Η Άλκηστις Πρωτοψάλτη σε έργα του Ηλία Ανδριόπουλου (1996)

Μπορεί η πρώτη δισκογραφική εμφάνιση του Ηλία Ανδριόπουλου το 1976 με τον αξιόλογο δίσκο Κύκλος Σεφέρη να μην πέρασε στο ευρύτερο κοινό, αλλά στη συνέχεια ο συνθέτης γνώρισε την ευρεία αναγνώριση με τρεις εμβληματικούς κύκλους τραγουδιών (Γράμματα στον Μακρυγιάννη, Λαϊκά προάστια, Προσανατολισμοί) που κυκλοφόρησαν από τη Lyra κατά το διάστημα 1979-1984 και εδραίωσαν οριστικά την παρουσία του δημιουργού στις κορυφαίες θέσεις του ελληνικού πενταγράμμου.

Πολλά χρόνια αργότερα, το 1996, κυκλοφόρησε από την PolyGram ένα διπλό άλμπουμ με τίτλο Η Άλκηστις Πρωτοψάλτη σε έργα Ηλία Ανδριόπουλου, όπου περιλαμβάνεται υλικό από τους τρεις αυτούς κύκλους τραγουδιών ζωντανά ηχογραφημένο από μεγάλη συναυλία που δόθηκε στο Ηρώδειο το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς. Αποκλειστική ερμηνεύτρια όλου του υλικού Άλκηστις Πρωτοψάλτη, η οποία συμμετείχε και στην πρωτόλεια εργασία του συνθέτη το 1976. Το πρώτο άλμπουμ περιλαμβάνει πλήρη τον κύκλο Προσανατολισμοί σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη, ενώ στο δεύτερο βρίσκουμε επιλεγμένο υλικό από τους κύκλους Γράμματα στον Μακρυγιάννη (1979) Λαϊκά Προάστια (1980) σε στίχους Μάνου Ελευθερίου και Μιχάλη Μπουρμπούλη.

H βασική διαφορά από την πρώτη εκτέλεση αυτών των έργων έγκειται στο ότι εδώ ερμηνεύονται από μεγάλη συμφωνική ορχήστρα, την Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ, την οποία διευθύνει ο Ανδρέας Πυλαρινός, ενώ συμμετέχει και η Χορωδία της ΕΡΤ με διεύθυνση του Αντώνη Κοντογεωργίου. Η Πρωτοψάλτη βρισκόταν τότε στο απόγειο της ερμηνευτικής της εξέλιξης έχοντας ήδη συνεχείς μεγάλες επιτυχίες από τη μακρόχρονη συνεργασία της με τον Σταμάτη Κραουνάκη. Εδώ η ερμηνεία της είναι συγκλονιστική δικαιώνοντας και την απόφαση του συνθέτη να της εμπιστευτεί το ακριβό αυτό υλικό, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου άλλωστε (Γράμματα στον Μακρυγιάννη, Προσανατολισμοί) είχε ερμηνεύσει η ίδια και στην πρώτη του εκτέλεση. Αξιοσημείωτη λεπτομέρεια: Εδώ μετράμε την 7η κατά σειρά εκτέλεση του υπέροχου «Τραγουδιού του Αιγαίου» («Ο έρωτας» ή «Τραγούδι του Αρχιπελάγους»). Αν και οι πρώτες εκτελέσεις των έργων αυτών παραμένουν αξεπέραστες, οπωσδήποτε πάντως οι συγκεκριμένες ζωντανές επανεκτελέσεις είναι άκρως ενδιαφέρουσες. 

Ηλίας Ανδριόπουλος: Ωδαί του Κάλβου & Μουσική για Σαντούρι (2007)

Το 2003 είχε κυκλοφορήσει η πρώτη εγγραφή των "Ωδών" σε ποίηση Ανδρέα Κάλβου και μουσική του Ηλία Ανδριόπουλου στη φόρμα σουίτας για φωνή και πιάνο. Το σημαντικό αυτό έργο γνώρισε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέχεια, καθώς ένα χρόνο αργότερα παρουσιάστηκε ζωντανά σε συναυλία του συνθέτη στο Ηρώδειο, ενώ το καλοκαίρι του 2005 παρουσιάστηκε εκ νέου σε συναυλία που δόθηκε στην Αρχαία Ολυμπία. 

