Λουκιανός Κηλαηδόνης: Κατηγορώ τη ζωή (1972) ανέκδοτο OST

Mικρή, αλλά ιδιαίτερα αξιόλογη είναι η κινηματογραφική δουλειά του Λουκιανού Κηλαηδόνη, μιας και η υπογραφή του συνδέεται με δυο σημαντικές ταινίες του Θόδωρου Αγγελόπουλου, τον "Θίασο" (1975) και τους "Κυνηγούς" (1977), αλλά και τον "Ελευθέριο Βενιζέλο" (1980) του Παντελή Βούλγαρη. 

Πριν απ' αυτές τις σημαντικές συνεργασίες του, το 1972, γυρίστηκε η ταινία "Κατηγορώ τη ζωή" σε σκηνοθεσία Παύλου Παρασχάκη, στην οποία ακούγονται δικά του τραγούδια, αν και η υπόλοιπη μουσική υπόκρουση υπογράφεται από τον αρχιμάστορα του είδους Χρήστο Μουραμπά. 

Συγκεκριμένα, ακούγονται δυο γνωστά τραγούδια από το θεατρικό έργο της Κωστούλας Μητροπούλου και τον αντίστοιχο δίσκο του 1970 "Η πόλη μας", δηλαδή το "Νανούρισμα" και η "Παγίδα", τα οποία αρχικά είχε ερμηνεύσει η Βίκυ Μοσχολιού, ενώ στην ταινία τα ερμηνεύει η Ελένη Ροδά. 

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι στην ταινία ακούγονται και άλλα δυο ανέκδοτα και άγνωστα τραγούδια του συνθέτη με τίτλους (υποθετικούς) "Ν' αγαπηθούνε δεν μπορούνε" και "Ό,τι αγαπήσαμε" σε στίχους Κώστα Κινδύνη με ερμηνευτή τον πρωταγωνιστή της ταινίας Νίκο Δαδινόπουλο. Η μελωδία μάλιστα του τελευταίου σε οργανική μορφή ακούγεται και στην έναρξη της ταινίας με την προβολή των τίτλων.

Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης τραγουδά Σταύρο Ξαρχάκο (1963-1969)

Η περίοδος 1962-1969 είναι η πρώτη, αλλά συγχρόνως και η πιο παραγωγική και γόνιμη τραγουδοποιητική περίοδος του μεγάλου συνθέτη Σταύρου Ξαρχάκου. Σταθερή πηγή έμπνευσής του ο κινηματογράφος και το θέατρο που τού έδιναν τις αφορμές για τα μεγάλα τραγούδια εκείνης της εποχής, τα οποία ήδη ξεπερνούν τον μισό αιώνα ζωής κι εξακολουθούν να παραμένουν ζωντανά και πάντα αγαπημένα. 

Στην περίοδο αυτή ξεχωρίζουν οι συνεργασίες του συνθέτη με τους στιχουργούς Λευτέρη Παπαδόπουλο, Νίκο Γκάτσο, Βαγγέλη Γκούφα και Ιάκωβο Καμπανέλλη, αλλά και με δύο από τα κορυφαία ονόματα ερμηνευτών εκείνου του καιρού, τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και τη Βίκυ Μοσχολιού.

Χωρίς αμφιβολία, η συνάντηση του Σταύρου Ξαρχάκου με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση αποτελεί μια χρυσή σελίδα στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού, καθώς μας έχει χαρίσει μερικές πραγματικά αξεπέραστες στιγμές. Μιλάμε για 18 τραγούδια όλα κι όλα που πρωτοκυκλοφόρησαν σε δίσκους 45 στροφών, πριν ενταχθούν μερικά απ' αυτά και σε δίσκους 33 στροφών. Απλώνονται στο χρονικό διάστημα από το 1963, με το οριακό τραγούδι "Άπονη ζωή" από την ταινία "Κόκκινα φανάρια", μέχρι το 1969 με τον κύκλο "Κόσμε αγάπη μου". 

Δεκαοκτώ σπουδαία τραγούδια σε αυθεντικούς λαϊκούς ρυθμούς (χασάπικο ή ζεϊμπέκικο), βγαλμένα από τη ρεμπέτικη παράδοση, όλα εκλεκτά και χιλιοτραγουδισμένα. Ίσως θα μπορούσαμε σ' αυτό το ιστορικό βάθρο να βάλουμε μερικά σκαλοπάτια παραπάνω τα τραγούδια: "Άπονη ζωή", "Φτωχολογιά", "Σαββατόβραδο στην Καισαριανή" (που το κατακρεούργησε ο λογοκρισία), "Μάτια βουρκωμένα" και "Άσπρη μέρα και για μας". 

Αξιοσημείωτο είναι ότι η μεγάλη επιτυχία της "Άπονης ζωής" τότε υποχρέωσε την αντίπαλη εταιρία να σπεύσει να βάλει έναν ολόκληρο Στέλιο Καζαντζίδη να το ηχογραφήσει σε δεύτερη εκτέλεση, πράγμα που δεν το συνήθιζε ο μεγάλος βάρδος! Το τραγούδι "Τι έχει και κλαίει το παιδί" σε στίχους Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου είναι χαρακτηριστικό ότι ηχογραφήθηκε ταυτόχρονα σε άλλες δύο εκτελέσεις, μία με τη Βίκυ Μοσχολιού και μία με τη Μελίνα Μερκούρη! Επίσης το τραγούδι "Στου Δεληβοριά", που ηχογραφήθηκε το 1968 για το δίσκο "Χρώματα", βασίστηκε σε παλιότερη μελωδία του συνθέτη. Τέλος, το τραγούδι "Κλάψτε ουρανοί κι αστέρια" από τον ίδιο δίσκο είχε ηχογραφηθεί αρχικά το 1963 και πρωτοκυκλοφόρησε σε 45άρι μαζί με την "Άπονη ζωή", αλλά δυστυχώς αυτή η εκτέλεση θεωρείται απολύτως δυσεύρετη.

Στέλλα Κυπραίου: Παράξενο φορτίο (1988)

Η Στέλλα Κυπραίου ανήκει στην εκλεκτή γενιά των μουσικών που εξέθρεψε η ανεξάντλητη δεξαμενή της χατζιδακικής σχολής. Σημαντική κιθαρίστρια, στάθηκε δίπλα στον μεγάλο της δάσκαλο σε ηχογραφήσεις και συναυλίες, ενώ του αφιέρωσε κι έναν ολόκληρο δίσκο δέκα χρόνια μετά το θάνατό του, το 2004, με τίτλο "Ερωτική πολυρυθμία", βασισμένο αποκλειστικά σε δικές του μελωδίες εναρμονισμένες για κλασική κιθάρα.

Κι όπως ήταν φυσικό, η αύρα του ιδιοφυούς συνθέτη δε θα μπορούσε ν' αφήσει ανεπηρέαστη και την αξιόλογη αυτή μουσικό, η οποία κάποια στιγμή αποφάσισε να γράψει και δικά της τραγούδια με τη δική του παρότρυνση και υποστήριξη. Έτσι προέκυψε ο αξιόλογος κύκλος τραγουδιών "Παράξενο φορτίο" που εκδόθηκε το 1988 από τον Σείριο του Μάνου Χατζιδάκι και διανεμήθηκε από την ΕΜΙ.

Ο δίσκος περιλαμβάνει μια οργανική εισαγωγή για κιθάρα και ένδεκα λαϊκά τραγούδια με "έντεχνο" προσανατολισμό τόσο στο μελωδικό τους μέρος, όσο και στην ενορχήστρωση. Οι χατζιδακικές επιρροές είναι αναπόφευκτες κι ενίοτε πολύ εμφανείς. Η ίδια η συνθέτρια επιμελήθηκε την ενορχήστρωση, η οποία βασίζεται σε ακουστικά όργανα παιγμένα μάλιστα από κορυφαίους μουσικούς, όπως ο Δημήτρης Βράσκος στο βιολί, ο Σωτήρης Ταχιάτης στο βιολοντσέλο, ο Σωκράτης Άνθης στην τρομπέτα, ο Ανδρέας Ροδουσάκης στο κοντραμπάσο, ο Τάσος Καρακατσάνης στο πιάνο και φυσικά η ίδια στην κλασική κιθάρα.

Οι στίχοι των τραγουδιών υπογράφονται από την Αγαθή Δημητρούκα, τη στιχουργό που ανατράφηκε πλάι στον μεγάλο Νίκο Γκάτσο και κατά κάποιο τρόπο αποτελεί ένα είδος συνέχειάς του με τη δική της ωστόσο αυτόνομη γραφή. Τραγουδά ο Γιάννης Θωμόπουλος με τη στέρεη ερμηνευτική του εμπειρία κατακτημένη από την πολύχρονη κι επίμονη παρουσία του στο δισκογραφικό στερέωμα, έστω και στη σκιά των διαφημισμένων συναδέλφων του. Το όμορφο εξώφυλλο σχεδίασε ο Γιώργος Σταθόπουλος.

