Γιώργος Γεωργιάδης: Εσπερινός Καισαριανής (1980)

Παρουσιάζοντας προ ημερών το δίσκο "Καισαριανή" (1975) του Γιώργου Γεωργιάδη σε ποίηση του Γιώργη Σιδέρη (1919-1998) μνημόνευσα και το δίσκο "Εσπερινός Καισαριανής" που κυκλοφόρησε πέντε χρόνια αργότερα. Πρόκειται για το ίδιο ποιητικό και μουσικό υλικό σε πιο διευρυμένη μορφή με πολλά αφηγηματικά μέρη και τραγούδια, το οποίο μάλιστα ευτύχησε και ψηφιακής επανέκδοσης σε άγνωστη χρονική στιγμή*.

Βεβαίως η εκτέλεση είναι διαφορετική από αυτή του πρώτου δίσκου. Εδώ τραγουδά, εκτός από τον συνθέτη, ο σπουδαίος λαϊκός τραγουδιστής Μπάμπης Τσετίνης και η άγνωστη Σάμη Τεχτέρη με τη συνοδεία μεγάλης χορωδίας υπό τη διεύθυνση του συνθέτη. Συμμετέχει μάλιστα και το κορυφαίο δίδυμο του μπουζουκιού που έχει συνδέσει την πορεία του με τη χρυσή εποχή του ελληνικού τραγουδιού. Μιλώ βεβαίως για τους ασύγκριτους δεξιοτέχνες Κώστα Παπαδόπουλο και Λάκη Καρνέζη.

Να σημειώσω ότι η συγκεκριμένη ψηφιακή έκδοση - προσφορά του φίλτατου μουσικόφιλου Δημήτρη - είναι εξαιρετικά φτωχή στο αισθητικό της μέρος με στοιχειώδη και πρόχειρα εξώφυλλα που αδικούν το ενδιαφέρον περιεχόμενο του έργου. Η έκδοση βέβαια είναι σπάνια και γιαυτό σας την παρουσιάζω κατ' εξαίρεση του κανόνα στην προσπάθειά μου να ολοκληρώσω τη δισκογραφία του συνθέτη.

Ρένα Κουμιώτη: Τα δικά μου τραγούδια (1980)

Η περίοδος 1969-1974 υπήρξε πολύ σημαντική για την καριέρα της σπουδαίας τραγουδίστριας Ρένας Κουμιώτη, όταν ευτύχησε να συνεργαστεί με σημαντικούς συνθέτες, όπως ο Μίμης Πλέσσας, ο Αργύρης Κουνάδης, ο Λίνος Κόκοτος και άλλοι. Το 1976 επανεμφανίστηκε με τον αξιόλογο δίσκο "Στο δρόμο για το Τσιμενλί" του Γρηγόρη Σουρμαΐδη κι αυτή ήταν η τελευταία ενδιαφέρουσα δισκογραφική της κατάθεση. Στη συνέχει σταδιακά αποσύρθηκε από το προσκήνιο, έφυγε για κάποια χρόνια στην Αμερική και αναγκαστικά περιορίστηκε σε σποραδικές επανεμφανίσεις.

Το 1980 λοιπόν ηχογράφησε έναν καινούργιο προσωπικό δίσκο με δέκα λαϊκά τραγούδια. Τίτλος του: "Τα δικά μου τραγούδια". Η εποχή της Lyra ήταν πια μακρινή ανάμνηση. Χάθηκε εκείνη η φρεσκάδα της φωνής της, αλλά και η πηγαία έμπνευση των παλιών της τραγουδιών. Λαϊκά τραγούδια πάνω στην τετριμμένη και πολυφορεμένη πια μανιέρα ενός είδους που βρισκόταν σε σταδιακή παρακμή και μεταλλασσόταν σε ένα είδος τραγουδιού της πίστας και της εφήμερης κατανάλωσης. Κάποια τραγούδια βέβαια είναι αξιοπρεπή κι ακούγονται ευχάριστα, χωρίς πάντως να αφήνουν κανένα αποτύπωμα πίσω τους κι εύκολα ξεχνιούνται. Τα υπογράφουν γνωστοί κι άγνωστοι συνθέτες. Ο χαλκέντερος Μίμης Πλέσσας και πάλι παρών με τέσσερα τραγούδια, μάλλον τα καλύτερα του δίσκου. Ο Θανάσης Πολυκανδριώτης έγραψε άλλα δύο, ένα ο Λυκούργος Μαρκέας και τρία ο Μ. Καρράς. Έπαιξαν και κάποιοι καλοί μουσικοί, όπως φυσικά ο Θανάσης Πολυκανδριώτης στο μπουζούκι, ο Φίλιππος Τσεμπερούλης στο φλάουτο, ο Π. Δεσποτίδης στο βιολί και ο Γ. Τσουπάκης στα κρουστά.

Ρένα Κουμιώτη: Τα ωραιότερα τραγούδια της (1977)

Χωρίς αμφιβολία η Ρένα Κουμιώτη υπήρξε από τις ωραιότερες γυναικείες φωνές που ανέδειξε το ελληνικό τραγούδι. Φωνή δωρική με υπέροχο ηχόχρωμα και κρυστάλλινη άρθρωση των λέξεων, παρόλο που δεν είχε καμία μουσική παιδεία και όλη η μουσική της προσωπικότητα στηρίχθηκε αποκλειστικά στο ένστικτο. Για να είμαστε ακριβείς, όχι μονάχα στο ένστικτο, αφού είχε τη μεγάλη τύχη να βρεθεί δίπλα σε σπουδαίους συνθέτες που την καθοδήγησαν με τον καλύτερο τρόπο εκμεταλλευόμενοι βέβαια το σπάνιο φωνητικό της μέταλλο. Πρώτος και καλύτερος ο μέγας Μίμης Πλέσσας που την ανακάλυψε και την εμπιστεύθηκε στον αριστουργηματικό του "Δρόμο" το 1969 με δυο έξοχα τραγούδια ("Πρώτη φορά", "Δώσε μου το στόμα σου"), αλλά και σε πολλές άλλες σημαντικές δουλειές του στη συνέχεια ("Μέρες του καλοκαιριού", 1970, "Θάλασσα πικροθάλασσα", 1973, "Μίλα μου για τη λευτεριά", 1974), καθώς και σε κάμποσα 45άρια ("Σταμάτησε του ρολογιού τους δείχτες", "Το καινούργιο μου φεγγάρι" κ.ά.).

Εκτός όμως από τον Πλέσσα η Ρένα Κουμιώτη είχε την τύχη να συναντηθεί και με τον Λίνο Κόκοτο στις πρώτες σπουδαίες δισκογραφικές του καταθέσεις ("Οι ώρες", 1969, "Το θαλασσινό τριφύλλι", 1972), τον Γιώργο Κοντογιώργο ("Γύφτισσα μέρα", 1970, "Παράθυρο στη θάλασσα", 1974), τον Θόδωρο Τζίφα ("Γειτονιές", 1970), τον Βαγγέλη Πιτσιλαδή ("Τα κίτρινα ρολόγια", 1972), τον Βασίλη Κουμπή ("12 μήνες", 1972) και τον Αργύρη Κουνάδη ("Ρόδα είναι και γυρίζει", 1974). Αυτή η πενταετία (1969-1974) υπήρξε η καλύτερη της καριέρας της με πολλά και σπουδαία τραγούδια στο ενεργητικό της, ενώ στη συνέχεια ήρθε η παρακμή και σιγά σιγά πέρασε στο περιθώριο της δισκογραφίας.