Στις ζωντανές αυτές παρουσιάσεις το έργο εκτελέστηκε σε αναμορφωμένη εκδοχή, καθώς πλέον το συνοδευτικό πιάνο έδωσε τη θέση του σε πλήρη συμφωνική ορχήστρα. Τα φωνητικά μέρη απέδωσε με τη στιβαρή ερμηνευτική του εκφραστικότητα ο βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος. Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο διακεκριμένος λόγιος συνθέτης Μιχάλης Τραυλός. Συμμετείχε η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ και η Χορωδία Νέων του Δήμου Κηφισιάς. Την ορχήστρα διηύθυνε ο αρχιμουσικός Ανδρέας Πυλαρινός.

Η ηχογράφηση της ζωντανής αυτής παρουσίασης του έργου στην Αρχαία Ολυμπία εκδόθηκε σε δίσκο το 2007 από την ΜΒΙ. Συμπληρωματικά στην έκδοση περιλαμβάνονται σε ζωντανή ηχογράφηση από την ίδια συναυλία και δύο από τα τρία μέρη (2ο και 3ο) του παλιότερου ορχηστρικού συνθέματος του Ηλία Ανδριόπουλου με τίτλο "Μουσική για σαντούρι και ορχήστρα" με σολίστ στο σαντούρι την Αγγελίνα Τκάτσεβα και ενορχήστρωση του Νίκου Φυλακτού. Η πλήρης μορφή του έργου είχε κυκλοφορήσει το 1978 με τίτλο "Κοντσέρτο για σαντούρι και ορχήστρα".

Ο συνθέτης σημειώνει για το περιεχόμενο της έκδοσης: "Οι Ωδές ως μουσικό πια έργο που θεμελιώνεται στην ποίηση του Ανδρέα Κάλβου ανήκουν στην περιοχή του λυρικού νοσταλγικού ρομαντσιμού. Καλύπτουν με λόγο και με ήχο ευγενικά αισθήματα που άνθισαν σε μια αναγεννησιακή περίοδο για την Ελλάδα, όπου παράλληλα με την εξέγερση της φυλής ξεπρόβαλαν και τα πρώτα πνευματικά σκιρτήματα στο χώρο της ποίησης και της μουσικής με τον Σολωμό, τον Κάλβο και τον Μάντζαρο. Ελληνικό γνώρισμα καθετί το μεγάλο να το φυσάει το αεράκι της τέχνης (...) Από την ακρόαση του έργου θα δούμε την κύρια μελωδική γραμμή της φωνής να κινείται χωρίς ακροβασίες στα όρια της ανθρώπινης ανάσας (...) Ως γενικό άκουσμα οι Ωδές αναδίνουν κάτι σαν προσευχή, σαν δέηση μέσα στην απόλυτη σιγή της νύχτας, τότε που οι άνθρωποι νιώθουν τα πιο βαθιά πράγματα".

Ο Ηλίας Ανδριόπουλος μελοποιεί Ανδρέα Κάλβο & Μίκη Θεοδωράκη: Ωδαί (2003)

Το 2003 ο συνθέτης Ηλίας Ανδριόπουλος μας έδωσε την τρίτη ολοκληρωμένη εργασία του βασισμένη σε κείμενα μεγάλων μας ποιητών, μετά τον Κύκλο Σεφέρη (1976) σε ποίηση Γιώργου Σεφέρη και τους Προσανατολισμούς (1984) σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη. Αυτή τη φορά επέλεξε τον Επτανήσιο ποιητή Ανδρέα Κάλβο, σύγχρονο και συντοπίτη του Διονυσίου Σολωμού.