Η Νένα Βενετσάνου στον Ματωμένο Γάμο του Μάνου Χατζιδάκι

Ο "Ματωμένος Γάμος" του Federico Garcia Lorca ευτύχησε στην ελληνική του εκδοχή να μεταμορφωθεί σ' ένα ελληνικό έργο χάρις στη μνημειώδη απόδοση του Νίκου Γκάτσου, ο οποίος αναδημιούργησε το έργο σε μια σύγχρονη ελληνική τραγωδία, δίνοντας μάλιστα την ευκαιρία στον Μάνο Χατζιδάκι να γράψει μια αριστουργηματική μουσική σύνθεση για τη θεατρική σκηνή αρχικά και στη συνέχεια για τη δισκογραφία (1965) με την αξεπέραστη ερμηνεία του Λάκη Παππά.

Το 1980 στο Θέατρο Βρετάνια ο Μάνος Χατζιδάκις έδωσε μια μικρή συναυλία φιλανθρωπικού χαρακτήρα, στην οποία η καινούργια τότε τραγουδίστρια Νένα Βενετσάνου ερμήνευσε τα πέντε κλασικά τραγούδια από το "Ματωμένο Γάμο". Στο οργανικό μέρος ακούγεται μόνο μια κιθάρα κι ένα πιάνο. Κιθάρα παίζει ο Παναγιώτης Καλαντζόπουλος, ενώ στο πιάνο φυσικά είναι ο ίδιος ο Μάνος. Η ηχογράφηση αυτή παραμένει ανέκδοτη.

Θυμίζω βέβαια ότι αρκετά χρόνια αργότερα η Νένα Βενετσάνου ηχογράφησε έναν ολόκληρο δίσκο με τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι, όπου συμπεριλήφθηκαν και τα τραγούδια του "Ματωμένου Γάμου". Η ηχογράφηση των πέντε τραγουδιών έγινε το 1991 με ενορχήστρωση του ίδιου του Μάνου Χατζιδάκι, αλλά ο δίσκος κυκλοφόρησε μετά το θάνατο του συνθέτη.

Πάνος Τριανταφυλλίδης: Ζωή γεμάτη πόνο (1964) ανέκδοτο OST

Την ταινία "Ζωή γεμάτη πόνο" σκηνοθέτησε ο Σπύρος Ζιάγκος το 1964 και ήταν από τα πρώτα μελό που είχαν πρωταγωνιστή τον Νίκο Ξανθόπουλο σε μια μακρά σειρά ταινιών αυτού του είδους, όπου το "παιδί του λαού" έστησε μια μεγάλη καριέρα που κράτησε κοντά στα δέκα χρόνια, διάστημα κατά το οποίο υπήρξε ο δημοφιλέστερος ηθοποιός των λαϊκών στρωμάτων. Μαζί του συμπρωταγωνιστούν η Κάκια Αναλυτή, ο Παντελής Ζερβός, ο Χριστόφορος Νέζερ και άλλοι. 

Το κυριότερο ενδιαφέρον της ταινίας είναι τα λαϊκά τραγούδια που ακούγονται και φέρουν την υπογραφή του ξεχασμένου, αλλά αξιόλογου συνθέτη Πάνου Τριανταφυλλίδη (1920-1995), μιας πολύ ιδιόμορφης περίπτωσης δημιουργού, που κινήθηκε με τη ίδια ευκολία στο πεδίο της λαϊκής και της λόγιας μουσικής. Μέσα στη δεκαετία του '60 ηχογράφησε πολλά τραγούδια λαϊκού και "έντεχνου" προσανατολισμού με τα μεγάλα ονόματα της εποχής, όπως ο Στέλιος Καζαντζίδης, η Μαρινέλλα, ο Πάνος Γαβαλάς, η Λίτσα Διαμάντη, ο Θόδωρος Κανακάρης, αλλά και ο Γιώργος Μούτσιος και η Γιοβάννα και πολλοί άλλοι. Στο Δισκοβόλο φιλοξενείται από καιρό μια εξαιρετική του δουλειά με τίτλο "14 Τραγούδια".

Στη συγκεκριμένη ταινία τα τραγούδια ερμηνεύουν οι Πάνος Γαβαλάς, Πόλυ Πάνου και Γιάννης Βογιατζής, μιας και η συνήθεια να τραγουδά στις ταινίες του ο ίδιος ο Ξανθόπουλος επικράτησε αργότερα.

Χάρρυ Κλυνν: Αφιέρωμα στον Γεώργιο Σουρή (1982)

Με αφορμή τον πρόσφατο θάνατο του Χάρρυ Κλυνν, κατά κόσμον Βασίλη Τριανταφυλλίδη (1940-1978), θυμήθηκα μια αξιόλογη δισκογραφική του κατάθεση από τις αρχές του '80. Πρόκειται για ένα "Αφιέρωμα" στον κορυφαίο Έλληνα σατιρικό ποιητή Γεώργιο Σουρή (1852-1919).

Ο Χάρρυ Κλυνν έλαμψε στην ελληνική σκηνή ως ένας εξαιρετικά ευρηματικός και άμεσος περφόρμερ με ευθύβολο σατιρικό χιούμορ και τρομερές μιμητικές ικανότητες. Σε πολύ νεαρή ηλικία είχε κάνει δυο σύντομα περάσματα από τον παλιό ελληνικό κινηματογράφο το 1964 ("201 καναρίνια", "Γάμος αλά ελληνικά") κι αμέσως μετά έφυγε στην Αμερική (αρχικά στο Μόντρεαλ), όπου κατάφερε να στήσει μια πολύ ενδιαφέρουσα καριέρα. Με τη Μεταπολίτευση επιστρέφει στην Ελλάδα κι αρχίζει μια καινούργια καριέρα στα μεγάλα νυχτερινά κέντρα, για να μετατραπεί σύντομα στον εμπορικότερο Έλληνα καλλιτέχνη με τεράστια δημοτικότητα. Τη δημοτικότητα αυτή τη διοχέτευσε και στη δισκογραφία ηχογραφώντας μια σειρά πολύ πετυχημένων σατιρικών δίσκων αρχής γενομένης από το κλασικό "Για δέσιμο" (1978), με το οποίο εισάγει τον δημοφιλέστερο "ήρωά" του, τον αξεπέραστο Τραμπάκουλα.

Το 1982 λοιπόν ηχογράφησε την πιο "σοβαρή" δουλειά του. Τίτλος της: "Γεώργιος Σουρής: Αφιέρωμα". Κυκλοφόρησε από την Columbia, όπως και όλες οι άλλες δισκογραφικές του καταθέσεις. Ουσιαστικά επρόκειτο για μια "ποιοτική" παρένθεση στο συρμό της υπόλοιπης δισκογραφίας του, μια προσπάθεια να εμφανιστεί ως "σοβαρός" ερμηνευτής ενός μη επιθεωρησιακού υλικού ανατρέχοντας συγχρόνως στον άμεσο πρόγονό του στη σατιρική τέχνη. 

Τη μουσική των τραγουδιών έγραψε ο καλός συνθέτης Τάκης Μπουγάς, ένας μάλλον παραγνωρισμένος δημιουργός (παρά τις μεγάλες εμπορικές του επιτυχίες), ο οποίος ξεκίνησε με όμορφες συνεργασίες με καλούς τραγουδιστές, όπως η Άννα Βίσση, ο Γιάννης Πάριος, ο Μανόλης Λιδάκης ("Μίλα μου απλά") και η Τάνια Τσανακλίδου ("Αλλιώτικη μέρα"), αλλά κατέληξε στο εύπεπτο εμπορικό τραγούδι της πίστας. 

Τα τραγούδια του δίσκου είναι πολύ ενδιαφέροντα με ευρηματικές μελωδίες και ρυθμούς. Η ερμηνεία του Χάρρυ Κλυνν είναι πολύ εκφραστική και αναδεικνύει το αναμφισβήτητο ταλέντο αυτού του χαρισματικού καλλιτέχνη.

Γιώργος Θεοδωράκης: Σήμα (1983)

Πνιγμένος κάτω απ' τη βαριά σκιά του σπουδαίου πατέρα του, ο συνθέτης Γιώργος Θεοδωράκης, ο γιος του Μίκη, δεν είχε τις ευκαιρίες που θα αναλογούσαν σε έναν οποιοδήποτε προικισμένο μουσικό, για να μπορέσει να αναπτύξει ελεύθερα το ταλέντο του. Γιατί ο Γιώργος Θεοδωράκης διαθέτει ένα ανεξάρτητο πνεύμα κι ένα αδιαμφισβήτητο μουσικό ταλέντο, το οποίο φάνηκε πολύ νωρίς, όταν ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του '70 συμμετείχε ως μουσικός στις αμέτρητες συναυλίες του Μίκη, ενώ κάποια στιγμή ενορχήστρωσε με εντελώς προσωπικό και ιδιαίτερο τρόπο το κλασικό έργο "Ο ήλιος και ο χρόνος" για τις συναυλιακές ανάγκες του πατέρα του και φαίνεται μάλιστα ότι η εκδοχή αυτή του έργου ηχογραφήθηκε κι εκδόθηκε σε δίσκο από ξένη εταιρία.

Ο Γιώργος Θεοδωράκης καταγράφεται ως ένας ξεχωριστός πρωτοπόρος της ηλεκτρονικής μουσικής στην Ελλάδα, ένα πεδίο που προσπάθησε να το αναπτύξει ως ανεξάρτητος δημιουργός, αλλά μάλλον οι συγκυρίες δε στάθηκαν σύμμαχοι σ' αυτή την απεγνωσμένη του προσπάθεια. Το πρώτο σημαντικό δείγμα του ταλέντου του μας το έδωσε με τη μουσική που έγραψε για την ταινία "Ο ασυμβίβαστος" (1979) του Ανδρέα Θωμόπουλου με πρωταγωνιστή τον Παύλο Σιδηρόπουλο, ενώ ακολούθησε ο πρώτος κανονικός του δίσκος με τίτλο "Νικοτίνη 5, 6 & 9".

