαυτέ μου" (1978). Εκδόθηκαν από την PanVox. 

Ανδρέας Θωμόπουλος: Born Out of the Tears of the Sun (1971)

Πριν από λίγες μέρες σας παρουσίασα τον πρώτο προσωπικό δίσκο του τραγουδοποιού και σκηνοθέτη Ανδρέα Θωμόπουλου που εκδόθηκε το 1970 στο Λονδίνο με τίτλο "Songs of the Street".

Ένα χρόνο αργότερα, το 1971, ο Θωμόπουλος ολοκλήρωσε αυτόν τον σύντομο τραγουδοποιητικό του κύκλο με μια δεύτερη δουλειά που είχε τον τίτλο "Born Out of the Tears of the Sun" και εκδόθηκε επίσης από την εταιρία Mushroom. Περιλαμβάνει οκτώ όμορφες και τρυφερές rock μπαλάντες με αγγλόφωνο στίχο, εκτός από το τραγούδι "The Stranger" που είναι στα ελληνικά. Στο δίσκο συνυπάρχουν σε αγαστή ισορροπία στοιχεία ερωτικά, ψυχεδελικά, αλλά και πολιτικά, με πλάγιες αναφορές στο δικτατορικό καθεστώς της Ελλάδας εκείνη την εποχή που ήταν άλλωστε και η αιτία της εκούσιας φυγής του δημιουργού στο εξωτερικό. 

Μοναδικός ερμηνευτής των τραγουδιών είναι ο ίδιος συνοδευόμενος από απλή κιθάρα και λιτή, σχεδόν ανύπαρκτη, ενορχήστρωση.  

Φυσικά με τον καιρό ο δίσκος ξεχάστηκε και, παρόλο που κάποια στιγμή επανεκδόθηκε, σήμερα πια είναι δυσεύρετος.

Λήδα: Πιο ψηλά (1967)

Η Λήδα, κατά κόσμον Λήδα-Ειρήνη Χαλκιαδάκη, κόρη της θρυλικής μεσοπολεμικής τραγουδίστριας Δανάης, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1946, ενώ έκανε τις βασικές μουσικές της σπουδές στο Ελληνικό Ωδείο. Η παρουσία της στο ελληνικό τραγούδι έχει αφήσει ένα ισχυρότατο στίγμα στο πρώτο μισό της δεκαετίας του '70, όταν με τον τότε σύζυγό της Σπύρο Βλασσόπουλο ηχογράφησε δυο πολύ σημαντικούς ροκ δίσκους με εμφανή στοιχεία του διεθνούς φολκ ρεύματος της εποχής. Πρόκειται για τους δίσκους "Ηλεκτρικός αποσπερίτης" (1972) και "Χαμένο τίποτα δεν πάει" (1974). Δε σταμάτησε εκεί φυσικά, αφού συνέχισε, λιγότερο ως δημιουργός και περισσότερο ως ερμηνεύτρια, με σημαντικές συνεργασίες (Αργύρης Κουνάδης, Μίμης Πλέσσας).

Ωστόσο το δισκογραφικό της ντεμπούτο είχε ήδη πραγματοποιηθεί κάμποσα χρόνια νωρίτερα, όταν το 1967 ηχογράφησε για τη Philips τον προσωπικό της δίσκο "Πιο ψηλά".  Πρόκειται για έναν τρυφερό κύκλο δώδεκα μελωδικών τραγουδιών με συνοδεία κιθάρας και λιτή ενορχήστρωση. Τα περισσότερα είναι δικές της συνθέσεις σε μουσική και στίχους, αλλά περιλαμβάνονται και κάποιες διασκευές διάσημων ξένων μελωδιών, κλασικών ή λαϊκών (Pergolesi, The Beatles, Greenleeves κλπ), καθώς κι ένα υπέροχο τραγούδι του Γιάννη Σπανού ("Κι αν μια βραδιά") που είχε ερμηνεύσει πρώτη η Σούλα Μπιρμπίλη. Όμορφος δίσκος στο σύνολό του με πολύ υποβλητική ατμόσφαιρα, αν και δεν ακούστηκε ιδιαίτερα στην εποχή του και γρήγορα ξεχάστηκε. Αξίζει να τον ξαναθυμηθούμε...

Μίκης Θεοδωράκης: Τα ωραιότερα τραγούδια του (Sonora/1974)

Τι να πούμε τώρα για τον Μίκη Θεοδωράκη που να μην έχει ειπωθεί και γραφτεί ήδη άπειρες φορές; Τι να πούμε επίσης για την αχανή δισκογραφία του, εντός κι εκτός των ελληνικών συνόρων; Τι να πούμε για τους τραγουδιστές που συνέδεσαν το όνομά τους με τα λαοφιλέστατα τραγούδια του; Μήπως έμειναν οι Beatles έξω απ' αυτόν τον άγραφο κατάλογο; Ή μήπως κοτζάμ Edith Piaf; Ή μήπως διάσημοι σολίστες, όπως ο κορυφαίος κιθαριστής John Williams;

Και για να περιοριστούμε στα εγχώρια δεδομένα, μήπως θα μπορούσαν να μείνουν έξω από το μαγικό κόσμο του Μίκη ακόμη και οι ερμηνευτές της "αλλης όχθης", αυτοί που ξεσηκώνουν τη νεολαία με εύπεπτα τραγουδάκια της δεκάρας, όπως ο Σάκης Ρουβάς, ή αυτοί που αλωνίζουν τις μεγάλες πίστες της νύχτας, όπως ο Αντώνης Ρέμος;

Μετά από τα βαρύγδουπα αυτά ρητορικά ερωτήματα, μοιάζει σχεδόν φυσιολογική η σύνθεση των ερμηνευτών που περιλαμβάνονται σε τούτη την άγνωστη έκδοση με τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη που σας παρουσιάζω. Πρόκειται για μια αναλογική έκδοση της εταιρίας Sonora που κυκλοφόρησε εκείνη τη σημαδιακή χρονιά του 1974, όταν άνοιξε ξαφνικά ο ασκός του Αιόλου και ξεχύθηκαν οι ανεμοθύελλες των τραγουδιών του μεγάλου μας συνθέτη, ελεύθερες πια να μαίνονται στους ουρανούς του ελληνικού τραγουδιού ύστερα από την πολύχρονη καταπίεση της απαγόρευσής τους. Ένδεκα πολυαγαπημένα τραγούδια των αρχών της δεκαετίας του '60 από τους πρώτους μεγάλους κύκλους τραγουδιών του Μίκη, όπως το "Αρχιπέλαγος", η "Πολιτεία" ή το "Τραγούδι του νεκρού αδελφού".

Τα τραγούδια ερμηνεύονται από τη Χορωδία της Καλαμάτας, ενώ στα σολιστικά μέρη ακούγονται οι πρωτοκλασάτοι τότε τραγουδιστές της συγκεκριμένης εταιρίας Περικλής Περάκης και Γεωργία Λόγγου με μαέστρο τον Γ. Θεοφιλόπουλο. Εκεί ήθελα να καταλήξω άλλωστε με τον πρόλογό μου. Τόσοι και τόσοι τραγούδησαν Μίκη Θεοδωράκη. Γιατί όχι κι αυτοί οι δυο; Δεν είναι και οι χειρότεροι, για να είμαστε ειλικρινείς, που πιάστηκαν με τα ιερά αυτά άσματα. Ειδικά η Γεωργία Λόγγου ήταν μια πολύ αξιόλογη ερμηνεύτρια με ωραία και καλοζυγισμένη φωνή. Φυσικά ο δίσκος έχει μια ολοφάνερη προχειρότητα, ακόμη και κραυγαλέα ορθογραφικά λάθη! Αλλά αυτό είναι το λιγότερο...

Schumann & Grieg: Piano Concertos (Kovacevich, Davis)

Στο ανεξάντλητο θησαυροφυλάκιο της λόγιας μουσικής ξεχωριστή θέση καταλαμβάνουν οι συνθέσεις για πιάνο σε σόλο μορφή ή με συνοδεία ορχήστρας. Σχεδόν κάθε μεγάλος συνθέτης ένιωθε την υποχρέωση να υπηρετήσει τη συγκεκριμένη φόρμα καταθέτοντας σε πολλές περιπτώσεις μερικά πανέμορφα Κοντσέρτα Για Πιάνο και Ορχήστρα.