Ο Ανδρέας Κάλβος (1792-1867) γεννήθηκε στη Ζάκυνθο, αλλά έζησε πολλά χρόνια στο εξωτερικό και στην Κέρκυρα. Το έργο του περιορίζεται σε 20 μόλις ποιήματα υπό το γενικό τίτλο "Ωδαί". Όπως γράφει ο καθηγητής Γιώργος Κεχαγιόγλου, πρόκειται για ποίηση εμπνευσμένη από την Επανάσταση του 1821, όπου όμως εκφράζονται τα "κινήματα της ψυχής" μιας ώριμης και έντονης καλλιτεχνικής προσωπικότητας. Η γλώσσα του, ιδιόρρυθμη, βασίζεται στη μίξη της κοινής ομιλούμενης του καιρού του και του μαχητικού κοραϊκού ιδιώματος με στοιχεία αρχαϊκά και λαϊκά και μια ιδότυπη χρήση του παραδοσιακού 15σύλλαβου και 11σύλλαβου.

Ο Ανδριόπουλος συνέθεσε ένα έργο που ο ίδιος ονόμασε σουίτα για φωνή και πιάνο ακολουθώντας την κλασική φόρμα του γερμανικού lied (φωνή και πιάνο). Περιλαμβάνει ένα πρελούδιο, επτά μελοποιημένα ποιήματα σε λυρικό ύφος και δύο ιντερμέδια για σόλο πιάνο.

Ο δίσκος περιλαμβάνει και μια δεύτερη ενότητα που είναι αφιερωμένη στην ποιητική σύνθεση του Μίκη Θεοδωράκη "Ο Ήλιος και ο Χρόνος", την οποία έγραψε κατά τη διάρκεια της απομόνωσής του στα μπουντρούμια της Οδού Μπουμπουλίνας στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών τον Αύγουστο και Σεπτέμβριο του 1967. Όπως ξέρουμε, ο ίδιος ο Μίκης μελοποίησε τα περισσότερα απ' αυτά τα ποιήματα, τα οποία εκδόθηκαν σε δίσκο αρχικά στη Γαλλία το 1972. Ο Ηλίας Ανδριόπουλος μελοποίησε πέντε από τα αμελοποίητα ποιήματα της συλλογής ακολουθώντας και πάλι την ίδια φόρμα που είχε δώσει και στις Ωδές του Κάλβου, ένα ύφος δηλαδή πολύ διαφορετικό από αυτό που ακολούθησε ο Μίκης στη δική του σύνθεση.

Τα τραγούδια ερμηνεύει με συναρπαστική εκφραστικότητα η μεσόφωνος Ιωάννα Φόρτη, γνωστή από άλλες ερμηνείες της σε έργα του Μίκη Θεοδωράκη και Χρήστου Λεοντή. Στο πιάνο είναι ο Θοδωρής Οικονόμου που υπηρετεί τις συνθέσεις με γνώση και ευαισθησία. Σε ένα κομμάτι συμμετέχει απαγγέλλοντας στίχους του ο Μίκης Θεοδωράκης.

Ανδρέας Κάλβος: Μελοποιημένα ποιήματα και αναγνώσεις (συλλογή)

Σαν σήμερα, στις 3 Νοεμβρίου 1869, έφυγε από τη ζωή ο σημαντικός ζακυνθινός ποιητής Ανδρέας Κάλβος (1792-1869), σύγχρονος σχεδόν του μεγάλου συντοπίτη του Διονυσίου Σολωμού, μαζί με τον οποίο αποτελούν τις ακρώρειες της λεγόμενης Επτανησιακής Σχολής, η οποία γνώρισε μεγάλη άνθιση κατά το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, σε μια εποχή που τα Επτάνησα δεν είχαν ακόμη ενσωματωθεί στο επίσημο ελληνικό κράτος και τελούσαν υπό ξένη κατοχή με εναλλασσόμενους επικυριάρχους (Βενετοί, Γάλλοι, Άγγλοι). Έζησε πολλά χρόνια στο εξωτερικό (Ιταλία, Αγγλία, Γαλλία, Ελβετία), αλλά το σύνολο σχεδόν του σωζόμενου ποιητικού του έργου είναι αφιερωμένο στον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων κατά των Οθωμανών με την Επανάσταση του 1821. Η συγκεντρωτική έκδοση του ποιητικού του corpus φέρει τον τίτλο Ωδαί, όπου έχουν ενσωματωθεί δύο επιμέρους ποιητικές συλλογές που είχε εκδόσει ο ίδιος με τίτλους "Η Λύρα" και "Τα λυρικά". Το ύφος του είναι εμποτισμένο από το ευρωπαϊκό νεοκλασικιστικό πνεύμα της προρρομαντικής εποχής, ενώ η γλώσσα του αποτελεί μίγμα στοιχείων της λόγιας (καθαρεύουσας) και λαϊκής (δημοτικής) ελληνικής γλώσσας του καιρού του.

