Θάνος Μικρούτσικος, Gary Burton: Music Stories (2003)

Music stories, μουσικές ιστορίες. Φαντασία και αυτοσχεδιασμός. Τουλάχιστον σε πρώτο επίπεδο. Γιατί η μουσική παιδεία του Θάνου Μικρούτσικου απαιτεί πολλαπλές αναγνώσεις στις "σοβαρές" του συνθέσεις. Η φόρμα αποτελεί σταθερή πυξίδα στη μουσική του δημιουργία. Πίσω από ένα υλικό που μοιάζει κάπως χύμα, κρύβεται μια αγωνιώδης προσήλωση στους κανόνες ανάπτυξης μιας μουσικής ιδέας κατά τα πρότυπα της δυτικής λόγιας μουσικής παράδοσης.

Ο δίσκος Music Stories περιλαμβάνει δύο σημαντικά έργα του συνθέτη. Το πρώτο φέρει τον τίτλο "Music Stories" που έδωσε και το γενικό τίτλο της έκδοσης και αποτελεί μια σπουδαία συνάντηση δύο δημιουργών: Του Θάνου Μικρούτσικου με την ιδιότητα του συνθέτη τζαζ και λόγιας μουσικής, και του διάσημου αμερικανού βιμπραφωνίστα Gary Burton (1943-), ξεχωριστής μορφής στο χώρο της διεθνούς τζαζ σκηνής ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '60. Το συγκεκριμένο έργο έχει τη φόρμα σύνθεσης τύπου concertante με ορχήστρα εγχόρδων και δύο σόλο όργανα: Το βιμπράφωνο και το κλαρινέτο. Την ορχήστρα συμπληρώνει και μια ομάδα κρουστών. Η ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα Φίλων της Μουσικής στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το 2001. Την Καμεράτα - Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής διευθύνει ο Αλέξανδρος Μυράτ. Στα σόλο μέρη είναι ο Gary Burton (vibe), ο Νίκος Γκίνος (κλαρινέτο) και ο Δημήτρης Δεσύλλας (κρουστά). Ο Burton σημειώνει χαρακτηριστικά γι' αυτή τη συνεργασία: "Για έναν βιμπραφωνίστα της τζαζ η εκτέλεση και η ηχογράφηση του έργου Music Stories ήταν σαν μια επίσκεψη σε άλλον κόσμο, έναν κόσμο που είχα παρατηρήσει σαν να ήμουν πίσω από ένα τζάμι για πολλά χρόνια. Τώρα ήμουν από την άλλη πλευρά και όχι σαν απλός παρατηρητής, αλλά μέσα στο κέντρο της δράσης φτιάχνοντας αυτή τη μουσική μαζί με μερικούς από τους καλύτερους μουσικούς του κόσμου...".

Το δεύτερο έργο του δίσκου έχει τον τίτλο "Duo" και είναι γραμμένο για δύο σόλο όργανα: Άλτο σαξόφωνο και ηλεκτρικό μπάσο. Το τριμερές αυτό έργο με πιο ακραιφνή τζαζ χαρακτήρα είναι παλιότερο και ηχογραφήθηκε το 1985. Το ερμηνεύουν οι σπουδαίοι σολίστες David Lynch (alto sax) και Γιώργος Φακανάς (ηλεκτρικό μπάσο). Η συγκεκριμένη ηχογράφηση εκδόθηκε για πρώτη φορά στο δίσκο Duo For Alto Sax / Opera For One (1986), ενώ αργότερα συμπεριλήφθηκε και στο άλμπουμ Music For Two (1992).

