Δημήτρης Μητροπάνος: Πρώτος προσωπικός δίσκος (1971)

Έχοντας πίσω του ήδη μια πενταετία δισκογραφικής παρουσίας, από το 1967 που ξεκίνησε τις πρώτες του ηχογραφήσεις, ο Δημήτρης Μητροπάνος παρουσίασε το 1971 τον πρώτο προσωπικό του δίσκο με τίτλο το όνομά του: Δημήτρης Μητροπάνος. Ήταν η ίδια χρονιά που του δόθηκε η ευκαιρία να έχει την πρώτη μεγάλη συνεργασία του που αποτέλεσε και το σημαντικότερο εφαλτήριο για την απογείωση της καριέρας του. Φυσικά αναφέρομαι στο δίσκο Άγιος Φεβρουάριος των Δήμου Μούτση και Μάνου Ελευθερίου, ένα δίσκο που σύντομα θα γνωρίσει τεράστια εμπορική απήχηση και θα φέρει τον νεαρό τραγουδιστή στην κορυφή της δημοτικότητας.

Η πρώτη λοιπόν προσωπική δουλειά του Δημήτρη Μητροπάνου ακολουθούσε τη συνήθη πρακτική της εποχής, διαμορφώθηκε δηλαδή με τη λογική της συγκέντρωσης τραγουδιών που ήδη είχαν κυκλοφορήσει στην αγορά σε δίσκους 45 στροφών. Από τα δώδεκα τραγούδια του άλμπουμ τα δέκα προέρχονταν από ηχογραφήσεις της διετίας 1970-1971, ενώ για κάποιο περίεργο λόγο συμπεριλήφθηκαν και δυο τραγούδια αρκετά παλιότερα του Γιώργου Ζαμπέτα ηχογραφημένα το 1967 ("Ο ξενύχτης", "Θεσσαλονίκη"). 

Μεταξύ των τραγουδιών βρίσκουμε και τα δύο όλα κι όλα με την υπογραφή του Άκη Πάνου που ερμήνευσε ο τραγουδιστής ("Το φιλότιμο τ' αντρίκειο", "Γιατί κακούργα πεθερά") ηχογραφημένα και τα δυο το 1971, όχι πάντως από τα καλύτερα του σπουδαίου λαϊκού δημιουργού. Τα υπόλοιπα τραγούδια έχουν μουσική των Σπύρου Παπαβασιλείου και Γιώργου Μανισαλή. Ακούστηκαν περισσότερο τα τραγούδια "Φιλί φιλί σ' ανάστησα", "Ευριπίδης", "Δώσε μου φωτιά", "Ο Αλή Πασάς", καθώς και τα δυο τραγούδια του Γιώργου Ζαμπέτα που προανέφερα.

Στην ψηφιακή επανέκδοση του δίσκου το 1993 το υλικό εμφανίζεται εμπλουτισμένο με έξι ακόμη τραγούδια, όλα επίσης παρμένα από τις 45 στροφές, τα περισσότερα μάλιστα ενσωματωμένα και στη μεταγενέστερη συλλογή Τα 45άρια του Δημήτρη Μητροπάνου (1995). Μεταξύ αυτών και το αγαπημένο "Καμαρούλα μια σταλιά" των Μίμη Πλέσσα και Λευτέρη Παπαδόπουλου, το οποίο έγινε γνωστότερο με την εκτέλεση του Γιάννη Πουλόπουλου, αλλά ομολογουμένως και η ερμηνεία του Δημήτρη Μητροπάνου είναι πολύ ενδιαφέρουσα.

Δημήτρης Μητροπάνος: Τα 45άρια του Μητροπάνου (1995)

Σαν σήμερα, στις 2 Απριλίου 1948, ήρθε στη ζωή ο σημαντικός λαϊκός τραγουδιστής Δημήτρης Μητροπάνος, ο οποίος μάλιστα έφυγε πρόωρα από τη ζωή πάλι το μήνα Απρίλη και συγκεκριμένα στις 17 Απριλίου 2012 έχοντας μόλις συμπληρώσει τα 64 χρόνια ζωής. Η καταγωγή του ήταν από τα Τρίκαλα, αλλά σε νεαρή ηλικία βρέθηκε στην Αθήνα και ήταν μόλις στα 17 του, όταν πρωτοανέβηκε στο λαϊκό πάλκο ξεκινώντας μια μακριά και πολύ γόνιμη καριέρα. 