Από την υπέροχη λοιπόν αυτή περίοδο ανθολογήθηκαν τα δώδεκα τραγούδια

αυτού του άλμπουμ που εξέδωσε η Lyra το 1977 εις ανάμνηση της μεγάλης αυτής συνεργασίας τους κι ενώ ήδη η τραγουδίστρια είχε βρεθεί σε άλλη δισκογραφική εταιρία χωρίς σπουδαία αποτελέσματα. Το μικρό λοιπόν αυτό αφιέρωμα περιλαμβάνει δώδεκα χαρακτηριστικές στιγμές της Ρένας Κουμιώτη από τους δίσκους που προανέφερα. Θα μπορούσαν εύκολα να επιλεγούν πολλά άλλα εξίσου σπουδαία τραγούδια, αλλά σίγουρα κι εδώ έχουμε μερικές από τις πιο εμβληματικές της ηχογραφήσεις. Αναμφίβολα ξεχωρίζουν τα αριστουργηματικά τραγούδια: "Σταμάτησε του ρολογιού τους δείχτες", "Δώσε μου το στόμα σου", "Πρώτη φορά", "Κόρη του γιαλού". Φυσικά και όλα τα υπόλοιπα είναι όμορφα κι αγαπημένα τραγούδια που ο χρόνος ήδη τα έχει κάνει κλασικά.

Γιώργος Χατζηνάσιος: Ένας Έλληνας σήμερα (1975)

Η δεκαετία του '70 στάθηκε παραγωγικότατη για τον συνθέτη Γιώργο Χατζηνάσιο, ο οποίος μας χάρισε μια μεγάλη σειρά με δίσκους τραγουδιών που ακούστηκαν πολύ, αλλά και μουσική για τον κινηματογράφο και το θέατρο, ενώ πρόλαβε να πάρει μέρος και στο Διαγωνισμό της Eurovision με το τραγούδι "Μάθημα Σολφέζ", από τα ωραιότερα - νομίζω - που ακούστηκαν εκεί σύμφωνα με τις συγκεκριμένες προδιαγραφές του θεσμού, έστω κι αν δε βραβεύτηκε.

Το 1975, τη χρονιά που ηχογράφησε τον ωραίο κύκλο τραγουδιών "Αντιθέσεις" με τον Περικλή Περάκη, έγραψε τη μουσική για τη θεατρική παράσταση "Ένας Έλληνας σήμερα" που ανέβασε ο εκκεντρικός σκηνοθέτης Δημήτρης Κολλάτος στο θέατρο Λουζιτάνια προκαλώντας στην εποχή της ένα μικρό σκάνδαλο για το τολμηρό της περιεχόμενο. Ο Χατζηνάσιος έγραψε δέκα ενδιαφέροντα τραγούδια και μερικά οργανικά θέματα για τις σκηνικές ανάγκες του έργου. Οι στίχοι γράφτηκαν από τον Δημήτρη Κολλάτο και τον Γιώργο Κανελλόπουλο.

Παρόλο που δεν ακούστηκαν αυτά τα τραγούδια ευρύτερα και πλέον έχουν ξεχαστεί ολοκληρωτικά, αξίζουν μια δεύτερη ευκαιρία, γιατί είναι καλογραμμένα και διαθέτουν όλα τα χαρακτηριστικά της τραγουδοποιητικής ευκολίας του συνθέτη. Πότε λαϊκότροποι ρυθμοί και πότε αισθαντικές μελωδίες, ασφαλώς συνιστούν μια άκρως ενδιαφέρουσα δουλειά του καλού συνθέτη. Τραγουδούν: Βάσια Ζήλου, Σπύρος Δεναξάς, Μάρα Κανταρέλη και Χρήστος Λεττονός. Το προκλητικό εξώφυλλο είχε κάνει εντύπωση στην εποχή του, αλλά μάλλον λειτουργεί παραπλανητικά και αδικεί το περιεχόμενο του δίσκου.

Γιάννης Σπανός: Croisiere aux iles grecques (1967)

Σπάνιος ορχηστρικός δίσκος του Γιάννη Σπανού που κυκλοφόρησε στη Γαλλία χωρίς ελληνική επανέκδοση, την εποχή που ο συνθέτης μοίραζε το χρόνο και τη δραστηριότητά του μεταξύ Παρισιού και Αθήνας και ήδη είχε δώσει το έναυσμα για τη γέννηση του ελληνικού Νέου Κύματος κατά το πρότυπο της γαλλικής Nouvelle Vague.

Ο δίσκος επιγράφεται "Croisiere aux iles grecques" (Κρουαζιέρα στα ελληνικά νησιά"). Πρόκειται για μια σειρά ορχηστρικών θεμάτων που αναφέρονται στα ελληνικά νησιά με υπέροχες μελωδίες, γνωστές και άγνωστες, απ' αυτές που έρρεαν πηγαία και σε αφθονία εκείνη την εποχή από την οιστρηλατημένη έμπνευση του Γιάννη Σπανού. Μερικά θέματα είναι παρμένα από γνωστά τραγούδια του, ενώ κάποια άλλα βρίσκονται εδώ σε πρωτόλεια μορφή, πριν μετατραπούν αργότερα σε τραγούδια. Αξιοσημείωτο ότι ο δίσκος φέρει την υπογραφή του διάσημου μουσικού Michel Legrand ως παραγωγού, με τον οποίο ο συνθέτης συνδεόταν τότε με φιλία, ενώ είχαν και επαγγελματική συνεργασία.

Θεωρώ υποχρέωσή μου, τέλος, να επισημάνω ότι ο φίλος μου ο Μανόλης βρήκε αυτό το σπάνιο κομμάτι, το ψηφιοποίησε σε άριστη ποιότητα και σάρωσε τα εξώφυλλα. Τον ευχαριστώ από καρδιάς για πολλοστή φορά! Η δική μου δουλειά περιορίστηκε μονάχα στην τελική φροντίδα των εξωφύλλων. Χαρείτε το!

Γιώργος Γεωργιάδης: Καισαριανή (1975)

Το 1975, ένα χρόνο μετά τη Μεταπολίτευση κι ενώ κυριαρχούσε το πολιτικό τραγούδι, ο συνθέτης Γιώργος Γεωργιάδης ηχογράφησε το δίσκο "Καισαριανή" που αναφέρεται φυσικά στη θυσία των 200 Ελλήνων, οι οποίοι εκτελέστηκαν στο Σκοπευτήριο την Πρωτομαγιά του 1944.

Πρόκειται για έναν κύκλο δέκα λαϊκών τραγουδιών ελεγειακού ύφους που βασίζονται σε ποιήματα του αγωνιστή και ποιητή Γιώργη Σιδέρη (1919-1998). 
Ο Γιώργης Σιδέρης υπήρξε μια σημαντική μορφή της ελληνικής αντίστασης στα χρόνια της γερμανικής κατοχής, ο οποίος λίγα χρόνια αργότερα, την περίοδο του Εμφυλίου, συνελήφθη και φυλακίστηκε. Στη φυλακή έμεινε μέχρι το 1960 και σ' αυτή τη μακρά περίοδο βρήκε παρηγοριά στο γράψιμο συνθέτοντας πολλά αξιόλογα έργα πεζού και έμμετρου λόγου με αφορμές πάντοτε παρμένες από τα προσωπικά του βιώματα στα κατοχικά χρόνια, αλλά και στα χρόνια του εμφύλιου σπαραγμού. 

