Χριστόδουλος Χάλαρης (1946-2019)

Έφυγε σήμερα από τη ζωή ο σπουδαίος συνθέτης και μουσικολόγος Χριστόδουλος Χάλαρης (1946-2019). Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 21 Νοεμβρίου 1946. Η καταγωγή του ανάγονταν στην Κρήτη και τη Σαντορίνη. Οι μουσικές του σπουδές ήταν επικεντρωμένες κυρίως στη βυζαντινή μουσική παράλληλα με ολοκληρωμένες σπουδές στα μαθηματικά και την πληροφορική. Υπήρξε μαθητής του Γ. Ξενάκη στο Παρίσι, όπου και εκπόνησε τη διατριβή του "Δομική ανάλυση της βυζαντινής μουσικής" ως σπουδαστής στην περίφημη Ecole Pratique des Haute Etudes.
Η συμβολή του Χάλαρη στην ανάσυρση από τη λήθη σπάνιων και λησμονημένων δημιουργών της μουσικής ανά τους αιώνες, ιδιαίτερα της βυζαντινής και μεσαιωνικής περιόδου, υπήρξε ανυπολόγιστη, όπως ανυπολόγιστης αξίας είναι και οι αμέτρητες ηχογραφήσεις άγνωστων μουσικών έργων από τη διαχρονική παρακαταθήκη του μουσικού μας πολιτισμού. 

Στη δεκαετία του '70 έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για το ελληνικό τραγούδι και ηχογράφησε μια έξοχη σειρά δίσκων με τραγούδια βασισμένα σε ποίηση και στίχους των Γιάννη Κακουλίδη, Νίκου Γκάτσου και Γιάννη Λογοθέτη. Στο διάστημα λοιπόν 1973-1980 κατέθεσε έξι αριστουργηματικούς δίσκους ερμηνευμένους από σημαντικούς ερμηνευτές, όπως ο Νίκος Ξυλούρης, η Δήμητρα Γαλάνη, ο Χρύσανθος και η Τάνια Τσανακλίδου. Οι κορυφαίες στιγμές του ήταν οι δίσκοι "Δροσουλίτες" (1975) και "Ερωτόκριτος" (1976). Το 1980 εκδόθηκε η μουσική που έγραψε για την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου "Ο Μεγαλέξαντρος", ενώ τα επόμενα χρόνια σταδιακά στράφηκε στο κύριο ενδιαφέρον του που ήταν η ελληνική μουσική ανά τους αιώνες με έμφαση στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο εκδίδοντας δεκάδες έργα παλιών και λησμονημένων συνθετών που γνώρισαν διεθνή αποδοχή και απέσπασαν διθυραμβικές κριτικές.

Καίτη Μπελίντα: Μπελίντα ΙΙ (1979)

Το 1978 έφυγε πρόωρα από τη ζωή η κορυφαία τραγουδίστρια Καίτη Μπελίντα (1923-1978), κατά κόσμον Αικατερίνη Πολιτοπούλου, μετά από μακρά θητεία στο χώρο του ελαφρού τραγουδιού, αλλά και του μουσικού θεάτρου. Ηχογράφησε πολλά τραγούδια από το 1951 που πρωτοεμφανίστηκε στη δισκογραφία γνωρίζοντας δεκάδες επιτυχίες και ευρύτατη αναγνώριση ως σπουδαία ερμηνεύτρια. 

Η επίσημη προσωπική δισκογραφία πάντως της Καίτης Μπελίντα περιορίζεται σε δύο μόλις αναλογικά άλμπουμ που φέρουν για τίτλο το όνομά της. Και τα δυο εκδόθηκαν από τη Margophone της Minos. Το πρώτο κυκλοφόρησε το 1969, ενώ το δεύτερο δέκα χρόνια αργότερα, το 1979, λίγο μετά το θάνατό της. 