Η πρώτη του ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε το 1967 με το τραγούδι "Χαμένη γη" του Βασίλη Κουμπή, το οποίο έμεινε ανέκδοτο, αφού το βρήκε το απριλιανό καθεστώς και δεν επέτρεψε την κυκλοφορία του. Ο μεγάλος του μαικήνας πάντως στάθηκε ο πάντα γενναιόδωρος Γιώργος Ζαμπέτας, με τον οποίο τελικά μπήκε επίσημα στη δισκογραφία ηχογραφώντας αρκετά τραγούδια για τις 45 στροφές, πριν αρχίσει κι αυτός να παρουσιάζει προσωπικούς δίσκους από τις αρχές της επόμενης δεκαετίας και να συνεργάζεται με εκλεκτούς συνθέτες του λαϊκού ή "έντεχνου" πανταγράμμου, όπως ο Δήμος Μούτσης, ο Γιώργος Κατσαρός, ο Απόστολος Καλδάρας, ο Τάκης Μουσαφίρης, ο Σπύρος Παπαβασιλείου, ο Γιώργος Χατζηνάσιος, ο Σταύρος Κουγιουμτζής, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάριος Τόκας, ο Γιάννης Σπανός, ο Θάνος Μικρούτσικος, ο Δημήτρης Παπαδημητρίου και πολλοί άλλοι.

Κατά το διάστημα λοιπόν 1967-1971 ο Δημήτρης Μητροπάνος ηχογράφησε περισσότερα από 30 τραγούδια για τις 45 στροφές συνεργαζόμενος με διάφορους λαϊκούς δημιουργούς, πολλά από τα οποία γνώρισαν αρκετή επιτυχία κι έκαναν γνωστό το όνομά, αν και η ευρεία αναγνώριση θα έρθει την επόμενη δεκαετία. Εικοσιτέσσερα συνολικά τραγούδια αυτής της περιόδου συγκεντρώθηκαν σε ένα διπλό αναλογικό άλμπουμ που κυκλοφόρησε το 1995 με τίτλο Τα 45άρια του Δημήτρη Μητροπάνου και υπότιτλο: 24 Κλασικές και σπάνιες ερμηνείες. Τη μουσική υπογράφουν οι: Γιώργος Ζαμπέτας, Θόδωρος Δερβενιώτης, Γιώργος Μανισαλής, Βασίλης Κουμπής, Λυκούργος Μαρκέας, Γιώργος Κατσαρός, Γιάννης Σπανός, Μίμης Πλέσσας, Ζακ Ιακωβίδης, Γιώργος Κοινούσης και Σπύρος Παπαβασιλείου. Άγουρη ακόμη η φωνή του, ξεχωρίζουν ωστόσο οι ερμηνείες του στα τραγούδια: "Δώσε μου φωτιά", "Ο Ευριπίδης", "Ο Αλή Πασάς", "Φιλί φιλί σ' ανάστησα" και σε παράλληλη εκτέλεση με τον Γιάννη Πουλόπουλο τα κλασικά: "Καμαρούλα μια σταλιά" και "Δε σου γύρεψα μαχαίρι".

Τα τραγούδια του Απρίλη

Πρώτη του Απρίλη σήμερα και η άνοιξη πια έχει προχωρήσει για τα καλά, πότε με τις ζωογονητικές λιακάδες της και πότε μ' αυτές τις ευεργετικές βροχούλες που διαμορφώνουν ένα γοητευτικά όμορφο σκηνικό. Ο Απρίλης είναι ένας έντονα καλλιτεχνικός μήνας, αφού στη διάρκειά του γεννήθηκαν πολλοί άνθρωποι του τραγουδιού μας, όπως ο Θάνος Μικρούτσικος, ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου, ο Γιάννης Καλατζής, η Λίτσα Διαμάντη, ο Κώστας Σμοκοβίτης, ο Ηλίας Λιούγκος, η Ελένη Τσαλιγοπούλου και ο Δημήτρης Μπάσης. Μέσα στο μήνα αυτό έφυγαν κιόλας από κοντά μας αρκετοί καλλιτέχνες, όπως ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ο Μάριος Τόκας, η Ρένα Κουμιώτη και ο Νίκος Παπάζογλου. Η μοίρα το 'φερε επίσης κάμποσοι άλλοι άνθρωποι του τραγουδιού μας να γεννηθούν και να φύγουν από τη ζωή μέσα στον Απρίλη, όπως ο Απόστολος Καλδάρας, ο Βασίλης Δημητρίου, ο Δημήτρης Λάγιος και ο Δημήτρης Μητροπάνος.

