Δημήτρης Μπασλάμ: Ο Αγησίλαγος (2007)

Δυο χρόνια μετά την καλή υποδοχή που γνώρισε ο υπέροχος «Γαργαληστής» του ο συνθέτης και συγγραφέας Δημήτρης Μπασλάμ θα μας δώσει τη δεύτερη παιδική του δουλειά με ένα καινούργιο μουσικό παραμύθι που εκδόθηκε σε ψηφιακό δίσκο από τη Sony το 2007 με τίτλο «Ο Αγησίλαγος». 

Αυτή τη φορά ο δημιουργός επινόησε έναν καινούγιο ήρωα, ένα λαγό μάγειρα και καλοφαγά που μαγειρεύει πρωτότυπα φαγητά, αλλά ξαφνικά μια μέρα παθαίνει μαγουλάδες από το πολύ φαγητό κι αρχίζει ένα περιπετειώδες ταξίδι για ανεύρεση της καλύτερης τροφής που θα τον γιατρέψει. Βρίσκει έτσι την ευκαιρία να περάσει όμορφα μηνύματα για την υγιεινή διατροφή, αλλά και την αποδοχή της διαφορετικότητας μέσα από το όραμα μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας που δεν αναγνωρίζει διακρίσεις φυλετικές.

Η δομή του έργου έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με την προηγούμενη δουλειά με σύντομα αφηγηματικά μέρη που διανθίζονται από χαριτωμένα τραγούδια. Οι περισσότεροι συνεργάτες του δημιουργού είναι και πάλι οι ίδιοι, όπως ο Αντώνης Καφετζόπουλος που μαζί με τον συγγραφέα έχουν το ρόλο του αφηγητή, ενώ τραγουδούν και πάλι ο Σωκράτης Μάλαμας, ο Γιάννης Χαρούλης, η Μάρθα Φριντζήλα και ο Φώτης Σιώτης και μαζί τους τα καινούργια μέλη της παρέας, ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, ο Αργύρης Μπακιρτζής και η Μαριαστέλλα Τζανουδάκη.

Η ενορχήστρωση υπογράφεται και πάλι από τον συνθέτη, ενώ η πολύ φροντισμένη έκδοση του δίσκου κοσμείται με θαυμάσιες ζωγραφιές του Βίκτωρα Μοσχόπουλου. Επισημαίνω, τέλος, ότι και αυτό το έργο έκδόθηκε και σε μορφή βιβλίου (από τις Εκδόσεις Επόμενος Σταθμός), ενώ γνώρισε και θεατρική διασκευή για παιδική σκηνή με κούκλες.

Δημήτρης Μπασλάμ: Ο Γαργαληστής (2005)

Σαν σήμερα, στις 7 Δεκεμβρίου 1967, γεννήθηκε στη Γερμανία ο κοντραμπασίστας, συνθέτης και συγγραφέας Δημήτρης Μπασλάμ, ο οποίος πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Έδεσσα, ενώ αργότερα εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη για σπουδές στο Σύγχρονο Ωδείο. Εκεί μάλιστα άρχισε να συνεργάζεται με διάφορα ροκ συγκροτήματα, όπως οι Big Sleep, ενώ σύντομα βρέθηκε στον καλλιτεχνικό κύκλο της λεγόμενης «σχολής της Θεσσαλονίκης» δίπλα σε σπουδαία ονόματα, όπως ο Σωκράτης Μάλαμας, ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου, ο Γιάννης Αγγελάκας και άλλοι. 

Στη δισκογραφία έκανε το ντεμπούτο του το 2005 με το soundtrack της ταινίας «Η γυναίκα είναι ...σκληρός άνθρωπος» του Αντώνη Καφετζόπουλου, ο οποίος στάθηκε υποστηρικτής της δουλειάς του και στη συνέχεια, όταν αποφάσισε να διοχετεύσει όλη του την έμπνευση στην παιδική μουσική αξιοποιώντας και το συγγραφικό του ταλέντο. Έτσι στα επόμενα χρόνια θα μας δώσει μια θαυμάσια σειρά παιδικών δίσκων εκλεπτυσμένης μουσικής γραφής και ευφάνταστης στιχοποιίας με έργα που συχνά έχουν μεταφερθεί και στη σκηνή, αλλά και σε μορφή εικονογραφημένων βιβλίων.