Το 1983 από τη Minos κυκλοφόρησε η αξιολογότερη δουλειά του με τίτλο "Σήμα". Εδώ βρίσκουμε σε πλήρη ανάπτυξη όλα τα χαρακτηριστικά του συνθέτη. Ηλεκτρονικός ήχος συνδυασμένος με ακουστικά όργανα, πειραματικές καταγραφές και απροσδόκητα ξέφωτα με τρυφερές μπαλάντες. Στα φωνητικά μέρη περιλαμβάνονται τρία πολύ ενδιαφέροντα τραγούδια, τα δύο σε ποίηση των Μιχάλη Κατσαρού και Γιώργου Σαραντάρη κι ένα σε στίχους του Μιχάλη Μαρματάκη. Το τελευταίο επιγράφεται "Φυλακές ανηλίκων" και είναι το πιο αξιόλογο κομμάτι του δίσκου. Τα τραγούδια ερμηνεύουν ο συνθέτης και ο Πέτρος Πανδής. Ο ίδιος ο συνθέτης εκτελεί το συνθεσάιζερ, παίζει πιάνο και κρουστά, ενώ στην κιθάρα είναι ο Δημήτρης Παπαγγελίδης.

Μικρούτσικος-Λαζόπουλος: Ελλάς κατόπιν ...αορτής (1989) πλήρης έκδοση

Πριν από λίγες ημέρες σας παρουσίασα το θεατρικό δίσκο των Θάνου Μικρούτσικου και Λάκη Λαζόπουλου "Ελλάς κατόπιν ...αορτής" από την ομώνυμη πολιτική επιθεώρηση που ανέβηκε στο Θέατρο Λαμπέτη τη σεζόν 1988-1989. Εκεί λοιπόν είχα διευκρινίσει ότι ο δίσκος εκδόθηκε σε δύο μορφές: Μία συνοπτική σε μονό βινύλιο που κατέγραφε τις κυριότερες στιγμές της παράστασης με έμφαση στα τραγούδια. Αυτή την εκδοχή σας πρόσφερα στην προηγούμενη ανάρτηση.

Η δεύτερη εκδοχή ήταν η πλήρης έκδοση σε διπλό βινύλιο που κυκλοφόρησε μεν στην αγορά, αλλά αμέσως εξαφανίστηκε, γιατί προφανώς κρίθηκε ως αντιεμπορική. Την ολοκληρωμένη αυτή έκδοση σας προσφέρω σήμερα χάρις στην ευγενική χειρονομία του φίλου Βαγγέλη. Η έκδοση περιλαμβάνει εξολοκλήρου το υλικό του μονού δίσκου εμπλουτισμένο με αρκετές επιπλέον πρόζες και ατάκες του Λάκη Λαζόπουλου από την παράσταση μαζί με τα πλήρη εξώφυλλα της έκδοσης.

Μάνος Χατζιδάκις: Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος (1960) ανέκδοτο OST

Εδώ κι ένα χρόνο περίπου μπήκε και η ελληνική κινηματογραφική βιομηχανία στη λογική της επιχρωμάτισης παλιών ασπρόμαυρων ταινιών με τη χρήση της προηγμένης ψηφιακής τεχνολογίας, η οποία πράγματι μπορεί να κάνει θαύματα και να επιφέρει εντυπωσιακά αποτελέσματα στην αρχική κόπια. Η αρχή έγινε πέρσι με την κλασική ταινία του Γιώργου Τζαβέλλα "Η γυνή να φοβήται τον άνδρα". Ακολούθησε ο ξεκαρδιστικός "Μπακαλόγατος" ("Της κακομοίρας"). Και φέτος ήρθε η σειρά της υπέροχης μουσικής κωμωδίας του Γιάννη Δαλιανίδη "Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος"

Η αλήθεια είναι ότι ο επιχρωματισμός των κλασικών αυτών ταινιών εγείρει σοβαρές ενστάσεις από συναισθηματικής πλευράς, καθώς όλοι λίγο πολύ έχουμε ταυτιστεί με μια συγκεκριμένη εικόνα, την οποία δύσκολα μπορούμε να αποβάλουμε από τους συναισθηματικούς μας αισθητήρες. Παρόλα αυτά το αποτέλεσμα είναι όντως εντυπωσιακό και οι ταινίες αποκτούν μια καινούργια φρεσκάδα και λάμψη, ώστε πραγματικά να νιώθει κανείς ότι ως παραγωγές πλέον δεν υπολείπονται από τις αντίστοιχες της διεθνούς κινηματογραφίας.

Η ταινία λοιπόν "Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος" γυρίστηκε το 1960 σε σενάριο και σκηνοθεσία του Γιάννη Δαλιανίδη πάνω στο ομώνυμο θεατρικό έργο των Νίκου Τσιφόρου και Πολύβιου Βασιλειάδη. Παίζουν μερικοί από τους κορυφαίους Έλληνες ηθοποιούς εκείνης της εποχής: Τζένη Καρέζη, Ντίνος Ηλιόπουλος, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Σταύρος Ξενίδης, Ρίκα Διαλυνά, Τζόλυ Γαρμπή και Νίκος Φέρμας. 

Η ταινία διαθέτει το ακαταμάχητο προσόν της απολαυστικής μουσικής του Μάνου Χατζιδάκι. Είναι η χρονιά που ο μεγάλος μας συνθέτης κέρδισε το όσκαρ τραγουδιού για τα "Παιδιά του Πειραιά". Και είναι η εποχή που έγραφε κινηματογραφική μουσική με καταιγιστικούς ρυθμούς. Καμιά φορά έφτανε τις 8-9 ταινίες το χρόνο! Και πάντα με πολύ εμπνευσμένες μελωδίες και χαριτωμένα χορευτικά τραγουδάκια που ερμήνευαν οι μεγάλοι σταρ της εποχής. 

Το ίδιο ισχύει και με τούτη την ταινία, η οποία είναι πλημμυρισμένη από υπέροχες μουσικές ιδέες, τόσο ορχηστρικές, όσο και τραγουδιστικές. Ακούγονται δυο πασίγνωστα τραγούδια: Το ένα έχει τίτλο "Δεν μπορεί κανείς να ξέρει" σε στίχους του συνθέτη και το ερμηνεύει η λαϊκή τραγουδίστρια Άννα Χρυσάφη. Το άλλο είναι το χαριτωμένο "Χρυσόψαρο" σε στίχους του Γιάννη Δαλιανίδη που ερμηνεύουν οι δυο πρωταγωνιστές, η Τζένη Καρέζη κι ο Ντίνος Ηλιόπουλος. Το ίδιο τραγούδι (ημιτελές) ακούγεται και στο φινάλε της ταινίας από το περίφημο Τρίο Καντσόνε.

Το συγκεκριμένο soundtrack δεν έχει εκδοθεί ποτέ επίσημα και γιαυτό το άντλησα από το dvd. Ως bonus στο αρχείο πρόσθεσα και τις δισκογραφημένες ερμηνείες των δύο τραγουδιών της ταινίας από το Τρίο Καντσόνε.

Γιάννης Μαρκόπουλος: Ο παρθένος (1966) ανέκδοτο OST

Άλλο ένα ανέκδοτο soundtrack του Γιάννη Μαρκόπουλου από τη χρυσή εποχή του ασπρόμαυρου ελληνικού κινηματογράφου, τότε που ο μεγάλος συνθέτης - στα πρώτα του βήματα ακόμη - έγραφε ασταμάτητα κινηματογραφική μουσική πλημμυρισμένη συνήθως με πανέμορφα τραγούδια. 

Η ηθογραφική κωμωδιούλα "Ο παρθένος" γυρίστηκε στη Νάξο το 1966 από τον παραγωγικότατο σκηνοθέτη Ντίμη Δαδήρα σε σενάριο του Νίκου Σφυρόερα. Η ξεβγαλμένη Γκιζέλα Ντάλι προσπαθεί να ξελογιάσει τον "άβγαλτο" Άλκη Γιαννακά, ενώ η στοργική μάνα (Σαπφώ Νοταρά) πασχίζει να σώσει την αγνότητα του γιου της! Βαράτε με κι ας κλαίω δηλαδή! 

Παρά την αφέλεια των ταινιών αυτών είναι αξιοσημείωτο ότι οι συνθέτες που καλούνταν να τις επενδύσουν μουσικά συνήθως έκαναν πολύ σοβαρά τη δουλειά τους! Όπως συμβαίνει κι εδώ με τη μουσική του Γιάννη Μαρκόπουλου. Στην ταινία λοιπόν αυτή ακούμε δυο από τα πρώτα του τραγούδια με τη φωνή του Κώστα Χατζή. Το ένα είναι ο γνωστός "Πραματευτής" σε στίχους του ίδιου του Μαρκόπουλου, ενώ το άλλο, το πιο ωραίο και μάλλον άγνωστο, έχει τίτλο "Η κόρη" και οι στίχοι του ανήκουν στον Κώστα Γεωργουσόπουλο. Έχουμε επίσης ένα όμορφο χορωδιακό κομμάτι, όπου ακούγεται και η φωνή της Σούλης Σαμπάχ, καθώς και οργανικές παραλλαγές πάνω στη μελωδία της "Κόρης". 