Ο Απρίλης είναι η καρδιά της άνοιξης κι ένας μήνας πολυτραγουδισμένος μαζί με το αδερφάκι του τον Μάη που ακολουθεί. Το ελληνικό τραγούδι λοιπόν έχει αντλήσει την έμπνευσή του σε πάμπολλες περιπτώσεις από το μήνα αυτό συνδέοντάς τον άλλοτε με την ανέμελη χαρά της νιότης και της ανθοφορίας της φύσης, άλλοτε με τα αθώα ψεματάκια της Πρωταπριλιάς, άλλοτε με τη μεγάλη γιορτή της Ανάστασης κι άλλοτε με λιγότερο ευχάριστες ή ακόμη και σκοτεινές στιγμές, όπως η δυσάρεστη επέτειος του απριλιανού πραξικοπήματος. 

Από το μεγάλο περιβόλι λοιπόν του ελληνικού τραγουδιού έχω κορφολογήσει 25 εκλεκτά λουλούδια, 25 όμορφα ελληνικά τραγούδια που μιλούν για τον Απρίλη σε όλες του τις εκφάνσεις, πότε με χαρούμενη διάθεση και πότε με μια δόση μελαγχολίας. Έδωσα στη συλλογή το λιτό τίτλο: Τα τραγούδια του Απρίλη. Λίγο πολύ όλοι οι συνθέτες μας κάποια στιγμή βρέθηκαν να γράφουν μελωδίες για τον Απρίλη. Έτσι στη συλλογή αυτή που καλύπτει ένα χρονικό ορίζοντα μισού περίπου αιώνα (1962-2011) μπορεί να βρει κανείς τις υπογραφές πολλών μεγάλων ή λιγότερο προβεβλημένων δημιουργών. Ιδού ο κατάλογος: Μίκης Θεοδωράκης, Μάνος Χατζιδάκις, Γιάννης Μαρκόπουλος, Απόστολος Καλδάρας, Γιώργος Μητσάκης, Σταύρος Κουγιουμτζής, Μάνος Λοΐζος, Δήμος Μούτσης, Λίνος Κόκοτος, Γιάννης Γλέζος, Βασίλης Δημητρίου, Μιχάλης Τερζής, Βασίλης Κουμπής, Γιώργος Γιαννουλάτος, Νίκος Τάτσης, Λένα Πλάτωνος, Λουδοβίκος των Ανωγείων, Παντελής Θαλασσινός, Γιώργος Ανδρέου και Ορφέας Περίδης. Και φυσικά ονόματα εκλεκτών ποιητών μας, όπως ο Διονύσιος Σολωμός, ο Κωστής Παλαμάς, ο Κώστας Καρυωτάκης και ο Ανδρέας Αγγελάκης, ή στιχουργών μας, όπως: Νίκος Γκάτσος, Λευτέρης Παπαδόπουλος, Άκος Δασκαλόπουλος, Ηλίας Κατσούλης, Φώντας Λάδης, Αργύρης Βεργόπουλος, Ερρίκος Θαλασσινός, Γιώργος Σκούρτης και άλλοι. Και βέβαια μερικές από τις πιο ξεχωριστές φωνές, όπως: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Βίκυ Μοσχολιού, Γιάννης Πουλόπουλος, Γιώργος Ζωγράφος, Πόπη Αστεριάδη, Γιάννης Καλατζής, Γιώργος Νταλάρας, Νίκος Ξυλούρης, Χάρις Αλεξίου, Άννα Βίσση, Νένα Βενετσάνου και άλλοι. Για εξώφυλλο της συλλογής διάλεξα ένα ζωγραφικό πίνακα του Γιάννη Τσαρούχη που εικονίζει τον μήνα Απρίλιο.