Οι Κυρίες του κυρίου Θάνου Μικρούτσικου (2001)

Με αφορμή τη χθεσινή παρουσίαση της δυσεύρετης αυτής έκδοσης του 1986 με τον Κώστα Θωμαΐδη σε δύο άγνωστες ηχογραφήσεις τραγουδιών του Θάνου Μικρούτσικου, λέω να ανοίξουμε άλλο ένα αφιέρωμα στον σπουδαίο συνθέτη με τα παραλειπόμενα της πλούσιας δισκογραφίας του από την όψιμη δημιουργική του φάση, δηλαδή με εκδόσεις που κυκλοφόρησαν μετά την έλευση του νέου αιώνα.

Για αρχή επιλέγω ένα δίσκο χωρίς πρωτότυπο υλικό με τίτλο Οι Κυρίες του κυρίου Θάνου Μικρούτσικου που εκδόθηκε από την ΕΜΙ το 2001. Ο τίτλος της έκδοσης υποδηλώνει και το περιεχόμενό της που αποτελεί μια ευρεία συλλογή 18 ερωτικών κατά βάση τραγουδιών του συνθέτη αποκλειστικά με γυναίκες ερμηνεύτριες σε πρώτη ή δεύτερη εκτέλεση. Όλα είναι κορυφαία τραγούδια κι έχουν γράψει τη δική τους ιστορία στο χώρο του ελληνικού πενταγράμμου μέσα στην 25ετία που είχε προηγηθεί, μιας και τα δυο παλιότερα ("Αν η μισή μου καρδιά", "Η πιο όμορφη θάλασσα") ανατρέχουν στα μέσα της δεκαετίας του '70 και συγκεκριμένα στον κύκλο Πολιτικά τραγούδια (1975) που αποτέλεσε και την επίσημη αρχή της δισκογραφικής περιπέτειας του μεγάλου δημιουργού. Έχουμε λοιπόν μαζεμένες εδώ έξι σημαντικές ερμηνεύτριες, τέσσερις Ελληνίδες, τη Μαρία Δημητριάδη, τη Χαρούλα Αλεξίου, τη Δήμητρα Γαλάνη και την Ελευθερία Αρβανιτάκη, καθώς και δύο ξένες, την μεγάλη Ιταλίδα ντίβα Μilva και την Τουρκάλα Sezen Aksu. 

Τα τραγούδια έχουν επιλεγεί από τους δίσκους: Πολιτικά τραγούδια (1975), Τραγούδια της λευτεριάς (1978), Η αγάπη είναι ζάλη (1986), Κρατάει χρόνια αυτή η κολώνια (1999), Για πιάνο και φωνή (1990), Volpe d' Amore (1994), Ανάσα η τέχνη της καρδιάς (1995) και Ψάξε στ' όνειρό μας (1997). Η Τουρκάλα ερμηνεύτρια αποδίδει υπέροχα σε δεύτερη εκτέλεση το τραγούδι "Her Şeyi Yak" ("Μια πίστα από φώσφορο") από τον προσωπικό της δίσκο Gülümse (1991). Ποίηση και στίχοι υπογράφονται από τους: Ναζίμ Χικμέτ, Μπέρτολτ Μπρεχτ, Μανόλη Αναγνωστάκη, Κώστα Λαχά, Άλκη Αλκαίο, Λίνα Νικολακοπούλου, Μπάμπη Τσικληρόπουλο, Λάκη Λαζόπουλο και Ανδρέα Μικρούτσικο.

Ο Κώστας Θωμαΐδης σε δυο τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου (1986)

Ο Κώστας Θωμαΐδης (Θεσσαλονίκη, 1953 ή 1955), πραγματικό όνομα Κωνσταντίνος Χατζής, είναι μια από τις αισθαντικότερες φωνές που ανέδειξε το ελληνικό πεντάγραμμο τις τελευταίες δεκαετίες, μια ευαίσθητη και διακριτική παρουσία στο χώρο του ποιοτικού τραγουδιού ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του '70, όταν πρωτοεμφανίστηκε συμμετέχοντας στο δίσκο Απλά μαθήματα πολιτικής οικονομίας (1975) του Λουκιανού Κηλαηδόνη. 