Ένα πολύ ενδιαφέρον λοιπόν soundtrack που παραμένει δυστυχώς ανέκδοτο, εκτός από τα δυο τραγούδια που έχουν κυκλοφορήσει στις 45 στροφές.

Μίμης Πλέσσας: Νά πεθερός, νά μάλαμα! (1959) ανέκδοτο OST

Η ταινία "Νά πεθερός, νά μάλαμα" είναι η μοναδική που σκηνοθέτησε ο Μάριος Νούσιας (1927-1995), ο οποίος ήταν ειδικευμένος στη μετάφραση και τον υποτιτλισμό ξένων ταινιών. 

Στη χαριτωμένη αυτή κωμωδιούλα, που στηρίζεται σε σενάριο του Δημήτρη Ψαθά, πρωταγωνιστεί μια πλειάδα υπέροχων ηθοποιών του παλιού ελληνικού κινηματογράφου: Ντίνος Ηλιόπουλος, Βασίλης Διαμαντόπουλος, Κάκια Αναλυτή, Άννα Κυριακού, Τζόλυ Γαρμπή, Δημήτρης Νικολαΐδης. Και πολλοί άλλοι εξαιρετικοί ρολίστες. 

Τη μουσική υπογράφει ο ανεξάντλητος Μίμης Πλέσσας. Το ανέκδοτο αυτό soundtrack περιλαμβάνει μικρά οργανικά θέματα που υπογραμμίζουν τη δράση της ταινίας, καθώς και κάποια τραγουδάκια που ερμηνεύουν οι ηθοποιοί.

Θάνος Μικρούτσικος: Έργα ηλεκτρονικής μουσικής (1986)

Η ηλεκτρονική μουσική αποτελεί μια από τις μεταμοντέρνες εκδοχές της λόγιας μουσικής που διαμορφώθηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα μετά την επαναστατική ανατροπή της τονικότητας, πρώτα από την ατονική μουσική και στη συνέχεια με τον δωδεκαφθογγισμό, τον σειραϊσμό και την αλεατορική μουσική (μουσική του τυχαίου). Κάπου στο ξεκίνημα της δεκαετίας του '50 είχαμε και τα πρώτα έργα ηλεκτρονικής μουσικής με πρωτοπόρους συνθέτες, όπως ο John Cage (1912-1992), o Bruno Maderna (1920-1973), o Luciano Berio (1925-2003), o Karlheinz Stockhausen (1928-2007) και βεβαίως ο δικός μας Γιάννης Ξενάκις (1922-2001).

Ο δίσκος που σας παρουσιάζω είναι πλέον δυσεύρετος. Κυκλοφόρησε το 1986 από την ελληνική Εταιρεία Νέας Μουσικής κι επανεκδόθηκε το 2012 στις Ηνωμένες Πολιτείες από την Creel Pone Records για τη διεθνή αγορά.

Στο δίσκο λοιπόν "Έργα Ηλεκτρονικής Μουσικής" περιλαμβάνεται ένα μικρό απάνθισμα από τη δημιουργία δεύτερης γενιάς στον τομέα της λόγιας ηλεκτρονικής μουσικής. Ανθολογούνται τέσσερις σημαντικοί συνθέτες, δύο Έλληνες και δύο ξένοι. Ο Θάνος Μικρούτσικος (γενν. 1947) συμμετέχει με τη σύνθεση "Ο αδελφός" βασισμένη στο ομότιτλο έργο του συγγραφέα Γιώργου Χειμωνά. Συμμετέχουν επίσης ο Χάρης Ξανθουδάκης (γενν. 1950) με το έργο "Η κυρία με τις καμέλιες", ο Ούγγρος Ivan Patachich (1922-1993) με τη σύνθεση "Moog Fantasy" και ο Σερβοβόσνιος Mladen Milicevic (γενν. 1950) με τη σύνθεση "Patterns". Δύσκολο άκουσμα για εξοικειωμένα ώτα και ανήσυχους φιλόμουσους!

Στις 16 Μάη μήνα...

Στις 16 Μάη μήνα...

Σαν σήμερα. Κάποτε. Κάπου 50 χρόνια πριν...

Κάποτε λοιπόν γράφονταν με την ίδια ευκολία καθαρόαιμα λαϊκά τραγούδια και ποπ ανάλαφρα και δροσερά. Πολλές φορές από τον ίδιο συνθέτη. Και τ' ακούγαμε όλοι με την ίδια διάθεση. Χρόνια του '60. Δύσκολα χρόνια της ανέχειας και του φόβου. Τριγύρω χαφιέδες ακροβολισμένοι σε κάθε γωνιά να καταγράφουν κάθε ύποπτη κίνηση. Χρόνια του '60. Υπέροχα χρόνια! Χρόνια της πρώιμης εφηβείας με το ραδιοφωνάκι στα χέρια ν' ακούμε αχόρταγα ό,τι καινούργιο κυκλοφορούσε. Ελληνικό ή ξένο. Λαϊκό, ελαφρό, ποπ, Απ' όλα, δίχως διακρίσεις. Δεν ξέραμε τον Μίκη τότε, γιατί ήταν απαγορευμένος. Δεν ξέραμε ούτε το Μάνο, γιατί ήταν εγκατεστημένος στην άλλη μεριά του Ατλαντικού. Ο Μπιθικώτσης έμοιαζε ο απόλυτος άρχοντας του πενταγράμμου, όχι με το υπέρβαρο φορτίο της πρώτης του επαφής με το "έντεχνο" τραγούδι, αλλά με τα σουξέ που έγραφε ήδη ο ίδιος σωρηδόν. Κι ο Καζαντζίδης αντάμα με τους δικούς καημούς και τα μεράκια. Βγαίνουν τα πρώτα υπέροχα τραγούδια του Δήμου Μούτση και του Μάνου Λοΐζου. Σύντομα θα πλημμυρίσουν τις καρδιές μας τα ευφρόσυνα τραγούδια του Σταύρου Κουγιουμτζή. Το "Νέο Κύμα" εξακολουθεί να δίνει όμορφες μπαλάντες.

Εντωμεταξύ μας είχε μπάσει λίγο λίγο στο πνεύμα των πάρτι πάνω στα ξένα πρότυπα με τα πρώτα του μιούζικαλ ο Δαλιανίδης. Και μέσα από τη μεγάλη οθόνη γνωρίσαμε και τα πρώτα ελληνικά γκρουπάκια που τροφοδοτούσαν φιλότιμα τα παιδικά μας λικνίσματα. Τότε γεννήθηκε και το ελληνικό ποπ που επί χρόνια αντιμετώπιζε την επιδεικτική απαξίωση από τους σοβαροφανείς και κομφορμιστές του βίου μας. Και τότε ξεπήδησαν αμέτρητες νεανικές επιτυχίες που ψιθύριζαν επίμονα τα νεανικά χείλη των πρώτων ντροπαλών φλερτ. 

Κάπου εκεί προς το τέλος του '60 ο πολύπλευρος συνθέτης Βαγγέλης Πιτσιλαδής, έχοντας ήδη ευδόκιμη θητεία στο πεδίο του έντεχνου λαϊκού τραγουδιού με υπέροχα τραγούδια που ερμήνευσαν πρωτοκλασάτα ονόματα, όπως ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, η Βίκυ Μοσχολιού και η Μαρινέλλα, αρχίζει να ηχογραφεί και κάποια "αλλιώτικα" τραγουδάκια που απευθύνονται σε μικρότερες ηλικίες. Αίφνης όλη η νεολαία τραγουδάει τον "Αλέξη" και την "Ανάμνηση" ενώνοντας τις φωνές της με τις φωνές των Olympians και του Τόνι Πινέλι. Και κάπου εκεί στο κλείσιμο της δεκαετίας ο συνθέτης ηχογραφεί τον πρώτο κανονικό του τραγουδιστικό δίσκο με τίτλο "Πυροτεχνήματα". Ανάμεσα στα λαϊκότροπα τραγούδια του δίσκου νά 'σου και ξεπετάγεται κι ένα τραγούδι που βρίσκεται τελείως έξω από το κλίμα του υπόλοιπου άλμπουμ. Εντυπωσιακή ποπ εισαγωγή και δυνατός χορευτικός ρυθμός! Το τραγουδά ο Σταμάτης Κόκοτας! Τίτλος του: "Στις 16 Μάη μήνα". Τα λόγια ανήκουν στον Γιάννη Κιούρκα. Όλος ο υπόλοιπος δίσκος παραμερίστηκε από τη μαγεία αυτού του τραγουδιού. Η επιτυχία ήταν πρωτοφανής. Τα λόγια, χωρίς να λένε και τίποτα σπουδαίο, πέρασαν στα χείλη ολωνών και ψιθυρίζονταν ασταμάτητα. Μερικοί κάνανε και προσφυείς προσαρμογές των στίχων επιστρατεύοντας ακόμη και το διάσημο ιταλικό ζευγάρι Αλ Μπάνο και Ρομίνα!