Το δεύτερο άλμπουμ περιλαμβάνει επίσης επιλεγμένες ηχογραφήσεις της ερμηνεύτριας από την εποχή των 78 και 45 στροφών. Μεταξύ αυτών και οι περίφημες "Αλυσίδες" του Κώστα Γιαννίδη που της χάρισαν το πρώτο βραβείο στο 1ο Φεστιβάλ Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης το 1962. Τα υπόλοιπα τραγούδια υπογράφονται από τους μεγαλύτερους μετρ του είδους, όπως ο Γιώργος Μουζάκης, ο Ζακ Ιακωβίδης, ο Γιάννης Βέλλας, ο Αλέκος Σπάθης και ο Μενέλαος Θεοφανίδης.

Σημειώνω ότι η Minos εξέδωσε μία ακόμη συλλογή τραγουδιών της Μπελίντα το 1998 στο πλαίσο της σειράς "Τραγούδια από τις 45 στροφές" με πολλά ανέκδοτα τραγούδια της από το παρελθόν. Αυτός είναι και ο μόνος ολοκληρωμένος ψηφιακός δίσκος της μεγάλης αυτής φωνής.

Καίτη Μπελίντα: Μπελίντα (1969/1976)

Η Καίτη Μπελίντα (1923-1978) υπήρξε μια από τις κορυφαίες φωνές του λεγόμενου "ελαφρού" τραγουδιού μας κατά την όψιμη περίοδό του, μιας και η ακμή της σημειώνεται στις δεκαετίες του '50 και '60. Το όνομά της έγινε πασίγνωστο με τη μεγάλη επιτυχία "Η ταμπακιέρα" που της έγραψε ο Γιώργος Μουζάκης το 1951, με την οποία στράφηκε δυναμικά προς το τραγούδι, ενώ είχε ξεκινήσει λίγο νωρίτερα στο θέατρο, μαζί με τη στενή της φίλη Σπεράντζα Βρανά. Ήταν παντρεμένη με τον συνθέτη Γιάννη Βέλλα, ενώ τραγούδησε συνθέσεις όλων των μεγάλων δημιουργών του είδους, όπως ο Ζακ Ιακωβίδης, ο Γιώργος Κατσαρός, ο Μενέλαος Θεοφανίδης, ο Λυκούργος Μαρκέας, ο Αλέκος Σπάθης, ο Μίμης Πλέσσας, ακόμη και ο Μάνος Χατζιδάκις. Το 1962 κέρδισε το πρώτο βραβείο με το τραγούδι "Αλυσίδες" του Κώστα Γιαννίδη στο ανανεωμένο φεστιβάλ τραγουδιού που εγκαινιάστηκε εκείνη τη χρονιά στο πλαίσιο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης. 

Το 1969 λοιπόν κάτω από τη στέγη της νεοσύστατης Minos και ειδικότερα στην ετικέτα Margophone, όπου ο Μάτσας φιλοξενούσε ηχογραφήσεις εκτός βασικού ρεπερτορίου, θα λέγαμε, εκδόθηκε ο πρώτος προσωπικός δίσκος της Καίτης Μπελίντα με τίτλο "Μπελίντα". Ο δίσκος περιλαμβάνει δώδεκα χαρακτηριστικές στιγμές της ερμηνεύτριας παρμένες από σκόρπιες ηχογραφήσεις των 45 στροφών με επανεκτελέσεις κυρίως παλιών ελαφρών σουξέ. 

Ο δίσκος επανεκδόθηκε το 1976, απ' όπου είναι παρμένο το συγκεκριμένο rip, ενώ ένα χρόνο μετά τον πρόωρο θάνατό της εκδόθηκε από την ίδια εταιρία ο δεύτερος και τελευταίος προσωπικός της δίσκος. Φυσικά κατά καιρούς με το όνομά της εκδόθηκαν διάφορες συλλογές με παλιότερες ηχογραφήσεις της, αλλά οι πρωτότυποι προσωπικοί της δίσκοι είναι μόλις αυτοί οι δύο που προανέφερα.