Ο κάπως δύσκαμπτος τεχνικά στίχος του ποιητή δεν επέτρεψε να καταπιαστούν πολλοί μουσικοί με το έργο του κι έτσι οι μελοποιήσεις ποιημάτων του είναι περιορισμένες. Πρώτος ο Μίκης Θεοδωράκης μας έδωσε το 1969 τον μικρό κύκλο "Αρκαδία IV" με τρία μελοποιημένα ποιήματα που στη συνέχεια συμπεριλήφθηκαν στον ευρύτερο κύκλο Τραγούδια του Αγώνα (1974). Μεμονωμένα ποιήματα μελοποίησαν στη συνέχεια ο Σίμος Βενάρδος, ο Τίμος Αρβανιτάκης και οι Χάνομαι Γιατί Ρεμβάζω, ενώ πιο πρόσφατα ο Ηλίας Ανδριόπουλος καταπιάστηκε πιο συστηματικά με τον ποιητή και μας έδωσε δυο ολοκληρωμένους κύκλους με τίτλο Ωδαί, τον πρώτο το 2003 σε φόρμα για φωνή και πιάνο και τον δεύτερο το 2007 με συνοδεία ορχήστρας. 

Κατά καιρούς επίσης κυκλοφόρησαν και κάποιες ηχογραφήσεις με απαγγελίες ποιημάτων του Ανδρέα Κάλβου, από τις οποίες ξεχωρίζουν τρεις: Η Άννα Συνοδινού διαβάζει Κάλβο, Φεραίο, Σολωμό, Μακρυγιάννη (1972), Δέκα Ωδές (2006) με τον Βασίλη Παπαβασιλείου και Ανδρέας Κάλβος (2014), έκδοση της εφημερίδας Καθημερινή με απαγγελίες από τους ηθοποιούς Δημήτρη Καταλειφό και Ευριπίδη Γαραντούδη.

Σάκης Τσιλίκης: 20 Χρόνια Θέατρο (1994)

Ο συνθέτης Σάκης Τσιλίκης καταγράφει ήδη μισόν αιώνα παρουσίας στα μουσικά μας πράγματα με πλούσια παραγωγή από τα τέλη του '70 με μουσικές και τραγούδια κυρίως για παιδιά, αλλά και τον κινηματογράφο, την τηλεόραση και το θέατρο. Η σχέση του μάλιστα με το θέατρο είναι συνεχής από τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης μέσα από ποικίλες συνεργασίες, ιδιαίτερα στο χώρο της επιθεώρησης. 

Το 1994 λοιπόν από την MBI εκδόθηκε ένα αντιπροσωπευτικό απάνθισμα αυτής της ευδόκιμης παρουσίας του συνθέτη στο σκηνικό χώρο με ένα συγκεντρωτικό άλμπουμ που φέρει τον τίτλο 20 Χρόνια Θέατρο. Τραγούδια και μουσικά θέματα για επιθεωρήσεις, μουσικές κωμωδίες ή διασκευασμένα ξένα θεατρικά έργα και μιούζικαλ, όπως: "Η Ελλάδα ποτέ δεν μαθαίνει", "Πες αλεύρι ...τον Νοέμβρη", "Τσιρκολοκατάσταση", "Μας πρήξανε τα ούμπαλα", "Ο τρελός του λούνα παρκ", "Πίσω έχει η Ελλάντα την ουρά", "Αγαπάς τη ...Γελάδα; Απόδειξη". Έχουμε επίσης μουσικά θέματα και από ξένες παραστάσεις, όπως μεταφέρθηκαν στην ελληνική σκηνή: "Ρομαντσέρο", "Διπλή αποδημία", "Ω! Καλκούτα" κ.ά.