Η αρχή έγινε 2005, λίγο μετά την έκδοση του soundtrack που προαναφέραμε, όταν κυκλοφόρησε από τη Sony το ψηφιακό άλμπουμ «Ο Γαργαληστής», μια εξολοκλήρου προσωπική δουλειά του Δημήτρη Μπασλάμ με μουσική, στίχους, κείμενα, ενορχήστρωση και παραγωγή, όλα δικά του! Στην ουσία πρόκειται για ένα έξυπνο παραμύθι που αναπτύσσεται με μικρά επιγραμματικά κείμενα που αφηγείται ο Αντώνης Καφετζόπουλος, τα οποία διανθίζονται με άφθονα μικρά τραγούδια ερμηνευμένα από τους Σωκράτη Μάλαμα, Θανάση Παπακωνσταντίνου, Γιάννη Αγγελάκα, Μάρθα Φριντζήλα, Φώτη Σιώτα και Γιάννη Χαρούλη. Η ιστοριούλα του έργου έχει για ήρωα ένα ληστή στα βάθη της Ανατολής που θεωρούσε ότι το σπουδαιότερο πράγμα του κόσμου είναι το παιδικό γέλιο και γιαυτό έβαλε για στόχο της ζωής του να το ...κλέβει από τα παιδάκια που το είχαν μπόλικο, για να το μοιράζει στα παιδάκια που σπάνια χαμογελούσαν!

Το ευφάνταστο αυτό μουσικό παραμύθι γνώρισε πολύ θετική αποδοχή από το κοινό κι έτσι στη συνέχεια πέρασε και σε μορφή βιβλίου με πλούσια εικονογράφηση από τον Βίκτωρα Μοσχόπουλο, ενώ κατά καιρούς γνώρισε και σκηνική εκτέλεση με πιο πρόσφατη την ομώνυμη παράσταση της Παιδκής Σκηνής του Θεάτρου Αυλαία της Θεσσαλονίκης κατά τη σεζόν 2021-2022.

Παύλος Σιδηρόπουλος: Ο ασυμβίβαστος (1979)

Συμπληρώνονται σήμερα 35 ολόκληρα χρόνια από τον πρόωρο θάνατο του «πρίγκιπα» του ελληνικού ροκ Παύλου Σιδηρόπουλου (1948-1990), ο οποίος έφυγε άδοξα από τη ζωή στις 6 Δεκεμβρίου 1990 από υπερβολική δόση ηρωίνης, στα δίχτυα της οποίας είχε μπλεχτεί πολλά χρόνια νωρίτερα και πάλευε να απελευθερωθεί, χωρίς δυστυχώς να τα καταφέρει.

Γεννήθηκε και πέθανε στην Αθήνα. Από πολύ μικρός βρέθηκε δίπλα στα νενανικά συγκροτήματα των αρχών της δεκαετίας του '60, ενώ αργότερα ως φοιτητής στο μαθηματικό τμήμα του Αριστοτελείου πανεπιστημίου συγκατοικούσε με τον Βαγγέλη Γερμανό και οι δυο τους έπαιζαν ερασιτεχνικά με τοπικά ροκ σχήματα. Το πρώτο επαγγελματικό συγκρότημα που δημιούργησε στα τέλη του '60 ήταν το Δάμων και Φιντίας, με το οποίο ηχογράφησε και κάποια τραγούδια σε δίσκους 45 στροφών. Στις αρχές της επόμενης δεκαετίας βρέθηκε στο συγκρότημα Μπουρμπούλια, το οποίο εκείνη την εποχή είχε μια σύντομη συνεργασία με τον Διονύση Σαββόπουλο, ενώ στη συνέχεια αυτονομήθηκε και για ένα διάστημα δραστηριοποιήθηκε με επικεφαλής τον Σιδηρόπουλο ηχογραφώντας και κάποια σκόρπια 45άρια. Με τη Μεταπολίτευση ο Παύλος Σιδηρόπουλος βρέθηκε στην ομάδα ερμηνευτών του Γιάννη Μαρκόπουλου σε συναυλίες και ηχογραφήσεις σημαντικών έργων («Θεσσαλικός κύκλος», «Ανεξάρτητα», «Οροπέδιο»), μια συνεργασία που έληξε άδοξα, αν και πολλά χρόνια αργότερα θα ξανασυναντηθούν στα άλμπουμ «Τολμηρή επικοινωνία» και «Ηλεκτρικός Θησέας». Στο μεταξύ είχε δημιουργήσει το συγκρότημα Σπυριδούλα με το οποίο ηχογράφησε τον πρώτο προσωπικό του δίσκο το 1978 με τίτλο «Φλου», ενώ αμέσως μετά είχε μια πολύ ενδιαφέρουσα στιγμή της καριέρας του που του έδωσε την ευκαιρία να αναδείξει εκτός από το ερμηνευτικό του πρόσωπο και τις υποκριτικές του ικανότητας.

