Σταύρος Ξαρχάκος, F.G. Lorca: Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσιεθ Μεχίας (1969)

Η πρώτη και γονιμότατη συνθετική περίοδος του Σταύρου Ξαρχάκου (1962-1968) που ήταν επικεντρωμένη στο λαϊκό ήχο και απέδωσε εξαίσιους καρπούς με δεκάδες αριστουργηματικά τραγούδια, ολοκληρώνεται με το κλείσιμο της δεκαετίας του '60 - λίγο πριν ο συνθέτης ταξιδέψει στο εξωτερικό για ανώτερες μουσικές σπουδές - με ένα εντελώς διαφορετικό έργο που μας αποκαλύπτει το ανήσυχο πνεύμα του ιδιοφυούς δημιουργού, ο οποίος ποτέ δεν επαναπαύτηκε στις δάφνες της πρώιμης επιτυχίας του και αναζητούσε πάντα το διαφορετικό ήχο.

Το 1969 λοιπόν ο Σταύρος Ξαρχάκος ηχογράφησε το φιλόδοξο έργο Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσιεθ Μεχίας (πρωτότυπος τίτλος: "Llanto por Ignacio Sanchez Mehias") βασισμένο στο ομώνυμο ποίημα του μεγάλου Ισπανού ποιητή και θεατρικού συγγραφέα Federico Garcia Lorca (1898-1936) με θέμα το θάνατο ενός προσωπικού φίλου του και διάσημου ταυρομάχου, ο οποίος ήταν πολύ αγαπητός στην ισπανική νεολαία, αλλά και στους κύκλους των διανοούμενων της εποχής του. Το έργο απέδωσε αριστοτεχνικά στα ελληνικά ο Νίκος Γκάτσος, ο οποίος δεν περιορίστηκε σε απλή μετάφραση, αλλά ουσιαστικά στην πλήρη αναδημιουργία του κειμένου, χωρίς φυσικά να προδίδει το πνεύμα του. 

Εδώ πρέπει να επισημάνω ότι ο Λόρκα ήταν ήδη οικείος στο ελληνικό κοινό μέσα από την κλασική παράσταση του έργου Ματωμένος Γάμος (1948) από το Θέατρο Τέχνης στη μνημειώδη ελληνική απόδοση του Νίκου Γκάτσου με την έξοχη μελοποίηση του Μάνου Χατζιδάκι. Μάλιστα το 1967 ο Μίκης Θεοδωράκης είχε μελοποιήσει τον κύκλο Romancero gitano (σε μετάφραση του Οδυσσέα Ελύτη), η οποία ωστόσο ηχογραφήθηκε μετά το έργο του Σταύρου Ξαρχάκου. Την ίδια χρονιά (1969) πάντως είχε αναζωπυρωθεί το ενδιαφέρον για τον Λόρκα μέσα από την πολύ δημοφιλή μελοποίηση του Γιάννη Γλέζου (12 Τραγούδια του Λόρκα) σε απόδοση του Λευτέρη Παπαδόπουλου που ακούστηκε πολύ και ανέδειξε μερικές σημαντικές εμπορικές επιτυχίες.

Ο Σταύρος Ξαρχάκος συνέθεσε τη μουσική το 1968 ευρισκόμενος τότε στο Παρίσι. Το αποτέλεσμα είναι ένα πρωτότυπο έργο σε μορφή καντάτας για βαρύτονο, αφηγητή και ορχήστρα φροντίζοντας μάλιστα η οργανική συνοδεία να αποτελείται από λαϊκά όργανα με αδρές ισπανικές πινελιές στα ορχηστρικά ηχοχρώματα. Η σύνθεση είναι μοιρασμένη σε τέσσερις ενότητες με τους τίτλους: Το χτύπημα και ο θάνατος, Το σκόρπιο αίμα, Σώμα και πέτρα, Ψυχή φευγάτη. Ο Μάνος Κατράκης ως αφηγητής καταθέτει μια μνημειώδη ερμηνεία αναάλογη εκείνης που μας έδωσε λίγο νωρίτερα στο "Άξιον Εστί" (1964). Σολίστ είναι ο διάσημος Έλληνας βαρύτονος Κώστας Πασχάλης (1929-2007). Στα μπουζούκια είναι ο Κώστας Παπαδόπουλος και ο Λάκης Καρνέζης, ενώ στο σαντούρι ο Τάσος Διακογιώργης. Την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση της ορχήστρας φυσικά έχει ο ίδιος ο συνθέτης.

(c) CD | EMI Columbia | 1969 | Remaster επανέκδοση: 2011 | Πηγή: d58