Υπάρχει πάντα μια μεγάλη δυσκολία να επιλέξει κανείς το καλύτερο κοντσέρτο για πιάνο, παρόλο που μπορεί να βρει σε διαδικτυακές διευθύνσεις διάφορες τέτοιες ταξινομήσεις. Θα περιοριστώ λοιπόν στην υποκειμενική μου αξιολόγηση, για να μνημονεύσω για μια φορά ακόμη την ξεχωριστή αδυναμία μου στο Κοντσέρτο υπ' αριθμό 20 (ΚV 466) του Μότσαρτ, αυτό που ενέπνευσε τον Οδυσσέα Ελύτη σε ένα θαυμάσιο ποίημά του. Αλλά μπορώ ν' αφήσω έξω από τις πρώτες μου προτιμήσεις τα τρία τελευταία κοντσέρτα ενός Μπετόβεν, τα δύο μελωδικότατα κοντσέρτα του Σοπέν, τα δυο στιβαρά κοντσέρτα του Μπραμς, το μαγικό πρώτο κοντσέρτο του Τσαϊκόφσκι, το σαγηνευτικό δεύτερο κοντσέρτο του Ραχμάνινοφ ή το συναρπαστικό πρώτο κοντσέρτο του Σοστακόβιτς;

Σκόπιμα παρέλειψα από την παραπάνω αναφορά δύο ακόμη κοντσέρτα πρώτης γραμμής και εξαιρετικά δημοφιλή τόσο στη δισκογραφία, όσο και στις αίθουσες συναυλιών. Μιλώ φυσικά για τα πολυαγαπημένα Κοντσέρτα για Πιάνο και Ορχήστρα του μεγάλου Γερμανού ρομαντικού συνθέτη Robert Schumann (1810-1856) και του κορυφαίου Νορβηγού συνθέτη Edvard Grieg (1843-1907).

Το κοντσέρτο του Σούμαν ολοκληρώθηκε το 1945 και προέκυψε από μια αρχική σύνθεση σε μορφή φαντασίας για πιάνο που είχε γραφτεί το 1841. Στα δύο μέρη αυτής της φαντασίας ο συνθέτης πρόσθεσε ένα αργό μέρος με την ονομασία Intermezzo κι έτσι πήρε το έργο την τελική του μορφή ως κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα, έργο 54.

Εικοσιτρία χρόνια αργότερα, το 1868, ο Γκριγκ πατώντας στο πρότυπο του κοντσέρτου του Σούμαν και μένοντας στην ίδια τονικότητα έγραψε το δικό του αριστούργημα, ένα από τα πιο γνωστά κοντσέρτα για πιάνο που γράφτηκαν ποτέ. Ειδικά το εναρκτήριο μέρος είναι πασίγνωστο και δημοφιλέστατο, ενώ είχε και μια εντυπωσιακή παρουσία στον παγκόσμιο κινηματογράφο, όπου χρησιμοποιήθηκε επανειλημμένα, όπως στην κλασική χολιγουντιανή παραγωγή Intermezzo (1939) με πρωταγωνιστές τον Leslie Howard και την Ingrid Bergman.

Νίκος Γεωργούσης: Εικόνες (1985)

Έχουμε ξαναμιλήσει για τον πρόωρα χαμένο συνθέτη Νίκο Γεωργούση (1955-1992) με αφορμή την παρουσίαση του δίσκου "Ελεύθερος κόσμος" (1979).

Πρόκειται για μια αξιοπρόσεκτη περίπτωση δημιουργού με γερή μουσική κατάρτιση που διαμορφώθηκε μέσα από σοβαρές σπουδές στην Αθήνα και το Παρίσι. Όταν άρχισε να συνθέτει τα πρώτα του έργα, θέλησε να λειτουργήσει αδέσμευτος από τις συμβάσεις των δισκογραφικών εταιριών και φρόντισε να ιδρύσει τη δική του με την επωνυμία Οκτώηχος. Εκεί πρόλαβε να ηχογραφήσει τους δυο πρώτους κύκλους τραγουδιών του και συγκεκριμένα τον "Ελεύθερο κόσμο", όπως προαναφέραμε, με μελοποιημένη ποίηση του Κώστα Βάρναλη, και τη "Θλίψη" ένα χρόνο αργότερα.

Πέρασαν άλλα πέντε χρόνια μέχρι να ξαναμπεί στο στούντιο και να ηχογραφήσει το κύκνειο άσμα του, έναν οργανικό αυτοσχεδιαστικό δίσκο με τίτλο "Εικόνες" που περιλαμβάνει επτά μουσικά κομμάτια για σόλο πιάνο με ηχοχρώματα φορτισμένα από βιωματικές αφορμές. Στο οπισθόφυλλο του δίσκου διαβάζουμε τη λιτή αφιέρωση: "Τη δουλειά μου αυτή την αφιερώνω στους γονείς μου, στους δασκάλους μου Διονύση Ορπή και Max Deutsch και στους ανθρώπους που αγαπώ και που άδικα χάνονται...". Δυστυχώς ήταν ο ίδιος που χάθηκε άδικα και πρόωρα στα 37 του μόλις χρόνια, έτσι που αυτό το σημείωμα να μοιάζει μάλλον σαν στερνός αποχαιρετισμός...

Ανδρέας Θωμόπουλος: Τραγούδια του δρόμου (1970)

O Ανδρέας Θωμόπουλος (γενν. 1945) αποτελεί μια εντελώς ιδιαίτερη προσωπικότητα, καθώς συνδυάζει δυο εντελώς διαφορετικές καλλιτεχνικές ιδιότητες, αυτή του σκηνοθέτη κι αυτή του μουσικού. Πρωτοεμφανίστηκε το 1968 με την ταινία "Οι πειρατές". Βρέθηκε τα επόμενα χρόνια στην Αγγλία εξαιτίας του πολιτικού κλίματος στην Ελλάδα. Εκεί ηχογράφησε δυο πολύ ενδιαφέροντα ροκ άλμπουμ, ενώ στη συνέχεια επέστρεψε στην πατρίδα και καταπιάστηκε πιο συστηματικά με τον κινηματογράφο. Στο τελείωμα της δεκαετίας του '70 μας έδωσε τις δυο γνωστότερες ταινίες του. Η μία ήταν το εμπορικό φιλμ "Ένα γελαστό απόγευμα" με πρωταγωνιστή τον Νίκο Κούρκουλο. Η άλλη ήταν η σημαδιακή ταινία "Ο ασυμβίβαστος" με πρωταγωνιστή τον Παύλο Σιδηρόπουλο. Στην ταινία αυτή ακούστηκε και το πιο γνωστό κι αγαπημένο τραγούδι του Θωμόπουλου, η τρυφερή μπαλάντα "Να μ' αγαπάς" που σφράγισε με την ερμηνεία του ο τόσο πρόωρα χαμένος τραγουδιστής. Άλλη μια σημαντική κινηματογραφική στιγμή του Θωμόπουλου ήταν το "Να μ' αγαπάς" (2003) αφιερωμένο στη ζωή του Παύλου Σιδηρόπουλου.

Το 1970 λοιπόν στο Λονδίνο ο Ανδρέας Θωμόπουλος ηχογράφησε το πρώτο προσωπικό του άλμπουμ με τίτλο "Songs of the Street", δηλαδή "Τραγούδια του δρόμου", που φυσικά δεν πρέπει να συγχέεται με τον μεταγενέστερο ομότιτλο κύκλο τραγουδιών του Μάνου Λοΐζου (1974).

Ο δίσκος περιλαμβάνει δέκα ακουστικές ροκ μπαλάντες που ερμηνεύει ο ίδιος ο συνθέτης με κιθάρα και λιτή οργανική συνοδεία (φυσαρμόνικα και άρπα). Πρόκειται για τραγούδια που αποπνέουν έντονη συναισθηματική φόρτιση μαζί με κάποιες φευγαλέες πολιτικές αιχμές για το καθεστώς της χούντας στην Ελλάδα. Ο δίσκος κυκλοφόρησε αρχικά από την αγγλική Mushroom (ήταν ο πρώτος δίσκος της εταιρίας) κι αμέσως μετά επανεκδόθηκε στη Γαλλία. Σήμερα βέβαια είναι εξαιρετικά δυσεύρετος, γιατί δεν ευτύχησε κάποιας νεότερης, ψηφιακής ή μη, επανέκδοσης.

Να προσθέσω μόνο ότι τον επόμενο χρόνο ο Ανδρέας Θωμόπουλος ηχογράφησε στο Λονδίνο κι ένα δεύτερο άλμπουμ ανάλογου περιεχομένου με τίτλο "Born out of the Tears of the Sun".

Κώστας Μυλωνάς: Τότε τραγουδούσαμε (1990)

Ο Κώστας Μυλωνάς έχει συνδεθεί με το χώρο της ελληνικής μουσικής περισσότερο ως μελετητής μέσα από την (πολύ ανισοβαρή πάντως και  άκρως υποκειμενική) τετράτομη ιστορική καταγραφή "Ιστορία του Ελληνικού Τραγουδιού" (εκδ. Κέδρος). 
Ωστόσο υπήρξε κι ένας πολύ ενδιαφέρων συνθέτης τραγουδιών με πολύ διακριτική παρουσία από τα χρόνια του Νέου Κύματος μέχρι και σήμερα, χωρίς βέβαια ποτέ να κάνει μεγάλα σουξέ, πράγμα όμως που δεν σημαίνει απαραιτήτως κάτι για την ποιότητα των τραγουδιών του.