Το 1979 λοιπόν παίχτηκε στις κινηματογραφικές αίθουσες η ταινία «Ο ασυμβίβαστος» (εναλλακτικός τίτλος: «Ο εύκολος δρόμος») σε σενάριο και σκηνοθεσία του Ανδρέα Θωμόπουλου. Το σενάριο έμμεσα βασίζεται στη ζωή του Παύλου Σιδηρόπουλου. Το soundtrack της ταινίας είναι μοιρασμένο σε οργανικά μέρη και τραγούδια. Τα οργανικά αποτελούν συνθέσεις του Γιώργου Θεοδωράκη, γιου του μεγάλου συνθέτη, ενώ τα πέντε από τα έξι τραγούδια έχουν στίχους και μουσική του σκηνοθέτη Ανδρέα Θωμόπουλου. Ξεχωρίζει το αισθαντικό «Να μ' αγαπάς» που έγινε μία από τις πιο εμβληματικές στιγμές σε ολόκληρη την καριέρα του Παύλου Σιδηρόπουλου. Το έκτο τραγούδι είναι μια τρυφερή ελεγεία που συγκλονίζει για το ανθρώπινο μήνυμά της. Έχει τίτλο «Κάποτε θάρθουν» και φέρει τη σφραγίδα δύο μεγάλων δημιουργών, του Μίκη Θεοδωράκη και του Λευτέρη Παπαδόπουλου.

Το άλμπουμ με τη μουσική της ταινίας εκδόθηκε την ίδια χρονιά με ένδεκα συνολικά μέρη. Η ψηφιακή επανέκδοση του 1994 ωστόσο κυκλοφόρησε επαυξημένη με άλλα πέντε τραγούδια που προέρχονται από τα πρώιμα χρόνια του Παύλου Σιδηρόπουλου. Συγκεκριμένα, έχουμε τρία τραγούδια με το συγκρότημα Δάμων και Φιντίας («Το ξέσπασμα», «Ο κόσμος τους», «Ο γέρο Μαθιός») και άλλα δύο («Απογοήτευση», «Ο Ντάμης ο σκληρός») με τα Μπουρμπούλια.

Σοφία Βόσσου, Διονύσης Τσακνής: Καλή ακρόαση (1986)

Γενέθλια σήμερα για τη Σοφία Βόσσου, μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση ερμηνεύτριας και τραγουδοποιού, η οποία γεννήθηκε στην Πάτρα στις 5 Δεκεμβρίου 1961, ενώ από το 1972 είναι μόνιμα εγκατεστημένη στην Αθήνα, όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές πιάνου. Λίγο αργότερα ξεκίνησε τη μουσική της περιπέτεια ως πιανίστρια στην Πλάκα, για να κάνει την πρώτη δισκογραφική της εμφάνιση το 1980 συμμετέχοντας στο θεατρικό άλμπουμ «Μαντζουράνα σττο κατώφλι» του Χρήστου Λεοντή, ενώ το 1983 θα παρουσιάσει τον πρώτο προσωπικό της δίσκο με τίτλο «Χωρίς αδιάβροχο» με τραγούδια του Σάκη Τσιλίκη. Ακολούθησαν κάποιες σκόρπιες συμμετοχές της σε δίσκους του Νότη Μαυρουδή και του Ανδρέα Μικρούτσικου, με τον οποίο στη συνέχεια θα συνδεθεί πολύ στενά σε καλλιτεχνικό και προσωπικό επίπεδο και θα μας δώσει αρκετά τραγούδια σε δική της πλέον μουσική που γνώρισαν ευρεία δημοφιλία.