Θάνος Μικρούτσικος, Λάκης Λαζόπουλος: Ελλάς κατόπιν ...αορτής (1989)

Από τη χρυσή εποχή του Λάκη Λαζόπουλου, τότε που ό,τι έκανε - θέατρο ή τηλεόραση - γινόταν μεγάλη επιτυχία, προέρχεται το υλικό του δίσκου "Ελλάς κατόπιν ...αορτής" που εκδόθηκε του 1989 από την τότε CBS.

Πρόκειται για ένα θεατρικό soundtrack με τη μουσική που έγραψε ο Θάνος Μικρούτσικος για την ομώνυμη θεατρική παράσταση σε κείμενα και σκηνοθεσία του Λάκη Λαζόπουλου σε ύφος πολιτικής επιθεώρησης, που ανέβηκε στο θέατρο Λαμπέτη τη σεζόν 1988-89. Όλη η επικαιρότητα της εποχής σατιρίζεται επί σκηνής. Κοσκωτάς, Κουτσόγιωργας, Παπανδρέου, Μιμή, Μητσοτάκης! Και πολλά άλλα ευτράπελα από την αλήστου μνήμης δεκαετία του '80!

Παίζουν και τραγουδούν οι ηθοποιοί της παράστασης: Λάκης Λαζόπουλος, Παύλος Χαϊκάλης, Χρυσούλα Διαβάτη, Έλντα Πανοπούλου, Γιώργος Νιονιός κ.ά.

Η Χάρις Αλεξίου ερμηνεύει τα δύο καλύτερα τραγούδια του δίσκου. Το ένα απ' αυτά ("Θυμάσαι") έγινε γνωστότερο αργότερα με τη φωνή του Δημήτρη Μητροπάνου με τίτλο "Ψάξε στ' όνειρό μας" (1997).

Σημειώνω ότι ο δίσκος κυκλοφόρησε σε διπλή έκδοση. Η μία ήταν σε διπλό βινύλιο με άφθονο υλικό από τις πρόζες της παράστασης. Εδώ έχουμε τη δεύτερη έκδοση, την πιο σύντομη σε μονό δίσκο που καταγράφει τις πιο ενδιαφέρουσες στιγμές του έργου και τα πιο χαρακτηριστικά τραγούδια.

Σταύρος Ξαρχάκος: Συναυλία στο Λυκαβηττό (1978, ανέκδοτο)

Αυτό το ντοκουμέντο διασώζει μέρος από τις συναυλίες που έδωσε το καλοκαίρι του 1978 στον Λυκαβηττό ο Σταύρος Ξαρχάκος. Δώδεκα σπάνια ή ελάχιστα γνωστά λαϊκά τραγούδια του μεγάλου συνθέτη σε στίχους του Κώστα Κινδύνη τραγουδισμένα από τη στιβαρή φωνή της Σωτηρίας Μπέλλου και την εκφραστική ερμηνεία του Αντώνη Καλογιάννη. 

Το υλικό παραμένει ανέκδοτο, παρά το ξεχωριστό ενδιαφέρον που παρουσιάζει. Τρία από αυτά τα τραγούδια έγιναν γνωστά από τη μεταγενέστερη εκτέλεση του Γιάννη Πάριου στο δίσκο "Ξαρχάκος / Πάριος" (1986), άλλο ένα ερμήνευσε ο Στέλιος Διονυσίου το 2004 ("Ο Ξαρχάκος παρουσιάζει τον Στέλιο Διονυσίου") και άλλα δύο το 2005 η Καίτη Ντάλη στο δίσκο "Η κυρία Καίτη κι εγώ" (2005). Τα υπόλοιπα δεν τα εντόπισα σε κάποια άλλη εκτέλεση ως τώρα. Χαρείτε τα!

Βάνα Παπαδάκη: Τραγουδά η Βάνα (1973)

Η Βάνα (Παπαδάκη) δεν ήταν τραγουδίστρια. Ήταν μια πανέμορφη κοπέλα που κατάφερε το 1973 να κατακτήσει τον τίτλο της Σταρ Ελλάς, καθώς και μια σειρά διεθνείς διακρίσεις. Την κάλεσε λοιπόν ο Φρέντυ Γερμανός στην ιστορική εκπομπή του "Αλάτι και πιπέρι", όπου την έβαλε να τραγουδήσει. Την άκουσε ο Αλέκος Πατσιφάς, το αφεντικό της Lyra, μυρίστηκε ότι θα μπορούσε να το αξιοποιήσει αυτό εμπορικά και της πρότεινε αμέσως να κάνουν ένα δίσκο, όπερ και εγένετο.

Ο δίσκος κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά από την ετικέτα Zodiac της Lyra, εκεί που φιλοξενήθηκε και ο μεγάλος όγκος των νεοκυματικών τραγουδιστών. Γιαυτό και ο δίσκος "Τραγουδά η Βάνα" είχε ανάλογο ύφος. Επιστρατεύτηκαν μερικοί γνωστοί συνθέτες από το οπλοστάσιο της εταιρίας και συνεισέφερε ο καθένας από δυο τραγούδια. Πρόκειται για τους συνθέτες Λίνο Κόκοτο, Ηλέκτρα Παπακώστα, Γιώργο Κριμιζάκη, Γιώργο Κοτσώνη, Γιάννη Μέτσικα και Γιώργο Γεωργιάδη. Οι πέντε πρώτοι έδωσαν πρωτότυπο υλικό, ενώ ο Γεωργιάδης διασκεύασε δυο παραδοσιακά τραγούδια.

Για να είμαστε δίκαιοι, η Βάνα στάθηκε αξιοπρεπώς με το υλικό που της δόθηκε. Η ερμηνεία της είναι σωστή, χωρίς εξάρσεις ή επιδεικτικές κορώνες. Ίσως θα της ταίριαζε καλύτερα ένα υλικό με πιο ποπ χαρακτηριστικά, αλλά και πάλι η προσπάθειά της είναι αξιοπρεπής, έστω κι αν δεν αποτέλεσε την αφετηρία μιας πιο συστηματικής ενασχόλησης με το τραγούδι.

Γιώργος Κατσαρός: Δίχως σταθμό (1982)

Μετά από μια θυελλώδη δισκογραφική παρουσία στη δεκαετία του '70 ο Γιώργος Κατσαρός περνάει εκτονωμένος πια στη δεκαετία του '80 αραιώνοντας κατά πολύ τη σύνθεση νέων τραγουδιών, καθώς φαίνεται να βολεύεται πλέον με παιδικούς ή instrumental δίσκους με πρωταγωνιστή το σαξόφωνό του.

Παρόλα αυτά, στις αρχές αυτής της δεκαετίας μας δίνει έναν απροσδόκητο λαϊκό δίσκο με τίτλο "Δίχως σταθμό" πάνω σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Λέω απροσδόκητο, γιατί δεν είχε ακόμη καλά καλά ξεπεραστεί η δυσάρεστη εντύπωση από την προηγούμενη δουλειά του με το Trio Belcanto, η οποία πραγματικά έδειχνε ότι ο συνθέτης είχε εξαντλήσει οριστικά και την τελευταία ικμάδα της έμπνευσής του! Όχι όμως. Ο δίσκος "Δίχως σταθμό" διαθέτει μια φρεσκάδα που αιφνιδιάζει ευχάριστα. Στρωτά λαϊκά τραγούδια με ρεμπέτικους απόηχους και πολύ φροντισμένη λιτή ενορχήστρωση. Δεν έχει σημασία που δεν έκανε επιτυχία αυτός ο δίσκος. Φτάνει που υπάρχει και μπορούμε, έστω και ετεροχρονισμένα, να τον ακούσουμε και να τον εκτιμήσουμε.

Μοναδική ερμηνεύτρια του δίσκου είναι η άγνωστη Μαίρη Κριζά, η οποία διαθέτει ωραία και στρωτή φωνή στα πρότυπα της Ρένας Κουμιώτη. Αυτή δυστυχώς είναι και η μοναδική δισκογραφική της προσφορά, πέρα από κάποια σκόρπια 45άρια που είχε κάνει νωρίτερα.

Γιώργος Κατσαρός, Trio Belcanto: Οδός επιστροφής (1979)

Η παραγωγικότατη δεκαετία του '70 για τον συνθέτη, μαέστρο και σαξοφωνίστα Γιώργο Κατσαρό κλείνει εντυπωσιακά στα 1979 με τη σχεδόν ταυτόχρονη κυκλοφορία 8 μεγάλων δίσκων!!! Ανάμεσα σ' αυτούς και η "Οδός επιστροφής" με τη μεγαλόπρεπη ετικέτα στα πλάι του εξωφύλλου, που φέρει το όνομα του θρυλικού φωνητικού συγκροτήματος Τρίο Μπελκάντο.

Ο δίσκος περιλαμβάνει 12 τραγούδια στο γνωστό ύφος του Κατσαρού εκείνης της εποχής. Γοργοί μέχρις εξαντλήσεως ρυθμοί που θυμίζουν ...αγώνες ταχύτητας. Μια ενορχήστρωση αβανταδόρικη με συμβατικά και ηλεκτρικά όργανα που ενισχύουν τον ασθματικό χαρακτήρα των τραγουδιών. Με την ολοκλήρωση της ακρόασης του δίσκου νιώθεις να έχεις λαχανιάσει στην προσπάθεια να ακολουθήσεις τον καταιγιστικό ρυθμό. Κι ένα αίσθημα απόλυτου κορεσμού που δε σου αφήνει κανένα περιθώριο για δεύτερη ακρόαση. Όλα σχεδόν τα τραγούδια είναι ολόιδια απ' την αρχή ίσαμε το τέλος!