Το 1990 λοιπόν, μετά από αναμονή πολλών χρόνων, κατάφερε να συμμαζέψει ανέκδοτο υλικό που κρατούσε στα συρτάρια του από παλιά και να ηχογραφήσει ένα δίσκο αναδρομής στο δικό του ξεκίνημα. Τίτλος του: "Τότε τραγουδούσαμε". 

Είναι φανερό από τον τίτλο και μόνο ότι τα τραγούδια του δίσκου παραπέμπουν στο παρελθόν. Πράγματι, τα οκτώ από τα δώδεκα συνολικά τραγούδια γράφτηκαν στα μέσα της δεκαετίας του '60. Σ' αυτά προστέθηκαν άλλα τέσσερα νεότερα κι έτσι ολοκληρώθηκε το υλικό του δίσκου. Στο σημείωμα του συνθέτη που υπάρχει στο οπισθόφυλλο του βινυλίου βγαίνει ένα παράπονο για την άδικη μοίρα αυτών των τραγουδιών που έμειναν τόσα χρόνια στα αζήτητα. Προκύπτει επίσης και μια επίμονη διάθεση νοσταλγίας για μια εποχή που ξέρουμε όλοι πόσο σημάδεψε τον τόπο μας τόσο σε επίπεδο καλλιτεχνικό, όσο και πολιτικό. Ο Μυλωνάς έχει βαθιά την πεποίθηση ότι εκείνα τα χρόνια γράφονταν σημαντικά τραγούδια, τα οποία μάλιστα περνούσαν αμέσως στα χείλη του κόσμου. Αυτό εξάλλου είναι και το δεύτερο κρυφό μήνυμα του τίτλου που διάλεξε για το δίσκο του. Προσθέστε σ' όλα αυτά και τη σημειολογία της εικόνας του εξωφύλλου που είναι παρμένη από την περίφημη μπουάτ "Εσπερίδες" του Γιάννη Αργύρη στην Πλάκα.

Πάντως μια σημερινή αποτίμηση για τα συγκεκριμένα τραγούδια θα ήταν μάλλον αυστηρή, γιατί σαφώς πια ο ήχος τους ακούγεται παρωχημένος, αν και δεν στερούνται μελωδικής ουσίας. Οι στίχοι τους άλλωστε υπογράφονται από καταξιωμένους στιχουργούς, όπως η Κωστούλα Μητροπούλου, ο Γιάννης Νεγρεπόντης, ο Άκος Δασκαλόπουλος και ο ποιητής Μενέλαος Λουντέμης. Τρυφερές κι εκφραστικές ερμηνείες από δυο υπέροχες τραγουδίστριες που ποτέ δεν κατάφεραν να περάσουν στο πρώτο πλάνο, αν και το αξίζουν και με το παραπάνω. Πρόκειται για τη Σοφία Μιχαηλίδη και τη Βάσια Ζήλου. Συμμετέχει επίσης ο άγνωστος Τάκης Φάβιος.

Χρήστος Λεοντής: Με τη λάμψη στα μάτια (ανέκδοτο OST/1966)

Ο σημαντικός συνθέτης Χρήστος Λεοντής, αν και έχει μάλλον ισχνή δισκογραφική παρουσία με μερικούς κλασικούς κύκλους τραγουδιών, είναι εξαιρετικά παραγωγικός σε μουσικές για το θέατρο, ιδίως για το αρχαίο δράμα, ενώ έχει και μια αξιόλογη θητεία στο χώρο της κινηματογραφικής μουσικής.

Η πρώτη ταινία που φέρει τη δική του μουσική υπογραφή ήταν η κωμωδία "Κάλλιο πέντε και στο χέρι", παραγωγής 1965. Μέχρι το τέλος της ίδιας δεκαετίας έγραψε μουσική για καμιά 10αριά ταινίες, ενώ σε αραιότερους ρυθμούς συνέχισε και συνεχίζει μέχρι σήμερα την επαφή του με τη μεγάλη οθόνη.

Θυμίζω ότι ήδη στο ΔΙΣΚΟΒΟΛΟ φιλοξενούνται αρκετά ανέκδοτα soundtrack του συνθέτη: "Ραντεβού με μιαν άγνωστη" (1968), "Η ώρα της οργής" (1968), "Δεξιότερα της Δεξιάς" (1989), "Τα δελφινάκια του Αμβρακικού" (1993), "Ούλοι εμείς εφέντη" (1998).

Το 1966 λοιπόν ο Χρήστος Λεοντής έγραψε τη μουσική της ασπρόμαυρης ταινίας "Με τη λάμψη στα μάτια" σε σενάριο και σκηνοθεσία του Πάνου Γλυκοφρύδη. Πρωταγωνιστές ήταν ο Γιώργος Φούντας, ο Γιάννης Φέρτης, η Ξένια Καλογεροπούλου, η Καίτη Παπανίκα και ο Λαυρέντης Διανέλλος. Ο συνθέτης κατέθεσε μερικές χαρακτηριστικές μουσικές στιγμές που υπηρετούν με διακριτικότητα τις δραματικές μεταπτώσεις του δυνατού αυτού δράματος. Φυσικά κι αυτό το soundtrack παραμένει ανέκδοτο.

Σπύρος Βλασσόπουλος, Αλέκα Κανελλίδου: Σαπφώ (1987)

Η Σαπφώ (περ.630 - περ.580/70 π.Χ.) θεωρείται η λαμπρότερη εκπρόσωπος του γυναικείου φύλου στο χώρο της τέχνης διαχρονικά. Η δημοφιλία της είναι υψηλότατη σε κάθε γωνιά του πλανήτη, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει αφήσει εντονότατο το χνάρι της στην ελληνική δισκογραφία, καθώς βρίσκεται σταθερά στις πρώτες προτιμήσεις πολλών συνθετών μας, πράγμα που εκφράζεται ολοκάθαρα με τις αλλεπάλληλες δισκογραφικές εκδόσεις με μελοποιημένα ποιήματά της. Η αρχή έγινε με τον "Μεγάλο Ερωτικό" (1972) του Μάνου Χατζιδάκι, ενώ στη συνέχεια θα σημείωνα ως κύριους σταθμούς αυτής της διαδρομής τα "Αρχαία Λυρικά" (1982) του Μιχάλη Τερζή, τον παρόντα δίσκο του Σπύρου Βλασσόπουλου, τον φερώνυμο δίσκο της Angelique Ionatos και τις μελοποιήσεις των Άβατον, Μαρίζας Κωχ, Νίκου Ξυδάκη και Νίκου Μαμαγκάκη.

Ο δίσκος "Σαπφώ" κυκλοφόρησε το 1987 από την ΕΜΙ. Ήταν η πρώτη ολοκληρωμένη έκδοση βασισμένη αποκλειστικά στην ποίηση της Σαπφώς. Τη μουσική έγραψε ο Σπύρος Βλασσόπουλος, ένας αξιόλογος τραγουδοποιός που είχε παρουσιάσει μερικά εξαιρετικά και πρωτοποριακά τραγούδια στις αρχές της δεκαετίας του '70 μαζί με την τότε σύζυγό του Λήδα (κόρη της μεγάλης Δανάης). Χρησιμοποιήθηκε η ωραία νεοελληνική απόδοση της σαπφικών σπαραγμάτων από το σχετικό βιβλίο του Σωτήρη Κακίση (Σαπφώ, τα Ποιήματα, Κέδρος, 1978). Όμορφες μελωδίες με πολύ προσεγμένη ενορχήστρωση, την οποία υπογράφει ο έμπειρος Κώστας Κλάββας. 

Τα τραγούδια ερμηνεύει υποβλητικά και ατμοσφαιρικά η Αλέκα Κανελλίδου με τη ζεστή κι εκφραστικότατη φωνή της. Σ' ένα τραγούδι ("Ο πόθος ο κρυφός") συνοδεύει η Ράνια.