Βαγγέλης Παπαθανασίου: The Best of Vangelis (1979)

Η διεθνής καταξίωση του Βαγγέλη Παπαθανασίου ήρθε κυρίως από τη συστηματική του ενασχόληση με το πεδίο της ηλεκτρονικής μουσικής, της οποίας ασφαλώς αποτελεί πρωτοποριακή μορφή σε πανευρωπαϊκό επίπεδο μέσα από μια σειρά πολύ επιτυχημένων άλμπουμ που εξέδωσε κατά τη δεκαετία του '70 συνεργαζόμενος με τη δισκογραφική εταιρεία RCA. Πρόκειται για τέσσερα συνολικά άλμπουμ που κυκλοφόρησαν στο διάστημα 1975-1978, δηλαδή: “Heaven and Hell” (1975), “Albedo 0.39” (1976), “Spiral” (1977) και “Beaubourg” (1978).

Το 1979 λοιπόν η συγκεκριμένη δισκογραφική εταιρεία, θέλοντας να τιμήσει τον συνθέτη για τη γόνιμη αυτή συνεργασία, εξέδωσε ένα αφιερωματικό άλμπουμ με τον τυπικό τίτλο The Best of Vangelis. Το άλμπουμ περιλαμβάνει οκτώ συνολικά θέματα του συνθέτη επιλεγμένα από τους τέσσερις δίσκους που προαναφέραμε. Ξεχωρίζουν ασφαλώς τα δημοσφιλέστατα “Pulstar” και “Spiral” που αποτελούν από τις πλέον αναγνωρίσιμες ηλεκτρονικές συνθέσεις του Βαγγέλη Παπαθανασίου, αν και προξενεί εντύπωση που απουσιάζει το εμβληματικό “Alpha” από το άλμπουμ “Albedo 0.39” που είδαμε χθες.

Όλα τα κομμάτια τα ερμηνεύει ο ίδιος ο συνθέτης με το μεγάλο συνθεσάιζερ που διέθετε στο προσωπικό του στούντιο στο Λονδίνο, τα περίφημα Nemo Studios. Το τελευταίο κομμάτι της ανθολογίας με τίτλο “So Long Ago, So Clear” (παρμένο από το άλμπουμ “Heaven and Hell”) είναι φωνητικό και το ερμηνεύει ο διάσημος Βρετανός ροκ τραγουδοποιός Jon Anderson, με τον οποίο ο Παπαθανασίου είχε μακροχρόνια συνεργασία.

Βαγγέλης Παπαθανασίου: Albedo 0.39 (1976)

Η δεκαετία του '70 στάθηκε η απαρχή της διεθνούς αναγνώρισης του Βαγγέλη Παπαθανασίου, ο οποίος εγκατεστημένος πλέον μόνιμα στο εξωτερικό - αρχικά στο Παρίσι και στη συνέχεια στο Λονδίνο - στράφηκε δυναμικά στο πεδίο της ηλεκτρονικής μουσικής και κατάφερε να γίνει ένας από τους πλέον έγκυρους και ταυτισμένους με τον ηλεκτρονικό ήχο μουσικούς με μια σειρά ηχογραφήσεων που έγιναν πολύ ευνοϊκά δεκτές από το κοινό. Το 1975 λοιπόν, εγκατεστημένος πλέον μόνιμα στο Λονδίνο, παρουσίασε το ορχηστρικό άλμπουμ “Heaven and Hell”, με το οποίο φανέρωσε ευθέως τη διάθεσή του για τον ήχο του συνθεσάιζερ υπό την απόλυτη προσωπική του ευθύνη. 

Το άλμπουμ ωστόσο που είχε τη μεγαλύτερη απήχηση στην εποχή του ήταν το δεύτερο κατά σειρά που ηχογράφησε για την RCA, το περίφημο Albedo 0.39, που εκδόθηκε το 1976 και αποτελεί πλέον δίσκο αναφοράς για το χώρο της ηλεκτρονικής μουσικής. Ο δίσκος είναι πλημμυρισμένος με εντυπωσιακά ηχοχρώματα και πολυακουσμένα ορχηστρικά θέματα, όπως τα: “Pulstar”, “Alpha” και “Nucleogenesis”. Τα περισσότερα αγαπήθηκαν πολύ ακόμη και στην ανεξοικείωτη με τέτοιους ήχους Ελλάδα, ενώ συχνά χρησιμοποιήθηκαν και ως μουσικά θέματα τηλεοπτικών και δημοσιογραφικών εκπομπών σε όλο τον πλανήτη! 

