Κώστας Βάρναλης: Μελοποιημένα ποιήματα (1962-1986)

Η απλή, ευθύβολη και λαϊκή γραφή του μεγάλου ποιητή Κώστα Βάρναλη (1884-1974) με την πολύμορφη θεματική της ευρύτητα συνδυασμένη με τον απόλυτο σεβασμό στους κανόνες της ποιητικής τεχνικής έδωσε το κίνητρο σε πολλούς συνθέτες μας να την προσεγγίσουν μουσικά και σε πολλές περιπτώσεις να μας δώσουν υπέροχα τραγούδια που βαστούν χρόνια τη γοητεία και την ομορφιά τους, ενώ συχνά επανέρχονται στο προσκήνιο με νεότερες επανεκτελέσεις. Κάποια μάλιστα από αυτά τα ποιήματα γνώρισαν πολλαπλές μελοποιήσεις από εντελώς διαφορετικού ύφους συνθέτες και σε πολύ διαφορετικούς χρόνους. 

Τρία είναι τα πιο πολυμελοποιημένα ποιήματα του Βάρναλη: «Οι μοιραίοι», «Το πέρασμά σου» και «Η μπαλάντα του κυρ Μέντιου». Το πρώτο γνώρισε τρεις αλλεπάλληλες μελοποιήσεις στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '60, πρώτα από τον Νίκο Μαμαγκάκη, λίγο αργότερα από τον Μίκη Θεοδωράκη (σε μια κλασική πλέον και πολυαγαπημένη μελοποίηση), καθώς και μια ξεχασμένη σε «ρετρό» ύφος από τον Χρήστο Χαιρόπουλο. Με το ποίημα «Το πέρασμά σου» ο Γιάννης Σπανός μας χάρισε άλλη μια υπέροχη στιγμή από το πλήθος των ποιητικών μελοποιήσεων που έκανε κατά καιρούς, ενώ το ίδιο ποίημα μελοποιήθηκε κι από την Τερψιχόρη Παπαστεφάνου, τον Γιώργο Γεωργιάδη και τον Σωτήρη Ρεμπάπη. Και φυσικά η «Μπαλάντα του κυρ Μέντιου» ευτύχησε μιας έξοχης μελοποίησης από τον Λουκά Θάνο με την αξεπέραστη ερμηνεία του Νίκου Ξυλούρη λίγο πριν φύγει από τη ζωή. Κι αυτό το ποίημα έχει γνωρίσει απανωτές μελοποιήσεις κι από άλλους συνθέτες, ενώ η μελοποίηση του Θάνου έχει γνωρίσει πάμπολλες νεότερες επανεκτελέσεις από τους πιο ετερόκλητους ερμηνευτές, μεταξύ των οποίων και ο Νότης Σφακιανάκης! 

Στην παρούσα συλλογή έχω επιλέξει 24 αντιπροσωπευτικές μελοποιημένες στιγμές του ποιητή που πέρασαν στη δισκογραφία κατά το μακρό διάστημα 1962-1986 είτε σε δίσκους 45 στροφών, είτε και σε ολοκληρωμένες δουλειές διαφόρων συνθετών. Από τις μελοποιήσεις αυτές προέκυψαν αρκετά θαυμάσια τραγούδια, από τα οποία ασφαλώς ξεχωρίζουν τα εξής: «Οι μοιραίοι» και «Η μπαλάντα του Αντρίκου» του Μίκη Θεοδωράκη, «Για χαρά καλή» του Σταύρου Κουγιουμτζή, «Ήσουν ωραίος σαν άγγελος» του Νίκου Μαμαγκάκη, «Το πέρασμά σου» του Γιάννη Σπανού, «Πόνοι της Παναγιάς» και «Η μπαλάντα του κυρο Μέντιου» του Λουκά Θάνου. Τη μουσική στα υπόλοιπα τραγούδια υπογράφουν κατά χρονική σειρά οι συνθέτες: Σπύρος Σαμοΐλης, Τερψιχόρη Παπαστεφάνου, Μαρίζα Κωχ, Τάκης Βούης, Γιάννης Ζουγανέλης, Γιώργος Καμπανάς, Νίκος Γεωργούσης, Θωμάς Μπακαλάκος, Χρήστος Λεοντής και Σωτήρης Ρεμπάπης. Τραγουδούν: Φώτης Δήμας, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Χριστόφορος Γλιπιρίδης, Γιάννης Καλατζής, Μαρία Δημητριάδη, Πέτρος Πανδής, Κώστας Καράλης, Αντώνης Καλογιάννης, Μαρίζα Κωχ, Τάκης Βούης, Αφροδίτη Μάνου, Ισιδώρα Σιδέρη, Ελένη Τσαγκαράκη, Γιάννης Κούτρας, Νίκος Κατσής, Νίκος Ξυλούρης, Θωμάς Μπακαλάκος, Χρήστος Λεοντής, Γιώργος Υδραίος και Βασιλική Βιρουράκη.

(c) Fidelity, ΕΜΙ Columbia, Odeon, Minos, Lyra, Olympic, PanVox, Liberta, Οκτώηχος, CBS | 1962-1986 | Πηγή: Δισκοβόλος (2025)