Ηλίας Λιούγκος: Ποιος; (2017)

Ο Ηλίας Λιούγκος είναι ένας αγαπημένος τραγουδοποιός με διακριτική, αλλά επίμονη παρουσία στα μουσικά μας πράγματα που ξεπερνάει ήδη τα 40 χρόνια! Η πρώτη περίοδος της μουσικής του πορείας ήταν ταυτισμένη με τον Μάνο Χατζιδάκι, ο οποίος ήταν αυτός που τον έβαλε στο χώρο της ελληνικής δισκογραφίας με τη συμμετοχή του στον σπουδαίο δίσκο "Τα παράλογα" (1976), αλλά και σε πολλές άλλες εργασίες του στη δεκαετία του '80 ("Πορνογραφία", "Οι μπαλάντες της Οδού Αθηνάς", "Ρωμαϊκή Αγορά", "Λαϊκή Αγορά"). Ο Χατζιδάκις άλλωστε ήταν και ο εμπνευστής των περίφημων Αγώνων Ελληνικού Τραγουδιού της Κέρκυρας, όπου ο Ηλίας Λιούγκος παρουσίασε και την πρώτη δική του σύνθεση ("Νανούρισμα", 1982).

Το 1983 ηχογράφησε τον πρώτο προσωπικό του δίσκο ως δημιουργός ("Νυχτερινή δοκιμασία"), όπου συνεργάστηκε με την υπέροχη Φλέρυ Νταντωνάκη. Ακολούθησαν κάμποσες άλλες δουλειές του τα κατοπινά χρόνια με μια συχνότητα περίπου ανά 3-5 χρόνια. Ο δίσκος όμως που, κατά τη γνώμη μου, ανέδειξε με τον πιο πειστικό τρόπο τις αδιαμφισβήτητες συνθετικές ικανότητες ενός ξεχωριστού τραγουδοποιού ήταν ο κύκλος τραγουδιών "Το φιλί μου ταξιδεύει" (2002), μια δουλειά που μπορεί να μην ευτύχησε εμπορικά, μας χάρισε πάντως μερικά πολύ όμορφα και δροσερά τραγούδια που ελπίζω πως κάποια στιγμή θα ανακαλυφθούν από τους ανήσυχους ακροατές.

Και ξαφνικά, μετά το 2002, ο Ηλίας Λιούγκος φάνηκε να αποσύρεται από την άμεση ενεργό παρουσία, έστω κι αν κατά καιρούς έδινε κάποια σκόρπια τραγούδια σε διάφορες δισκογραφικές εκδόσεις, όπως μια ωραία μελοποίηση του ποιητή Γιώργου Σαραντάρη. Χρειάστηκαν τελικά 15 ολόκληρα χρόνια, για να αποφασίσει να ηχογραφήσει έναν νέο κύκλο τραγουδιών! Κι αυτό έγινε μόλις πρόσφατα με το δίσκο "Ποιος;" που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Οδός Πανός του Γιώργου Χρονά σε μια πολύ φροντισμένη έκδοση σε μορφή μικρού βιβλίου που περιλαμβάνει αναλυτικές πληροφορίες για το υλικό του δίσκου μαζί με κάμποσες συνεντεύξεις του συνθέτη που παραχώρησε σε διάφορες χρονικές στιγμές και σε ποικίλα μέσα, έντυπα ή ηλεκτρονικά.

Αλλά ας σταθούμε λίγο στο περιεχόμενο αυτής της απρόσμενης έκδοσης. Οφείλω λοιπόν χωρίς περιστροφές να διαλαλήσω τον ενθουσιασμό μου για τα πανέμορφα

τραγούδια που περιέχονται σ' αυτό το ψηφιακό δισκάκι. Ένδεκα συνολικά τραγούδια, όλα από το πρώτο ως το τελευταίο πολύ όμορφα, πολύ προσεγμένα στην ενορχήστρωση, εκφραστικότατα ερμηνευμένα και κάτι ακόμα που πια δεν είναι και τόσο συνηθισμένο: Με πολύ ευρηματικούς, άμεσους και πρωτότυπους στίχους τόσο στη θεματολογία τους, όσο και στην τεχνική τους. Ανήκουν στη Ζωή Παναγιωτοπούλου, παλιότερη συνεργάτιδα του Λιούγκου, που εδώ αποκαλύπτεται σε πλήρη ωριμότητα με καταγραφή εικόνων και συναισθημάτων της καθημερινότητας που συνδυάζουν προσφυώς τις ρεαλιστικές αφορμές με έναν διακριτικό λυρισμό χωρίς ίχνος μελοδραματισμού και ρηχής αισθηματολογίας.

Οι μελωδίες του Ηλία Λιούγκου δεν δείχνουν κανένα άγχος, για να αποδείξουν την πρωτοτυπία τους, καθώς πατούν στέρεα σε δοκιμασμένα εδάφη, άλλοτε στην κλασική χατζιδακική γραμμή κι άλλοτε στις νεότερες μουσικές διαδρομές των τραγουδοποιών του '90 (Μάλαμας, Παπακωνσταντίνου, Περίδης κλπ.). Όλα αυτά ο συνθέτης δείχνει να τα έχει οικειοποιηθεί τόσο γόνιμα, ώστε να μεταποιούνται σε πανέμορφες και αβίαστες μελωδίες που πραγματικά ευφραίνουν το αφτί του ακροατή, έτσι που να μην αρκείται σε ένα άκουσμα, αλλά να θέλει επίμονα να τις ξανακούσει. 

Νίκος Δόικος: Τρίστιχα (2017)

Με τίτλο "Τρίστιχα" κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Κοράλλι η πέμπτη κατά σειρά ποιητική συλλογή του Καστοριανού συγγραφέα, αρχιτέκτονα κατ' επάγγελμα, Νίκου Δόικου, τιμημένου παλιότερα (2002) με το πανελλήνιο βραβείο κοινωνικοπολιτικού δοκιμίου. 
Όλο και πιο τακτικό γίνεται τα τελευταία χρόνια το ποιητικό παρών του δημιουργού. Έχουν προηγηθεί οι ποιητικές συλλογές: "Γενιά του Νοέμβρη" (Καστανιώτης, 2010), "Απόδειπνο για PIGS" (Εκδόσεις των Φίλων, 2013), "Συναμφότερα και λίγα μόνα" (Εκδόσεις των Φίλων, 2015), "Ρανίδες ύδατος κι αίματος" (Εκδόσεις των Φίλων, 2016).

Η καινούργια συλλογή περιλαμβάνει 51 τρίστιχα ποιήματα συμπυκνωμένης και αφαιρετικής γραφής με επίμονες αυτοαναφορές βιωματικών εμπειριών μελαγχολικής κατά κανόνα απόχρωσης, αλλά και με εμφανείς αναφορές στην περιρρέουσα επικαιρότητα, όχι ως πρωταρχική στόχευση, αλλά περισσότερο ως αφορμή για συμβολικές και στοχαστικές προεκτάσεις. 

Παίρνοντας λοιπόν κι εγώ αφορμή από την πρόσφατη επέτειο του Πολυτεχνείου σταχυολογώ ένα από τα τρίστιχα του Νίκου Δόικου:

17 Νοέμβρη - τα προεόρτια

Οι πατούσες φούσκωναν. Με τα υγρά του αμύνονταν το σώμα 

στο καδρόνι. Μα η ψυχή ψιθύρισε "είσαι αητός, πετάς ψηλά".

Και πέταξε. Τόσο ψηλά που ο πόνος δεν μπορούσε να τον φτάσει.

Μαρινέλλα: Άλλη μια φορά (1976/1991)

Το ζήτησε φίλος και μιας και μπορούσα να ανταποκριθώ, δεν άντεξα στον πειρασμό και σας παρουσιάζω σήμερα έναν ιδιαίτερο δίσκο της Μαρινέλλας από την εποχή της μεγάλης εμπορικής της καταξίωσης μέσα από τεράστια σουξέ στο είδος του ελαφρολαϊκού τραγουδιού.

Μιλώ για το δίσκο "Άλλη μια φορά" που περιλαμβάνει 12 εμπορικά τραγούδια γραμμένα από τους Τόλη Βοσκόπουλο, Στέλιο Ζαφειρίου, Τάκη Ιερεμία και Νινή Ζαχά, τα περισσότερα σε στίχους του Μίμη Θειόπουλου. Την ενορχήστρωση υπογράφει ο Κώστας Κλάββας.