Η δισκογραφία του περιλαμβάνει πάμπολλες σκόρπιες συμμετοχές σε δίσκους διαφόρων δημιουργών, κυρίως στο άλμπουμ Έρημη πόλη (1982) του Γιώργου Σταυριανού και στον κύκλο μελοποιημένης ποίησης Έρως ανίκατε μάχαν (1985) του Νότη Μαυρουδή, ενώ καταγράφονται και έξι προσωπικές του δουλειές, και συγκεκριμένα: Μοναχικοί σαλτιμπάγκοι (1987) του Θανάση Νικόπουλου, Η πρώτη στιγμή (1988) με δικές του συνθέσεις, Της φαντασίας ταξίδια (1991) πάλι με δικές του συνθέσεις, Τραγούδια της νύχτας (1994) από ζωντανή ηχογράφηση στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Ποίηση με μουσική (1997) του Θάνου Μικρούτσικου και Το άρωμα του χρόνου (1999) με συνθέσεις του Νίκου Ζούδιαρη, του Μίνου Μάτσα και δικές του.

Ο Θάνος Μικρούτσικος στάθηκε ο διαχρονικός του μέντορας στο τραγούδι, αφού η συμπόρευσή τους κράτησε ως το τέλος της ζωής του συνθέτη, ο οποίος μάλιστα του έχει εμπιστευτεί και το μουσικό του αρχείο. Η πρώτη τους συνάντηση ήρθε το 1983 με τον κύκλο μελοποιημένης ποίησης Ο γέρος της Αλεξάνδρειας / Ιχνογραφία, ενώ επισφραγίστηκε το 1999 με τη σπουδαία έκδοση Ποίηση με μουσική που περιλαμβάνει υλικό από το άλμπουμ Ο γέρος της Αλεξάνδρειας σε ποίηση Κ.Π. Καβάφη, καθώς και πρόσθετο υλικό με ποίηση του Χριστόφορου Λιοντάκη. 

Στο ενδιάμεσο διάστημα είχε εκδοθεί κι ένας μικρός δίσκος 45 στροφών με τίτλο Ο Κώστας Θωμαΐδης σε δυο τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου που κυκλοφόρησε το 1986 από τη Minos. Περιλαμβάνει δύο τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου που ερμηνεύει ο Κώστας Θωμαΐδης σε πρώτη εκτέλεση. Το πρώτο είναι το γνωστό "Καραντί" σε ποίηση Νίκου Καββαδία που αργότερα συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ Γραμμές των οριζόντων (1991) με ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα, ενώ το δεύτερο, η τρυφερή μπαλάντα "Σιωπή" σε στίχους του Ανδρέα Μικρούτσικου, δεν έχει γνωρίσει άλλη εκτέλεση. Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Κώστας Γανωσέλλης.

Σώτια Τσώτου: Δέκα χρόνια τραγούδια (1968-1978)

Συμπληρώνονται σήμερα 83 χρόνια από τη γέννηση μιας κορυφαίας Ελληνίδας στιχουργού, της Σώτιας Τσώτου, η οποία ήρθε στον κόσμο στις 14 Μαΐου 1942 κι έφυγε κάπως πρόωρα στις 10 Δεκεμβρίου 2011, αφού πρόλαβε να μας χαρίσει γύρω στα 500 τραγούδια, τα περισσότερα πασίγνωστα κι αγαπημένα, έστω κι αν η ίδια παραμένει μια μεγάλη "άγνωστη" για το ευρύ κοινό που δεν πολυνοιάζεται συνήθως για τους ανθρώπους που κρύβονται πίσω από κάποιες μεγάλες δημιουργίες. Η Σώτια Τσώτου αποτελεί αναμφισβήτητα τον μεσαίο πόλο που γεφυρώνει τρεις γενιές γυναικών στιχουργών, από την παλιότερη που εκπροσωπεί ασφαλώς η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου μέχρι τη νεότερη που εκπροσωπεί επάξια η Λίνα Νικολακοπούλου. Η στιχουργική της χαρακτηρίζεται από λόγο αιχμηρό και ευθύβολο, βαθιά ελληνικό και γυμνό από ανούσιους καλλωπισμούς καταφέρνοντας να εικονίζει εύστοχα και ανάγλυφα την ευρηματική της θεματολογία, η οποία διακρίνεται από έντονη ανθρωπιστική και κοινωνική ευαισθησία και διαρκείς πολιτικές αναφορές.