Η πρώτη συνθετική απόπειρα της Σοφίας Βόσσου θα έρθει το 1986 με το άλμπουμ «Καλή ακρόαση», όπου μοιράζεται τα τραγούδια με τον Διονύση Τσακνή, του οποίου αυτή ήταν μόλις η δεύτερη συνθετική δουλειά μετά την πρωτόλεια «Μπαλάντα του ταξιδιώτη» (1983). Μοιάζει λίγο παράδοξη πάντως αυτή η σύμπραξη, καθώς ο δίσκος είναι μοιρασμένος σε δυο ανεξάρτητες ενότητες με πέντε συνθέσεις (στίχοι και μουσική) του καθενός, χωρίς καμία διασύνδεση μεταξύ τους. Η Δήμητρα Γαλάνη πάντως που έχει την καλλιτεχνική επιμέλεια του δίσκου κι ερμηνεύει ένα τραγούδι του Τσακνή («Μια μελωδία αρχινά») μας θυμίζει ότι η Σοφία Βόσσου και ο Διονύσης Τσακνής ήταν οι δυο νικητές στο Φεστιβάλ Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης το 1984, οπότε αυτή η συγκατοίκηση αποκτά ένα νόημα. 

Αν κάτι βέβαια συνδέει πιο ουσιαστικά τις δυο πλευρές είναι το συγγενικό μουσικό τους ύφος που κινείται στο πεδίο του ροκ με αρκετές μελωδικές ανάπαυλες. Από τα τραγούδια του Τσακνή θα ξεχώριζα περισσότερο τα: «Σύμβασις αορίστου χρόνου», «Καληνύχτα Μαργαρίτα» και «Μια μελωδία αρχινά», ενώ από τα τραγούδια της Βόσσου (που ακούστηκαν περισσότερο) τα: «Χαμένη ισορροπία» και «Το φιλαράκι». Την ενορχήστρωση του δίσκου επιμελήθηκε ο Θανάσης Μπίκος που έπαιξε και κιθάρες και ηλεκτρικό μπάσο, ενώ ο Γιάννης Χατζής έπαιξε ντραμς και κρουστά, ο Φίλιππος Γκολφ ηλεκτρικό μπάσο, ο Φίλιππος Τσεμπερούλης σαξόφωνο και η Σοφία Βόσσου πιάνο.

Η Έλενα Σουλιώτη στο Nabucco του Verdi (1965)

Μετά τη «θεϊκή» (divina) υψίφωνο Μαρία Κάλλας σειρά έχει άλλη μια σπουδαία Ελληνίδα λυρική ερμηνεύτρια, λιγότερο ίσως γνωστή, αλλά σίγουρα μια επίσης εξαιρετική υψίφωνος που έλαμψε στο οπερατικό στερέωμα κατά τη δεκαετία του '60 ως τις αρχές της επόμενης, ενώ στη συνέχεια χάθηκε από το προσκήνιο λόγω φωνητικών προβλημάτων, αφού πρόλαβε πάντως σ' αυτό το σύντομο πέρασμά της να μας αφήσει αρκετά ντοκουμέντα της ερμηνευτικής της δεινότητας μέσα από εξαιρετικές ηχογραφήσεις για λογαριασμό της δισκογραφικής εταιρείας Decca.

Ο λόγος λοιπόν για την υπέροχη σοπράνο Έλενα Σουλιώτη (Elena Suliotis, 1943-2004), η οποία έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα, στις 4 Δεκεμβρίου 2004 σε ηλικία μόλις 61 ετών. Η σπουδαιότερη δισκογραφική της στιγμή ήρθε το 1965, στα 22 μόλις χρόνια της, όταν αξιώθηκε να αποτελεί μέρος της ερμηνευτικής ομάδας της όπερας Nabucco του μεγάλου Ιταλού οπερατικού συνθέτη Giuseppe Verdi (1813-1901). Πρόκειται για μια επική σύνθεση εμπνευσμένη από τη βιβλική ιστορία της αιχμαλωσίας των Εβραίων από το βασιλιά της Βαβυλώνας Ναβουχοδονόσορα τον 6ο π.Χ. αιώνα μορφοποιημένη σε λιμπρέτο από τον Temistocle Solera. Είναι η τρίτη κατά σειρά όπερα που συνέθεσε ο Βέρντι και η πρώτη που γνώρισε μεγάλη επιτυχία μετά τις δύο ατυχείς πρώτες του προσπάθειες («Oberto», «Un giorno di regno»). Η πρεμιέρα του έργου δόθηκε στις 9 Μαρτίου 1842 στη Σκάλα του Μιλάνου με αρχικό τίτλο «Nabucodonosor», ενώ η τελική ονομασία στη συντομευμένη εκδοχή «Nabucco» που έκτοτε επικράτησε, πρωτοχρησιμοποιήθηκε στην παράσταση του έργου το 1844 στο θέατρο της Κέρκυρας.