Στιχουργικά επίσης δεν υπάρχει κανένα ενδιαφέρον. Ο πολυγραφότατος Πυθαγόρας διεκπεραιώνει επαγγελματικά την υποχρέωσή του αξιοποιώντας τη δοκιμασμένη του μανιέρα. Ερωτικά θεματάκια πάνω στα τετριμμένα κλισέ του είδους.

Τα τραγούδια ερμηνεύονται από το περίφημο Τρίο Μπελκάντο, το δημοφιλέστατο αυτό γκρουπ που κυριάρχησε στις δεκαετίες του '50 και '60 ερμηνεύοντας σε δεύτερη εκτέλεση τα πιο γνωστά σουξέ του παλιού καιρού αδιακρίτως είδους: Δημοτικά, ρεμπέτικα, λαϊκά, ελαφρά και έντεχνα, ελληνικά και ξένα. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα έδρασε στην Αμερική με αξιοπρόσεκτη επιτυχία και σημαντικές διεθνείς συνεργασίες. Η επιστροφή του στα πάτρια εκεί στα τέλη του '70 προετοιμάστηκε μ' αυτόν το δίσκο, ο οποίος φέρει άλλωστε και τον ανάλογο τίτλο, για να διαφημίσει τον πολυπόθητο επαναπατρισμό.

Γιώργος Κατσαρός: Τσιμεντένια πρόσωπα (1976)

Η συνεργασία του Γιώργου Κατσαρού με τον ανερχόμενο - εκεί στο πρώτο μισό της δεκαετίας του '70 - λαϊκό τραγουδιστή Δημήτρη Μητροπάνο απέφερε δύο δισκογραφικές στιγμές που σίγουρα ανήκουν στις καλύτερες του συνθέτη. Πρώτα είχαμε τον ωραιότερο ίσως δίσκο του συνθέτη με τίτλο "Ο δρόμος για τα Κύθηρα" που κυκλοφόρησε το 1973 από τη Philips.

Η δεύτερη συνεργασία τους ήρθε το 1976 με το δίσκο "Τσιμεντένια πρόσωπα". Εκτός από την παρουσία του Δημήτρη Μητροπάνου, άλλο κοινό στοιχείο των δύο αυτών συνεργασιών είναι η παρουσία του στιχουργού Ηλία Λυμπερόπουλου. Κατά λοιπά, το περιεχόμενο του δίσκου κινείται στην ίδια μουσική γραφή του συνθέτη με εύκολες και ρυθμικές μελωδίες που λειτουργούν με αποστομωτική αμεσότητα στον ακροατή, αν και συνήθως δεν αφήνουν κάποιο ισχυρό ίχνος και γρήγορα λησμονιούνται. Πάντως ο συνθέτης έχει το χάρισμα να γράφει απλά τραγούδια και να τα ενορχηστρώνει με υποδειγματικό τρόπο.

Ο δίσκος ακούστηκε αρκετά στην εποχή του, αν και δεν ανέδειξε μεγάλες επιτυχίες. Ξεχώρισε σίγουρα το ομότιτλο που θυμίζει έντονα το λυρικό ηχόχρωμα των "Κυθήρων". Tο ερμηνεύει έξοχα ο Δημήτρης Μητροπάνος με το γλυκιά λαϊκή φωνή του, αν και κάπως άγουρη ακόμη. Ακούστηκαν επίσης το "Μεγαλοκυρά μου, μεγαλοκυρά" και το όμορφο "Τι να 'χει απόψε το φεγγάρι" που ερμηνεύει η Ρένα Πάντα, κόρη του παλιού ελαφρού τραγουδιστή Αλέκου Πάντα, η οποία εδώ κάνει το δισκογραφικό της ντεμπούτο.

Γιώργος Κατσαρός, Γιάννης Καλατζής: Και η ζωή συνεχίζεται (1975)

Η συνεργασία του συνθέτη Γιώργου Κατσαρού με τον σπουδαίο τραγουδιστή Γιάννη Καλατζή έχει αφήσει ένα ισχυρό αποτύπωμα στην ελληνική δισκογραφία καταγράφοντας μερικές διαχρονικές και αξεπέραστες επιτυχίες εκεί στα τέλη του '60 και στα πρώτα χρόνια του '70, όπως η θρυλική "Κυρά Γιώργαινα", ο χιλιοτραγουδισμένος "Επιπόλαιος" και φυσικά ο εμβληματικός "Σταμούλης ο λοχίας". Χαρακτηριστικό μάλιστα όλων αυτών των επιτυχιών ήταν η παρουσία του πολυγραφότατου στιχουργού Πυθαγόρα, μόνιμου συνεργάτη του συνθέτη για δυο σχεδόν δεκαετίες.

Το 1975 από τη Minos κυκλοφόρησε ο τελευταίος καρπός αυτής της ιστορικής συνοδοιπορίας. Πρόκειται για το δίσκο "Και η ζωή συνεχίζεται...". Μουσική: Γιώργος Κατσαρός. Στίχοι: Πυθαγόρας. Ερμηνεία: Γιάννης Καλατζής. Ο δίσκος βγήκε σε μια δύσκολη εποχή για το ελαφρολαϊκό είδος που υπηρετούσαν οι συγκεκριμένοι καλλιτέχνες, αφού βρισκόμαστε πλέον στο αποκορύφωμα της κυριαρχίας του μεταπολιτευτικού πολιτικού τραγουδιού. Παρόλα αυτά δεν πήγε χαμένος και κάμποσα τραγούδια του ακούστηκαν πολύ, όπως το ομότιτλο, αλλά και μερικά ακόμη: "Είσαι η μία μου", "Θάρθει, θάρθει", "Πάω στοίχημα", "Και τα λοιπά και τα λοιπά".  

Η αλήθεια πάντως είναι ότι αυτός ο δίσκος σαφώς και υπολείπεται σε σχέση με τους παλιότερους αυτής της συνεργασίας. Ο συνθέτης μοιάζει επαναπαυμένος στη γνώριμη μανιέρα του, οι στίχοι αναμασούν τετριμμένα κλισέ, αλλά η ερμηνεία του Γιάννη Καλατζή παραμένει στα ίδια υψηλά στάνταρ.

Γιώργος Κατσαρός: Μικρές ώρες (1972)

Ομολογώ ότι στα ουκ ολίγα αφιερώματα του Δισκοβόλου στο ελαφρολαϊκό τραγούδι της δεκαετίας του '70 ο κατεξοχήν μάστορας του είδους, ο πολυγραφότατος Γιώργος Κατσαρός, έχει αναλογικά πολύ μικρή παρουσία και γιαυτό ανασύρω σήμερα από τα αρχεία μου ένα δικό του δίσκο από τη χρυσή του εποχή.

Πριν πω οτιδήποτε για το σημερινό δίσκο, δεν μπορώ να μη σταθώ στο σπουδαίο συνοδοιπόρο του συνθέτη, τον ανεξάντλητο στιχουργό Πυθαγόρα, η συμπόρευση του οποίου με τον Γιώργο Κατσαρό από τις αρχές του '60 ("Κάθε λιμάνι και καημός") ίσαμε τα τέλη του '70 έχει σφραγίσει το ελληνικό τραγούδι με δεκάδες σουξέ, κάποια από τα οποία ήταν και ωραία τραγούδια. Στη λαμπρή διαδρομή τους συναντήθηκαν με τα κορυφαία ονόματα του ελληνικού πενταγράμμου, όπως ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ο Πάνος Γαβαλάς, η Μαρινέλλα, η Βίκυ Μοσχολιού, ο Σταμάτης Κόκοτας, ο Γιάννης Καλατζής, η Λίτσα Διαμάντη, ο Γιάννης Πάριος, ο Γιάννης Πουλόπουλος, η Δήμητρα Γαλάνη, ο Γιώργος Νταλάρας και τόσοι άλλοι!

Ο δίσκος λοιπόν "Μικρές ώρες", που εκδόθηκε το 1972 από την Columbia,  αποτελεί τυπικό δείγμα του χαρακτηριστικού ήχου του Γιώργου Κατσαρού εκεί στα πρώτο μισό της δεκαετίας του '70. Τραγούδια καλογραμμένα πάνω στα κεκτημένα κλισέ του συνθέτη, με στρωτές και στρογγυλεμένες μελωδίες, συνήθως σε γοργούς ρυθμούς ή σε κλασικούς λαϊκούς σκοπούς (ζεϊμπέκικο, χασάπικο). 

Η αλήθεια είναι ότι ο συγκεκριμένος δίσκος δε γνώρισε την ίδια επιτυχία με τους άλλους δίσκους του συνθέτη που κυκλοφορούσαν σε καταιγιστικούς ρυθμούς εκείνη την εποχή. Tο πρώτο τραγούδι του δίσκου ("Έσβησε το κερί Μαρία") ξεχώρισε και ακούστηκε πολύ, λιγότερο τα "Ναυάγια της ζωής" και "Πότε θα φανεί", ενώ τα υπόλοιπα μάλλον ξεχάστηκαν νωρίς κι ας ερμηνεύονται από δυο τεράστια ονόματα της εποχής: Τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και τον Σταμάτη Κόκοτα. Μαζί τους και η καινούργια τραγουδίστρια Αφροδίτη Μάνου, ένα χρόνο μετά την πρώτη εμφάνισή της με το υπέροχο soundtrack "Εκείνο το καλοκαίρι" του Γιάννη Σπανού.