Ο Σιδέρης συνέχισε το συγγραφικό του έργο και μετά την αποφυλάκισή του και κυρίως στα χρόνια της χούντας, ενώ το 1975 εξέδωσε από τον Κέδρο την ποιητική συλλογή "Ασφόδελοι". Από το έργο αυτό λοιπόν ο Γιώργος Γεωργιάδης επέλεξε τα ποιήματα που μελοποίησε για τη δίσκο "Καισαριανή". Μάλιστα από το ίδιο έργο άντλησε το υλικό και για το δίσκο "Εσπερινός Καισαριανής" που κυκλοφόρησε το 1980. Αυτός είναι και ο τίτλος του εναρκτήριου τραγουδιού που έχει χαρακτηριστικά τραγουδιού-ποταμού, σύμφωνα με το πρότυπο που είχε δημιουργήσει νωρίτερα ο Μίκης Θεοδωράκης.

Τα τραγούδια ερμηνεύει ο συνθέτης και μια άγνωστη γυναικεία φωνή, η Μαρούσα. Συμμετέχει η Χορωδία Γιώργου Κακίτση. 

Γιώργος Γεωργιάδης: Κάτι άλλο έρχεται (1979)

Ο συνθέτης Γιώργος Γεωργιάδης ολοκληρώνει την παραγωγική δεκαετία του '70 με έναν σπανιότατο πια σήμερα και άγνωστο δίσκο που επιγράφεται "Κάτι άλλο έρχεται".

Παρόλο που τα χρόνια που προηγήθηκαν ο συνθέτης δοκίμασε τις δυνάμεις του σε πολλά και ετερόκλητα μουσικά πεδία με αμφίβολης αξίας αποτελέσματα, οφείλω να αναγνωρίσω ότι αυτός ο δίσκος είναι από τους ωραιότερούς του. Όμορφες μελωδίες που θυμίζουν τα τραγούδια του πρώτου του δίσκου ("Δώδεκα βράδια") με ετεροχρονισμένες νεοκυματικές αποχρώσεις και κανταδόρικους χρωματισμούς που αποδίδονται από μία κιθάρα και μία φυσαρμόνικα. Οι στίχοι ανήκουν στον ποιητή Κώστα Κιλιμάντζο. Μερικοί μάλιστα προέρχονται από την ποιητική του συλλογή Στην Άντυ για πάντα.

Αν κάτι μ' ενοχλεί στα συμπαθητικά αυτά τραγούδια είναι η ερμηνεία τους. Δυστυχώς τα ερμηνεύει ο ίδιος ο συνθέτης με τη βαριά φωνή του που δε συμβάλλει καθόλου στην αξιοποίηση των καλών μελωδιών. Μαζί του ευτυχώς υπάρχει και μια γυναικεία φωνή, η Αγνή (Χατζηκωτάκη), η οποία τα κατοπινά χρόνια είχε μια ενδιαφέρουσα παρουσία στην ελληνική δισκογραφία. 
Δυστυχώς ο δίσκος σήμερα είναι εντελώς ξεχασμένος, πράγμα που το βρίσκω άδικο, γιατί είναι μια δουλειά ευαίσθητη και μελωδική. Αν είχε αξιωθεί μιας ερμηνείας από μια Λίτσα Σακελλαρίου, ας πούμε, θα είχε προσεχθεί πολύ περισσότερο. Κρίμα!

Γιώργος Γεωργιάδης: Ομήρου Οδύσσεια (1980)

Ο Γιώργος Γεωργιάδης ξεκίνησε στα τέλη του '60 με ποπ τραγουδάκια, αλλά στη συνέχεια ακολούθησε μια μάλλον ανορθόδοξη πορεία με διάφορες δουλειές εντελώς ετερόκλητες μεταξύ τους, συχνά μεγαλεπήβολες και στομφώδεις, οι οποίες ωστόσο σε κάποιες περιπτώσεις έδειχναν έναν καλά καταρτισμένο μουσικό, που πάντως αναλώνονταν σε ευκολίες και κοινοτοπίες. Θυμίζω άλλωστε μια συνεργασία του με τον διάσημο αοιδό των αρχών του '80 Γιάννη Φλωρινιώτη μ' ένα δίσκο ...μελοποιημένης ποίησης!

Εδώ λοιπόν έχουμε ένα εντυπωσιακό δείγμα αυτής της μεγαλομανίας του συνθέτη. Μια επική δισκογραφική εργασία βασισμένη στην ομηρική "Οδύσσεια" απλωμένη σε 4 δίσκους συνολικής διάρκειας 160 λεπτών! 

Χρησιμοποίησε μια καλή διασκευή του κειμένου από την Πέρσα Βοριά, η οποία μετέφερε τους αρχαίους δακτυλικούς εξάμετρους στον κλασικό ανομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο, όπως αυτός διαμορφώθηκε από το δημοτικό μας τραγούδι. Η ανάπτυξη του έργου ακολουθεί τη δομή του πρωτότυπου, δηλαδή την αφηγηματική τεχνική που στη φιλολογική γλώσσα ονομάζεται "in medias res", ένα είδος αναδρομικής αφήγησης μέσα από το στόμα του κεντρικού ήρωα ή του παρεμβαλλόμενου ραψωδού. 

Η μουσική του Γεωργιάδη είναι ένα μίγμα από το ύφος του ...Γιώργου Κατσαρού και των μουσικών επενδύσεων που ακούγονταν στα περίφημα κινηματογραφικά έπη του Τζέιμς Πάρις εμπλουτισμένο με ηχητικά εφέ για τη δημιουργία της κατάλληλης δραματικής ψευδαίσθησης, η οποία ενισχύεται με σχοινοτενείς πεζές απαγγελίες θεατρικού χαρακτήρα, αν και δεν λείπουν και μικρές νησίδες ωραίων λυρικών περασμάτων, ιδιαίτερα στη σκηνή της αναγνώρισης του πλάνητα ήρωα από την υπομονετική και πιστή του σύζυγο. 

Βασικός ερμηνευτής είναι ο ίδιος ο συνθέτης με τη μπάσα φωνή του, ενώ πλαισιώνεται από πληθώρα άγνωστων ηθοποιών και τραγουδιστών. Η έκδοση είναι πλουσιότατη, με πολυσέλιδο ένθετο που περιλαμβάνει το πλήρες νεοελληνικό κείμενο, καθώς και μπόλικες ζωγραφικές απεικονίσεις των κυριότερων σκηνών του έργου.

Γιάννης Αργύρης: Επιλογές από τις Εσπερίδες (1982)

Έλεγα στην προηγούμενη αναφορά μου στον Γιάννη Αργύρη για τη μακρόχρονη διαδρομή του στα νεοκυματικά στέκια της Πλάκας και ειδικότερα στην ιστορική μπουάτ Εσπερίδες, αυτό το εμβληματικό πολιτιστικό κεντράκι στην καρδιά της Αθήνας που άνθισε ιδιαίτερα στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του '60, αλλά συνέχισε το βίο του για αρκετά ακόμη χρόνια μετά, πάντα με τον ίδιο ως πρωθιερέα της εκεί στις ανηφοριές της Πλάκας στην οδό Θόλου, αριθμός 6. Ξεπετάχτηκαν πάμπολλοι καλλιτέχνες από τη μπουάτ αυτή (Βασίλης Δημητρίου, Θανάσης Γκαϊφύλλιας, Γιώργος Κριμιζάκης και τόσοι άλλοι), αλλά όλοι αυτοί ήταν περαστικοί, ενώ ο Γιάννης Αργύρης πάντα εκεί, σταθερός κι αμετακίνητος, σχεδόν για τέσσερις δεκαετίες!