Ο Βέρντι συνέθεσε ένα μεγαλόπνοο έργο σε τέσσερις πράξεις με εντυπωσιακά χορωδιακά μέρη, από τα οποία ξεχωρίζει το συγκινητικό χορωδιακό των σκλάβων Εβραίων («Va, pensiero», «Πέτα, σκέψη»), το οποίο με τον καιρό μετατράπηκε σε έναν άτυπο εθνικό ύμνο για τον ιταλικό λαό που - όπως οι Εβραίοι του έργου - εκείνη την εποχή βρίσκονταν κάτω από ξένη κυριαρχία. Η παρούσα ηχογράφηση του έργου πραγματοποιήθηκε το 1965 με τη Χορωδία και Ορχήστρα της Όπερας της Βιέννης υπό τη διεύθυνση του Ιταλού οπερατικού μαέστρου Lamberto Gardelli. Στους βασικούς ρόλους έλαβαν μέρος οι: Tito Gobbi ως Ναμπούκο (βασιλιάς της Βαβυλωνίας), Έλενα Σουλιώτη ως Abigaille (Εβραία σκλάβα), Bruno Prevedi ως Ismaele (γιος του βασιλιά των Εβραίων), Carlo Cava ως Zaccaria (αρχιερέας των Εβραίων) και Dora Carral ως Fenena (κόρη του Ναβουχοδονόσορα).

Η Μαρία Κάλλας ερμηνεύει την Carmen του Bizet (1964)

Σήμερα θα σταθούμε σε άλλη μια μεγάλη στιγμή της μυθικής καριέρας στο χώρο του λυρικού θεάτρου της διάσημης Ελληνίδας σοπράνο Μαρίας Κάλλας που έμελλε να είναι από τις τελευταίες ηχογραφήσεις ολοκληρωμένης όπερας που πραγματοποίησε (την ίδια χρονιά έκανε και μία Tosca), αφού στη συνέχεια περιορίστηκε σε κάποια σποραδικά ρεσιτάλ ή ηχογραφήσεις αποσπασμάτων από όπερες και τελικά αποσύρθηκε πλήρως από την ενεργό δράση.

Ο λόγος λοιπόν για τη δημοφιλέστατη όπερα Carmen του Γάλλου ρομαντικού συνθέτη Georges Bizet (1838-1875). Συμπτωματικά μάλιστα αυτή ήταν και για τον ίδιο η τελευταία μεγάλη δημιουργία της σύντομης ζωής του, αφού λίγες μόλις εβδομάδες μετά την πρεμιέρα που δόθηκε στο Παρίσι στις 3 Μαρτίου 1875, ο συνθέτης έφυγε ξαφνικά από τη ζωή αφήνοντας ωστόσο πίσω του ένα σπουδαίο έργο που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τις γνωστές όπερες «Αλιείς μαργαριταριών» και «Η ωραία κόρη του Περθ», την πανέμορφη σκηνική μουσική «Αρλεζιάνα», μια χαριτωμένη σύντομη Συμφωνία και την ορχηστρική σουίτα «Παιδικά παιχνίδια».

Η Carmen είναι μια όπερα σε τέσσερις πράξεις με λιμπρέτο των Henri Meilhac και Ludovic Halévy βασισμένο στην ομώνυμη νουβέλα του Prosper Mérimée. Το σκηνικό της όπερας είναι τοποθετημένο στη Σεβίλλη γύρω στα 1820 και η υπόθεση αφορά στον άτυχο έρωτα του στρατιώτη Χοσέ για την τσιγγάνα Κάρμεν, η οποία ωστόσο προτιμά τον φημισμένο ταυρομάχο Εσκαμίλιο, για να βρει τελικά το θάνατο από τον πληγωμένο εραστή. Ο συνθέτης έγραψε ένα αριστουργηματικό μουσικό έργο πλημμυρισμένο από εξαίσιες μελωδίες και ισπανικά ηχοχρώματα, με υπέροχα ορχηστρικά μέρη (εισαγωγή και ιντερμέδια), αλησμόνητης γοητείας άριες, όπως η εμβληματική «Habanera», αλλά και η «Σεβιλλιάνα», συναρπαστικά χορωδιακά μέρη και αφηγηματικές γέφυρες. 