Η Σώτια Τσώτου άσκησε αρχικά το επάγγελμα του δημοσιογράφου (1960-1967), το οποίο αναγκάστηκε βίαια να εγκαταλείψει από το χουντικό καθεστώς, για να βρεθεί έτσι στο χώρο του τραγουδιού μετά τη μεσολάβηση του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Είχε βέβαια μια επαφή με το χώρο και νωρίτερα, αφού το 1966 είχαν ηχογραφηθεί για τη Lyra σε δίσκο 45 στροφών δυο άγνωστα τραγούδια της ("Παλικάρι μας μη φεύγεις", "Βράδυ των φτωχών"), αλλά το ουσιαστικό βάπτισμα του πυρός ήρθε το 1968 με δυο ιστορικά τραγούδια της ("Ο Στρατής", "Δε βαριέσαι αδερφέ") που μελοποίησε ο Κώστας Χατζής σηματοδοτώντας μια μακροχρόνια εμβληματική συνεργασία, η οποία κορυφώθηκε το 1976 με το περίφημο Ρεσιτάλ. Τα δυο αυτά τραγούδια αρχικά κυκλόφόρησαν σε δίσκο 45 στροφών, αλλά αμέσως μετά ενσωματώθηκαν και στο άλμπουμ Αναγέννησις Αλόννησος (1968), ενώ παράλληλα η στιχουργός ξεκινούσε και τη συνεργασία της με άλλους συνθέτες, όπως ο Σταύρος Κουγιουμτζής με το ιστορικό "Νάτανε το '21" και ο Γιώργος Κριμιζάκης με την πολυτραγουδισμένη "Στέλλα". Αργότερα ήρθε η στενή συνεργασία της με τον Δώρο Γεωργιάδη, αλλά και με άλλους συνθέτες, όπως ο Χρήστος Λεοντής, ο Γιώργος Χατζηνάσιος, ο Απόστολος Καλδάρας, ο Χρήστος Νικολόπουλος και πολλοί άλλοι.

Παρόλο που στις τέσσερις περίπου δεκαετίες της ενεργού παρουσίας της η Σώτια Τσώτου παρουσίασε πολλές ολοκληρωμένες δουλειές αποκλειστικά με δικούς της στίχους, ασφαλώς οι σημαντικότερες εντοπίζονται στη δεκαετία του '70. Πρόκειται για τους δίσκους: Φωτογραφίες (1971) του Γιώργου Κριμιζάκη, Αν ήμουν πλούσιος (1972), Δύσκολη ζωή (1973), Χίλια εννιακόσια τίποτα (1974) και Αγάπα με για να υπάρχω (1978) του Δώρου Γεωργιάδη, Άσπρο μαύρο (1974) του Γιώργου Χατζηνάσιου και Σκόρπια φύλλα (1975) του Απόστολου Καλδάρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι με τον Κώστα Χατζή δεν προέκυψε κανένας ολοκληρωμένος δίσκος, παρόλο που η παρουσία της είναι ανελλιπής σε όλη την προσωπική του δισκογραφία.