Ο δίσκος "Επιλογές από τις Εσπερίδες" κυκλοφόρησε το 1982 σε ανεξάρτητη παραγωγή. Είναι ένας δίσκος της υστερονεοκυματικής περιόδου, όταν πια όλο εκείνο το μαγικό κλίμα είχε οριστικά χαθεί. Μοιάζει έτσι σαν ένα μνημόσυνο για κείνη την εποχή και τα τραγούδια σαν μακρινός απόηχός της. Κάποια από τα τραγούδια φέρουν ολοκληρωμένα την υπογραφή του Γιάννη Αργύρη, ενώ τα υπόλοιπα έχουν μουσική του Γιώργου Κριμιζάκη, του Π. Λεούση, του Χρ. Μεντή, του Τάκη Μπινιάρη και του Γ. Κωνσταντινίδη. Τραγουδά φυσικά ο Γιάννης Αργύρης, ενώ η ενορχήστρωση ανήκει στον Γιώργο Κριμιζάκη.

Γιάννης Αργύρης: Γιαν Κιχώτης (1987)

Ο Γιάννης Αργύρης δικαίως έχει χαρακτηριστεί ο "πατριάρχης" των μπουάτ, αφού επί 40 χρόνια αποτελούσε την εμβληματική μορφή στην ιστορική μπουάτ "Εσπερίδες" της Πλάκας, το μακροβιότερο απ' όλα αυτά τα μαγικά μουσικά στέκια που άκμασαν κυρίως στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του '60 συμπορευόμενα με το ρεύμα του Νέου Κύματος.

Τραγουδοποιός, ερμηνευτής, χιουμορίστας με μοναδική αμεσότητα και ευρηματικό λόγο, συνέδεσε ανεξίτηλα το όνομά του με μερικές από τις ωραιότερες νεοκυματικές μπαλάντες, όπως: "Μην κουραστείς να μ' αγαπάς", "Πάει κι αυτή η Κυριακή", "Έλα μαζί μου", "Κάποιος γιορτάζει". 

Οι φίλοι του επινόησαν το παρατσούκλι Γιαν Κιχώτης και του το κόλλησαν, για να δείξουν τις αντοχές του στη μακρόχρονη διαδρομή των Εσπερίδων. Τον τίτλο λοιπόν αυτό έδωσε στον τελευταίο του δίσκο που κυκλοφόρησε το 1987 σε ανεξάρτητη παραγωγή. Ένδεκα τρυφερές μπαλάντες, δικές του οι περισσότερες, ενορχηστρωμένες κατάλληλα από τους Π. Μπεράτη, Γ. Δεσποτίδη και Κ. Κωνσταντινίδη με λιτή οργανική συνοδεία βασισμένη σε ακουστικά όργανα (βιολί, όμποε, κιθάρα, βιολοντσέλο, πιάνο, τρομπόνι) ως μακρινό απόηχο του νεοκυματικού παρελθόντος. Τραγουδά φυσικά ο ίδιος με την ιδιαίτερα αισθαντική κι εκφραστική φωνή του.

Γιάννης Καστρινός: Απ' τ' αλώνια στα σαλόνια (1972) ανέκδοτο

Στα πρώτα χρόνια του '70, όταν σταδιακά αρχίζει η κάμψη του ελληνικού εμπορικού κινηματογράφου, κυριαρχεί στη μεγάλη οθόνη το φευγαλέο άστρο της Δέσποινας Στυλιανοπούλου, η οποία ξαφνικά, από ρόλους κομπάρσου μέχρι τότε, μετατράπηκε σε δημοφιλέστατη πρωταγωνίστρια λανσάροντας ένα λαϊκό στιλ γεμάτο αυθορμητισμό, κέφι, τραγούδια και ...ελληνικούρες. 

Μια από τις ταινίες της αυτής της περιόδου ήταν η "Απ' τ' αλώνια στα σαλόνια", παραγωγής 1972, σε σκηνοθεσία Κώστα Καραγιάννη με συμπρωταγωνιστή τον Νίκο Ρίζο. Έκοψε μάλιστα στην πρώτη προβολή 130.000 εισιτήρια. 

Η ταινία είναι πλημμυρισμένη με λαϊκά τραγούδια που έγραψε ο Γιάννης Καστρινός. Φυσικά τα ερμηνεύει η Στυλιανοπούλου, ενώ συμμετέχουν η Ελένη Ροδά και ο Πέτρος Μήλας.

Ποιος όμως ήταν αυτός ο Γιάννης Καστρινός; Ξεχασμένος σήμερα συνθέτης, είχε γράψει κάποια σουξεδάκια του καιρού με γνωστά ονόματα του πενταγράμμου, όπως ο Τέρης Χρυσός, η Κλειώ Δενάρδου, ο Πάνος Κόκκινος και άλλοι, ενώ αργότερα ασχολήθηκε με την ενορχήστρωση σε δίσκους της Πρωτοψάλτη, της Τσανακλίδου και άλλων. Το 1967 είχε γράψει τη μουσική της ταινίας "Τι κι αν γεννήθηκα φτωχός", ενώ το 1968 προσέφερε τις υπηρεσίες του στο καθεστώς των συνταγματαρχών γράφοντας τη μουσική για τον χουντικό ύμνο "Το νέον Σύνταγμα της 29ης Σεπτεμβρίου 1968" σε στίχους του Γιώργου Οικονομίδη με ερμηνευτή τον Φώτη Δήμα, ο οποίος άλλωστε είχε ερμηνεύσει και τον επίσημο ύμνο του καθεστώτος σε μουσική Γιώργου Κατσαρού!

Πάνος Τζαβέλλας: Επαναστατικός ρομαντισμός (1986)

Με το δίσκο "Επαναστατικός ρομαντισμός", που κυκλοφόρησε το 1986 από τη μικρή εταιρία Arioso, ο Πάνος Τζαβέλλας ολοκληρώνει ουσιαστικά την προσωπική δισκογραφική του περιπέτεια που ξεκίνησε με κάποια σκόρπια τραγούδια στις αρχές του '70 και κυρίως με τον εμβληματικό δίσκο "Τραγούδια από το Αντάρτικο Λημέρι" το 1975. 

Πρόκειται για έναν αλλιώτικο δίσκο με τραγούδια σε ύφος μπαλάντας αστικής θεματολογίας με αναφορές στις μικρές παθογένειες του καθημερινού βίου, αλλά και επίμονες πολιτικές αιχμές και διεθνιστικές ματιές σε μορφές του παγκόσμιου αγωνιστικού μετώπου (Τσε Γκεβάρα, Ντανιέλ Ορτέγκα) μαζί με φευγαλέες αυτοβιογραφικές πινελιές. Ένας ευαίσθητος Τζαβέλλας που ξεχειλίζει από συναισθήματα απογοήτευσης, αλλά και συγκρατημένης αισιοδοξίας. 

Ανάμεσα στα τραγούδια του δίσκου περιλαμβάνονται και κάποια παλιότερα σε καινούργια εκτέλεση ("Κυρ Παντελής", "Ξυπνήστε"). Το όμορφο τραγούδι "Ειρήνη" είχε παρουσιαστεί δυο χρόνια νωρίτερα στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ενώ το "Κόκκινο τρένο" είχε ακουστεί στην ομώνυμη ταινία του 1982 που αναφέρεται στον εμφύλιο πόλεμο.

Μαζί με τον Πάνο Τζαβέλλα παίζουν μερικοί αξιόλογοι μουσικοί, όπως ο Στάθης Ουλκέρογλου στο πιάνο, ο Στέλιος Λιανδράκης στο μπουζούκι, ο Νίκος Λώλης στην κλασική κιθάρα και ο Μάνος Αβαράκης στη φυσαρμόνικα.