Παρόλα τα ξεχωριστά αυτά προτερήματα η πρεμιέρα του έργου στο Παρίσι δεν ενθουσίασε το κοινό και χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια, ώσπου να αναγνωριστεί η ομορφιά του έργου και να καταξιωθεί πλέον στις κορυφαίες κατακτήσεις του λυρικού ρεπερτορίου, ενώ η σύγχρονη δισκογραφία είναι πλημμυρισμένη με αμέτρητες ηχογραφήσεις του. Μια από τις σημαντικότερες δισκογραφημένες εγγραφές του έργου είναι και η παρούσα που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι τον Ιούλιο του 1964 για λογαριασμό της EMI με τη Μαρία Κάλλας στον επώνυμο ρόλο, τον Nicolai Gedda στο ρόλο του Don Jose και τον Robert Massard στο ρόλο του Escamillo. Στην εκτέλεση του έργου συμμετέχει η Παιδική Χορωδία του Jean Pesneaud και η Χορωδία του Rene Duclos. Την Ορχήστρα του Εθνικού Θεάτρου της Όπερας του Παρισιού διευθύνει ο Γάλλος αρχιμουσικός Georges Prêtre.

Η Μαρία Κάλλας τραγουδά Rossini: Il barbiere di Siviglia (1958)

Σαν σήμερα, πριν από 102 χρόνια, στις 2 Δεκεμβρίου 1923 ήρθε στον κόσμο η κατά γενική ομολογία κορυφαία λυρική ερμηνεύτρια του 20ου αιώνα Μαρία Κάλλας (1923-1977), κατά κόσμον Μαρία Σοφία Άννα Καικιλία Καλογεροπούλου, η οποία γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη από Έλληνες μετανάστες, αλλά τις βασικές της μουσικές σπουδές τις ολοκλήρωσε στην Αθήνα στο Εθνικό Ωδείο και στο Ωδείο Αθηνών, όπου και πραγματοποίησε την πρώτη επίσημη εμφάνισή της στην Εθνική Λυρική Σκηνή το 1941 στα μαύρα χρόνια της Κατοχής, ενώ από το 1945 ξεκίνησε τη θριαμβευτική διεθνή της πορεία στα σημαντικότερα λυρικά θέατρα της Ευρώπης και της Αμερικής ερμηνεύοντας με απόλυτο τρόπο όλους τους μεγάλους οπερατικούς ρόλους υπό τη διεύθυνση των κορυφαίων μαέστρων της εποχής, όπως ο Tullio Serafin, o Herbert von Karajan, o Alceo Galliera, o Antonino Votti, ο Victor de Sabata, o Georges Pretre και άλλοι. Δυστυχώς η καταχρηστική έκθεση της φωνής της σε ρόλους διαφορετικών φωνητικών απαιτήσεων της προκάλεσε από τις αρχές της δεκαετίας του '60 σημαντικά φωνητικά προβλήματα που την οδήγησαν στη σταδιακή απόσυρση από την ενεργό δράση και στην απομόνωσή της στο διαμέρισμά της στο Παρίσι, όπου τη βρήκε ο θάνατος σε ηλικία μόλις 54 ετών.

Ανάμεσα στις εκλεκτότερες ερμηνευτικές στιγμές της Μαρίας Κάλλας περιλαμβάνεται και η ολοκληρωμένη εκτέλεση της κωμικής όπερας Il barbiere di Siviglia (Ο κουρέας της Σεβίλλης) του πολυγραφότατου Ιταλού οπερατικού συνθέτη Giochino Rossini (1792-1868) πάνω σε λιμπρέτο του Cesare Sterbini βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Γάλλου συγγραφέα Beaumarchais που ενέπνευσε επίσης την όπερα «Οι γάμοι του Φίγκαρο» του Mozart. Το έργο είναι δομημένο σε δύο πράξεις και πρωτοπαρουσιάστηκε στη Ρώμη το 1816. Η παρούσα ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο τον Νοέμβριο του 1957 κι εκδόθηκε σε δίσκο την επόμενη χρονιά από τη δισκογραφική εταιρεία EMI. Η παρούσα έκδοση περιορίζεται σε αποσπάσματα της ολοκληρωμένης ηχογράφησης περιλαμβάνοντας πάντως τις καλύτερες στιγμές του έργου, όπως η εμβληματική ορχηστρική εισαγωγή, η άρια του Φίγκαρο «Largo al factotum della citta», η άρια της Ροζίνας «Una voce poco fa» και το εντυπωσιακό φινάλε «Di si felice innesto» με τη συμμετοχή όλων των πρωταγωνιστών και χορωδίας.

