Ο Θάνος δεν μένει πια εδώ...

Η χρονιά κλείνει με οδυνηρό τρόπο, δυστυχώς. Δεν προλάβαμε να συνειδητοποιήσουμε τη φυγή του αισθαντικού μας συνθέτη Γιάννη Σπανού, και ιδού η θλιβερή είδηση μιας άλλης φυγής, του κορυφαίου συνθέτη Θάνου Μικρούτσικου (1947-2019), μετά από μακροχρόνια μάχη με τον καρκίνο.

Ο Θάνος Μικρούτσικος κυριολεκτικά εξέφραζε την έννοια του ολοκληρωμένου συνθέτη. Δεν ήταν μόνο τραγουδοποιός κι ας τον γνώρισε και τον αγάπησε ο πολύς κόσμος μέσα από τα σπουδαία τραγούδια του.
Είχε λόγιες καταβολές και υπήρξε δεινός πιανίστας, ενώ οι ζωντανές του εμφανίσεις αποτελούσαν πάντα μια ξεχωριστή εμπειρία ευφάνταστου αυτοσχεδιασμού και ακαταμάχητης δυναμικής. Έγραψε μεγάλο αριθμό έργων που ανήκουν είτε ακραιφνώς στο λόγιο πεδίο ("Επιστροφή της Ελένης", "Κοντσέρτο για κιθάρα", "Έργα για φλάουτο"), είτε στο χώρο που ο ίδιος ονόμαζε "ενδιάμεσο", μεταξύ λόγιας και λαϊκής μουσικής ("Σονάτα του σεληνόφωτος", "Έργα ηλεκτρονικής μουσικής", "Νύχτα με σκιές χρωματιστές", "Ανεπίληπτος θάνατος", "Του απείρου εραστής"), είτε στο χώρο της τζαζ ("Αραπιά για λίγο πάψε", "For sax & Strings & Love & Dreams", "Dance & Memories"), είτε στο πεδίο της μελοποιημένης ποίησης ("Πολιτικά τραγούδια", "Καντάτα για τη Μακρόνησο", "Σπουδή στον Μαγιακόφσκι", "Μουσική πράξη στον Μπρεχτ", "Σταυρός του Νότου", "Σονάτα του σεληνόφωτος", "Ο γέρος της Αλεξάνδρειας", "Στον Μάνο Λοΐζο", "Γραμμές των οριζόντων"), είτε στο πεδίο της σκηνικής μουσικής ("Φουέντε Οβεχούνα", "Βίκτωρ Βικτώρια", "Ιστορία της Λούλου", "Αρχοντοχωριάτης", "Εκκλησιάζουσες").

Στο χώρο του απλού τραγουδιού πρωτοεμφανίστηκε το 1969 με ένα 45άρι που εκδόθηκε από την ΕΜΙ και περιλάμβανε δυο μελοποιημένα ποιήματα του Κώστα Καρυωτάκη ("Η μυγδαλιά", "Ένα σπιτάκι"). Τρία χρόνια αργότερα (1972) ηχογράφησε ένα δεύτερο 45άρι πάλι με δυο ποιήματα του Καρυωτάκη ("Δον Κιχώτες", "Είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες κιθάρες"). Ακολούθησε μικρή αποχή από τη δισκογραφία, ώσπου το 1975 από τη Lyra μας έδωσε τον πρώτο ολοκληρωμένο δίσκο του με τίτλο "Πολιτικά τραγούδια", με τον οποίο εγκαινίασε και τη μακροχρόνια συνεργασία του με τη μεγάλη ερμηνεύτρια Μαρία Δημητριάδη. 

Στη Lyra παρέμεινε μέχρι το 1980 ολοκληρώνοντας την πιο εμπνευσμένη δημιουργική φάση της καριέρας του με πολύ σημαντικούς κύκλους τραγουδιών: "Πολιτικά τραγούδια" (1975), "Καντάτα για τη Μακρόνησο / Σπουδή στον Μαγιακόφσκι" (1976), "Φουέντε Οβεχούνα" (1977), "Τροπάρια για φονιάδες" (1977), "Μουσική πράξη στον Μπρεχτ" (1978), "Τραγούδια της λευτεριάς" (1978), "Ο Σταυρός του Νότου" (1979), "Ευριπίδης IV" (1980).

Κατά τη δεκαετία του '80 η δισκογραφική του παραγωγή έγινε πυκνότερη, ενώ παράλληλα έκανε και μεγάλο άνοιγμα προς το εμπορικό λαϊκό τραγούδι γνωρίζοντας μεγάλη επιτυχία, κυρίως μέσα από τη συνεργασία του με τη Χαρούλα Αλεξίου ("Η αγάπη είναι ζάλη", "Κρατάει χρόνια αυτή η κολώνια"), τον Γιώργο Νταλάρα ("Συγνώμη για την άμυνα"), τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου ("Όλα από χέρι καμένα", "Θάλασσα στη σκάλα"), τον Δημήτρη Μητροπάνο ("Στου αιώνα την παράγκα"), αλλά και τον Γιάννη Κούτρα, τον Γιώργο Μεράντζα, τον Σάκη Μπουλά, τον Κώστα Θωμαΐδη, τους αδελφούς Κατσιμίχα, τη Μαργαρίτα Ζορμπαλά, τον Βλάση Μπονάτσο, την Αφροδίτη Μάνου, τον Διονύση Θεοδόση, την Ελευθερία Αρβανιτάκη, τον Λάκη Λαζόπουλο, τον Χρήστο Θηβαίο, τη Ρίτα Αντωνοπούλου, τον Μανώλη Μητσιά και πολλούς άλλους.

Ξεχωριστή στιγμή στην καριέρα του ήταν η συνεργασία του με τη μεγάλη Ιταλίδα ντίβα Milva στο δίσκο "Volpe d' amore" που είχε και διεθνή διανομή.

Πέρα από τους μεγάλους ποιητές (Κ.Π. Καβάφης, Γιώργος Σεφέρης, Γιάννης Ρίτσος, Μαγιακόφσκι, Ναζίμ Χικμέτ, Νίκος Καββαδίας, Κώστας Καρυωτάκης, Μπέρτολτ Μπρεχτ), τα τραγούδια του αξιοποίησαν και το σημαντικότερο στιχουργικό δυναμικό του ελληνικού πενταγράμμου, όπως ο Μάνος Ελευθερίου, ο Μάριος Πλωρίτης, ο Άλκης Αλκαίος, ο Φώντας Λάδης, ο Κώστας Τριπολίτης, η Λίνα Νικολακοπούλου, ο Οδυσσέας Ιωάννου και άλλοι.

Από το γιγαντιαίο και πολυσήμαντο λοιπόν αυτό έργο του μεγάλου συνθέτη πολύ δύσκολα μπορεί κανείς να ξεχωρίσει κάποιο που να μπορεί να θεωρηθεί ως το κορυφαίο του δίχως επιφυλάξεις. Φυσικά ο Νίκος Καββαδίας (κι ακολουθεί ο Γιάννης Ρίτσος) υπήρξε ο ποιητής που έδωσε τη μεγάλη ώθηση στην καριέρα του με το δίσκο "Σταυρός του Νότου" και στον οποίο ο συνθέτης επέστρεφε συνεχώς στην πορεία της ζωής του, αλλά προσωπικά (και με τα υποκειμενικά μου αισθητικά κριτήρια) θα προέτασσα στην αξιολογική κλίμακα της δισκογραφίας του τα εξής έργα: "Πολιτικά τραγούδια" (1975), "Μουσική πράξη στον Μπρεχτ" (1978) και "Εμπάργκο" (1982).