Στην εικοσάχρονη αυτή διαδρομή ο συνθέτης συνεργάστηκε με εκλεκτούς ανθρώπους του θεάτρου, όπως ο Γιάννης Ξανθούλης, ο Λάκης Μιχαηλίδης, ο Δημήτρης Ποταμίτης, ο Γιώργος Λαζαρίδης, ο Γιάννης Καλαμίτσης και ο Κώστας Νικολαΐδης. Πληθώρα τραγουδιών προέκυψε μέσα από τις συνεργασίες αυτές, τα οποία ερμήνευαν κατά κανόνα οι ηθοποιοί των παραστάσεων, μεταξύ των οποίων και οι: Ντίνος Ηλιόπουλος, Θανάσης Βέγγος, Κώστας Βουτσάς, Νίκος Ρίζος, Ρένα Βλαχοπούλου, Βάσια Τριφύλλη, Δημήτρης Ποταμίτης, Δημήτρης Πιατάς, Παύλος Χαϊκάλης, Πάνος Χατζηκουτσέλης, Παύλος Κοντογιαννίδης. Πρόκειται για σκηνικά τραγούδια λειτουργικού χαρακτήρα που δύσκολα μπορούν να σταθούν αυτόνομα. Εξαίρεση αποτελούν δυο τρυφερές μελωδικές νησίδες από την παράσταση "Ρομανσέρο" που ερμηνεύουν η Ζωή Φυτούση και ο Γιώργος Μούτσιος. Ευχάριστα ακούγονται και τα τραγούδια της κλασικής παράστασης "Ο τρελός του λούνα παρκ" με την Ελένη Δήμου.

Σάκης Τσιλίκης: Το τζιτζίκι και η παρέα του (1980)

Ο Σάκης Τσιλίκης μπήκε με φούρια στο χώρο της δισκογραφίας το 1980 με τέσσερις μαζεμένους παιδικούς δίσκους (Ο μικρός πρίγκιπας, Ένα τρόλεϋ, Φραουλί-φράουλο, Το τζιτζίκι και η παρέα του), καθώς κι έναν κύκλο τραγουδιών (Τσιμεντένια πόλη), παρόλο που η μουσική του δραστηριότητα είχε ήδη ξεκινήσει από τα χρόνια της Μεταπολίτευσης, όταν άρχισε να καταπιάνεται συστηματικά με τη σκηνική μουσική που θα αποτελέσει και την κύρια μουσική του ενασχόληση καθ' όλη τη διάρκεια της καριέρας του.

Το άλμπουμ Το τζιτζίκι και η παρέα του είναι ένα παιδικό μουσικό παραμύθι που ανέβηκε στη σκηνή το 1980 βασισμένο σε κείμενα και στίχους του Γιάννη Καλαμίτση (1939-2013), ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε και σε δίσκο από την Columbia. Ο Σάκης Τσιλίκης έγραψε τα τραγούδια και επιμελήθηκε την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση της ορχήστρας. Τους ρόλους και τα τραγούδια ερμήνευσαν οι ηθοποιοί: Χριστίνα Δελαβίνια (τζιτζίκι), Ελένη Λουκάδη (γουρούνι), Βασίλης Πελλίδης (λιοντάρι), Ελένη Τζωρτζή (αλεπού), Γιώργος Μαλταμπές (γαϊδούρι), Κόννη Σοφιάδου (καρακάξα), Κώστας Παγώνης (σκύλος), Φωκίων Ζαρίκος (κόρακας), Θανάσης Θεολόγης (ελέφαντας). Ο δίσκος κλείνει με το τραγούδι "Τα ραφτικά της γιαγιάς" σε στίχους του Λάζαρου Μπίκα, το οποίο ερμηνεύει η Άννα Βίσση, την ίδια χρονιά που τραγουδούσε τη "Μεθυσμένη πολιτεία" και λίγο πριν στραφεί σε άλλους πιο εμπορικούς δρόμους γυρνώντας οριστικά την πλάτη της στο "έντεχνο" παρελθόν της! Την εικαστική φροντίδα της έκδοσης υπογράφει ο Σπύρος Ορνεράκης.