Μπάμπης Πραματευτάκης: Στο δρόμο της αναζήτησης (1978)

Ολοκληρώνουμε σήμερα τη δισκογραφική προσφορά του πολύπλευρου Ρεθυμνιώτη συνθέτη Μπάμπη Πραματευτάκη με μια ματιά και σε άλλες μουσικές πλευρές του με δεδομένο ότι η λιγοστή δισκογραφική του παρουσία οφείλεται πρωτίστως στα ευρύτερα μουσικά του ενδιαφέροντα που συνδέονται με το πεδίο της λόγιας μουσικής, της διδασκαλίας και της χορωδιακής διεύθυνσης.

Το 1978 λοιπόν εκδόθηκε από τη μικρή τοπική εταιρία Arkadi Records ο πολύ ενδιαφέρων δίσκος "Στο δρόμο της αναζήτησης" με τη συμμετοχή του αξιόλογου χορωδιακού σχήματος Ρεθεμνιώτικη Μικτή Χορωδία, ένα πολυμελές μικτό σύνολο αποτελούμενο από 46 χορωδούς, το οποίο ιδρύθηκε το 1974 και ανέπτυξε τη δραστηριότητά του στην τοπική μουσική ζωή υπό τη διεύθυνση του Πραματευτάκη. 

Ο δίσκος περιλαμβάνει δώδεκα μέρη διαφορετικής μουσικής καταγωγής. Έχουμε λοιπόν πρωτότυπα τραγούδια του Μπάμπη Πραματευτάκη, αλλά και ριζίτικα τραγούδια, καθώς και δύο κλασικά θέματα από τη λόγια δυτική παράδοση, όλα προσαρμοσμένα στο μουσικό ύφος της χορωδίας, ενώ στα σολιστικά μέρη ακούγονται οι Γιάννης Λαγουδάκης και Βαγγέλης Στεφανάκης. Αξιοσημείωτο είναι ότι τα περισσότερα τραγούδια του συνθέτη αποτελούν μελοποιημένα ποιήματα αξιόλογων ποιητών, όπως ο Ρεθυμνιώτης Παντελής Πρεβελάκης, ο Γιώργος Καλομενόπουλος, ο Σπύρος Λίτινας, ο Αντώνης Σανουδάκης και άλλοι.

Σπανιότατος δίσκος που μας προσφέρει και πάλι ο φίλος Ιδομενέας.

Μπάμπης Πραματευτάκης: Μαρμαρυγές (1990)

Η μουσική διαδρομή του Μπάμπη Πραματευτάκη μοιράζεται ανάμεσα σε συνθέσεις παραδοσιακού προσανατολισμού και πρωτότυπης γραφής στη γραμμή της "έντεχνης" δημιουργίας, ενώ μεγάλο μέρος της δράσης του είναι αφιερωμένο στη μουσική διδασκαλία και τη διεύθυνση οργανικών συνόλων λόγιας κατεύθυνσης. Η δισκογραφική του παρουσία ήταν έντονη τη δεκαετία του '70, ενώ στη συνέχεια οι εμφανίσεις του ήταν πολύ σπάνιες.

Πολύ αργότερα λοιπόν από την πρώτη του περίοδο, το 1990, όταν πια είχε χαθεί από το δισκογραφικό προσκήνιο, επανήλθε ξαφνικά με έναν καινούργιο κύκλο τραγουδιών υπό τον τίτλο "Μαρμαρυγές", ο οποίος εκδόθηκε σε ανεξάρτητη παραγωγή έξω από το επίσημο δισκογραφικό κατεστημένο. Σκεφτείτε ότι ο Πέτρος Δραγουμάνος δεν τον αναφέρει καν στον εγκυρότατο και πολύ ενημερωμένο δισκογραφικό του κατάλογο!