Λουκάς Θάνος: Jazzburger (1984)

Για τον Λουκά Θάνο τα είπαμε και στην παρουσίαση του δίσκου "Αναστροφή". Κάπου κοντά στα μέσα της δεκαετίας του '80, έχοντας αφήσει οριστικά πίσω το πρωτόλειο "Σάλπισμα", ο ιδιόμορφος αυτός συνθέτης φαίνεται να βρίσκει έναν νέο προσωπικό δρόμο δοκιμάζοντας ηλεκτρονικά ηχοχρώματα σε ρυθμούς ροκ και τζαζ. 

Επρόκειτο όμως να αποδειχθεί σύντομη κι αυτή η διαδρομή, αφού περιορίστηκε σε δύο μόλις δίσκους. Ο πρώτος ήταν η "Αναστροφή" που σηματοδοτούσε χωρίς προσχήματα την αλλαγή πλεύσης. Ο δεύτερος που ολοκλήρωσε αυτή τη σύντομη πορεία είχε τίτλο "Jazzburger" και κυκλοφόρησε το 1984, πάλι από την ανεξάρτητη εταιρία Δισκογραφικός Συνεταιρισμός Καλλιτεχνών (ΔΣΚ). 

Στο εξώφυλλο του δίσκου δηλώνεται ότι πρόκειται για το soundtrack της ομώνυμης ταινίας, αν και μέσα στην ελληνική φιλμογραφία δε μπόρεσα να εντοπίσω ταινία μ' αυτόν τον τίτλο! Πάντως η σχέση του δίσκου με τον κινηματογράφο υποδηλώνεται με την παρουσία δύο προσώπων: Του Άγγελου Προβελέγγιου, ηθοποιού και σκηνοθέτη, που υπογράφει τους στίχους στα περισσότερα τραγούδια, και του ηθοποιού Τάκη Σπυριδάκη που ερμηνεύει δύο κομμάτια. 
Ανάμεσα στους συντελεστές του δίσκου και πάλι η θαυμάσια Ηδύλη Τσαλίκη, που ερμηνεύει τέσσερα τραγούδια. Στους ερμηνευτές επίσης περιλαμβάνεται και η αδελφή του συνθέτη Λιάνα Θάνου, η οποία υπογράφει και τους στίχους στο ομώνυμο τραγούδι. Τέλος, μεταξύ των συντελεστών αναφέρεται επίσης και το όνομα του άγνωστου τότε Στέφανου Κορκολή.

Τάκης Παναγόπουλος: Τα αγαπημένα μου τραγούδια (1986)

Η δισκογραφική παρουσία του Τάκη Παναγόπουλου (1914-1999) καλύπτει ένα σύντομο χρονικό διάστημα (1973-1985) και περιλαμβάνει έξι συνολικά προσωπικούς δίσκους και μια συμμετοχή, όλους με την ετικέτα της Minos. Νωρίτερα βέβαια είχε ηχογραφήσει και μερικά σκόρπια τραγούδια σε δισκάκια 45 στροφών. Με εξαίρεση τον πρώτο δίσκο του ("Τραγούδια του Νοτιά") που εκδόθηκε και ψηφιακά, όλοι οι υπόλοιποι περιορίστηκαν στις αρχικές αναλογικές τους εκδόσεις και φυσικά σήμερα πια είναι εκτός κυκλοφορίας και δυσεύρετοι.

Ο τελευταίος του δίσκος ("Όπου και να 'σαι") κυκλοφόρησε το 1985. Ένα χρόνο αργότερα η Minos εξέδωσε μια μικρή αναμνηστική ανθολογία από τη δισκογραφία του συνθέτη με τίτλο "Τα αγαπημένα μου τραγούδια". Περιλαμβάνει 12 τραγούδια που ανθολογούνται από τους δίσκους: "Τραγούδια του Νοτιά" (1973), "Στην άδεια την πόλη" (1978) και "Η χαβούζα" (1979). Επίσης περιλαμβάνει και τρία ανεξάρτητα τραγούδια από τις 45 στροφές. Ερμηνεύουν οι: Χάρις Αλεξίου, Γιώργος Νταλάρας, Στέλιος Καζαντζίδης, Γιώργος Ζωγράφος, Τώνης Μαρούδας, Τόλης Βοσκόπουλος, Θέμης Ανδρεάδης και Α. Πανούτσος.

Τάκης Παναγόπουλος: Στην Αθήνα την παλιά και στο Νοτιά (1983)

Επιστρέφουμε και πάλι στον παλιό συνθέτη Τάκη Παναγόπουλο, για να σας παρουσιάσω και τον τελευταίο προσωπικό του δίσκο που έλειπε από τον Δισκοβόλο.

Πρόκειται για το δίσκο "Στην Αθήνα την παλιά και στο Νοτιά" που κυκλοφόρησε το 1983 από τη Minos. Χωρίζεται σε δυο ευδιάκριτες ενότητες, όπως υπονοεί και ο τίτλος. 
Η πρώτη όψη είναι αφιερωμένη στην παλιά Αθήνα με αναφορές σε χαρακτηριστικές εικόνες, περιοχές και πρόσωπα της προπολεμικής πρωτεύουσας με έντονο το στοιχείο της νοσταλγίας. 
Η δεύτερη όψη είναι αφιερωμένη στην Πελοπόννησο, την περιοχή καταγωγής του συνθέτη, με παλιότερα τραγούδια του από το δίσκο "Τραγούδια του Νοτιά" (1973) 

Απλές μελωδίες και ρυθμοί με λαϊκές και παραδοσιακές πινελιές ενορχηστρωμένες όμορφα από τον Τάσο Καρακατσάνη. Τα τραγούδια της πρώτης πλευράς ερμηνεύει ο Γιώργος Υδραίος, ενώ της δεύτερης πλευράς οι Τώνης Μαρούδας, Κλειώ Δενάρδου, Γιάννης Μάνος, Α. Πανούτσος και χορωδία.

Λίτσα Σακελλαρίου: Τι φταίει (1982)

Τα έχουμε ξαναπεί για την υπέροχη φωνή της Λίτσας Σακελλαρίου, παιδική μου αδυναμία άλλωστε, χωρίς ωστόσο ποτέ να έχει χαθεί μέχρι και σήμερα η γοητεία που ασκούσε πάνω μου η βελούδινη και καθαρή αυτή φωνή. Δεν ευτύχησε ποτέ να καταξιωθεί σε πρωτοκλασάτο μέγεθος, αλλά η καριέρα της, διακριτική και αξιοπρεπής, κράτησε κοντά μια εικοσαετία, από τα μέσα της δεκαετίας του '60 ίσαμε τις αρχές της δεκαετίας του '80. Ηχογράφησε πολλά 45άρια στο ξεκίνημά της ενταγμένη στο ποπ ρεύμα της εποχής, ενώ στη συνέχεια μας έδωσε και μερικούς ολοκληρωμένους προσωπικούς δίσκους, πέντε όλους κι όλους. Τους θυμίζω: "Δώδεκα βράδια" (1969), "Άμα λευτερωθεί η Κρήτη" (1971), "Φθινοπωρινά" (1973), "Λίτσα Σακελλαρίου" (1977), "Τι φταίει" (1982). 

Με εξαίρεση το "Άμα λευτερωθεί η Κρήτη" που εκδόθηκε και ψηφιακά, όλοι οι υπόλοιποι περιορίστηκαν στις αρχικές αναλογικές τους εκδόσεις και γιαυτό φρόντισα να τους παρουσιάσω στον Δισκοβόλο! Για την ακρίβεια, έχω παρουσιάσει τους τρεις και μας έμεινε μια εκκρεμότητα, την οποία και αποκαθιστώ σήμερα!

Ο δίσκος λοιπόν "Τι φταίει" κυκλοφόρησε το 1982 από τη Philips κι αποτελεί το ουσιαστικό αντίο της Λίτσας Σακελλαρίου από την ελληνική δισκογραφία, παρόλο που η φωνή της παρέμενε ακόμη ακμαία και αναλλοίωτη από το χρόνο. Πρόκειται για πολυσυλλεκτικό δίσκο που φιλοξενεί συνθέσεις των Δημήτρη Σταμπουλή, Δημήτρη Σουβαλτζή, Αλέκου Χρυσοβέργη και Γιώργου Κριμιζάκη. Τους στίχους υπογράφουν οι Σώτια Τσώτου, Γιάννης Κακουλίδης, Σπύρος Γιατράς, Πάνος Φαλάρας και Γ. Μαρίνος. Και μόνο η παράθεση των παραπάνω ονομάτων δείχνει και το μουσικό στίγμα του δίσκου. Δώδεκα καλογραμμένα τραγούδια σε ελαφρολαϊκό ύφος, που ωστόσο θα μπορούσαν να περάσουν απαρατήρητα αν δε διέθεταν αυτό το ακαταμάχητο προσόν: Την αισθαντική ερμηνεία της Λίτσας Σακελλαρίου, η παρουσία της οποίας είναι αρκετή, για να δικαιώσει αυτόν τον ξεχασμένο δίσκο.

