Μαρίζα Κωχ: Το Τροπάριο της Κασσιανής (2001)

Η Εικασία ή Κασσιανή (9ος αιώνας) διακρίθηκε ως υμνογράφος και υμνωδός. Έγραψε ιδιόμελα, προσόδια, κανόνες, γνωμικά, επιγράμματα, αλλά και παίγνια, καθώς και κοσμική ποίηση. 

Είναι γνωστή από τους Βυζαντινούς χρονογράφους η ιστορία της με τον αυτοκράτορα Θεόφιλο και στη συνέχεια ο εκούσιος εγκλεισμός της σε μοναστήρι, για να καταπολεμήσει το ερωτικό της πάθος. Έδωσε την περιουσία της για να κτισθεί η περίφημη τότε μονή "Εικασίας της μοναχής". Κλείστηκε μέσα σ' αυτήν και έζησε τη μακάρια ζωή της. 

Στο μοναστήρι η Κασσιανή έγραψε πολλά ποιήματα, με τα οποία ύμνησε την ευδαιμονία του μοναχικού βίου. Επίσης έγραψε και άλλα συγγράμματα και συλλογές, προπάντων όμως πολυάριθμα τροπάρια, ιδιόμελα, εκκλησιαστικούς ύμνους κ.λ.π., μεταξύ των οποίων και το γνωστό "Τροπάριο", το οποίο είναι ένα ολοκληρωμένο σε σύλληψη ποίημα και ψάλλεται το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης. Η Κασσιανή κατέχει στην ιστορία των Βυζαντινών γραμμάτων ξεχωριστή θέση ως αξιόλογη ποιήτρια, καθώς έχει γράψει ακόμη και κοσμικά ποιήματα και ποικίλα συγγράμματα.

Ο παρών δίσκος περιέχει το "Τροπάριο της Κασσιανής" ερμηνευμένο με συγκινητική κατάνυξη από την υπέροχη Μαρίζα Κωχ, ενώ συμπληρώνεται με τρεις σπουδαίους βυζαντινούς ύμνους που ακούγονται τη Μεγάλη Παρασκευή: "Η Ζωή εν Τάφω", "Άξιον Εστί" και "Αι Γενεαί Πάσαι" (Ω, γλυκύ μου έαρ), σε οργανική μορφή για σόλο βιολί με ισοκράτημα που ερμηνεύουν εξαιρετικά ο Νίκος Οικονομίδης και ο Γιώργος Μισεντζής.

Ιδού το περίφημο κείμενο του Τροπαρίου:

Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή,τὴν σὴν αἰσθομένη θεότητα, μυροφόρου ἀναλαβοῦσα τάξιν,ὀδυρομένη, μύρα σοι, πρὸ τοῦ ἐνταφιασμοῦ κομίζει.Οἴμοι! λέγουσα, ὅτι νύξ μοι ὑπάρχει, οἶστρος ἀκολασίας,ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος ἔρως τῆς ἁμαρτίας.Δέξαι μου τὰς πηγὰς τῶν δακρύων,ὁ νεφέλαις διεξάγων τῆς θαλάσσης τὸ ὕδωρ·κάμφθητί μοι πρὸς τοὺς στεναγμοὺς τῆς καρδίας,ὁ κλίνας τοὺς οὐρανοὺς τῇ ἀφάτῳ σου κενώσει.Καταφιλήσω τοὺς ἀχράντους σου πόδας,ἀποσμήξω τούτους δὲ πάλιν τοῖς τῆς κεφαλῆς μου βοστρύχοις·ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινόν,κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα, τῷ φόβῳ ἐκρύβη.Ἁμαρτιῶν μου τὰ πλήθη καὶ κριμάτων σου ἀβύσσουςτίς ἐξιχνιάσει, ψυχοσῶστα Σωτήρ μου;Μή με τὴν σὴν δούλην παρίδῃς, ὁ ἀμέτρητον ἔχων τὸ ἔλεος.

Και σε νεοελληνική μεταγραφή του Φώτη Κόντογλου:

Κύριε, η γυναίκα που έπεσε σε πολλές αμαρτίες,σαν ένοιωσε τη θεότητά σου, γίνηκε μυροφόρακαι σε άλειψε με μυρουδικά πριν από τον ενταφιασμό σουκι έλεγε οδυρόμενη: Αλλοίμονο σε μένα, γιατί μέσα μου είναι νύχτα κατασκότεινηκαι δίχως φεγγάρι, η μανία της ασωτείας κι ο έρωτας της αμαρτίας.Δέξου από μένα τις πηγές των δακρύων,εσύ που μεταλλάζεις με τα σύννεφα το νερό της θάλασσας.Λύγισε στ' αναστενάγματα της καρδιάς μου,εσύ που έγειρες τον ουρανό και κατέβηκες στη γης.Θα καταφιλήσω τα άχραντα ποδάρια σου,και θα τα σφουγγίσω πάλι με τα πλοκάμια της κεφαλής μου·αυτά τα ποδάρια, που σαν η Εύα κατά το δειλινό,τ' άκουσε να περπατάνε, από το φόβο της κρύφτηκε.Των αμαρτιών μου τα πλήθη και των κριμάτων σου την άβυσσο,ποιος μπορεί να τα εξιχνιάση, ψυχοσώστη Σωτήρα μου;Μην καταφρονέσης τη δούλη σου, εσύ που έχεις τ' αμέτρητο έλεος.

(c) CD | Verso | 2001 | πηγή: d58