Ο δίσκος περιλαμβάνει δέκα τραγούδια λυρικού χαρακτήρα με ενορχήστρωση που δε θυμίζει σε τίποτε το παλιό ύφος του συνθέτη. Στους στίχους εμφανίζονται τα ονόματα των Χ. Λιονή, Ζ. Ζαννέτου, Ε. Λαδιά, Σ.Ρ. Κωνσταντίνου και Σ. Χαρκιανάκη. Πρόκειται για άγνωστους Κρητικούς και Κύπριους στιχουργούς, οι οποίοι μας προσφέρουν στίχους που αποκαλύπτουν ενδιαφέρουσες στιγμές αυθεντικής ευαισθησίας.

Τα τραγούδια ερμηνεύουν ο Βαγγέλης Αραμπατζόγλου, επίσης άγνωστος σε μένα, και η υπέροχη Φερενίκη Βαλαρή, αυτή η εκλεκτή ερμηνεύτρια που μας πρωτογνώρισε ο Μάνος Χατζιδάκις το 1974 στο δίσκο "Ο οδοιπόρος, το μεθυσμένο κορίτσι και ο Αλκιβιάδης", ενώ στη συνέχεια τη χαρήκαμε σε πολύ αξιόλογες δουλειές της Ρίκας Δεληγιαννάκη ("Κάψαμε τα καράβια μας") και του Βασίλη Τενίδη ("Κύπρια έπη")

ΥΓ. Αν κάτι με ενοχλεί στη συγκεκριμένη έκδοση είναι η αισθητική του εξωφύλλου με την ψυχρή κομπιουτερίστικη κατασκευή του. Η σπανιότητα όμως του δίσκου υπερκαλύπτει κατά πολύ αυτό το μειονέκτημα και φυσικά δεν μπορώ να μην ευχαριστήσω και πάλι τον φίλο Ιδομενέα που μας τον χαρίζει...

Μπάμπης Πραματευτάκης: Η Μάχη της Κρήτης (1976)

Και μιας και πιάσαμε και πάλι την κρητική μουσική σχολή, ας επανέλθουμε σε έναν πολύ αξιόλογο συνθέτη με καταγωγή από το Ρέθυμνο, ο οποίος στη δεκαετία του '70 κυρίως μας έδωσε πολύ ενδιαφέροντα δείγματα του μουσικού του ταλέντου. Μιλώ για τον Μπάμπη Πραματευτάκη, με τον οποίο είχαμε κάνει μια πρώτη γνωριμία κατά την παρουσίαση του πρώτου προσωπικού του δίσκου με τίτλο "Οι Ρωμηοί" (1973).

Το 1976 λοιπόν ο καλός συνθέτης μας έδωσε μια πιο φιλόδοξη μουσική του εργασία που επιγράφεται "Η μάχη της Κρήτης", εμπνευσμένη φυσικά από την εποποιία της ηρωικής κρητικής αντίστασης κατά του ναζιστικού εισβολέα εκείνο το μαρτυρικό Μάη του 1941. Το έργο έχει μορφή φωνητικής καντάτας για ανδρική φωνή, χορωδία και παραδοσιακή ορχήστρα και βασίζεται σε κείμενα και στίχους του Δημήτρη Αετουδάκη. Αφηγηματικά και τραγουδιστικά μέρη εναλλάσσονται με μουσική εμπνευσμένη κατευθείαν από τη μεγάλη κρητική παράδοση "έντεχνα" επεξεργασμένη από τον συνθέτη. 

Τραγουδά ο Ψαραντώνης, στα πρώτα ακόμη δισκογραφικά του βήματα στη σκιά του ήδη διάσημου αδελφού του Ψαρονίκου (Ξυλούρη). Απαγγέλλει ο μεγάλος Μάνος Κατράκης με τη συγκλονιστική άρθρωση του λόγου του. Στη λύρα είναι ο Στράτος Σπυριδάκης, στο λαούτο ο Ηλίας Νικηφοράκης και στο κοντραμπάσο ο Βαγγέλης Μαρκογιαννάκης. Την ενορχήστρωση και διεύθυνση της ορχήστρας έχει ο συνθέτης.