Ιδού όμως η παράξενη ιστορία αυτού του δίσκου: Η ηχογράφησή του έγινε το 1976 από τη Philips και είχε ετοιμαστεί κανονικά η έκδοση με τα εξώφυλλα και όλα τα απαραίτητα, αλλά μόλις είχε κυκλοφορήσει το τριπλό άλμπουμ της τραγουδίστριας με τον Κώστα Χατζή, το περίφημο "Ρεσιτάλ", το οποίο έσπασε ταμεία κάνοντας ρεκόρ πωλήσεων. Αυτό ήταν όμως η ατυχία για το δίσκο "Άλλη μια φορά" που κρίθηκε ότι δε θα είχε καμία τύχη στην αγορά εκείνη τη στιγμή κι έτσι η κυκλοφορία του αναβλήθηκε για ευθετότερο χρόνο. Μάλιστα μετά τη ματαίωση της πρώτης έκδοσης η Μαρινέλλα ηχογράφησε το δίσκο "Μαρινέλλα-Αθηναίοι" (1977) με το ίδιο εξώφυλλο εκείνου του δίσκου αφαιρώντας απλώς τον τίτλο και προσθέτοντας τη λέξη Αθηναίοι! Κι επιπλέον, στο δίσκο του 1977 περιλήφθηκαν και τρία τραγούδια από το "Άλλη μια φορά" σε καινούργια ηχογράφηση! 
Όλα έδειχναν ότι ο δίσκος πήγαινε στα αζήτητα, αλλά τελικά μετά από 15 ολόκληρα χρόνια η Philips τον θυμήθηκε και τον εξέδωσε κανονικά το 1991 με εντελώς καινούργια όμως εξώφυλλα! Σήμερα πια είναι σπάνιος, ενώ ποτέ δεν έχει εκδοθεί σε ψηφιακή μορφή.

Μίμης Πλέσσας: Εκείνη τη νύχτα (1974)

Φυσικά και δεν ήταν πολιτικός συνθέτης ο Μίμης Πλέσσας με τα κοσμαγάπητα τραγούδια του στο δεύτερο μισό κυρίως της δεκαετίας του '60 που μας έκαναν όλους κάποτε να ονειροπολούμε και να ερωτευόμαστε! 

Ωστόσο μέσα στο τεράστιο δισκογραφικό του έργο μπορούμε να ξεχωρίσουμε τρεις κύκλους τραγουδιών που θα μπορούσαν συμβατικά να θεωρηθούν ως μια πολιτική τριλογία.

Αναφέρομαι πρώτα στο δίσκο "Μίλα μου για τη Λευτεριά" που ηχογραφήθηκε το 1970, μεσούσης δηλαδή της χούντας των συνταγματαρχών, όπερ και αποτέλεσε αξεπέραστο εμπόδιο για την ελεύθερη κυκλοφορία του, πράγμα που έγινε τελικά το 1974.

Ο δεύτερος δίσκος αυτής της "τριλογίας" εκδόθηκε το σημαδιακό έτος 1974 με τίτλο "Εκείνη τη νύχτα", ενώ τρία χρόνια αργότερα κυκλοφόρησε κι ένας τρίτος δίσκος ανάλογου ύφους με τίτλο "Χαμένα χρόνια".

Από την τριάδα αυτή προσωπικά θεωρώ αξιολογότερο το δίσκο "Εκείνη τη νύχτα", τον μεσαίο της σειράς, που έχει στίχους του Γιώργου Καλαμαριώτη, γνωστού μας και από τις συνεργασίες του με τον Αργύρη Κουνάδη και τον Γρηγόρη Σουρμαΐδη. Ο δίσκος βέβαια μέσα στην καταιγίδα του πολιτικού τραγουδιού πέρασε σχεδόν απαρατήρητος και σιγά σιγά ξεχάστηκε εντελώς, αν και η Lyra φρόντισε το 2010 να μας τον ξαναθυμίσει με την ψηφιακή του επανέκδοση.

Ο "Δρόμος" του Μάνου Λοΐζου από το 2ο Λύκειο Καστοριάς

Η σημερινή σχολική γιορτή μας για την επέτειο του Πολυτεχνείου συνδυάστηκε μ' ένα μικρό αφιέρωμα στη μνήμη του σπουδαίου Έλληνα τραγουδοποιού Μάνου Λοΐζου που πολλά τραγούδια του έχουν συνδεθεί με την επέτειο αυτή και τραγουδιούνται πάντα με το ίδιο μεράκι ακόμη και από τις νεότερες γενιές.

Εδώ λοιπόν ακούμε και βλέπουμε τη μικρή μουσική ομάδα του σχολείου μας, χορωδία και σόλο εκτελεστές οργάνων με επικεφαλής τον τρομπετίστα μας Χάρη. Ερμηνεύουν με πηγαίο αυθορμητισμό το εμβληματικό τραγούδι του συνθέτη "Ο δρόμος" με στίχους της Κωστούλας Μητροπούλου.

Δώρος Γεωργιάδης: Χίλια εννιακόσια τίποτα (1974)

Με ρυθμό ένα δίσκο το χρόνο και με μεγάλη εμπορική αποδοχή συνέχισε ο Δώρος Γεωργιάδης το τακτικό του δισκογραφικό παρών στο διάστημα της μεγάλης καταξίωσής του, δηλαδή την τετραετία 1971-1974.

Μετά λοιπόν τις προηγούμενες δουλειές του ("Ταξίδευα παιδί κι εγώ", "Αν ήμουν πλούσιος", "Δύσκολη ζωή"), το 1974, τη χρονιά της Μεταπολίτευσης και της κατακλυσμιαίας εισβολής του πολιτικού τραγουδιού και του Μίκη Θεοδωράκη, ο Δώρος Γεωργιάδης ηχογράφησε το δίσκο "Χίλια εννιακόσια τίποτα" σε στίχους και πάλι της Σώτιας Τσώτου με εξαίρεση ένα τραγούδι που είχε στίχους του Γ. Σερδάρη.

Αυτή τη φορά το ελαφρολαϊκό χρώμα υποχωρεί διακριτικά και εμπλουτίζεται η ενορχήστρωση με πιο μοντέρνα στοιχεία. Συγχρόνως στην ερμηνεία εκτός από τον ίδιο τον συνθέτη έχουμε και μια καινούργια φωνή που μόλις ξεκινούσε το βηματισμό της στο ελληνικό τραγούδι. Ήταν η Κύπρια νεαρή τραγουδίστρια Άννα Βίσσυ (τότε ακόμη γραφόταν με "ύψιλον"!) που ερμηνεύει το ωραιότερο τραγούδι του δίσκου με τίτλο "Μη βάζεις μαύρο", το οποίο συνέβαλε αποφασιστικά στην άμεση καθιέρωσή της. Στο δίσκο μάλιστα μοιράζεται με τον συνθέτη και την ερμηνεία του τραγουδιού "Νικήσαμε".

Δώρος Γεωργιάδης: Δύσκολη ζωή (1973)

"Δύσκολη ζωή" είναι ο τίτλος του τρίτου προσωπικού δίσκου του τραγουδοποιού Δώρου Γεωργιάδη. Είχαν προηγηθεί οι πολύ πετυχημένοι εμπορικά "Ταξίδευα παιδί κι εγώ" (1971) και "Αν ήμουν πλούσιος" (1972). Ίσως μάλιστα να πρέπει να θεωρείται τέταρτος, αν συνυπολογίσουμε την πρώτη εκτέλεση του κύκλου τραγουδιών "Πανόραμα" (1971) του Μίμη Πλέσσα που έχει αποκλειστικό ερμηνευτή τον Δώρο Γεωργιάδη.

Κι αυτός ο δίσκος σημείωσε μεγάλη εμπορική επιτυχία ακολουθώντας την ίδια αισθητική γραφή του ελαφρολαϊκού χρώματος που είχαν και οι δύο προηγούμενοι. Οι στίχοι πάντα της Σώτιας Τσώτου. Αρκετά τραγούδια ακούστηκαν πολύ και σίγουρα οι παλιότεροι ακροατές θα τα θυμούνται ακόμα. Κυρίως τα τέσσερα πρώτα ("Ο Ρωμιός", "Δύσκολη ζωή", "Το κορίτσι μου και δυο δεκάρες", "Θέλω αλλά πώς"). Ειδικά το τέταρτο ήταν η μεγάλη μου αδυναμία εκείνα τα χρόνια!

Δώρος Γεωργιάδης: Αν ήμουν πλούσιος (1972)

Ο Κύπριος τραγουδοποιός Δώρος Γεωργιάδης (γενν. στη Λάρνακα το 1948) διέγραψε μια λαμπρή πορεία σε ολόκληρη τη δεκαετία του '70 κινούμενος στο χώρο του ελαφρολαϊκού τραγουδιού και σημειώνοντας μερικές τεράστιες και διαχρονικές επιτυχίες.

Πρωτοεμφανίστηκε στην ελληνική δισκογραφία το 1971, κυρίως ως τραγουδιστής, αφού εκείνη τη χρονιά ερμήνευσε το δίσκο "Πανόραμα" των Μίμη Πλέσσα και Κώστα Βίρβου, ενώ συγχρόνως ηχογράφησε και τον πρώτο προσωπικό του δίσκο με τίτλο "Ταξίδευα παιδί κι εγώ", όπου περιλαμβάνονται και τα πρώτα τρία δικά του τραγούδια σε συνεργασία με την καταξιωμένη στιχουργό Σώτια Τσώτου, με την οποία συμπορεύτηκε σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του.