Τάνια Τσανακλίδου: Τσάρλυ Τσάπλιν (1978)

Η πρώτη δισκογραφική εμφάνιση του συνθέτη Σάκη Τσιλίκη σημειώθηκε το 1978 με το τραγούδι Τσάρλυ Τσάπλιν σε στίχους του συγγραφέα Γιάννη Ξανθούλη, το οποίο μάλιστα εκπροσώπησε τη χώρα μας την ίδια χρονιά στον διεθνή διαγωνισμό της Eurovision που διεξήχθη στο Παρίσι καταλαμβάνοντας την 8η θέση. 

Το τραγούδι ενορχηστρωμένο από τον έμπειρο Χάρη Ανδρεάδη ερμηνεύτηκε από την Τάνια Τσανακλίδου και αποτέλεσε τη βάση του ομώνυμου προσωπικού δίσκου της εκλεκτής ερμηνεύτριας που ήταν και ο πρώτος ολοκληρωμένος της καριέρας της, η οποία είχε ξεκινήσει το 1974 με αρκετές συμμετοχές σε σπουδαίους δίσκους (Θητεία, Αχ έρωτα, Παραστάσεις, Καπνισμένο τσουκάλι, Ερωτόκριτος) κορυφαίων μας συνθετών (Μαρκόπουλος, Λεοντής, Χάλαρης).

Ο δίσκος περιλαμβάνει δέκα ακόμη τραγούδια σε πρώτη ή δεύτερη εκτέλεση. Τα περισσότερα, τέσσερα συνολικά, υπογράφει ο τραγουδοποιός Περικλής Χαρβάς. Σε πρώτη δισκογραφική εμφάνιση επίσης έχουμε τον Σταμάτη Κραουνάκη με το τραγούδι "Επεισόδιο". Ο Γιάννης Ζουγανέλης επίσης συμμετέχει με το "Ξημέρωμα", ένα μελοποιημένο ποίημα του Bertolt Brecht. Σε δεύτερη εκτέλεση ακούμε το εμβληματικό "Μια θάλασσα μικρή" του Διονύση Σαββόπουλου και δυο τρυφερά τραγούδια του Γιάννη Καραλή ("Όπου να 'ναι θα φανεί", "Πάει η αγάπη μου") που είχε ερμηνεύσει πρώτη ένα χρόνο νωρίτερα η Άλκηστις Πρωτοψάλτη. Βασικός ενορχηστρωτής του δίσκου είναι ο Κώστας Γανωσέλλης.

Σάκης Τσιλίκης, Γιάννης Ρίτσος: Πρωινό άστρο (2009)

Το 2009 γιορτάστηκε η εκατοστή επέτειος της γέννησης ενός από τους κορυφαίους ποιητές που έβγαλε αυτός ο τόπος, του Γιάννη Ρίτσου (1909-1990). Με αφορμή λοιπόν αυτή την επέτειο κυκλοφόρησε ένας πολύ ενδιαφέρων κύκλος μελοποιημένων ποιημάτων του από την ποιητική συλλογή "Πρωινό άστρο", την οποία έγραψε το 1955 με αφορμή τη γέννηση της κόρης του Έρης. Πρόκειται για τον ομότιτλο κύκλο που υπογράφει ο συνθέτης Σάκης Τσιλίκης, μια αξιόλογη περίπτωση δημιουργού που δεν κατάφερε ποτέ να βρεθεί στην πρώτη γραμμή, αλλά που από τη δεκατία ήδη του '70 μας είχε δώσει αρκετά δείγματα του συνθετικού του ταλέντου, κυρίως με παιδικές και θεατρικές μουσικές, αλλά και κάποιους αξιοπρόσεκτους κύκλους τραγουδιών, όπως: Τσιμεντένια πόλη (1981) και Άλλοθι (1985).