Το μικρό πορτρέτο της κορυφαίας στιχουργού που σας παρουσιάζω έχει περιορισμένο χρονικό ορίζοντα την πρώτη και σημαντικότερη δεκαετία της στη δισκογρφαία (1968-1978) και περιλαμβάνει 25 επιλεγμένες στιγμές που αποτελούν ωστόσο όλες σπουδαία τραγούδια με αμείωτη τη γοητεία τους μετά από μισό σχεδόν αιώνα. Τα τραγούδια υπογράφονται από τους συνθέτες Κώστα Χατζή (που ασφαλώς κατέχει τη μερίδα του λέοντος), Γιώργο Κριμιζάκη, Σταύρο Κουγιουμτζή, Χρήστο Λεοντή, Απόστολο Καλδάρα, Δώρο Γεωργιάδη, Γιώργο Χατζηνάσιο και Χρήστο Γκάρτζο. Τα ερμηνεύουν οι: Κώστας Χατζής, Κώστας Βενετσάνος, Καίτη Χωματά, Ρένα Κουμιώτη, Γιώργος Νταλάρας, Γιάννης Καλατζής, Μαρινέλλα, Δώρος Γεωργιάδης, Άννα Βίσση, Γιάννης Πάριος, Χάρις Αλεξίου και Δημήτρης Μητροπάνος.

Μιχάλης Τερζής: Παράβασις (2003)

Τρία χρόνια μετά την Ωδή των οδών κι αφού μεσολάβησε μια σειρά ορχηστρικών δίσκων για λογαριασμό των εταιρειών Arc Music και Sosaphone, καθώς και το soundtrack της ταινίας Ο ψύλλος (2002), ο Μιχάλης Τερζής μας χάρισε έναν ακόμη κύκλο τραγουδιών με τίτλο Παράβασις που κυκλοφόρησε το 2003 από την FM Records. 

Πρόκειται για μια από τις ωραιότερες δουλειές του άξιου συνθέτη με όμορφα τραγούδια και θαυμάσιες ερμηνείες. Η αρχή μάλιστα είναι εντυπωσιακή με το σπουδαίο τραγούδι "Η κόμη της Βερενίκης", ένα από τα ωραιότερα που έγραψε ποτέ ο Τερζής. Εξίσου όμορφο επίσης το "Κόκκινο ιώδιο". Οι στίχοι ανήκουν στον Δημήτρη Λέντζο, εκτός από δύο ("Τα αγριολούλουδα", "Φτου ξελευθερία") που έγραψε ο ίδιος ο συνθέτης, ενώ από ένα τραγούδι υπογράφουν στιχουργικά ο Κώστας Νέος ("Το σχολείο") και η Κατερίνα Παπαγεωργίου ("Με ουζάκι Μυτιλήνης"). 

Τα τραγούδια ερμηνεύουν άξιοι ερμηνευτές της νεότερης γενιάς. Τα περισσότερα (πέντε συνολικά) ερμηνεύει ο Μπάμπης Τσέρτος, τρία ο Κώστας Μάντζιος, δύο η Νάντια Καραγιάννη (αδελφή του Τσέρτου), ένα η Μαρία Σουλτάτου, ενώ αξιοσημείωτη είναι η επανεμφάνιση του ίδιου του συνθέτη σε ρόλο ερμηνευτή και μάλιστα με τρία τραγούδια. Ευρηματικοί στίχοι με ταξιδιάρικη διάθεση και καλογραμμένες μελωδίες και ρυθμοί συνιστούν ένα πολύ ενδιαφέρον υλικό που δεν είχε την αποδοχή που του άξιζε και νομίζω πως δικαιούται ένα ξανακοίταγμα.