Τους κύριους ρόλους ερμηνεύουν οι: Μαρία Κάλλας (σοπράνο) ως Ροζίνα, Luigi Alva (τενόρος) ως Κόμης Αλμαβίβα, Tito Gobbi (βαρύτονος) ως Φίγκαρο και Νίκος Ζαχαρίου (βαθύφωνος) ως Ντον Μπαζίλιο. Την Ορχήστρα (και χορωδία) Φιλαρμόνια του Λονδίνου διευθύνει ο σπουδαίος Ιταλός μαέστρος όπερας Alceo Galliera.

Μαρία Φαραντούρη, Cihan Türkoğlu: Beyond the Borders (2018)

Ολοκληρώνουμε το μικρό αυτό αφιέρωμα στη μεγάλη Ελληνίδα ερμηνεύτρια Μαρία Φαραντούρη με άλλη μια διεθνή συνεργασία της για λογαριασμό και πάλι της γερμανικής εταιρείας ECM. Πρόκειται για το άλμπουμ με τον αγγλόφωνο τίτλο «Beyond the Borders» που κυκλοφόρησε στη διεθνή αγορά το 2018. Αυτή τη φορά η Μαρία Φαραντούρη συνεργάζεται με τον Τούρκο μουσικό Cihan Türkoğlu, μεγάλο δεξιοτέχνη του σάζι, ο οποίος γεννήθηκε το 1983 και σπούδασε μουσική στην Κωνσταντινούπολη, ενώ από το 2009 είναι εγκατεστημένος στην Αθήνα παίζοντας μουσική με το συγκρότημά του και παράλληλα δίνοντας μαθήματα εστιασμένα στην παραδοσιακή και τζαζ μουσική. 

Εδώ πρέπει να επισημάνω ότι είναι η πέμπτη δισκογραφημένη σύμπραξη της Μαρίας Φαραντούρη με Τούρκους μουσικούς. Η αρχή βέβαια είχε γίνει πολύ παλιότερα με την ιστορική πια συνεργασία της με τον Zülfü Livaneli το 1982, η οποία μάλιστα ανανεώθηκε το 2005 με τη ζωντανή ηχογράφηση «Μνήμη του νερού». Το 2004 είχε συνεργαστεί με τον Fuat Saka στο άλμπουμ «Mosaic» και το 2010 με τον Taner Akyol στο άλμπουμ «Maria Farantouri Sings Taner Akyol». 

Το άλμπουμ «Beyond the Borders» γεφυρώνει τις μουσικές παραδόσεις της Ανατολής και της Δύσης ανατρέχοντας μάλιστα βαθιά στο χρόνο από το Μεσαίωνα ως τη νεότερη εποχή. Συνθέσεις του Cihan Türkoğlu πρωτότυπες ή βασισμένες σε παραδοσιακά μοτίβα από την Ελλάδα, την Τουρκία, το Λίβανο και την Αρμενία αποδίδονται φωνητικά στα ελληνικά με στίχους που έγραψαν η Αγαθή Δημητρούκα, η Μαρία Θωίδου και η Βασιλική Νευροκοπλή. Ανάμεσα στα μέρη του έργου βρίσκουμε και μελοποιημένα αποσπάσματα του αρχαϊκού Εφέσιου φιλοσόφου Ηράκλειτου σε νεοελληνική απόδοση της Αγαθής Δημητρούκα.