Ο συνθέτης κατάφερε να χτίσει έναν προσωπικό μουσικό κώδικα βασισμένο σε ένα είδος συμφωνικής ηλεκτρονικής γραφής που δεν μπορούσε να γνωρίσει σύνορα και είχε διείσδυση σε κόσμους εντελώς ετερόκλητους. Ο ίδιος είχε την απόλυτη ευθύνη του ήχου του, αφού μέσω του συνθεσάιζερ μπορούσε να παράγει κάθε μορφής ηχόχρωμα, χωρίς να χρειάζεται αυθεντικά μουσικά όργανα. Στο ομώνυμο μάλιστα κομμάτι χρησιμοποιεί και ηχητικά αποσπάσματα από συνομιλίες των αστροναυτών κατά την προσελήνωση της σεληνακάτου Eagle από την ιστορική διαστημική πτήση του Apollo11 το καλοκαίρι του 1969 εγκαινιάζοντας έτσι μια μακρά συνεργασία με τoν αμερικανικό διαστημικό οργανισμό της NASA!

Βαγγέλης Παπαθανασίου: Amore (1973/2015)

Σήμερα είναι η επέτειος της γέννησης ενός σημαντικού Έλληνα μουσικού με παγκόσμια ακτινοβολία. Σαν σήμερα λοιπόν, στις 29 Μαρτίου 1943, γεννήθηκε στην Αγριά Βόλου ο Βαγγέλης Παπαθανασίου (1943-2022), ο οποίος ξεκίνησε την εμπλοκή του στα μουσικά μας πράγματα από τις αρχές της δεκαετίας του '60 στο χώρο της ποπ μουσικής και διέγραψε μια λαμπρή πρώτη περίοδο με τα ροκ συγκροτήματα Forminx και Aphrodite's Child. Το άλμπουμ "666" (1971) υπήρξε οριακό στην καριέρα του, γιατί στάθηκε το τέλος της ελληνικής του περιόδου και συγχρόνως το διαβατήριο για την προσωπική του πλέον διεθνή καριέρα που κράτησε σχεδόν πέντε δεκαετίες και τον ανέδειξε στις πλέον αναγνωρίσιμες μουσικές προσωπικότητες των τελευταίων δεκαετιών παγκοσμίως, ενώ η λαμπρή αυτή διαδρομή επισφραγίστηκε και με το όσκαρ μουσικής που του απονεμήθηκε το 1981 για το soundtrack της ταινίας "Chariots of Fire".

Σ' αυτό λοιπόν το κομμάτι της καριέρας του Βαγγέλη Παπαθανασίου, γνωστού στο διεθνές κοινό με το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Vangelis, θα σταθούμε στο μικρό μας αφιέρωμα που επικεντρώνεται στα πρώτα διεθνή του βήματα, όταν ακόμη ήταν εγκατεστημένος στο Παρίσι. Οι πρώτες του δουλειές είχαν σχέση με τον κινηματογράφο με μια σειρά soundtrack που παρουσίασε στο πρώτο μισό της δεκαετίας του '70. Η αρχή έγινε το 1970 με τη μουσική της ταινίας "Sex Power", για να ακολουθήσει η μουσική για το ντοκιμαντέρ "Salut, Jerusalem" (1972) και την επόμενη χρονιά το soundtrack για την ταινία "Αmore".

Θα σταθούμε λοιπόν σήμερα σ' αυτό το μάλλον άγνωστο soundtrack του 1973 που γράφτηκε για την ξεχασμένη ταινία "Amore" του ρουμανογάλλου σκηνοθέτη Henry Chapier, η οποία προβλήθηκε για πρώτη φορά στη Γαλλία στις 30 Ιανουαρίου 1974 με πρωταγωνιστές τη Sonia Petrovna (ηθοποιό του Βισκόντι) και τον Julian Negulesco. Το θέμα της ταινίας ήταν μια ερωτική ιστορία με φόντο τη Βενετία. Η ταινία δε γνώρισε καμία εμπορική απήχηση και γιαυτό γρήγορα ξεχάστηκε.