Μιχάλης Τσαγκαράκης: Αφιέρωμα στον Αλέκο Παναγούλη (1976)

Παρουσίασα χθες δυο δίσκους, έναν του Νίκου Μωραΐτη με τίτλο "Αλέκος Παναγούλης" (1977) και μια ιταλική έκδοση με τίτλο "Non devi dimenticare" (1979) με αφορμή τη μαύρη επέτειο του θανάτου του μεγάλου αγωνιστή. Κοινό στοιχείο αυτών των δύο εκδόσεων είναι ότι βασίζονται σε ποίηση του ίδιου του Παναγούλη που γράφτηκε την περίοδο της φυλάκισής του και πρωτοεκδόθηκε το 1973 στην Ιταλία.

Ωστόσο υπάρχουν και κάμποσες δισκογραφικές εκδόσεις που φιλοξενούν συνθέσεις βασισμένες όχι σε ποίηση του Παναγούλη, αλλά σε ποιήματα γραμμένα από άλλους και αφιερωμένα σ' αυτόν και στον αγώνα του. Ανέφερα ήδη ότι ο Μίκης Θεοδωράκης έκανε την αρχή με τον κύκλο "Τραγούδια του Αγώνα" (1974), όπου, μαζί με τρία μελοποιημένα ποιήματα του Παναγούλη, υπάρχει επιπλέον το τραγούδι "Όταν χτυπήσεις δυο φορές" σε ποίηση Μίκη Θεοδωράκη, το οποίο αναφέρεται στον αγώνα του έγκλειστου αγωνιστή. Επίσης, αμέσως μετά το τραγικό συμβάν της Πρωτομαγιάς του 1976 πάλι ο Μίκης έγραψε δυο συγκλονιστικά τραγούδια ("Κόκκινο τριαντάφυλλο", "Εκείνος ήταν μόνος") αφιερωμένα στον αγωνιστή. Την ίδια χρονιά ο Τάκης Βούης έγραψε το τραγούδι "Αλέκος Παναγούλης" σε στίχους Θανάση Καραναστάση που ενσωματώθηκε στο δίσκο "Βρόμικος πόλεμος" (1976).

Υπάρχει όμως κι ένας ολόκληρος δίσκος αφιερωμένος στον Αλέκο Παναγούλη. Τίτλος του: "Αφιέρωμα στον Αλέκο Παναγούλη". Η μουσική και τα λόγια γράφτηκαν από τον Κρητικό λυράρη Μιχάλη Τσαγκαράκη, ο οποίος έχει συνθέσει έναν ελεγειακό ύμνο που θρηνεί για τον άδικο χαμό του μεγάλου αγωνιστή με τους χαρακτηριστικούς ήχους της Κρήτης επιστρατεύοντας και κάποια ριζίτικα τραγούδια που ταιριάζουν με το συνολικό κλίμα του αφιερώματος.

Πρόκειται για μια άγνωστη έκδοση που κυκλοφόρησε σε κασέτα από την κρητική εταιρία Castro στο Ηράκλειο της Κρήτης. Ο ήχος έχει εμφανή τα σημάδια του χρόνου, αλλά αξία έχει το ίδιο το ντοκουμέντο και χαίρομαι ιδιαίτερα που μπορώ να σας το προσφέρω χάρις στην ευγενική χειρονομία της καλής μου φίλης Βασιλικής.

Αλέκος Παναγούλης: Non devi dimenticare (1979)

Μέσα στις φυλακές που βρέθηκε για κάμποσα χρόνια έγκλειστος ο Αλέκος Παναγούλης συχνά έβρισκε παρηγοριά στο γράψιμο. Τότε λοιπόν έγραψε και αρκετά πρόχειρα ποιήματα, μερικά από τα οποία πέρασαν και στη δισκογραφία. Πρώτος ο Μίκης Θεοδωράκης μελοποίησε το 1971 τρία ποιήματα του Αλέκου Παναγούλη, τα οποία ενσωματώθηκαν στον κύκλο "Τραγούδια του Αγώνα" (1974). Ο Μίκης και πάλι, αμέσως μετά τη σημαδιακή Πρωτομαγιά του 1976, ηχογράφησε δύο υπέροχα τραγούδια ("Κόκκινο τριαντάφυλλο", "Εκείνος ήταν μόνος") εμπνευσμένα από τον τραγικό θάνατο του αγωνιστή με ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα.

Το 1977 επίσης εκδόθηκε ένας ακόμη δίσκος αφιερωμένος στον Παναγούλη με μουσική του Νίκου Μωραΐτη και ερμηνευτή τον Πέτρο Πανδή, ενώ πολλά χρόνια αργότερα, το 1999, ο Γιάννης Μαρκόπουλος έγραψε την (ανέκδοτη) μουσική για το θεατρικό δρώμενο "Ο Παναγούλης στο κελί των ποιημάτων".

Ωστόσο υπάρχει άλλη μια δισκογραφική έκδοση αφιερωμένη στον Αλέκο Παναγούλη, η οποία παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. 

Αλλά, ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά: Μετά από πέντε σχεδόν χρόνια φυλάκισης και μετά από ισχυρές πιέσεις από πολλές διάσημες προσωπικότητες, το καλοκαίρι του 1973 ο Παναγούλης αφήνεται ελεύθερος και καταφεύγει στην Ιταλία, όπου αναπτύσσεται και η θυελλώδης σχέση του με τη δημοσιογράφο Οριάνα Φαλάτσι. Εκεί λοιπόν εκδίδει την ποιητική του συλλογή "Vi scrivo da un carcere", στην οποία βασίστηκε μια ηχογράφηση με τίτλο "Non devi dimenticare", η οποία κυκλοφόρησε το 1979 από την RCA. 

Πρόκειται για ένα δίσκο ντοκουμέντο που διασώζει τη φωνή του ίδιου του Παναγούλη, αλλά και πολλών άλλων προσωπικοτήτων που διαβάζουν ποιήματά του στα ιταλικά, όπως του Pier Paolo Pasolini, του Gian Maria Volonte, της Donatina de Carolis, της Clara Murtas και της Adriana Asti. Το πιο εντυπωσιακό όμως στοιχείο αυτής της έκδοσης είναι η παρουσία του μεγάλου κινηματογραφικού συνθέτη Ennio Morricone που έγραψε τη μουσική υπόκρουση, η οποία συνοδεύει, άλλοτε διακριτικά κι άλλοτε δυναμικά, τις απαγγελίες των ποιημάτων.

Νίκος Μωραΐτης: Αλέκος Παναγούλης (1977)

Πρωτομαγιά του 1976. Σημαδεμένη από τον τραγικό θάνατο του Αλέκου Παναγούλη, του ανθρώπου που συμβολίζει την αντιχουντική αντίσταση με την απόπειρα δολοφονίας του αρχιδικτάτορα και τις οδυνηρές συνέπειες που αντιμετώπισε στη συνέχεια ως αντίποινα για την παράτολμη πράξη του. Η Χούντα έπεσε, αλλά εκείνος δεν πρόλαβε να χαρεί τη δημοκρατία, για την οποία αγωνίστηκε. Έφυγε εκείνη τη θλιβερή Πρωτομαγιά σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Ήταν ατύχημα ή δολοφονία; Το ερώτημα εξακολουθεί από τότε να πλανάται βασανιστικά...

Ένα χρόνο μετά την τραγική Πρωτομαγιά του 1976 κυκλοφόρησε ο δίσκος "Αλέκος Παναγούλης" με 12 ποιήματα του αγωνιστή μελοποιημένα από τον Νίκο Μωραϊτη και ερμηνευμένα πολύ εκφραστικά από τον Πέτρο Πανδή και μάλιστα υπό τη διεύθυνση του Νότη Μαυρουδή. Πρόκειται για ποιήματα που έγραψε ο Παναγούλης στη φυλακή και διακρίνονται για την έντονη συναισθηματική και αγωνιστική τους φόρτιση.

Στο οπισθόφυλλο του δίσκου φιλοξενείται κείμενο του Βασίλη Βασιλικού κι ένα κατατοπιστικό σημείωμα του συνθέτη, το οποίο και αντιγράφω εδώ:

Δεν ήταν δυνατό να με αφήσει ασυγκίνητο ο ηρωισμός, το μαρτύριο και το τραγικό τέλος του Αλέκου Παναγούλη, όπως δεν άφησε ασυγκίνητους όλους αυτούς που αγωνίζονται ή πιστεύουν στην ελευθερία. Γνωρίζοντας τον Αλέκο από τα παιδικά του χρόνια στη Γλυφάδα και έχοντας υπ' όψη τις συνθήκες και την ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρισκόταν όταν έγραψε αυτά τα ποιήματα, προσπάθησα να μην τα προδώσω. Πιστεύω πως πέτυχα να δώσω το παράπονο, την αδικία και τον πόνο που έζησε ο Αλέκος, χωρίς να χάσουν την αγωνιστικότητά τους. Και τελειώνοντας θέλω να ευχαριστήσω τους φίλους και συνεργάτες Πέτρο Πανδή και Νότη Μαυρουδή, καθώς και όλους τους μουσικούς που εργάστηκαν, για να γίνει ο δίσκος αυτός.