Η ερμηνεία της Μαρίας Φαραντούρη αποπνέει το μυστηριακό μεγαλείο μιας ιέρειας μέσα στο ναό της άχρονης και δίχως σύνορα μουσικής ή, όπως εύστοχα τη χαρακτήρισε η ξένη κριτική, «... επιδεικνύει μεγαλείο και τραγικότητα σε ισορροπία με μια εντυπωσιακή ανθρωπιά» αποκαλύπτοντας όλο το βάθος του νοήματος από μια συχνά σκοτεινή και δυσνόητη ποίηση. Οι μουσικοί που τη συνοδεύουν συμβάλλουν αποφασιστικά στο συναρπαστικό αποτέλεσμα. Ο Cihan Türkoğlu παίζει σάζι και κοπούζ συνοδεύοντας φωνητικά τη Φαραντούρη, η Anja Lechner παίζει βιολοντσέλο, η Meri Vardanyan κανονάκι, ο Χρήστος Μπάρμπας νέι και ο İzzet Kizil κρουστά.

Μαρία Φαραντούρη, Charles Lloyd: Athens Concert (2011)

Συνεχίζοντας αυτό το μικρό αφιέρωμα στη Μαρία Φαραντούρη, θα ήθελα να σταθούμε σε κάποιες διεθνείς συνεργασίες της τα τελευταία χρόνια που πέρασαν στη δισκογραφία για λογαριασμό της γερμανικής εταιρείας ECM, η οποία ειδικεύεται στη λόγια, αλλά και στη διεθνή φολκ και τζαζ μουσική. Είναι η ετιαρεία άλλωστε που φιλοξενεί αρκετούς εκλεκτούς Έλληνες μουσικούς, όπως η Ελένη Καραΐνδρου, ο Βασίλης Τσαμπρόπουλος, ο Σωκράτης Σινόπουλος και άλλοι.

Το 2011 λοιπόν εκδόθηκε σε ζωντανή ηχογράφηση μια πολύ ξεχωριστή μουσική συνάντηση μεταξύ της Μαρίας Φαραντούρη και του διάσημου Αμερικανού τζαζ σαξοφωνίστα και συνθέτη Charles Lloyd (γενν. 1938), η οποία ήρθε ως επιστέγασμα μιας παλιάς τους γνωριμίας από το 2002 στην Καλιφόρνια, ενώ την ίδια χρονιά ο Lloyd είχε εμφανιστεί και στο Θέατρο Λυκαβηττού σε μια συναυλία που τον είχε κάνει να αγαπήσει την Ελλάδα και τον πολιτισμό της και να ψάχνει την ευκαιρία να επανέλθει. Αυτό συνέβη ένα καλοκαιρινό βράδυ του Ιουνίου του 2010, όταν εμφανίστηκε στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού συνοδευόμενος από το Sky Quartet και τη Μαρία Φαραντούρη στο φωνητικό μέρος. 

Το πρόγραμμα ήταν κυρίως ελληνικού περιεχομένου ανάμικτου με συνθέσεις του Lloyd. Περιλαμβάνονταν μουσικά θέματα του Μίκη Θεοδωράκη από τα έργα «Επιφάνια» σε ποίηση Γιώργου Σεφέρη και «Ο ήλιος και ο χρόνος» σε ποίηση του συνθέτη, το τραγούδι «Ταξίδι στα Κύθηρα» της Ελένης Καραΐνδρου από το soundtrack της ομώνυμης ταινίας, επίσης το δημώδες «Βλέφαρό μου» του Νίκου Κυπουργού σε στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου, καθώς και μια οργανική «ελληνική» σουίτα σε τρία μέρη του Τάκη Φαραζή βασισμένη σε παραδοσιακά ελληνικά θέματα από την Ήπειρο, τα Δωδεκάνησα, τη Μαύρη Θάλασσα και τη Σμύρνη, ενώ η Αγαθή Δημητρούκα έγραψε ελληνικούς στίχους για τη σύνθεση «Requiem» του Charles Lloyd.

Η Μαρία Φαραντούρη ανταποκρίθηκε απόλυτα στο απαιτητικό αυτό υλικό αποδεικνύοντας την πρωτεϊκή ερμηνευτική της φύση. Σαξόφωνο (και φλάουτο) έπαιξε φυσικά ο Charles Lloyd, πιάνο ο Jason Moran και ο Τάκης Φαραζής, κοντραμπάσο ο Reuben Rogers, ντραμς ο Eric Harland και πολίτικη λύρα ο Σωκράτης Σινόπουλος.