O συνθέτης έγραψε μια ατμοσφαιρική οργανική σουίτα που εκτελείται από τον ίδιο με συνθεσάιζερ και κρουστά σε συνεργασία με τον Γάλλο μουσικό Laurent de Gasperis που παίζει φλάουτο με ράμφος, μαντολίνο και κρουστά. Δυστυχώς η ενδιαφέρουσα αυτή δουλειά είχε την τύχη της ταινίας και ξεχάστηκε εντελώς, ώσπου το 2015 η γαλλική δισκογραφική εταιρεία Monster Melodies Records (Recordisc) αποφάσισε να την εκδώσει σε βινύλιο και σε περιορισμένα αντίτυπα που καθιστούν το δίσκο δυσεύρετο πλέον.

Χρήστος Λεοντής: Τραγούδια από τις 45 στροφές (1963-1967)

Ολοκληρώνουμε την παρουσίαση της δισκογραφημένης δουλειάς του Χρήστου Λεοντή επιστρέφοντας στο πρώτο του ξεκίνημα, κάπου στις αρχές της δεκαετίας του '60, για να ξαναδούμε ολοκληρωμένα τα πρώτα τραγούδια του που ηχογράφησε για δίσκους 45 στροφών. 

Θυμίζω ότι ο σπουδαίος συνθέτης έκανε την πρώτη του εμφάνιση στο ελληνικό τραγούδι με την ιστορική συναυλία που οργάνωσε ο Σύλλογος Φίλων Ελληνικής Μουσικής στις 11 Μαρτίου 1963 στο θέατρο Ακροπόλ. Δίπλα του είχε τον συνοδοιπόρο του Μάνο Λοΐζο στο δικό του επίσης πρωτοφανέρωμα. Το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς οι δυο συνθέτες ξαναβρέθηκαν μαζί στην περίφημη μουσικοθεατρική παράσταση «Μαγική πόλις» του Μάνου Χατζιδάκι και του Μίκη Θεοδωράκη παρουσιάζοντας δικά τους τραγούδια στο διάλειμμα ανάμεσα στα δύο μέρη της παράστασης.

Οι πρώτες ηχογραφήσεις του Χρήστου Λεοντή πραγματοποιήθηκαν εκείνη τη χρονιά (1963) με δύο δισκάκια 45 στροφών που ερμήνευσε η Έφη Παναγιώτου. Πρώτο απ' όλα ηχογραφήθηκε το ιστορικό τραγούδι "Το σπίτι γέμισε με λύπη" (ή "Ρημαγμένοι κήποι"), ένα τραγούδι που γνώρισε αρκετές μεταγενέστερες επανεκτελέσεις (Κώστας Χατζής, Δήμητρα Γαλάνη κ.ά.). Την επόμενη χρονιά ο συνθέτης μας έδωσε τον σημαντικό κύκλο τραγουδιών Καταχνιά με ερμηνευτές τον Στέλιο Καζαντζίδη και τη Μαρινέλλα αποκαλύπτοντας ένα γνήσιο λαϊκό πρόσωπο, το οποίο για τα επόμενα δυο τρία χρόνια θα χαρακτήριζε τις συνθέσεις του, είτε για τις 45 στροφές με βασικό ερμηνευτή τον Βαγγέλη Περπινιάδη, με τον οποίο ηχογράφησε έξι τραγούδια (τρία 45άρια), είτε για τον δεύτερο προσωπικό του δίσκο με τίτλο Ανάσταση ονείρων που κυκλοφόρησε το 1966. Η πορεία του συνεχίστηκε απρόσκοπτα ως το 1967 που επιβλήθηκε το δικτατορικό καθεστώς και ο ίδιος βρέθηκε για ένα διάστημα στο περιθώριο. Πρόλαβε ωστόσο κατά τη διετία 1966-1967 να μας δώσει μερικά ακόμη τραγούδια με τις νεοκυματικές ερμηνεύτριες Αλέκα Μαβίλη και Καίτη Χωματά.