Γιώργος Γεωργιάδης: Χαμένοι δρόμοι (1981)

Μετά από την υπερπαραγωγική δεκαετία του '70 ο συνθέτης και μαέστρος Γιώργος Γεωργιάδης μπαίνει στη δεκαετία του '80 με πιο συγκρατημένους ρυθμούς αραιώνοντας σημαντικά τη δισκογραφική του δραστηριότητα. Στο πρώτο μισό αυτής της δεκαετίας ηχογράφησε δυο τρεις δίσκους με κορύφωση τον κύκλο μελοποιημένων ποιημάτων "Ποίηση και μελωδία" (1982), μετά τον οποίο θα ακολουθήσει μακρόχρονη σιωπή.

Το 1981 λοιπόν ηχογράφησε τον κύκλο τραγουδιών "Χαμένοι δρόμοι" για λογαριασμό της μικρής δισκογραφικής εταιρίας Dora Records σε μουσική, στίχους και ενορχήστρωση με τη δική του υπογραφή. Ξεχασμένος και μάλλον αδιάφορος δίσκος σε ελαφρολαϊκό χρώμα που δεν ακούστηκε καθόλου και είναι πια εκτός κυκλοφορίας και προφανώς δυσεύρετος. Εκείνη την εποχή ο συνθέτης παρουσίαζε μια μουσική εκπομπή στην κρατική τηλεόραση, όπου και ακούστηκαν μερικά από τα τραγούδια του δίσκου. Ερμηνεύει ο ίδιος ο συνθέτης και η άγνωστη Μαρίνα Εμμανουήλ στη μοναδική δισκογραφική της παρουσία. 

Ο Στέφανος Στρατηγός και η Ιλεάνα Φέξη διαβάζουν Καβάφη

Από τις εκδόσεις (βιβλίων και ηχογραφημάτων) Φυκίρης κυκλοφόρησε κάπου στα μέσα της δεκαετίας του '70 (πιθανότατα το 1975) η σπάνια και πολύ ενδιαφέρουσα ηχογράφηση που σας παρουσιάζω σήμερα. Πρόκειται για μια ανάγνωση 22 ποιημάτων του Κωνσταντίνου Καβάφη από τη μεσαία περίοδο της δημιουργίας του (1897-1918) επιλεγμένα από το επίσημο σώμα των ποιημάτων του που ο ίδιος ενέκρινε προς έκδοση, καθώς και μερικά από τα αποκηρυγμένα του.

Τα ποιήματα διαβάζουν δυο ηθοποιοί: Ο Στέφανος Στρατηγός, ο κακός του παλιού ελληνικού κινηματογράφου που κάθε άλλο παρά τέτοιος ήταν στην πραγματική ζωή του, όπου τα ενδιαφέροντά του ήταν εκλεκτά και ιδιαίτερα, και η Ιλεάνα Φέξη, μάλλον άγνωστη ηθοποιός που ίσως κάποιοι παλιότεροι να τη θυμούνται από έναν ωραίο ρόλο της στην τηλεοπτική σειρά "Μεθυσμένη πολιτεία" (1980). 

Η ανάγνωση των ποιημάτων, λιτή και αισθαντική, διανθίζεται από πολύ όμορφα μουσικά θέματα παρμένα από το λόγιο ρεπερτόριο για βιολοντσέλο, φλάουτο, φαγκότο και λαούτο.

Ο Πέτρος Φυσσούν διαβάζει Παπαδιαμάντη

Από το πολύτιμο αρχείο ηχογραφήσεων της Ελληνικής Ραδιοφωνίας έχω αυτή τη συγκινητική ηχογράφηση του 1984, ανέκδοτη φυσικά. Ο καλός ηθοποιός Πέτρος Φυσσούν στο πλαίσιο της ραδιοφωνικής σειράς Απόγευμα με τον Παπαδιαμάντη διαβάζει επιλεγμένα κείμενα του μεγάλου σκιαθίτη πεζογράφου και ποιητή Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη (1851-1911).

Συγκεκριμένα, στο ηχογράφημα ακούμε ένα καυστικό σχόλιο του Παπαδιαμάντη για τη Μεγάλη Εβδομάδα στην Αθήνα του καιρού του που αναφέρεται σε κάποιες κακές συνήθειες των τότε εκκλησιαζομένων, αλλά και μια βαθυστόχαστη ανάλυση των ύμνων της Μεγάλης Δευτέρας και της εκκλησιαστικής μουσικής γενικότερα. 

Στη συνέχεια ο Πέτρος Φυσσούν διαβάζει με λιτό και κατανυκτικό τρόπο τέσσερα ποιήματα του Παπαδιαμάντη αφιερωμένα στις Παναγιές της Σκιάθου, την Παναγιά Κουνίστρα, την Παναγιά την Κεχριά, την Παναγιά του Ντομάν και την Παναγίτσα στο Πυργί.

Ο Δημήτρης Χριστοδούλου διαβάζει Χριστοδούλου (1967)

Ο Δημήτρης Χριστοδούλου (1924-1991) υπήρξε ένας πολυγραφότατος συγγραφέας - ποιητής και πεζογράφος - της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς με πολυσήμαντο έργο που περιλαμβάνει αρκετές ποιητικές συλλογές, μυθιστορήματα, συλλογές διηγημάτων και θεατρικά έργα. 

Η μεγάλη του όμως δημοτικότητα στηρίζεται στα εκατοντάδες υπέροχα τραγούδια που έγραψαν κορυφαίοι Έλληνες συνθέτες πάνω σε δικούς του στίχους. Ο ίδιος το είχε παράπονο που ο κόσμος τον γνώριζε από τα τραγούδια του κι όχι από το λογοτεχνικό του έργο, αλλά εμείς είμαστε ευτυχείς που ο προικισμένος αυτός άνθρωπος άφησε το ισχυρό του αποτύπωμα στο ελληνικό τραγούδι υπογράφοντας μερικούς από τους πιο εμπνευσμένους και ποιοτικούς στίχους που γράφτηκαν ποτέ. Τα πρώτα του τραγούδια τα βρίσκουμε στην "Πολιτεία" του Μίκη Θεοδωράκη ("Καημός", "Βράχο βράχο"). Ακολούθησαν σπουδαίες συνεργασίες με συνθέτες, όπως ο Σταύρος Ξαρχάκος, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Νίκος Μαμαγκάκης, ο Χρήστος Λεοντής, ο Μάνος Λοΐζος, ο Μίμης Πλέσσας, ο Νότης Μαυρουδής, ο Λίνος Κόκοτος, ο Ζορζ Μουστακί, ο Βασίλης Δημητρίου και αρκετοί άλλοι. Ξεχωρίζω την εμβληματική συνεργασία του με τον Γιώργο Ζαμπέτα που σφραγίστηκε με μερικά αξεπέραστα λαϊκά αριστουργήματα, κυρίως με τη φωνή της Βίκυς Μοσχολιού ("Ξημερώματα", "Χωρισμός", "Δεν έχει δρόμο να διαβώ" κ.ά.).

Η ποιητική πλευρά του Δημήτρη Χριστοδούλου πάντως αποτυπώθηκε σ' ένα δίσκο βινυλίου που κυκλοφόρησε το 1967 από τη Philips με τον τυπικό τίτλο: "Ο Χριστοδούλου διαβάζει Χριστοδούλου". Περιλαμβάνονται χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τις συλλογές: "Νυχτοφύλακες" (1954), "Πελταστές" (1956), "Εστίες αντιστάσεως" (1959) και "Μετά τον Ανακλητικό" (1960). Δυνατά κείμενα με αγωνιστικό και προοδευτικό προσανατολισμό σε λιτή (αρκετά συναισθηματική) ανάγνωση από τον ίδιο. Ο δίσκος εκδόθηκε σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων και σήμερα φυσικά βρίσκεται εκτός κυκλοφορίας.