Το 1972 όμως ήταν η χρονιά της απόλυτης καθιέρωσής του χάρις στο πρώτο βραβείο που απέσπασε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με το τεράστιο σουξέ "Αν ήμουν πλούσιος". Το τραγούδι αυτό αποτέλεσε και το βαρύ πυροβολικό για τον δεύτερο προσωπικό του δίσκο που φυσικά πήρε τον ίδιο τίτλο. Αυτός ήταν και ο πρώτος εξολοκλήρου δικός του δίσκος σε μουσική και ερμηνεία, ενώ οι στίχοι ήταν φυσικά της Σώτιας Τσώτου. Ο δίσκος σημείωσε μεγάλη επιτυχία και πολλά τραγούδια του, πέρα από το ομώνυμο, τραγουδήθηκαν ευρύτατα εκείνο τον καιρό ("Τι νάχαμε, τι νάχαμε", "Κάποτε πήγα στην Αμέρικα", "Άνοιξη που περνάς"). Σίγουρα από τους καλύτερους του ελαφρολαϊκού ρεπερτορίου της εποχής. Στο φινάλε μάλιστα έχουμε σε νέα εκτέλεση και το μεγάλο σουξέ του πρώτου δίσκου ("Ταξίδευα παιδί κι εγώ").

Να προσθέσω μονάχα ότι τα επόμενα χρόνια ήταν πολύ παραγωγικά για τον Δώρο Γεωργιάδη και μάλιστα μέσα από σημαντικές συνεργασίες με μεγάλα ονόματα του ελληνικού πενταγράμμου, όπως η Μαρινέλλα, ο Δημήτρης Μητροπάνος, η Άννα Βίσση, η Ελπίδα, ο Πασχάλης και άλλοι.

Αλερετούρ: Σαν ελληνική ταινία (1984)

Οι Αλερετούρ ήταν ένα πολύ αξιόλογο μουσικό γκρουπ που ξεπήδησε από τη λεγόμενη "σχολή της Θεσσαλονίκης" στα μέσα της δεκαετίας του '80, τότε που κυριαρχούσε η παρουσία του Νίκου Παπάζογλου. Μέλη του ήταν δυο αξιόλογοι μουσικοί που στα κατοπινά χρόνια διέγραψαν και διαγράφουν μια σημαντική προσωπική διαδρομή στο ελληνικό τραγούδι. 

Πρόκειται για τον Γιώργο Ανδρέου και τον Στάθη Παχίδη. Η πορεία του πρώτου είναι πολύ γνωστή και η θέση του στο ελληνικό τραγούδι εδραιώθηκε σε πολύ υψηλό επίπεδο χάρις κυρίως στον δίσκο "Μικρή Πατρίδα" (1996), πιθανότατα τον κορυφαίο δίσκο της δεκαετίας του '90. Ο Στάθης Παχίδης υπήρξε βασικό μέλος αργότερα του γνωστού σατιρικού συγκροτήματος "Άγαμοι Θύται". 

Στους Αλερετούρ συμμετείχαν επίσης ο κιθαρίστας Μπάμπης Αγαθαγγελίδης και ο ντράμερ Βασίλης Καλφόπουλος.

Το συγκρότημα μας έδωσε ένα δίσκο όλο κι όλο που κυκλοφόρησε το 1984 από την Κρητική φωνογραφική εταιρία ΑΕΜΕ. Περιλαμβάνει συνολικά δώδεκα τραγούδια σε ύφος ροκ μπαλάντας με μουσική και στίχους του Γιώργου Ανδρέου και του Στάθη Παχίδη, από κοινού, όπως δηλώνεται στο εξώφυλλο. 

Αξιοσημείωτο είναι ότι ανάμεσα στα πρωτότυπα τραγούδια περιλαμβάνεται και μια διασκευή του κλασικού λαϊκού τραγουδιού "Ας παν' στην ευχή τα παλιά" του Απόστολου Καλδάρα. Σημειώνω επίσης ότι το τραγούδι "Κομοτηνή" έχει στίχους του Θανάση Γκαϊφύλλια. Πρόκειται για τους στίχους του γνωστού τραγουδιού που ερμήνευσε ο ίδιος ο Γκαϊφύλλιας στο δίσκο "Φύλλο πορείας" ένα χρόνο μετά σε δική του μουσική. Εδώ όμως η μουσική είναι εντελώς διαφορετική, γιατί η μελοποίηση ανήκει στους Αλερετούρ.

Δημήτρης Λέκκας: Ο Καραγκιόζης και οι Βάτραχοι (1980)

Το 1978 για λογαριασμό του Τρίτου Προγράμματος επί Μάνου Χατζιδάκι ο συνθέτης Δημήτρης Λέκκας παρουσίασε μια πρωτότυπη μουσική δημιουργία με τίτλο "Ο Καραγκιόζης και οι Βάτραχοι" σε κείμενα του Γιώργου Παυριανού. Το έργο συνδυάζει προσφυώς δύο κλασικά αρχέτυπα: Την αριστοφανική κωμωδία και το θέατρο σκιών. Στενός του συνεργάτης και συνοδηγός σ' αυτό το πρωτότυπο διάβημα στάθηκε ο μέγας καραγκιοζοπαίχτης Ευγένιος Σπαθάρης, η εμπειρία και οι ιδέες του οποίου καθόρισαν αποφασιστικά το αισθητικό αποτέλεσμα.

Η ιδέα ήταν απλή: Η γνωστή αναμέτρηση των δύο μεγάλων τραγικών της αρχαιότητας, του Αισχύλου και του Ευριπίδη, όπως την επινόησε για την κωμωδία "Βάτραχοι" ο Αριστοφάνης, μεταφέρεται στα καθ' ημάς μέσω του θεάτρου σκιών, όπου τη θέση των ποιητών παίρνουν οι δύο νεότεροι ογκόλιθοι του μουσικού μας πολιτισμού, ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Μάνος Χατζιδάκις. Έτσι, ο πρώτος εμφανίζεται ως Αισχυλάκης κι ο δεύτερος ως Ευριπιδάκις! Στο τέλος επικρατεί ο Αισχυλάκης, πράγμα που δέχθηκε με ικανοποίηση ο ίδιος ο Χατζιδάκις ως οικοδεσπότης του έργου στο Τρίτο Πρόγραμμα! Πολύ ευρηματικός στ' αλήθεια ο παραλληλισμός, καθώς μάλιστα ο Αισχύλος μπορεί να θεωρηθεί πιο συγγενικός στο ύφος του Μίκη λόγω της μεγαλοπρέπειας του λόγου του, ενώ ο Ευριπίδης, πιο λυρικός κι ανθρώπινος, μοιάζει να συγγενεύει περισσότερο με τον Μάνο! Τα υπόλοιπα επί της ...σκηνής ή μάλλον επί του βινυλίου!

Να προσθέσω απλώς ότι τα τραγούδια ερμηνεύει ο Νίκος Δημητράτος συνεπικουρούμενος από σπουδαίους μουσικούς, μεταξύ των οποίων ο Δημήτρης Βράσκος στο βιολί, ο Τάσος Διακογιώργης στα τύμπανα, ο Δημήτρης Παπαδημητρίου και ο Νίκος Τάτσης στις κιθάρες και πολλοί άλλοι. Διευθύνει ο συνθέτης.

Λίλα Αδαμάκη: 4 Κύκλοι Τραγουδιών (1992)

Η σοπράνο Λίλα Αδαμάκη γεννήθηκε στο Βόλο το 1943. Αποφοίτησε από το Ελληνικό Ωδείο Αθηνών το 1968 και ολοκλήρωσε τις μουσικές σπουδές της στο Παρίσι με δασκάλα την Ίρμα Κολάση. Το 1972 απέσπασε το πρώτο βραβείο στον διεθνή Διαγωνισμό Γαλλικής Μελωδίας, ενώ την ίδια εποχή έδωσε στο Παρίσι και το πρώτο επίσημο ρεσιτάλ της, για να ακολουθήσει μια αξιόλογη διεθνής καριέρα με πολυάριθμες εμφανίσεις σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και συχνές επιστροφές στην Ελλάδα είτε για ζωντανές εμφανίσεις, είτε για ηχογραφήσεις.

Ο πρώτος δίσκος της εκδόθηκε το 1990 από τη Musica Viva και περιλαμβάνει μια σειρά lieder των Franck, Wolf και Μίκη Θεοδωράκη. Ακολούθησαν κάμποσες ακόμη δισκογραφικές καταθέσεις με έργα του ελληνικού και διεθνούς λόγιου ρεπερτορίου.

