Η Μελίνα Μερκούρη στη Σονάτα του Σεληνόφωτος του Γιάννη Ρίτσου (2004)

Η Σονάτα του Σεληνόφωτος, γραμμένη το 1956, σηματοδοτεί την ώριμη ποιητική φάση του Γιάννη Ρίτσου, η οποία εκτείνεται ως τις αρχές της δεκαετίας του '70 και οριοθετείται με την έκδοση της συγκεντρωτικής συλλογής Τέταρτη Διάσταση (Κέδρος, 1972) με τη Σονάτα ως το παλαιότερο χρονικά κείμενο. Το έργο αποτελεί ένα σκηνικό μονόλογο μιας ηλικιωμένης γυναίκας σε μορφή εξομολόγησης και συγχρόνως παράκλησης για την ίδια τη ζωή που δε γνώρισε ποτέ κλεισμένη στο σκοτεινό της δωμάτιο. Το σκηνικό περιγράφει με ακρίβεια ο ίδιος ο ποιητής: "Ανοιξιάτικο βράδι. Μεγάλο δωμάτιο παλιού σπιτιού. Μια ηλικιωμένη γυναίκα, ντυμένη στα μαύρα, μιλάει σ’ έναν νέο. Δεν έχουν ανάψει φως. Απ’ τα δυο παράθυρα μπαίνει ένα αμείλικτο φεγγαρόφωτο. Ξέχασα να πω ότι η Γυναίκα με τα Μαύρα έχει εκδώσει δυο τρεις ενδιαφέρουσες ποιητικές συλλογές θρησκευτικής πνοής...".

Το ποίημα αποδείχθηκε σε ένα από τα δημοφιλέστερα του Γιάννη Ρίτσου, ενώ έχει και μια ενδιαφέρουσα δισκογραφική παρουσία. Ο ίδιος ο ποιητής το επέλεξε στον πρώτο δίσκο με απαγγελίες ποιημάτων του (1966) στο πλαίσιο της σειράς Ελληνικά Ποιήματα της Lyra (Διόνυσος). Το 1985 ο Θάνος Μικρούτσικος μας έδωσε μια εξαιρετική μελοποίηση του έργου που συμπεριλήφθηκε στο δίσκο Αντιθέσεις με ερμηνευτή τον βαθύφωνο Φραγκίσκο Βουτσίνο, ενώ μια πολύ εκφραστική επανεκτέλεση της ίδιας μελοποίησης είχαμε το 2004 από τον Κώστα Θωμαΐδη στο δίσκο Ο σχοινοβάτης. 

Νωρίτερα ωστόσο, το 1980, είχε προηγηθεί μια ραδιοφωνική απαγγελία της Μελίνας Μερκούρη για το Τρίτο Πρόγραμμα του Μάνου Χατζιδάκι. Η ηχογράφηση αυτή μεταφέρθηκε σε δίσκο και διανεμήθηκε μέσω του λογοτεχνικού περιοδικού Η Λέξη το 2004. Η Μελίνα καταθέτει μια δυνατή ανάγνωση του κειμένου με εκφραστική πειστικότητα αποδεκνύοντας την υποκριτική της άνεση, καθώς αισθάνεται κανείς ότι είναι ταυτισμένη με τη γηραιά κυρία του ποιητικού μονολόγου! Συνοδευτικά ακούγεται το γοητευτικό Adagio από την ομώνυμη Σονάτα για Πιάνο του Μπετόβεν.

(c) CD | Η Λέξη | 2004 | Πηγή: d58