Στέλιος Καζαντζίδης: Τα "έντεχνα" (1960-1988)

Ο Στέλιος Καζαντζίδης, ο μεγαλύτερος Έλληνας λαϊκός τραγουδιστής, ένας μυθοποιημένος καλλιτέχνης που  τραγουδήθηκε όσο κανένας άλλος, έστω κι αν η εκ των υστέρων ετυμηγορία της ιστορίας δεν έχει δικαιώσει ποιοτικά τον μεγαλύτερο όγκο των τραγουδιών του, ο Καζαντζίδης λοιπόν συνειδητά και ασυμβίβαστα πάλεψε να κρατήσει αμόλυντο το καθαρό λαϊκό του πρόσωπο αρνούμενος πεισματικά να κάνει "ανοίγματα" στα νεότερα μουσικά ρεύματα, ιδιαίτερα σ' αυτό που ονομάστηκε "έντεχνο" τραγούδι, σε αντίθεση με τον μεγάλο συνοδοιπόρο του, τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, ο οποίος ουσιαστικά έστησε τη ζηλευτή καριέρα του ακριβώς σ' αυτό το είδος τραγουδιού που χαρακτήρισε ολόκληρη τη δεκαετία του '60.

Παρόλα αυτά, κατά καιρούς σημειώθηκαν κάποιες μικρές ρωγμές σ' αυτήν τη σκληρή γραμμή, χάρις κυρίως στην ισχυρή επιρροή των δύο μεγάλων μας συνθετών, του Μίκη Θεοδωράκη και του Μάνου Χατζιδάκι. Έτσι, εκεί στις αρχές της δεκαετίας του '60 ο Καζαντζίδης (μαζί πάντα με τη Μαρινέλλα) ερμήνευσε μερικά μεγάλα τραγούδια από την "Πολιτεία" του Μίκη ("Καημός", "Σαββατόβραδο, "Βράχο βράχο" κ.ά.), ενώ παράλληλα ηχογράφησε μερικά σκόρπια λαϊκά του Χατζιδάκι ("Κουρασμένο παλικάρι", "Το πέλαγο είναι βαθύ", Ο κυρ Αντώνης"), πολλά από τα οποία παράλληλα τα ερμήνευσαν κι άλλοι τραγουδιστές, όπως η Νάνα Μούσχουρη, χωρίς ποτέ να καταφέρουν να ξεπεράσουν τις μνημειώδεις ερμηνείες του Στέλιου. Το 1964 τραγούδησε μαζί με τη Μαρινέλλα την "Καταχνιά" του Χρήστου Λεοντή και στη συνέχεια σε δεύτερη εκτέλεση κάποια τραγούδια του Σταύρου Ξαρχάκου ("Άπονη ζωή") και του Γιάννη Μαρκόπουλου ("Ποιος δρόμος"), ενώ στο ξεκίνημα της δεκαετίας του '70 ηχογράφησε δύο υπέροχα λαϊκά τραγούδια του Μάνου Λοΐζου ("Δε θα ξαναγαπήσω", "Όταν βλέπετε να κλαίω"). Ο μοναδικός προσωπικός του δίσκος που θα μπορούσε να ενταχθεί στην κατηγορία του "έντεχνου" ήταν ο δίσκος του Μίκη Θεοδωράκη "Στην Ανατολή" (1974). Από κει και πέρα αρχίζει σταδιακά η δισκογραφική αποχή του μεγάλου τραγουδιστή, για να επιστρέψει δυναμικά μερικά χρόνια αργότερα, λίγο πριν από την ολοκλήρωση της μεγάλης του καριέρας, όταν και θα ερμηνεύσει 2-3 ακόμη σκόρπια τραγούδια "έντεχνου" προσανατολισμού, γραμμένα από τον Αντώνη Βαρδή, τον Θανάση Πολυκανδριώτη και τον Σταμάτη Σπανουδάκη.

Η παρούσα συλλογή καταγράφει όλο αυτό το σκόρπιο υλικό, με εξαίρεση τον ολοκληρωμένο δίσκο "Στην Ανατολή", απ' όπου χρησιμοποίησα ενδεικτικά μόνο δυο τραγούδια. Εκείνο που μπορεί να βγάλει κανείς αβίαστα ως συμπέρασμα από την ακρόαση αυτού του υλικού είναι ότι ο Στέλιος Καζαντζίδης, είτε τραγουδούσε καθαρόαιμα λαϊκά τραγούδια, είτε ανατολίτικα και ινδοπρεπή, είτε "έντεχνα", ήταν πάντοτε ΜΕΓΑΛΟΣ. Μπορούσε με χαρακτηριστική άνεση να ερμηνεύσει όλα αυτά τα ετερόκλητα είδη. Και πάντα να είναι ο ίδιος. Ο ΜΕΓΑΣ ΚΑΖΑΝΤΖΙΔΗΣ.

Στέλιος Καζαντζίδης: Τραγούδια της ξενιτιάς (συλλογή)

Ανήκω στους φανατικούς εραστές της κολοσσιαίας φωνής του Στέλιου Καζαντζίδη! Και τολμώ να πω ότι κάθε Έλληνας οφείλει να δηλώνει θαυμαστής αυτής της ευλογημένης φωνής που σφράγισε την ελληνική δισκογραφία για τριάντα περίπου χρόνια - όσα επέτρεψε ο ίδιος να γίνει η φωνή του εκμεταλλεύσιμο υλικό των δισκογραφικών εταιριών!

Χαρακτηρίζω "κολοσσιαία" αυτή τη φωνή για πολλούς λόγους: Πρώτα πρώτα για την απέραντη "έκτασή" της, τόσο που ο ίδιος δε χρειαζόταν την παραμικρή προσπάθεια, για να την εκπέμψει στις υψηλότερες ηχητικές συχνότητες αφήνοντας τους συντραγουδιστές του απλούς ακροατές των υπερηχητικών της πτήσεων! Έπειτα, γιατί έχει καταγραφεί σε μερικές χιλιάδες τραγούδια και δισκάκια 45 στροφών, τόσα που αμφιβάλλω αν υπάρχει συλλέκτης εν Ελλάδι και αλλαχού που να μπορεί να ισχυριστεί ότι κατέχει ένα ολοκληρωμένο αρχείο Καζαντζίδη!

Ήταν δύσκολος άνθρωπος ο Καζαντζίδης. Δύστροπος, με πολλές αναποδιές και εμμονές που συχνά τον έφεραν αντιμέτωπο με ολόκληρο το μουσικό συνάφι και τους επιχειρηματίες του ήχου. Ήταν όμως και ασυμβίβαστος κι όταν πίστευε πως είχε δίκιο, δεν υπήρχε περίπτωση να υποχωρήσει ούτε βήμα. Το πλήρωσε ακριβά αυτό. Γιαυτό βρέθηκε πολύ νωρίς - από τα μέσα της δεκαετίας του '70 - έξω από τη δισκογραφία, πράγμα πάντως που δε φαίνεται να τον πείραζε ιδιαίτερα! Ήταν επίσης πολύ εκλεκτικός στο ρεπερτόριο που διάλεγε. Εντάξει, η αλήθεια είναι ότι οι επιλογές του εκ των υστέρων δεν μπορούν να κριθούν ως ιδιαίτερα πετυχημένες και γιαυτό ένα μικρό ποσοστό των τραγουδιών του καλύπτει τις αυστηρότερες ποιοτικές προδιαγραφές. Παρόλα αυτά όμως είχε κατά καιρούς και τα περάσματά του από το λεγόμενο "έντεχνο" λαϊκό τραγούδι. Ο Μίκης Θεοδωράκης του χάρισε μερικά υπέροχα τραγούδια στην πρώτη του "Πολιτεία". Κι ο Μάνος Χατζιδάκις του έδωσε κάμποσα τραγούδια, τα οποία - παρόλο που ερμηνεύτηκαν παράλληλα κι από άλλες φωνές - με τη δική του φωνή σφραγίστηκαν με τρόπο αξεπέραστο! Τραγούδησε επίσης Χρήστο Λεοντή, Γιάννη Μαρκόπουλο και Μάνο Λοΐζο. Το επόμενο αφιέρωμά μου στον μεγάλο βάρδο θα περιλαμβάνει μια συλλογή με όλα τα "έντεχνα" τραγούδια του, αν και όλα αυτά αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό της τεράστιας δισκογραφίας του. 

