Σε δεύτερη γραφή / Μάνος Χατζιδάκις: Τέσσερις θεατρικοί μύθοι (2006)

Περνάμε σήμερα σε μια πολύ ξεχωριστή περίπτωση "δεύτερης γραφής" συνθέσεων του Μάνου Χατζιδάκι που προέρχονται από την πρώιμη δημιουργική του περίοδο, δηλαδή από την πολύ γόνιμη εικοσαετία 1947-1966. Πολύ πριν αρχίσει ο μεγάλος συνθέτης να μας δίνει τους έξοχους κύκλους τραγουδιών του από τα μέσα της δεκαετίας του '60, το ενδιαφέρον του ήταν εστιασμένο πρωτίστως στο θέατρο και κατά δεύτερο λόγο στον κινηματογράφο, όπου κατέθεσε σπουδαία μουσικά έργα, τα πιο εκλεκτά από τα οποία ο ίδιος τα κατέγραφε με αύξουσα αριθμητική ένδειξη στον επίσημο κατάλογο της εργογραφίας του.

Ο λόγος λοιπόν σήμερα για μια σπουδαία έκδοση του Σείριου που κυκλοφόρησε το 2006 με τον εύγλωττο τίτλο "Τέσσερις θεατρικοί μύθοι". Ο τίτλος δηλώνει την παρουσία τεσσάρων συνθέσεων που γράφτηκαν για το θέατρο. Πρόκειται για τα κλασικά έργα: Ματωμένος γάμος, Ο κύκλος με την κιμωλία, Παραμύθι χωρίς όνομα, Καπετάν Μιχάλης. Όλα τα έργα αυτά έχουν οριστικά εγκατασταθεί στη συλλογική μας μνήμη με τις αξεπέραστες πρώτες τους εκτελέσεις (Γιώργος Μούτσιος, Λάκης Παππάς, Γιώργος Ρωμανός) κι έτσι αποκτά τεράστιο ενδιαφέρον μια νέα προσέγγιση με καινούργια ενορχήστρωση και εντελώς διαφορετικούς ερμηνευτές σε μια εντελώς διαφορετική χρονική στιγμή που απέχει πολλές δεκαετίες από εκείνες τις κλασικές πρώτες ερμηνείες.

Ας θυμηθούμε λοιπόν ποια είναι αυτά τα μεγάλα έργα: Παλιότερο όλων ο "Ματωμένος γάμος", έργο 3, σε ποίηση Federico Garcia Lorca και ελληνική απόδοση Νίκου Γκάτσου, συντέθηκε το 1947 και πρωτοπαρουσιάστηκε από το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν το 1948. Τα τραγούδια του έργου είχαν μείνει ανέκδοτα μέχρι το 1965 που ηχογραφήθηκαν για πρώτη φορά με τη φωνή του Λάκη Παππά. Το 1991 ο συνθέτης μετέγραψε το έργο σε μορφή για φωνή και δύο όργανα (βιολοντσέλο και πιάνο) και σ' αυτή τη λιτή εκδοχή ακούγεται στην παρούσα ηχογράφηση.

Το έργο "Ο κύκλος με την κιμωλία", έργο 12, γραμμένο το 1956, βασίζεται στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Bertolt Brecht που απέδωσε στα ελληνικά ο Οδυσσέας Ελύτης και παίχτηκε το 1957 πάλι από το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν με ερμηνευτή των τραγουδιών τον Γιώργο Μούτσιο, ενώ στα νεότερα χρόνια γνώρισε κι άλλες εκτελέσεις.

Το 1959 από το Νέο Θέατρο του Βασίλη Διαμαντόπουλου παρουσιάστηκε το θεατρικό έργο "Το παραμύθι χωρίς όνομα" του Ιάκωβου Καμπανέλλη βασισμένο στο ομώνυμο παιδικό βιβλίο της Πηνελόπης Δέλτα. Η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι που καταγράφεται ως έργο 15, περιλαμβάνει οργανικά και τραγουδιστικά μέρη που πρώτος ερμήνευσε και πάλι ο Λάκης Παππάς.

Το τέταρτο έργο είναι ο "Καπετάν Μιχάλης" του Νίκου Καζαντζάκη και θεατρική διασκευή του Κώστα Κοτζιά και του Γεράσιμου Σταύρου για το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο του Μάνου Κατράκη. Έχει την ένδειξη έργο 24 και γράφτηκε το 1966, ενώ την ίδια χρονιά δισκογραφήθηκε με τη φωνή του Γιώργου Ρωμανού. Τα τραγούδια του έργου βασίστηκαν σε στίχους που ανασυντέθηκαν από τον Γεράσιμο Σταύρου με τη συρραφή επιλεγμένων φράσεων από το μυθιστόρημα του Καζαντζάκη.

Τη νέα επεξεργασία όλου αυτού του ακριβού υλικού ανέλαβε ο συνθέτης Νίκος Κυπουργός που αναμόρφωσε σημαντικά τον αρχικό ήχο της ορχήστρας και διηύθυνε το θαυμάσιο Μουσικό Σύνολο Μάνος Χατζιδάκις. Για την ερμηνεία των τραγουδιών επιστρατεύθηκαν δυο σπουδαίοι ερμηνευτές της νεότερης γενιάς, ο Μανώλης Λιδάκης και ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, προσφέροντας λιτές, σχεδόν τελετουργικές ερμηνείες με απόλυτο σεβασμό στο πνεύμα του συνθέτη και χωρίς καμία απολύτως παραχώρηση στα φτηνά γούστα του εμπορίου και της κατανάλωσης. Το αποτέλεσμα είναι σπουδαίο κι ασφαλώς αυτή είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση δικαίωσης της "δεύτερης εκτέλεσης", η οποία δεν μιμείται καθόλου την πρώτη, αλλά έρχεται να φωτίσει εκ νέου και με πολύ διαφορετικές αποχρώσεις αυτά τα διαχρονικά αριστουργήματα.

(c) CD | Σείριος | 2006 | Πηγή: d58