Γιάννης Ρίτσος: Διάδρομος και σκάλα (2009)

Εκτός από το δίσκο Ο Γιώργος Χρονάς διαβάζει Γιάννη Ρίτσο που είδαμε χθες, μέσα στο 2009, τη χρονιά της 100ης επετείου από τη γέννηση του Γιάννη Ρίτσου, κυκλοφόρησε ακόμη ένας δίσκος με δικά του ποιήματα και μάλιστα με απαγγελία από τον ίδιο. Τίτλος του δίσκου: Διάδρομος και σκάλα. Η έκδοση πραγματοποιήθηκε με την ευθύνη του Ελληνικού Κέντρου Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) και περιλαμβάνει ένα 46σέλιδο βιβλιαράκι, καθώς κι ένα ψηφιακό δίσκο με απαγγελίες 31 συνολικά ποιημάτων από την ομώνυμη ποιητική συλλογή (Κέδρος, 1973).

Το υλικό του συγκεκριμένου ηχογραφήματος μας συνδέει επίσης με τη μεγάλη επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου που τιμάται αύριο, καθώς πρόκειται για ποιήματα γραμμένα στα χρόνια του χουντικού καθεστώτος, όταν ο ποιητής γνώρισε νέες διώξεις από το καθεστώς. Αφού πρώτα υπέστη την οδυνηρή εμπειρία της εξορίας στη Γυάρο και το Παρθένι της Λέρου (1967-1968), στη συνέχεια υποχρεώθηκε σε αυστηρό κατ' οίκον περιορισμό στη Σάμο (Καρλόβασι), στο σπίτι της γυναίκας του, όπου κάθε επικοινωνία με τον έξω κόσμο ήταν αυστηρά απαγορευμένη, ενώ η υγεία του ήδη είχε κλονιστεί, καθώς οι γιατροί διέγνωσαν καρκίνο της ουροδόχου κύστης. 

Παρόλα αυτά - ή ίσως και εξαιτίας αυτών - ο ποιητής θα αξιοποιήσει το χρόνο του με μια συστηματική και εξαντλητική προσπάθεια τακτοποίησης του έργου του. Στις αρχές του 1970 είχε κιόλας αρχίσει την επεξεργασία των ποιημάτων της νέας του συλλογής που έλαβε τελικά τον τίτλο Διάδρομος και σκάλα με ποιήματα που αποπνέουν έντονα μια διάθεση ματαιότητας που είχαν επιτείνει και η προσωπική του περιπέτεια υγείας, αλλά και ο πρόσφατος χαμός της αδελφής του Νίνας. Χρησιμοποιώντας τρίτο ή δεύτερο πρόσωπο γίνεται έντονα εξομολογητικός, έως αυτοσαρκαστικός, γράφοντας με εντατικούς ρυθμούς, λες και ήθελε να προλάβει το επερχόμενο τέλος του. Κυριαρχεί μια πνιγηρή ατμόσφαιρα πλημμυρισμένη από τη διάχυτη αίσθηση του θανάτου και της ματαιότητας. Ο ποιητής νιώθει πως ακόμη και οι μεγάλες αξίες που υπηρέτησε σ' όλη του τη ζωή τώρα πια τον έχουν προδώσει...

Η έγκριτη μελετήτρια του έργου του ποιητή Χρύσα Προκοπάκη, που επιμελήθηκε το πλούσιο ένθετο της έκδοσης, μας πληροφορεί ότι η ίδια τον Αύγουστο του 1970 συμμετείχε σε μια μικρή αποστολή μαζί με τον Γάλλο σκηνοθέτη Αντουάν Βιτέζ (παλιό γραμματέα του Λουίς Αραγκόν), που επισκέφτηκε τον ποιητή στη Σάμο και κατάφερε να ηχογραφήσει τις συγκεκριμένες απαγγελίες με τη φωνή του σε 31 από τα 99 συνολικά ποιήματα της συλλογής, όσα δηλαδή χωρούσε η διαθέσιμη μαγνητοταινία. Η φωνή του ποιητή ακούγεται κουρασμένη, αλλά πάντα ξεχωριστά εκφραστική. "Λυπημένη, αλλά νηφάλια, βαθαίνει τις λέξεις χωρίς να τις ακονίζει", σημειώνει η Προκοπάκη, εξομολογείται και αποκαλύπτει το ταραγμένο τοπίο του εσωτερικού του κόσμου. Ένα σπουδαίο ντοκουμέντο.

(c) CD | ΕΚΕΒΙ | 2009 | Πηγή: d58