ΥΓ. Θερμά ευχαριστώ τον φίλο Ιδομενέα που μας χαρίζει αυτό το σπάνιο δισκογραφικό ντοκουμέντο.

Κώστας Μουντάκης: Ο Πρωτομάστορας (1981)

Ας επιστρέψουμε και πάλι στην ανεξάντλητη δεξαμενή της ελληνικής μουσικής παράδοσης κι ας πάμε μια βόλτα στο μεγαλονήσι που κοιμάται αράθυμο μεσοπέλαγα ανάμεσα Αιγαίο και Λιβυκό πέλαγος. Στην Κρήτη που δεκαετίες τώρα τροφοδοτεί την ελληνική μουσική με τους υπέροχους χυμούς της μ' αυτούς τους καταπληκτικούς λυράρηδες και τραγουδιστάδες της.

Ένα από τα πιο εκλεκτά τέκνα της κρητικής παράδοσης υπήρξε αναμφίβολα ο ρεθεμνιώτης Κώστας Μουντάκης (1926-1991), κορυφαίος λυράρης, συνθέτης, τραγουδιστής και μέγας παιδαγωγός που εξέθρεψε γενιές νέων καλλιτεχνών της μεγάλης κρητικής παράδοσης. Στα νεανικά του χρόνια εργάστηκε πολύ στο ραδιόφωνο με την καθοδήγηση του μυθικού μουσικολόγου Σίμωνα Καρά. Την πρώτη του ηχογράφηση πραγματοποίησε το 1955, για να ακολουθήσει μια ατέλειωτη δισκογραφική δραστηριότητα μέχρι και τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ενώ συχνά βρέθηκε και στα πέρατα του κόσμου γνωρίζοντας τη μεγάλη αποδοχή των ομογενών μας. Λόγω προβλημάτων υγείας από τα μέσα της δεκαετίας του '70 στράφηκε περισσότερο στη διδασκαλία ιδρύοντας σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Κρήτης τις περίφημες μουσικές του σχολές, ενώ το 1985 δημιούργησε το "Ελληνικό Ωδείο" του στην Αθήνα, όπου και πέθανε, αρκετά πρόωρα, το 1991.

Ένα καλό δείγμα της απαράμιλλης τέχνης του Κώστα Μουντάκη αποτελεί ο δίσκος "Ο Πρωτομάστορας" που εκδόθηκε το 1981 από την ετικέτα Margophone της Minos. Μελωδίες, ρυθμοί και ηχοχρώματα που μοσχοβολούν Κρήτη και αυθεντική παράδοση. Στη λύρα φυσικά ο ίδιος ο Κώστας Μουντάκης, ενώ τον συνοδεύουν στο λαούτο ο Μανούσος Παπατσαράς και στην κιθάρα ο Μάνος Μουντάκης.

Άκης Λυμούρης: Βήματα (1970)

Έχουμε αναφερθεί συχνά στον πολύ ενδιαφέροντα συνθέτη Άκη Λυμούρη (γενν. 1933) παρουσιάζοντας μερικές εξαιρετικές και σπάνιες εκδόσεις δίσκων περιορισμένης διάρκειας της μικρής εταιρίας "Στροφές" που ήταν αφιερωμένες στην ποίηση, ελληνική και ξένη, με ονόματα όπως ο Γιάννης Ρίτσος, ο Νίκος Καββαδίας, ο Ταγκόρ, ο Λόρκα και άλλοι. Στις εκδόσεις αυτές συνήθως αφηγητής ήταν ο ηθοποιός και θεατρικός συγγραφέας Νότης Περγιάλης, ενώ ο Λυμούρης συνόδευε την απαγγελία με διακριτικές μουσικές πινελιές.