Μιχάλης Τερζής: Η ωδή των οδών (2000)

Την ίδια χρονιά που τραγούδησε στο δίσκο το Γιώργου Σταυριανού Πού να τελειώνει η θάλασσα ο Κώστας Μάντζιος ήταν ο βασικός ερμηνευτής κι ενός άλλου κύκλου τραγουδιών. Πρόκειται για το δίσκο Η ωδή των οδών που κυκλοφόρησε το 2000 από την ΜΒΙ με δεκατρία καινούργια τραγούδια του συνθέτη Μιχάλη Τερζή, ενός σημαντικού, αν και αθόρυβου δημιουργού που είχε ήδη πίσω του πάνω από 25 χρόνια δημιουργικής πορείας από το 1974 που πρωτοεμφανίστηκε με το άλμπουμ Του έρωτα τ' αντάρτη από κοινού με τον πρόωρα χαμένο συνθέτη Αμάραντο Αμαραντίδη.

Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα δουλειά αυτή με πολλά όμορφα τραγούδια ("Θέλω έναν πρίγκιπα", "Αχ η ζωή", "Ηπειρώτισσα γη", "Η ωδή των οδών"), βασισμένη κυρίως σε στίχους του Δημήτρη Λέντζου, ενώ από ένα τραγούδι υπογράφουν οι Άννα Μπιθικώτση (κόρη του μεγάλου βάρδου), Ευσταθία Μαντζούφα, Κώστας Νέος, Τάκης Συρέλης και ο συνθέτης. 

Ο Κώστας Μάντζιος ερμηνεύει πέντε τραγούδια, από τα οποία ξεχωρίζει το στιβαρό ζεϊμπέκικο "Ηπειρώτισσα γη" (αναφορά στο γενέθλιο τόπο του), ενώ η εξαιρετική Μαρία Σουλτάτου αποδίδει άλλα τέσσερα τραγούδια, μεταξύ των οποίων το εναρκτήριο "Θέλω έναν πρίγκιπα", μια θαυμάσια λυρική μπαλάντα σε στίχους της Άννας Μπιθικώτση. Συμμετέχει επίσης η λαϊκή ερμηνεύτρια Λένα Αλκαίου και ο Παντελής Θεοχαρίδης που ερμηνεύει το ωραιότερο ίσως τραγούδι του δίσκου ("Αχ η ζωή"). Ο συνθέτης μάλιστα ερμηνεύει το ομότιτλο τραγούδι, ενώ ο ίδιος επιμελήθηκε την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση της ορχήστρας.

Γιώργος Σταυριανός: Πού να τελειώνει η θάλασσα (2000)

Συνεχίζουμε το μικρό αφιέρωμα στον εκλεκτό τραγουδιστή Κώστα Μάντζιο με τρεις ακόμη αξιόλογες δισκογραφικές δουλειές που δεν ανήκουν στην προσωπική του δισκογραφία, αφού ο ίδιος συμμετέχει ως κύριος ή συμπληρωματικός ερμηνευτής μαζί με άλλους καλλιτέχνες.

Το 2000 λοιπόν από την FM Records κυκλοφόρησε ο όγδοος κατά σειρά κύκλος τραγουδιών του ευαίσθητου τραγουδοποιού Γιώργου Σταυριανού με τίτλο Πού να τελειώνει η θάλασσα. Το υλικό του δίσκου περιλαμβάνει ένδεκα καινούργια τραγούδια και δύο οργανικά θέματα. Οι στίχοι στα περισσότερα ανήκουν στον γνωστό Θεσσαλονικιό στιχουργό Φίλιππο Γράψα, ενώ τέσσερα τραγούδια έχουν στίχους του συνθέτη. Το τραγούδι "Μικρές μουσικές" συνυπογράφεται μουσικά από τον Σταυριανό και τον Παναγιώτη Καλαμπόκα. Το πρώτο οργανικό ("Stretto Cafe") είναι ένα όμορφο βαλσάκι, ενώ το δεύτερο ("Η κρύπτη των αιώνων") αποτελεί οργανική απόδοση του ομότιτλου τραγουδιού. 