Έχω συγκεντρώσει λοιπόν δεκαέξι συνολικά τραγούδια του Χρήστου Λεοντή από οκτώ δισκάκια 45 στροφών που εκδόθηκαν κατά το διάστημα 1963-1967, τα οποία ταξινόμησα χρονολογικά και κατά ζεύγη, όπως ακριβώς κυκλοφόρησαν. Οι στίχοι των τραγουδιών υπογράφονται από τον ποιητή Νικηφόρο Βρεττάκο και τους στιχουργούς Μάνο Ελευθερίου, Κώστα Βίρβο, Λευτέρη Παπαδόπουλο, Γιώργο Οικονομίδη, Ζωή Μάναρη, Μιχάλη Παπανικολάου, Γιάννη Κακουλίδη και Χρήστο Αντωνιάδη. Τραγουδούν: Έφη Παναγιώτου, Βαγγέλης Περπινιάδης, Γιάννης Γράψας, Αλέκα Μαβίλη και Καίτη Χωματά.

Χρήστος Λεοντής: Μαντζουράνα στο κατώφλι (1980)

Ο Χρήστος Λεοντής έχει αφιερώσει το μεγαλύτερο μέρος του συνθετικού του έργου στο θέατρο, αρχαίο και νεότερο, συνεργαζόμενος ιδιαίτερα με το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν. Παρόλο που οι θεατρικές του μουσικές αριθμούν κάμποσες δεκάδες, στη δισκογραφία έχουν περάσει ελάχιστες, λόγω της απροθυμίας του ίδιου του συνθέτη να καταπιαστεί με τη δισκογράφηση του μεγάλου του έργου.

Ο δίσκος Μαντζουράνα στο κατώφλι είναι από τους λίγους αυτής της κατηγορίας. Κυκλοφόρησε το 1980, σε μια οριακή χρονική στιγμή για την πορεία του δημιουργού στο χώρο του ελληνικού τραγουδιού. Είχαν ήδη μεσολαβήσει πέντε χρόνια από την τελευταία του δισκογραφική κατάθεση (Καπνισμένο Τσουκάλι, 1975), ενώ στη συνέχεια θ' ακολουθήσει μακροχρόνια σιωπή, μέχρι το 1994, όταν θα επανέλθει προσωρινά με το δίσκο Πυγολαμπίδες.

Ο δίσκος περιλαμβάνει τα τραγούδια που έγραψε ο συνθέτης για την ομώνυμη παράσταση του Θεάτρου Τέχνης που ανέβηκε τη σεζόν 1979-1980 με τον πλήρη τίτλο: Μαντζουράνα στο κατώφλι, γάιδαρος στα κεραμίδια! Ο τίτλος αποτελεί μικρή παραλλαγή της παροιμίας "μαντζουράνα στο κατώι, γάιδαρος στα κεραμίδια" που θέλει να δηλώσει τον παραλογισμό μιας κατάστασης. Αυτόν τον παραλογισμό της νεοελληνικής πραγματικότητας άλλωστε προσπαθεί να αποδώσει και η λαϊκή αυτή επιθεώρηση που σφύζει από πολιτικές αναφορές πλημμυρισμένες με ευρηματικά χιουμοριστικά στιγμιότυπα. Το έργο έγραψε ο Γιώργος Αρμένης, ο οποίος υπογράφει επίσης και τους στίχους των τραγουδιών που διακρίνονται από μια επιτηδευμένη απλοϊκότητα, απαραίτητη για τις ανάγκες και τους στόχους της παράστασης. 

Ο συνθέτης έγραψε δώδεκα τραγούδια λαϊκού ύφους με αναφορές στους ήχους της παράδοσης, όπως το αξεπέραστης ομορφιάς "Ξενιτεμένο μου πουλί", το οποίο έκτοτε έχει γνωρίσει αρκετές νεότερες επανεκτελέσεις με πιο γνωστή αυτή με τη φωνή της Maria del Mar Bonet. Ξεχωρίζει επίσης η τρυφερή μπαλάντα "Έμεινε τ' ονειρο ορφανό", χαρακτηριστική της μελωδικής φλέβας του συνθετη. Άξιοι ερμηνευτές των τραγουδιών ο Γιώργος Μεράντζας, ο συγκλονιστικός Γιώργος Μπαγιώκης και η Σοφία Βόσσου σε πρώτη δισκογραφική εμφάνιση. Το εξώφυλλο σχεδίασε ο Γιώργος Αρμένης.