Το 1992 ηχογράφησε το δίσκο "Four Song Cycles" (Τέσσερις Κύκλοι Τραγουδιών) με περιεχόμενο ακραιφνώς ελληνικό. Περιλαμβάνονται λοιπόν τέσσερις κύκλοι λόγιων τραγουδιών που γράφτηκαν από τους συνθέτες Δημήτρη Μητρόπουλο, Αργύρη Κουνάδη και Μίκη Θεοδωράκη

Συγκεκριμένα, περιλαμβάνονται δύο έργα του Μίκη Θεοδωράκη (γενν. 1925): Το πρώτο επιγράφεται "Έρως και Θάνατος", πρώιμη σύνθεση της περιόδου 1945-1948, γραμμένη αρχικά για φωνή και πιάνο. Εδώ ερμηνεύεται στη δεύτερη εκδοχή της, όπως μεταγράφηκε το 1955 για φωνή και κουιντέτο εγχόρδων. Το έργο βασίζεται σε δυο ποιήματα του Λορέντζου Μαβίλη κι άλλα δυο του συνθέτη. Τραγουδά η Λίλα Αδαμάκη και τη συνοδεύουν οι Χάρης Χατζηγεωργίου και Πέτρος Παπακώστας στο βιολί, Πάρις Αναστασιάδης στη βιόλα και Ντάνα Χατζηγεωργίου στο βιολοντσέλο.

Ο δεύτερος κύκλος τραγουδιών του Μίκη είναι οι αγαπημένες "Μικρές Κυκλάδες" που γράφτηκαν το 1963 πάνω σε ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη και γνώρισαν πολλές εκτελέσεις στη λαϊκή τους μορφή. Εδώ ερμηνεύονται τα πέντε από τα επτά τραγούδια του έργου. Τη Λίλα Αδαμάκη συνοδεύει στο πιάνο ο σπουδαίος πιανίστας Γιάννης Παπαδόπουλος.

Το έργο του Αργύρη Κουνάδη (1924-2011) επιγράφεται "Σχέδια για ένα καλοκαίρι" και στηρίζεται στην ομώνυμη ποιητική συλλογή του Γιώργου Σεφέρη, μέρος της ευρύτερης σύνθεσης "Τετράδιο Γυμνασμάτων" (1928-1937). Η μελοποίηση χρονολογείται στα 1949. Τη σοπράνο συνοδεύει και πάλι ο πιανίστας Γιάννης Παπαδόπουλος.

Η κορυφαία ωστόσο στιγμή του δίσκου είναι ο τελευταίος κύκλος τραγουδιών που φέρει την υπογραφή του διάσημου Έλληνα αρχιμουσικού και συνθέτη Δημήτρη Μητρόπουλου (1896-1960). Πρόκειται για τις "10 Inventions" που περιλαμβάνουν 10 μελοποιημένα ερωτικά ποιήματα του Κ.Π. Καβάφη. Η μουσική στηρίζεται στις αρχετυπικές φόρμες που ανέπτυξε ο μεγάλος Johann Sebastian Bach (κανόνας, πασακάλια, φούγκα, πρελούδιο κλπ.). Η πρώτη εκτέλεση του έργου έγινε στην Αθήνα το 1927, αλλά το έργο παρέμεινε αδισκογράφητο, μέχρι την παρούσα εγγραφή του, η οποία έτσι κατέχει την παγκόσμια πρωτιά. Τη Λίλα Αδαμάκη συνοδεύει κι εδώ ο Γιάννης Παπαδόπουλος.

Βασίλης Κουμπής: Τα δυο πρώτα τραγούδια (1965)

Ο καλός νεοκυματικός και μετανεοκυματικός συνθέτης τραγουδιών Βασίλης Κουμπής, όπως έχουμε ξαναπεί πρόσφατα,  έκανε την πρώτη του εμφάνιση ως δημιουργός στο Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης το 1964 με το τραγούδι "Στην ερημιά της βραδιάς" πάνω σε στίχους του Σπήλιου Μεντή. 

Τον επόμενο χρόνο, το 1965, έκανε και το δισκογραφικό του ντεμπούτο με ένα 45άρι δισκάκι που εκδόθηκε από την ετικέτα Cortina. Το δισκάκι αυτό περιείχε δυο λαϊκά τραγούδια με τίτλους: "Και στο βοριά και στο νοτιά", "Κανείς δεν ξέρει". Τους στίχους έγραψε ο Παναγιώτης Καλυβιάρης. Τα ερμήνευσε ο άγνωστος Νίκος Δανιηλίδης. Όμορφα τραγουδάκια σε χασάπικο ρυθμό που θυμίζουν πολύ το ύφος του Σταύρου Κουγιουμτζή. Τη λαϊκή ορχήστρα διευθύνει ο συνθέτης. 

Και τα δυο πλέον είναι λησμονημένα μέσα στο χρόνο, ενώ τη δισκάκι είναι απολύτως δυσεύρετο. Ας είναι καλά ο ανεξάντλητος τροφοδότης μας πατήρ Αρτέμιος!

Βασίλης Κουμπής: Στ' ουρανού το μπαλκονάκι (1980)

Ο τρίτος κατά σειρά ολοκληρωμένος κύκλος τραγουδιών του καλού συνθέτη Βασίλη Κουμπή έχει τίτλο "Στ' ουρανού το μπαλκονάκι" και κυκλοφόρησε το 1980 από την PanVox. Προσοχή: Να μην τον μπερδεύουμε με τον σχεδόν ομότιτλο δίσκο του Γιώργου Κοντογιώργου "Στ' ουρανού τα περιβόλια" (1975)!

Ο δίσκος περιλαμβάνει ένδεκα καλογραμμένα λαϊκά τραγούδια στο γνώριμο ύφος του συνθέτη βασισμένα σε στίχους των Μάνου Ελευθερίου, Λευτέρη Παπαδόπουλου, Γιάννη Κακουλίδη, Διονύση Τζεφρώνη και Γιώργου Οικονόμου. Στο φινάλε του δίσκου έχουμε ένα οργανικό κομμάτι που βασίζεται στη μελωδία του ομότιτλου με το δίσκο τραγουδιού. Ερμηνευτής των τραγουδιών είναι ο άγνωστος Παναγιώτης Μαρκιανίδης στη μοναδική δισκογραφική του παρουσία. Ίσως η φωνή του να αποτελεί και το μοναδικό μειονέκτημα αυτού του συμπαθητικού δίσκου. Μια φωνή άγουρη και σχεδόν θηλυπρεπής που δεν βοηθάει στην ανάδειξη των καλών μελωδιών που καταθέτει ο συνθέτης. 

Να προσθέσω ότι στη διεύθυνση ορχήστρας και στο πιάνο είναι ο Γιάννης Ιωάννου, ενώ μπουζούκι παίζει ο Χρήστος Νικολόπουλος.

Να προσθέσω επίσης ότι την εποχή που ηχογραφήθηκαν τα τραγούδια αυτού του δίσκου ο συνθέτης ήταν εγκατεστημένος στη Ρόδο, όπου εργαζόταν ως μουσικός και την ίδια εποχή είχε μια καλή συνεργασία με τον Ροδίτη τραγουδοποιό Τάκη Βούη. Η ηχογράφηση έγινε μέσα από μύριες δυσκολίες και ο Κουμπής αναγκάστηκε να πληρώσει από την τσέπη του όλα τα έξοδα της παραγωγής, προκειμένου να έχει το νέο υλικό στη διάθεσή του για τις επαγγελματικές του υποχρεώσεις. Σήμερα πια ο δίσκος είναι εντελώς ξεχασμένος και απολύτως δυσεύρετος...

Βασίλης Κουμπής: Ένα φράγκο μάλαμα (1976)

Ο Βασίλης Κουμπής γεννήθηκε στην Πάτρα το 1940 (ή 1942) και πέθανε αρκετά νέος στην Αθήνα το 2003. Το πρώτο του μουσικό φανέρωμα καταγράφεται το 1964 συμμετέχοντας στο Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης με το τραγούδι "Στην ερημιά της βραδιάς" σε στίχους του Σπήλιου Μεντή. Ένα χρόνο αργότερα ηχογράφησε και τα δυο πρώτα του τραγούδια ("Και στο βοριά και στο νοτιά", "Κανείς δεν ξέρει") που ερμήνευσε ο Νίκος Δανιηλίδης σε ένα δισκάκι 45 στροφών που εκδόθηκε από την ετικέτα Cortina. Το 1967 έγραψε δυο τραγούδια, με τα οποία έκανε το δισκογραφικό του ντεμπούτο ο Δημήτρης Μητροπάνος ("Χαμένη Πασχαλιά", "Στ' Αναφιώτικα"), ενώ στη συνέχεια ηχογράφησε αρκετά τραγούδια για τους πιο γνωστούς νεοκυματικούς τραγουδιστές, μερικά από τα οποία έγιναν μεγάλες επιτυχίες ("Τα καραβάκια", "Ο Γιακουμής", "Ο Χαρίλαος").