Η μουσική του συνθέτη διακρίνεται πάντα από τη διάχυτη λυρική της ευαισθησία που διαμορφώνει μια πολύ ιδιότυπη ατμόσφαιρα, χαρακτηριστική του προσωπικού του ύφους, η οποία τονίζεται από τη χρήση ακουστικών οργάνων, όπως η κιθάρα, το λαούτο, ο τζουράς, ο μπαγλαμάς, το βιολί και τα κρουστά. Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Γιάννης Ιωάννου, χωρίς να ξεφεύγει πάντως από μια τυποποίηση του ήχου που ήταν κυρίαρχος εκείνη την εποχή.

Αξίζει ιδαίτερα να σταθούμε στους δύο θαυμάσιους ερμηνευτές του δίσκου, τον Κώστα Μάντζιο που αποδίδει οκτώ τραγούδια και τον Παντελή Θεοχαρίδη στα υπόλοιπα τρία. Αμφότεροι ξεπήδησαν από τη γόνιμη δεκαετία του '90 έχοντας ήδη πίσω τους εξαιρετικές ερμηνείες, ο πρώτος κυρίως με τραγούδια του Γιώργου Σταυριανού και ο δεύτερος ως βασικός ερμηνευτής του σημαντικού δίσκου Μικρή πατρίδα (1996) του Γιώργου Ανδρέου. Στα φωνητικά συμμετέχει η Άννα Ιωαννίδου.

Κώστας Μάντζιος: Μέρα νύχτα (1999)

Με το κλείσιμο της δεκαετίας του '90 η FM Records παρουσίασε ένα πορτρέτο του ερμηνευτή Κώστα Μάντζιου με τις καλύτερες στιγμές του από τη μέχρι τότε δισκογραφική του παρουσία στη συγκεκριμένη εταιρεία. Το άλμπουμ έχει τον τίτλο Μέρα νύχτα που προέρχεται από το ομότιτλο τραγούδι του Γιώργου Ζαμπέτα σε στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου, το οποίο είχε ερμηνεύσει πρώτος το 1967 ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ στην ταινία "Δημήτρη μου, Δημήτρη μου".

Το άλμπουμ περιλαμβάνει δεκαεπτά συνολικά τραγούδια, από τα οποία τέσσερα αποτελούν επανεκτέλεση παλιών λαϊκών επιτυχιών, όπως το τραγούδι του Ζαμπέτα που προαναφέραμε, καθώς και το τραγούδι "Να ζει κανείς ή να μη ζει" σε στίχους Χαράλαμπου Βασιλειάδη από την ομώνυμη ταινία του 1968, όπου το ερμήνευε ο ίδιος ο συνθέτης. Τα άλλα δυο τραγούδια φέρουν την υπογραφή του λαϊκού τραγουδιστή και συνθέτη Αντώνη Ρεπάνη. Παλιότερο είναι το "Πού να γυρνάς" που είχε ερμηνεύσει το 1965 ο Πάνος Γαβαλάς, ενώ το πολύ γνωστότερο "Δυο γυναίκες, δυο αγάπες" το είχε ερμηνεύσει το 1972 ο ίδιος ο Ρεπάνης.

Τα υπόλοιπα τραγούδια του άλμπουμ είναι ανθολογημένα από τις πρωτότυπες ηχογραφήσεις τους με τον ίδιο το Μάντζιο μέσα από τη μικρή του ως τότε δισκογραφία. Έχουν επιλεγεί επτά τραγούδια του Γιώργου Σταυριανού από τους δίσκους Καθαρός ουρανός (1993) και Στην πολιορκία πέφτει πάντα η Τροία (1995), ένα τραγούδι του Οδυσσέα Εισαγγελέα από το δίσκο Τελευταίο φως (1995), άλλο ένα του Χρήστου Παπαδόπουλου από το δίσκο Κάτι απ' τα παλιά (1998) και τέσσερα τραγούδια από τον προσωπικό δίσκο του τραγουδιστή Αν ήταν εύκολη η ζωή... θα κράταγε αιώνες (1997) σε μουσική του Γιάννη Νικολάου και της Γεωργίας Αναστασοπούλου. Τις ενορχηστρώσεις των τραγουδιών επιμελήθηκαν οι Πέτρος Αθανασίου, Γιάννης Ιωάννου, Αντώνης Γούναρης και Γιάννης Σαββίδης.