Χρήστος Λεοντής: Καντάτα Ελευθερίας (1999)

Μια δεύτερη, εξαιρετικά σημαντική δισκογραφική έκδοση με την ίδια αφορμή, όπως η έκδοση της χθεσινής μας παρουσίασης, κυκλοφόρησε το 1999 και μάλιστα με τη χορηγεία της Βουλής των Ελλήνων με τίτλο: Καντάτα Ελευθερίας. Το μουσικό υλικό της έκδοσης υπογράφεται από τον σπουδαίο συνθέτη Χρήστο Λεοντή και βασίζεται σε εμβληματικά κείμενα τριών μεγάλων ελληνικών φωνών που διακρίθηκαν για τον άδολο πατριωτισμό τους, μιας προεπαναστατικής, του Ρήγα Φεραίου (1757-1798), μιας επαναστατικής, του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού (1798-1857), και μιας μετεπαναστατικής, του στρατηγού και αγωνιστή Γιάννη Μακρυγιάννη (1797-1864).

Ο Χρήστος Λεοντής είχε συλλάβει το μεγαλεπήβολο σχέδιο μιας μεγάλης εθνικής σύνθεσης ήδη από τα σκοτεινά χρόνια της χούντας των συνταγματαρχών. Μάλιστα το 1972 είχε παρουσιάσει μια πρώτη μορφή αυτής της ιδέας με το δίσκο Η Άννα Συνοδινού διαβάζει Ρήγα, Κάλβο, Σολωμό και Μακρυγιάννη, όπου βρίσκουμε πολλές από τις μελωδίες που σε νέα επεξεργασία ενσωματώθηκαν στην εμπλουτισμένη έκδοση του 1999, όπως ο "Θούριος" του Ρήγα ή το υπέροχο τραγούδι "Το χάραμε επήρα" από το πρώτο σχεδίασμα των "Ελεύθερων Πολιορκημένων" του Σολωμού. Σημειώνει σχετικά ο συνθέτης: “Η ιδέα της Καντάτας Ελευθερίας ξεκίνησε το 1970. Δύσκολη χρονιά για αναφορές σε έννοιες αυτής της μορφής. Οι μηχανισμοί του εσωτερικού κόσμου άρχισαν να ευαισθητοποιούνται μπροστά στην καθημερινή απαξία και χυδαιότητα των καιρών και την αυθαιρεσία, ενώ τα αισθήματα αναζητούσαν διεξόδους. Η καταφυγή, λοιπόν, σε έργα και πρόσωπα που θα βοηθούσαν και θα στήριζαν τέτοιες αξίες, ήταν για μένα μια ιδεώδης πηγή έμπνευσης και ενεργοποίησης του ψυχισμού μου. Έτσι οδηγήθηκα στο έργο του Ρήγα, του Σολωμού, του Μακρυγιάννη“.

Το έργο δομείται από εναλλασσόμενα αφηγηματικά και μελοποιημένα μέρη που αποδίδονται κυρίως από το χορωδιακό σχήμα Φίλοι Μοντέρνας Μουσικής υπό την καθοδήγηση του Δημήτρη Παπαδημητρίου, ενώ τα σόλο τραγουδιστικά μέρη αποδίδουν η Νένα Βενετσάνου, ο Δώρος Δημοσθένους, ο Χρήστος Σίκκης και ο συνθέτης. Τα αφηγηματικά μέρη διαβάζουν οι ηθοποιοί Χρήστος Τσάγκας και Ουρανία Μπασλή. Η οργανική συνοδεία αποτελούμενη από ακουστικά όργανα (φλογέρα, φλάουτο, λαούτο, φυσαρμόνικα, κιθάρα και πιάνο) αποδίδεται από την Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ. 

Η έκδοση κυκλοφόρησε ως συμβολή της εθνικής μας αντιπροσωπείας στη διπλή επέτειο των 200 χρόνων από το θάνατο του Ρήγα και τη γέννηση του Σολωμού. Πρόκειται για εξαιρετικά επιμελημένη έκδοση που περιλαμβάνει πλούσιο φωτογραφικό και πληροφοριακό υλικό με έγκυρα φιλολογικά κείμενα, καθώς και ηλεκτρονικό αρχείο με τις παρτιτούρες του έργου. Η έκδοση κυκλοφόρησε εκτός εμπορίου και διανεμήθηκε δωρεάν σε όλα τα ελληνικά σχολεία και σε άλλα δημόσια ιδρύματα.