Σήμερα σας παρουσιάζω μια συλλογή με τραγούδια του Στέλιου Καζαντζίδη που ανήκουν στην πιο χαρακτηριστική ίσως κατηγορία μέσα στο σύνολο των ηχογραφήσεών του. Είναι μια συλλογή με "Τραγούδια της ξενιτιάς", το είδος που περισσότερο απ' όλα τον χαρακτήρισε στη μακρόχρονη διαδρομή του και τον κατέστησε έναν αληθινό μύθο. Τραγούδια που εκφράζουν τον καημό του μετανάστη στα δύσκολα χρόνια των δεκαετιών του '50 και '60. Οι φάμπρικες της Γερμανίας, οι απάνθρωπες συνθήκες δουλειάς, ο αποχωρισμός των στενών μελών της οικογένειας, η μοναξιά και πάνω απ' όλα ο ασίγαστος καημός του νόστου για την πατρίδα είναι η κοινότοπη θεματολογία αυτών των απλών τραγουδιών που κάποτε ακούγονταν μαζικά από τα ραδιόφωνα, τα πρώτα πικάπ και τα κασετόφωνα του παλιού καιρού. Πολλοί γνωστοί και άγνωστοι δημιουργοί κρύβονται πίσω τους. Αναφέρω κάμποσους: Απόστολος Καλδάρας, Θόδωρος Δερβενιώτης, Βασίλης Τσιτσάνης, Χρήστος Κολοκοτρώνης, Κώστας Βίρβος, Μπάμπης Μπακάλης, Στέλιος Χρυσίνης, Βασίλης Καραπατάκης. Και πολλοί άλλοι. Τα τραγούδια είναι επιλεγμένα από το ανεξάντλητο θησαυροφυλάκιο των εταιριών ΕΜΙ Columbia, Minos, Philips και MBI. Οι ηχογραφήσεις διατρέχουν ένα χρονικό διάστημα 40 περίπου χρόνων, από το 1957 ίσαμε το 1996.

Γιώργος Κάρτερ: Φωνές της Λογοτεχνίας μας (1984)

Αν ο δίσκος "7 Χρόνια Δικτατορία" (1975) αποτελεί προϊόν της δημοσιογραφικής ιδιότητας του Γιώργου Κάρτερ, η έκδοση "Φωνές της Λογοτεχνίας μας" αποκαλύπτει τον λόγιο Κάρτερ, τον πιστό θεράποντα της τέχνης, την οποία υπηρέτησε από πολλά μετερίζια, τόσο ως δημιουργός - αφού υπήρξε πολυγραφότατος συγγραφέας και θεατρικός κριτικός -, όσο και ως παραγωγός εκπομπών τέχνης στην ελληνική τηλεόραση, αλλά και δισκογραφικών εργασιών, όπως η παρούσα.

Ο δίσκος λοιπόν "Φωνές της Λογοτεχνίας μας" εκδόθηκε από τη Minos το 1984 και αποτελεί άλλο ένα πολύτιμο ηχητικό ντοκουμέντο, καθώς διασώζει τις φωνές 14 Ελλήνων λογοτεχνών μέσα από σπάνιες ηχογραφήσεις, μερικές από τις οποίες ήδη μετρούν ένα αιώνα ζωής! Ο δίσκος μοιράζεται σε δύο ενότητες, μία για κάθε πλευρά, με την κατάταξη των λογοτεχνών κατά χρονολογική σειρά με βάση το έτος γέννησής τους. Η πρώτη πλευρά περιλαμβάνει ονόματα της Σχολής του 1880 και της πρώτης μεσοπολεμικής γενιάς (Κωστής Παλαμάς, Νίκος Καζαντζάκης, Άγγελος Σικελιανός, Κώστας Βάρναλης, Μάρκος Αυγέρης, Φώτος Γιοφύλλης, Βασίλης Ρώτας) και η δεύτερη εκπροσώπους της περίφημης Γενιάς του '30 (Γιώργος Σεφέρης, Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, Ηλίας Βενέζης, Σοφία Μαυροειδή Παπαδάκη, Κούλης Ζαμπαθάς, Ρίτα Μπούμη Παπά, Άγγελος Τερζάκης). 

Η έκδοση αποτελεί τιμητικό αφιέρωμα στα πενηντάχρονα της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών. Όλη η φροντίδα της παραγωγής, τα επεξηγηματικά κείμενα και τα αρχεία ανήκουν στον Γιώργο Κάρτερ, ο οποίος επισημαίνει ότι "σκοπός αυτής της ηχητικής εργασίας είναι να διαφυλάξει και να διασώσει τη φωνή - την πληρέστερη έκφραση της ανθρώπινης ύπαρξης - τη φωνή των δημιουργών της νεοελληνικής λογοτεχνίας...". 

Γιώργος Κάρτερ: 7 Χρόνια Δικτατορία (1975)

Ο Γιώργος Κάρτερ (1928-2012) υπήρξε διαπρεπής δημοσιογράφος της ελληνικής τηλεόρασης, κυρίαρχη μορφή κατά τα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης με τη στιβαρή φωνή του, άλλοτε ως εκφωνητής ειδήσεων κι άλλοτε ως δημιουργός εκπομπών τέχνης, κυρίως για τον κινηματογράφο. 
Ο Κάρτερ ωστόσο υπήρξε μια πολυδιάστατη προσωπικότητα με πολύ ευρύτερα ενδιαφέροντα πέραν της δημοσιογραφίας. Άλλωστε αποφοίτησε από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, αλλά και από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, ενώ καταπιάστηκε πολύ γόνιμα και με τη λογοτεχνία εκδίδοντας δεκάδες βιβλία. Σύζυγός του υπήρξε η αξιόλογη βιολονίστρια Ισμήνη Κάρτερ, την οποία σας παρουσίασα παλιότερα στο Δισκοβόλο.

Ο δίσκος "7 Χρόνια Δικτατορία" εκδόθηκε το 1975, ένα χρόνο δηλαδή μετά την πτώση της Χούντας και την αποκατάσταση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Πρόκειται για ένα πολυσήμαντο ηχητικό ντοκιμαντέρ, όπου καταγράφονται οι φωνές σημαντικών προσωπικοτήτων του πολιτικού και καλλιτεχνικού κόσμου ηχογραφημένες σε διάφορες χρονικές στιγμές κατά τη διάρκεια της επτάχρονης τυραννίας. Μεταξύ αυτών οι: Γεώργιος Παπανδρέου, Ανδρέας Παπανδρέου, Κωνσταντίνος Καραμανλής, Σπύρος Μαρκεζίνης, Μακάριος, Γεώργιος Παπαδόπουλος, Στυλιανός Παττακός, αλλά και Γιώργος Σεφέρης, Μίκης Θεοδωράκης, Άννα Συνοδινού, Ελένη Βλάχου και πολλοί άλλοι. Μέσα από το ηχητικό αυτό παζλ ανασυντίθεται το χρονικό μιας σκοτεινής εποχής που έχει σημαδέψει ανεξίτηλα μια ολόκληρη γενιά Ελλήνων που ακόμη μέτραγε τις νωπές πληγές της από την τραγωδία του Εμφυλίου λίγα χρόνια νωρίτερα.