Η εργασία του πάνω στην ποίηση του Γιάννη Ρίτσου ασφαλώς αποτελεί την πιο φιλόδοξη δημιουργία του και το αποτέλεσμα είναι άκρως ενδιαφέρον. Η σύνθεση της μουσικής είχε γίνει τριάντα χρόνια νωρίτερα, όταν το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε με τη συμφωνική ορχήστρα της ΕΡΤ με ερμηνευτή τον Δημήτρη Ψαριανό, αλλά έκτοτε έμεινε στο περιθώριο λόγω απροθυμίας των δισκογραφικών εταιρειών να το εκδώσουν, πράγμα που τελικά συνέβη τη χρονιά της εκατοναετηρίδας από το γέννηση του ποιητή. 

Το έργο περιλαμβάνει δέκα μελοποιημένα ποιήματα που ερμηνεύουν καταξιωμένοι, αλλά και νεότεροι ερμηνευτές, όπως οι: Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Πέτρος Πανδής, Πάνος Κατσιμίχας, Αλέξανδρος Χατζής, Βαγγέλης Μαρκαντώνης, Γιώργος Μιχαήλ και Βασίλης Παγώνης. Τα τραγούδια εναλλάσσονται με πεζές απαγγελίες (πρόζες) συνοδευόμενες από μουσική υπόκρουση που αποδίδουν οι ηθοποιοί Δανάη Παπουτσή και Αλέξανδρος Κομπόγιωργας. Τρυφερές μελωδικές στιγμές και νοσταλγικά ηχοχρώματα συνθέτουν ένα όμορφο ακρόαμα. Ξεχωρίζουν τα τραγούδια "Σ' ένα μαξιλαράκι φεγγαράκι" με την τρυφερή ερμηνεία του Παπακωνσταντίνου, "Η δροσιά τ' ουρανού" με τον Πάνο Κατσιμίχα και "Εκεί που σμίγει η αγάπη" με τη συμμετοχή του Αλέξανδρου Χατζή και της σοπράνο Ζωής Σολδάτου. Την ενορχήστρωση επιμελήθηκαν ο συνθέτης και ο Κίμων Πολλάτος.

Αξίζει βέβαια να επισημάνουμε ότι δυο χρόνια αργότερα το ίδιο έργο του ποιητή είχε και νέα μελοποίηση και μάλιστα διπλή, μία με μουσική του Χρήστου Λεοντή κι άλλη μια με μουσική του Σαράντη Κασσάρα, αυτή που παρουσιάσαμε χθες στο Δισκοβόλο. Η τριπλή αυτή, σχεδόν ταυτόχρονη, δισκογραφική εμφάνιση του έργου μας δίνει την ευκαιρία να τις ακούσουμε μαζί και να κάνουμε τις σχετικές συγκρίσεις. Σπάνια δισκογραφική συγκυρία!

Σαράντης Κασσάρας, Γιάννης Ρίτσος: Carmina Graeca (2011)

Ο δίσκος Carmina Graeca του πιανίστα Σαράντη Κασσάρα περιλαμβάνει μελοποιημένα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου (1909-1990) από την ποιητική του σύνθεση "Πρωινό άστρο", την οποία έγραψε το 1955 με αφορμή τη γέννηση της κόρης του Έρης. Πρόκειται για ένα λυρικό κείμενο πλημμυρισμένο από τρυφερά αισθήματα στοργής και αγάπης με έκδηλο εκπαιδευτικό χαρακτήρα και κοινωνικό προσανατολισμό που εκφράζεται μέσα από το σταθερό όραμα του ποιητή για έναν κόσμο καλύτερο. Πόσο ειρωνικό μοιάζει αυτό το μήνυμα στη σημερινή ελληνική και παγκόσμια συγκυρία! Ή μήπως ακριβώς μια εποχή σαν τη σημερινή καθιστά το ποίημα ακόμη πιο επίκαιρο και χρήσιμο;

