Παπά-Άγγελος Ψυλλάκης: Τραγούδι του Δασκαλογιάννη (1978)

Σήμερα έχω τη χαρά να σας παρουσιάσω ένα σπάνιο δίσκο από την Κρητική παράδοση και ειδικότερα από το μυθικό κόσμο του ριζίτικου τραγουδιού στην αυθεντική του μορφή, η οποία διαφέρει σημαντικά από αυτήν που μάθαμε στις αρχές του '70 μέσα από τις αθάνατες ερμηνείες του Νίκου Ξυλούρη.

Κατά τον ερευνητή Θεόδωρο Ρηγινιώτη, ο όρος «ριζίτικα» δεν χρησιμοποιούνταν από τους αυθεντικούς ερμηνευτές του είδους, αλλά επινοήθηκε από ερευνητές, επειδή επρόκειτο για τραγούδια της "ρίζας", δηλ. των πλαγιών των βουνών και κυρίως των Λευκών Ορέων (Μαδάρες). Ως προς τη χρονική τους προέλευση έχουν καταγραφεί τραγούδια που η δημιουργία τους, από εσωτερικές ενδείξεις, τοποθετείται στα βυζαντινά χρόνια, στη Βενετοκρατία, στην Τουρκοκρατία, ακόμη και στον 20ο αιώνα. Η τελευταία γόνιμη περίοδος δημιουργίας ριζίτικων τραγουδιών φαίνεται πως ήταν η περίοδος της Γερμανικής Κατοχής (1941-1944).

Μια από τις «μορφές» της Κρήτης, ήταν ο Παπά Άγγελος Ψυλλάκης, ο λεγόμενος και «Σφακιανομαδαρίτης»! Σφακιανός στην καταγωγή, ήταν εφημέριος του ιερού ναού του αγίου Χαραλάμπους στα Λενταριανά των Χανίων. Ανέπτυξε μεγάλο κοινωνικό έργο στην περιοχή, ασχολήθηκε όμως συστηματικά και με το ριζίτικο τραγούδι, τραγουδώντας, από τη δεκαετία του ’70, σε πολλές μουσικές εκδηλώσεις, καθώς και σε ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές. Η παρουσία του προκάλεσε αρκετές συζητήσεις, όπως συμβαίνει σε κάθε ρηξικέλευθη πρωτοβουλία, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για την επίσημη ενασχόληση του κλήρου με την παραδοσιακή μας μουσική, ενασχόληση που υπήρχε και πριν, κατά περιπτώσεις, στα ελληνικά χωριά, αλλά δεν είχε λάβει ορατή μορφή στη σύγχρονη κοινωνία μέχρι τότε. 

Το 1976 εξέδωσε το δίσκο “Οι ρίζες της γενιάς μου, τ’ αληθινά ριζίτικα” (Pan-Vox A/A4551), ο οποίος το 1997, λίγο μετά το θάνατό του, επανακυκλοφόρησε σε ψηφιακή μορφή από την ΜΒΙ (SPV 9). 

Το 1978 εξέδωσε το δεύτερο δίσκο της σειράς με υπότιτλο «Το τραγούδι του Δασκαλογιάννη» (Calypso A/A6953), όπου περιλαμβάνονται αρκετά ακόμη ριζίτικα και μεγάλο μέρος του ομώνυμου έπους του 1876 που διεκτραγωδεί με μεγαλοπρεπή τρόπο τον ξεσηκωμό του 1770 και το μαρτυρικό τέλος του Σφακιανού αρχηγού Ιωάννη Βλάχου, του περίφημου Δασκαλογιάννη. Στο δίσκο αυτό ο Παπά-Άγγελος συνοδεύεται από τη λύρα του Χαράλαμπου Γαργανουράκη (μελωδία στο τραγούδι, ισοκράτημα στα ριζίτικα). 

Το ύφος του ήταν ιδιότυπο και προσέγγιζε περισσότερο το ύφος της εκκλησιαστικής μουσικής παρά το λαϊκό ύφος του ριζίτικου τραγουδιού, πράγμα που προκάλεσε πολλές επικρίσεις και επηρέασε την αποδοχή του έργου του από το κοινό των περιοχών, στις οποίες παραδοσιακά αναπτύχθηκε το ριζίτικο. 

Δυστυχώς, αν και σχεδίαζε κι ένα τρίτο δίσκο, τον πρόλαβε ο θάνατος. Μετά από μακροχρόνια ασθένεια παρέδωσε το πνεύμα την άνοιξη του 1996, σε ηλικία μόλις 62 ετών. Κηδεύτηκε στα Λενταριανά παρουσία πλήθους κόσμου και εκπροσώπων των τοπικών αρχών. 

(c) LP | Calypso | 1978 | mp3 | Εξώφυλλα & Φωτογραφικό αρχείο

ΑΚΟΥΣΤΕ ΤΟ

πηγή: tzil/d58