Ωστόσο χρειάστηκε να φτάσουμε στη δύση του Νέου Κύματος, μέχρι να καταφέρει ο Κουμπής να ηχογραφήσει τον πρώτο μεγάλο του δίσκο με τίτλο "12 Μήνες" σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Μέχρι το τέλος της ίδιας δεκαετίας ηχογράφησε ακόμη δυο δίσκους με τίτλους "Ένα φράγκο μάλαμα" και "Στ' ουρανού το μπαλκονάκι", καθώς κι έναν χορωδιακό ("Αναδρομή"). Στα κατοπινά χρόνια αραίωσε πολύ την παρουσία του, ενώ συχνά συνεργάστηκε και με άλλους ομοτέχνους του, όπως ο Τάκης Βούης, ο Μιχάλης Τερζής και ο Γρηγόρης Τζιστούδης, ασχολούμενος κυρίως με την ενορχήστρωση.

Ο δίσκος "Ένα φράγκο μάλαμα" ήταν ο δεύτερος προσωπικός του καλού τραγουδοποιού και κυκλοφόρησε το 1976 από τη Zodiac, θυγατρική της Lyra. Περιλαμβάνει δεκατέσσερα καλοφτιαγμένα και στρωτά τραγούδια σε στίχους των Μάνου Ελευθερίου, Γιώργου Οικονόμου και  Ανδρέα Γρηγορίου. Τραγουδούν ο Μιχάλης Βιολάρης και η Σάνια Κρυστάλλη, ενώ συμμετέχει σε δυο τραγούδια η Αρετή Χασάπη. Την ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας έκανε ο Τάσος Καρακατσάνης. Ο δίσκος δεν ακούστηκε στην εποχή του όσο θα του άξιζε και γιαυτό ίσως δικαιούται μια καινούργια ευκαιρία.

Γιώργος Κοντογιώργος: Στ' ουρανού τα περιβόλια (1975)

Παιδεύτηκα πολύ να βρω αυτόν τον ξεχασμένο δίσκο του καλού νεοκυματικού συνθέτη και ενορχηστρωτή Γιώργου Κοντογιώργου. Ας είναι καλά ο φίλος μου ο Χάρης που μεσολάβησε!

Μιλώ για το δίσκο "Στ' ουρανού τα περιβόλια" που εκδόθηκε το 1975 από τη Lyra κι αποτελεί την τελευταία επίσημη δισκογραφική κατάθεση του συνθέτη, ο οποίος στη συνέχεια αποσύρθηκε από την ενεργό δισκογραφική δραστηριότητα, για να ασκήσει το επάγγελμα του γιατρού, χωρίς όμως ποτέ να εγκαταλείψει τη μουσική*.

Ο δίσκος περιλαμβάνει δώδεκα τραγούδια έντεχνου λαϊκού ύφους σε στίχους Άκου Δασκαλόπουλου, Γιάννη Κακουλίδη, Βαρβάρας Τσιμπούλη και Θανάση Γκαϊφύλια. Τραγουδούν: Δημήτρης Ψαριανός και Ισιδώρα Σιδέρη (σε πρώτη δισκογραφική εμφάνιση).

Τα τραγούδια αυτά ακούστηκαν ελάχιστα στην εποχή τους και μέχρι σήμερα παραμένουν μάλλον άγνωστα. Ωστόσο τα περισσότερα είναι όμορφα και διακρίνονται για το λυρικό τους χρώμα, ιδιαίτερα αυτά που ερμηνεύει με γνήσια αισθαντικό τρόπο η Ισιδώρα Σιδέρη.

Κώστας Καπλάνης, Άκος Δασκαλόπουλος: Μαγικά ταξίδια (1975)

Σπανιότατος δίσκος βινυλίου, που δεν έχει ποτέ εκδοθεί σε ψηφιακή μορφή και σήμερα αγνοείται παντελώς!

Πρόκειται για το άλμπουμ "Μαγικά ταξίδια" που περιλαμβάνει ένδεκα τραγούδια κι ένα οργανικό φινάλε, γραμμένα σε καθαρόαιμο λαϊκό ύφος από τον συνθέτη του ρεμπέτικου Κώστα Καπλάνη (1920-1997) πάνω σε στίχους του Άκου Δασκαλόπουλου. 

Βασικοί ερμηνευτές είναι ο Δημήτρης Ψαριανός, σημαντικός ερμηνευτής εκείνης της εποχής χάρις κυρίως στη συμμετοχή του στον μνημειώδη "Μεγάλο Ερωτικό" (1972) του Μάνου Χατζιδάκι, και η λαϊκή τραγουδίστρια Έλενα Κωστή, που την ξέρουμε πιο πολύ από τη συμμετοχή της στον ωραίο δίσκο "Παραλογές" (1975) του Αργύρη Κουνάδη. 

Αργύρης Κουνάδης, Βαγγέλης Γκούφας: Μακρινή γειτονιά (1982)

Η "Μακρινή Γειτονιά" υπήρξε ο τελευταίος κύκλος τραγουδιών του Αργύρη Κουνάδη, που βγήκε με απόσταση πέντε χρόνων από τον προηγούμενο ("Made in Greece", 1977) κι αφού μεσολάβησε στα 1980 η συλλογή "Επιλογή". Στη συνέχεια ο συνθέτης επέστρεψε οριστικά στη λόγια μουσική, με την οποία έτσι κι αλλιώς είχε ξεκινήσει και της είχε αφιερώσει το μεγαλύτερο μέρος του συνθετικού του έργου. Άλλωστε η φόρμα του απλού τραγουδιού στάθηκε μια εντελώς περιστασιακή ενασχόληση γι' αυτόν, παρόλο που οι κύκλοι τραγουδιών που μας έδωσε στο διάστημα 1973-1977 ("Δεν περισσεύει υπομονή", "Ρόδα είναι και γυρίζει", "Το ταξίδι", "Παραλογές", "Εν Αθήναις", "Made in Greece") φανέρωσαν έναν εξαιρετικά προικισμένο κι ευαίσθητο τραγουδοποιό.

Ο δίσκος λοιπόν "Μακρινή γειτονιά" περιλαμβάνει δέκα τραγούδια σε στίχους του Βαγγέλη Γκούφα, σταθερού από παλιότερα συνεργάτη του συνθέτη, ερμηνευμένα από τον Κώστα Καράλη και την αδελφή του Ελπίδα, που δοκίμασε έτσι τις δυνάμεις της και σε τραγούδια τελείως άλλου ύφους από τα ποπ τραγουδάκια, με τα οποία είχε κάνει μια αξιόλογη καριέρα τα προηγούμενα χρόνια. Και τα κατάφερε θαυμάσια, όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς από τα όμορφα τραγούδια «Γιασεμί» και «Ούζο». Στο δίσκο περιέχεται ένα ακόμη «Νανούρισμα», από τα πολλά που έγραψε ο συνθέτης, ενώ το τραγούδι «Ο Μεταξάς», που εδώ ακούγεται σε δεύτερη εκτέλεση, προέρχεται από το δίσκο «Εν Αθήναις» (1976), όπου το ερμήνευσε ο Αντώνης Καλογιάννης. Την ενορχήστρωση υπογράφει ο Τάσος Καρακατσάνης.

Αργύρης Κουνάδης: Ουρανός (1962) [ανέκδοτο OST]

Ανέκδοτο soundtrack με τη μουσική που έγραψε ο σημαντικός συνθέτης Αργύρης Κουνάδης (1924-2011) για την ομώνυμη αντιπολεμική ταινία του Τάκη Κανελλόπουλου, παραγωγής 1962, με πρωταγωνιστές τον Φαίδωνα Γεωργίτση, τον Τάκη Εμμανουήλ, τη Νίκη Τριανταφυλλίδη, την Ελένη Ζαφειρίου και τον Νίκο Τσαχιρίδη. Ήταν η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους του σκηνοθέτη και γυρίστηκε σε φυσικούς χώρους της Δ. Μακεδονίας.

Η μουσική της ταινίας αποτελείται από μικρά επαναλαμβανόμενα θέματα που υπηρετούν την εικόνα και συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας ιδιαίτερα ποιητικής ατμόσφαιρας, χαρακτηριστικό στοιχείο της κινηματογραφικής έκφρασης του σκηνοθέτη. Η κιθάρα είναι το κυρίαρχο όργανο. Ερμηνεύει κατανυκτικά ο σπουδαίος Έλληνας κιθαριστής και παιδαγωγός Δημήτρης Φάμπας (1921-1996).

Το rip έγινε από την ταινία και ο ήχος είναι μέτριος. Δυστυχώς, όπως και όλα τα άλλα soundtrack του Αργύρη Κουνάδη, και το συγκεκριμένο δεν έχει εκδοθεί ποτέ επίσημα σε δίσκο.