Ο Σαράντης Κασσάρας, καταξιωμένος πιανίστας και συνθέτης με ευδόκιμη θητεία στο χώρο της λόγιας και τζαζ μουσικής, είναι η δεύτερη φορά που καταφεύγει στην οικεία φόρμα του τραγουδιού μετά τους θαυμάσιους Αφορισμούς του που μας έδωσε το 1986 πάνω σε ποίηση του Γιάννη Σκαρίμπα. Η μουσική του για το έργο του Ρίτσου δεν είναι καινούργια, αλλά ανατρέχει στα χρόνια των πρώτων του μουσικών βημάτων στη δεκαετία του '70. Μάλιστα το 1978 ο ίδιος ο ποιητής άκουσε για πρώτη φορά τη συγκεκριμένη μουσική σύνθεση, ενώ λίγο πριν από το θάνατό του, το 1989 ζήτησε για μια φορά ακόμη να την ξανακούσει, γεγονός που εμφανώς υποδηλώνει την επιδοκιμασία του απέναντι στην εργασία του νεαρού συνθέτη. Πάντως στη σημερινή εκδοχή του το έργο δεν δείχνει τα χρόνια που έχει στην πλάτη του, αλλά αντίθετα ηχεί εξαιρετικά σύγχρονο και ενδιαφέρον. Πρόκειται βέβαια για μουσική που απευθύνεται περισσότερο σε μυημένους ακροατές και δεν προσφέρεται για απλή διασκέδαση, καθώς ο συνθέτης έχει επιστρατεύσει όλη τo πλούσιο μουσικό του οπλοστάσιο αξιοποιώντας στοιχεία και από τη λόγια, αλλά και από τη λαϊκή μουσική. Η λυρική εισαγωγή του είναι ένα καθαρά συμφωνικό adagio, ενώ στην ανάπτυξη του έργου εναλλάσσονται φωνητικά μέρη οπερατικής μορφής με απλά λαϊκά τραγούδια. Η ίδια λογική επικρατεί και στο ενορχηστρωτικό μέρος με την ανάμιξη οργάνων από το χώρο της κλασικής και της λαϊκής μουσικής. Και φυσικά το ίδιο ισχύει και με τις φωνές που κλήθηκαν να αποδώσουν το ετερόκλητο, αλλά απόλυτα αρμονικό αυτό φωνητικό υλικό.

Ο συνθέτης έδωσε στο έργο του τον τίτλο Carmina Graeca (στα ελληνικά θα το αποδίδαμε ως "Ελληνικά Άσματα") παραπέμποντας εμφανώς σε ανάλογους τίτλους έργων του Carl Orff ("Carmina Burana", "Catulli Carmina"). Στην εκτέλεση των τραγουδιών συμμετέχουν οι Χορωδίες: Παιδική Χορωδία του Δημήτρη Τυπάλδου, Χορωδία "Γιάννης Ρίτσος" Μονεμβασιάς, Χορωδία του ΟΤΕ Θεσσαλονίκης. Σολίστ είναι οι: Σαράντης Κασσάρας (πιάνο), Χάρης Χατζηγεωργίου (βιολί), Νίκος Κιάκος (βιολί), Μανόλης Ανδρουλιδάκης (κιθάρα), Δημήτρης Ρέπας (μπουζούκι), Βασίλης Καραχούτης (μπάσο). Τα τραγούδια ερμηνεύουν οι: Μανώλης Μητσιάς, Τζένη Δριβάλα, Σοφία Μιχαηλίδου, Μπάμπης Τσέρτος, Καλλιόπη Βέττα, Νίκος Ανδρουλάκης, Τάκης Φάβιος, Αλέξανδρος Εμμανουηλίδης, Θόδωρος Πάντσιος, Απόστολος Σωτηρούλης και Αλέξανδρος Τζιοβάνης. Το έξοχο χαρακτικό του εξωφύλλου είναι της Βάσως Κατράκη.