Η όλη επιμέλεια της έκδοσης, τα αρχεία, τα κείμενα και η αφήγηση ανήκουν στον Γιώργο Κάρτερ. Δικό του είναι κι ένα ποίημα που ακούγεται παρμένο από τη συλλογή "Εσωτερική υπόθεσις" (1974). Το έξοχο χαρακτικό του εξωφύλλου φιλοτεχνήθηκε από τον Τάσο Χατζή.

Ο δίσκος διανεμήθηκε από την ΕΜΙ και νομίζω πως κάποια στιγμή γνώρισε και μια ψηφιακή επανέκδοση, την οποία πάντως δεν πήρα χαμπάρι πριν εξαφανιστεί από την αγορά!

Γιώργος Γεωργιάδης: Πανηγύρι (1971)

Ο συνθέτης και μαέστρος Γιώργος Γεωργιάδης είχε μια πολύ δυναμική δισκογραφική παρουσία σε ολόκληρη τη δεκαετία του '70 και μέχρι τα πρώτα χρόνια της επόμενης. Πρωτοεμφανίστηκε το 1969 με τον ποπ δίσκο "Δώδεκα βράδια" που ερμήνευσε υπέροχα η Λίτσα Σακελλαρίου. Ακολούθησε το "Πανηγύρι" που σας παρουσιάζω σήμερα, αλλά και πολλές άλλες ενδιαφέρουσες δουλειές, συχνά πολύ διαφορετικού μουσικού περιεχομένου, άλλοτε λαϊκού, άλλοτε πολιτικοκοινωνικού κι άλλοτε θρησκευτικού, ενώ αρκετές φορές κατέφυγε και στον ποιητικό λόγο μελοποιώντας σημαντικά ποιήματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας.

Με το "Πανηγύρι" λοιπόν, που κυκλοφόρησε το 1971 από την Columbia, ο Γεωργιάδης άφησε πίσω του το ποπ πρωτόλειο ύφος, με το οποίο μας πρωτοσυστήθηκε, δίνοντας έναν κύκλο λαϊκών τραγουδιών με εμφανή φολκλορικά χαρακτηριστικά, αφού άλλωστε σε κάποιες περιπτώσεις δανείζεται γνωστές παραδοσιακές μελωδίες, τις οποίες ενορχηστρώνει για σύγχρονη λαϊκή ορχήστρα. Ο ίδιος έχει γράψει τους στίχους, εκτός από το ομώνυμο τραγούδι που είναι γραμμένο από τον δημοσιογράφο Νίκο Μακρίδη, φίλο του συνθέτη. Τραγουδούν δύο αξιόλογοι ερμηνευτές της εποχής, ο Σταύρος Πασπαράκης και ο Κωστής Χρήστου. Μαζί τους η Νατάσσα (Παπαδοπούλου), μετέπειτα σύζυγος και συνεργάτιδα του Πάνου Τζαβέλλα, η άγνωστη Γιώτα Χρυσικού και ο Πέτρος Μήλας.

Να διευκρινίσω ότι τα δυο διασκευασμένα παραδοσιακά τραγούδια του δίσκου ("Γενού στον κάμπο λεμονιά", Τρεις σπανοί από την πόλη") τα ερμήνευσε και η Καίτη Χωματά σε δισκάκια 45 στροφών. Το πρώτο μάλιστα το τραγούδησε αργότερα και ο Γιάννης Φλωρινιώτης!

Χάλκινα της Καστοριάς: Έρχονται τα όργανα (2013)

Ο Χάρης, ο Βασίλης κι ο Σωτήρης είναι τρία χαρισματικά παιδιά που μόλις τέλειωσαν την εφηβεία τους. Κι όμως, έχουν ήδη αρκετά χρόνια που έφτιαξαν το εντυπωσιακό μουσικό τους τρίο με μια τρομπέτα, ένα μικρό τύμπανο κι ένα νταούλι. Διάλεξαν το όνομα "Τα Χάλκινα της Καστοριάς" κι έχουν ως τώρα δώσει πάμπολλες συναυλίες, όπως στο καλοκαιρινό River Party στις όχθες του Αλιάκμονα κοντά στις πηγές του στο Γράμμο, σε πολλές τοπικές γιορτές, στη Θεσσαλονίκη και σε άλλες μουσικές εκδηλώσεις! 

Μόλις πέρσι τέλειωσαν το σχολείο τους, όπου η συμμετοχή τους στις σχολικές γιορτές έδινε πάντα έναν εντυπωσιακό και ξεχωριστό τόνο ενθουσιάζοντας τους συμμαθητές τους! Μιλώ για το δικό μου σχολείο και γιαυτό τα ξέρω πολύ καλά αυτά τα απίθανα παιδιά! Ακούστε τα σε μια ηχογράφησή τους που έγινε το 2013, όταν ακόμα ήταν μαθητές γυμνασίου!

Γιώργος Θεοδωράκης: Μαργκώ (1988)

Με το δίσκο "Μαργκώ" (ή "Μάργκω";) ο Γιώργος Θεοδωράκης ολοκληρώνει τον πρώτο δημιουργικό του κύκλο που διατρέχει από το ξεκίνημά της τη δεκαετία του '80. Στην πολύ ενδιαφέρουσα αυτή διαδρομή είχαν προηγηθεί δύο σημαντικοί σταθμοί: Το 1981 η "Νικοτίνη 5, 6 & 9" και το 1983 το "Σήμα", για το οποίο έχουμε ήδη μιλήσει.

Η ονομασία του δίσκου παραπέμπει σαφώς στο όνομα Μαργαρίτα. Να 'ναι η αδελφή του που πλανάται στη σκέψη του συνθέτη ή μήπως η ανάμνηση της Μαργαρίτας Ζορμπαλά; Πάντως η μουσική υπαινίσσεται έντονες συναισθηματικές αναταράξεις εκφρασμένες βέβαια μέσα από τον ηλεκτρονικό μανδύα της ενορχήστρωσης. Εδώ ξαναβρίσκουμε σε νέα επεξεργασία το αξιόλογο τραγούδι "Φυλακές ανηλίκων" από τον προηγούμενο δίσκο. Βασικοί συνεργάτες του δημιουργού στάθηκαν οι μουσικοί Νίκος Αντύπας, Σπύρος Νίτης και Νίκος Βαρδής. Συνθεσάιζερ, κρουστά και μπάσο είναι τα εργαλεία που υλοποιούν τον ηχοχρωματικό κόσμο του Γιώργου Θεοδωράκη.

Ο δίσκος εκδόθηκε από τη δισκογραφική εταιρία Ιουλιανός που είχε ιδρύσει ένα χρόνο νωρίτερα ο Μίκης Θεοδωράκης, προκειμένου να στεγάσει τις δικές του καινούργιες συνθέσεις μετά τα μέσα του '80. Μετά την έκδοση αυτού του δίσκου ο Γιώργος Θεοδωράκης θα χαθεί από το δισκογραφικό προσκήνιο για μια δεκαετία και θα επανέλθει το 1998 με μια διπλή δισκογραφική κατάθεση ("Σκίτσο", "Nothing in Mind") που κυκλοφόρησε από τη γερμανική εταιρία Peregrina, για να ακολουθήσει νέα μακρά περίοδος σιωπής.