Μάρκος Βαμβακάρης: Αφιέρωμα στον Μάρκο (1972)

Δε θα μπορούσε ποτέ να είναι επαρκής η δισκογραφική παρουσίαση του κλασικού λαϊκού τραγουδιού, δίχως μια ξεχωριστή αναφορά στον πατριάρχη του είδους, τον Συριανό ρεμπέτη τραγουδοποιό Μάρκο Βαμβακάρη (1905-1972), ο οποίος θεμελίωσε το απαξιωμένο αυτό μουσικό είδος πάνω σε στέρεες βάσεις και στάθηκε διαχρονικά μια σταθερή πηγή έμπνευσης για όλους τους κατοπινούς δημιουργούς, ακόμη κι αυτούς που αποτέλεσαν τη γενιά του λεγόμενου "έντεχνου" τραγουδιού της δεκαετίας του '60.

Φυσικά ο Μάρκος και όλοι οι προπολεμικοί συνοδοιπόροι του δημιούργησαν το εν πολλοίς ανεξερεύνητο έργο τους κάτω από άθλιες συνθήκες ζώντας οι ίδιοι στην απόλυτη ανέχεια, αλλά και αντιμετωπίζοντας όχι μόνο την κοινωνική απαξίωση, αλλά και τις απαγορεύσεις του νόμου, μέχρι να αξιωθούν μιας πρώτης αναγνώρισης από τη μεριά της αστικής κοινωνίας μόλις το 1949 με την περίφημη ομιλία ενός άλλου μουσικού του λόγιου χώρου που είχε όμως ανοιχτό μυαλό δίχως προκαταλήψεις. Κι αυτός φυσικά δεν ήταν άλλος από τον Μάνο Χατζιδάκι, ο οποίος ανέτρεξε στο κλειδαμπαρωμένο θησαυροφυλάκιο του ρεμπέτικου και ιδιαίτερα στο έργο του Μάρκου Βαμβακάρη αντλώντας από εκεί ακατέργαστα διαμάντια, τα οποία αξιοποίησε με τον δικό του τρόπο σε πολλά έργα του ("Έξι λαϊκές ζωγραφιές", "Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη", "Λειτουργικά", "Ο σκληρός Απρίλης του '45", "Τα πέριξ").

Ο Μάρκος Βαμβακάρης έγραψε πάμπολλα τραγούδια πάνω σε ποικίλους ρυθμούς, αλλά οι κορυφαίες του στιγμές ήταν τα υποδειγματικά χασάπικα και ζεϊμπέκικα που ηχογραφούσε ασταμάτητα στους παλιούς δίσκους γραμμοφώνου στα χρόνια του '30 και '40. Στο ξεκίνημα της δεκαετίας του '60, ως γνωστόν, το ρεμπέτικο, που στο μεταξύ είχε μεταλλαχθεί σε αστικό λαϊκό τραγούδι, επανήλθε στην επικαιρότητα με τις μεγάλες επανεκτελέσεις που ηχογραφήθηκαν στις εταιρίες Columbia και Odeon με νέους τραγουδιστές και νέες ενορχηστρώσεις. Στο κύμα αυτών των αναβιώσεων πάλι ο Μάρκος ήταν παρών, έστω κι αν οι εταιρίες δεν πολυνοιάζονταν για τους δημιουργούς, οι οποίοι συχνά εκλιπαρούσαν για λίγα ψίχουλα από τα πνευματικά δικαιώματα των τραγουδιών τους που συχνά έσπαγαν τα ταμεία με τη μεγάλη τους επιτυχία. Κάπως έτσι θυμήθηκε τον Μάρκο και ο Σταύρος Ξαρχάκος, όταν αποφάσισε να ενορχηστρώσει ο ίδιος μερικά από τα κλασικά του τραγούδια για τον υπέροχο δίσκο "Μάρκος ο δάσκαλός μας" (1968).

Το 1972 λοιπόν, τη χρονιά που έφυγε από τη ζωή ο Μάρκος Βαμβακάρης, η Minos εξέδωσε έναν αφιερωματικό δίσκο για τον μεγάλο Συριανό, ο οποίος είχε τον εύλογο τίτλο "Αφιέρωμα στον Μάρκο" και υπότιτλο "Τραγουδά ο Μάρκος Βαμβακάρης". Πράγματι, ο δίσκος περιλαμβάνει δώδεκα σπουδαία τραγούδια του Βαμβακάρη στις αυθεντικές τους εκτελέσεις από την εποχή των 78 στροφών, τα οποία ερμηνεύει ο ίδιος με τη χαρακτηριστική βαριά φωνή του, ενώ σε δύο τραγούδια συμμετέχει η κορυφαία γυναικεία φωνή του ρεμπέτικου Στέλλα Χασκίλ. Οι ηχογραφήσεις, παρά την παλαιότητά τους, είναι πολύ καθαρές, ενώ κάνει εντύπωση ότι στη μικρή αυτή ανθολογία δεν περιλαμβάνονται τα πιο γνωστά τραγούδια του Μάρκου, όπως η "Φραγκοσυριανή", τα "Ματόκλαδα", ο "Κάβουρας" ή οι "Βεργούλες".

(c) LP | Minos | 1972 | πηγή: Αντώνης/d58