Κώστας Μάντζιος: Αν ήταν εύκολη η ζωή... (1997)

Σαν σήμερα, 9 Μαΐου, γεννήθηκε πριν από 62 χρόνια ο ηπειρώτης τραγουδιστής Κώστας Μάντζιος, από τους αξιολογότερους λαϊκούς ερμηνευτές της νεότερης γενιάς, αυτής που αναδείχθηκε κατά τη δεκαετία του '90 και παραμένει πάντα στο προσκήνιο. 

Με καταγωγή από τα Γιάννενα ο Μάντζιος σε ηλικία δέκα ετών εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα, ενώ από τις αρχές της δεκαετίας του '80 άρχισε τη μουσική του ενασχόληση ως ακορντεονίστας. Το 1992 είχε την πρώτη δισκογραφική του εμφάνιση στο δίσκο Μπουζουξήδες με πυξίδες του Βαγγέλη Κορακάκη, για να ακολουθήσει η συμμετοχή του στο δίσκο Καθαρός ουρανός (1993) του Γιώργου Σταυριανού, ο οποίος του έδωσε και το υλικό για τον πρώτο προσωπικό του δίσκο με τίτλο Στην πολιορκία πέφτει πάντα η Τροία (1995) που στάθηκε η αφορμή για την πανελλήνια πλέον αναγνώρισή του. Ακολούθησαν άλλε δυο προσωπικές δουλειές (Αν ήταν εύκολη η ζωή..., Μέρα νύχτα), καθώς και πάμπολλες συμμετοχές του σε διάφορες δουλειές, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει αραιώσει πλέον την παρουσία του.

Το 1997 λοιπόν κυκλοφόρησε από την FM Records ο δεύτερος προσωπικός δίσκος του Κώστα Μάντζιου με τον μακροσκελή τίτλο Αν ήταν εύκολη η ζωή... θα κράταγε αιώνες, αυτή τη φορά με πολυσυλλεκτικό χαρακτήρα, αφού τα δεκατρία τραγούδια του άλμπουμ υπογράφουν επτά διαφορετικοί συνθέτες και συγκεκριμένα οι: Γιώργος Αρσενίδης, Νίκος Λαβράνος, Γιάννης Νικολάου, Γιάννης Σαββίδης, Πέτρος Βαγιόπουλος, Γεωργία Αναστασοπούλου και Θόδωρος Λαχανάς. Και οι στίχοι επίσης προέρχονται από διαφορετικούς στιχουργούς, όπως ο Ηλίας Κατσούλης, ο Οδυσσέας Εισαγγελέας, ο Γιώργος Λεκάκης, ο Βαγγέλης Βελώνιας και άλλοι. 

Απλά λαϊκά τραγούδια χωρίς εξάρσεις, σε μια ισορροπημένη γραμμή που δεν ανατράπηκε από κάποιο σουξέ, αφού ο δίσκος δεν πέρασε και τόσο στο ευρύ κοινό. Διαθέτει όμως καλά στοιχεία και καλοδουλεμένη ενορχήστρωση από τον Αντώνη Γούναρη με τη συμμετοχή αξιόλογων μουσικών, όπως ο Μανώλης Καραντίνης που παίζει μπουζούκι, τζουρά, μπαγλαμά και μαντολίνο, ο Νίκος Χατζόπουλος στο σόλο βιολί και ο Θανάσης Βασιλόπουλος στο κλαρίνο. Το καλύτερο πάντως στοιχείο του δίσκου είναι η στέρεη ερμηνεία του Κώστα Μάντζιου με τη σύμπραξη της Αφεντούλας Ραζέλη στα φωνητικά.