Ο Άκης Λυμούρης πάντως παραμένει ένας μεγάλος άγνωστος της ελληνικής μουσικής, γιατί ποτέ δεν έπεσαν πάνω του τα φώτα της δημοσιότητας, πράγμα που ούτε ο ίδιος το επιδίωξε ποτέ, ούτε και η δουλειά του απευθύνονταν στο ευρύ κοινό. Ωστόσο αποτελεί μια πολυδιάστατη μουσική προσωπικότητα με σημαντικές σπουδές και αξιόλογο συγγραφικό έργο στο χώρο πάντα της μουσικής, ενώ για πολλά χρόνια διετέλεσε και παραγωγός μουσικών εκπομπών στην Ελληνική Ραδιοφωνία.

Εδώ λοιπόν έχουμε ένα διαφορετικό δισκάκι 45 στροφών που εκδόθηκε το 1970 από τις "Στροφές" και περιλαμβάνει δύο ορχηστρικά κομμάτια που συνέθεσε ο Άκης Λυμούρης υποκύπτοντας κατά κάποιο τρόπο στο συρμό της εποχής, τότε που το "συρτάκι" είχε αποκτήσει παγκόσμια ακτινοβολία και ήταν ο καλύτερος πρεσβευτής του τόπου μας διεθνώς. Τα δυο κομμάτια του αναλογικού αυτού δίσκου έχουν τους τίτλους "Βήματα" και "Σκιές στο μουράγιο". Το πρώτο ακολουθεί πιστά το πρότυπο του δημοφιλούς χορού με συνδυασμό χασάπικου και χασαποσέρβικου ρυθμού. Την ορχήστρα διευθύνει ο συνθέτης.

Νίκος Δόικος: Μια διεθνής διάκριση του Καστοριανού ποιητή

Σε μια τιμητική έκδοση με τίτλο «Pegaso Greco» της Ομοσπονδίας Ιταλών Συγγραφέων (Federazione Unitaria Italiana Scrittori), η οποία επιγράφεται στα ελληνικά «Σύγχρονοι Έλληνες Ποιητές» και την επιμελήθηκαν ο Γεράσιμος Ζώρας, καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών στην Ιταλική και Συγκριτική Λογοτεχνία,  και η Ελένη Παρασκευά, απόφοιτος της Φιλοσοφικής του ΕΚΠΑ με μεταπτυχιακές σπουδές στη Ρώμη και το Μάντσεστερ, στέλεχος του Ιταλικού Υπουργείου Παιδείας, ανθολογούνται σαράντα σύγχρονοι Έλληνες ποιητές με ένα ή δύο ποιήματα ο καθένας.

Ανάμεσα τους και ο Καστοριανός ποιητής Νίκος Δόικος, το έργο του οποίου έχουμε παρουσιάσει στο Δισκοβόλο κατά το παρελθόν. Ο Δόικος λοιπόν συμμετέχει σ' αυτή την ανθολογία με τα ποιήματα: «Ταπεινή μου γραφίδα» και «Της λογοτεχνίας καταδρομείς», αμφότερα προερχόμενα από την ποιητική συλλογή «Ρανίδες ύδατος κι αίματος» (2016).

Η διάκριση αυτή αποτελεί μια σημαντική στιγμή στην προσωπική οδοιπορία του ποιητή στα μονοπάτια και τις πλαγιές που οδηγούν στις ακρώρειες του ποιητικού Παρνασσού και τιμά ιδιαίτερα και τη γενέτειρά του, την Καστοριά.

Παραθέτουμε τον πλήρη αλφαβητικό κατάλογο των ποιητών που ανθολογούνται

στην ξεχωριστή αυτή έκδοση, για να γίνει καλύτερα αντιληπτό πόσο σημαντική είναι η συμμετοχή του Νίκου Δόικου σ' αυτή τη μεγάλη πνευματική οικογένεια:

Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ, Γιώτα Αργυροπούλου, Νάσος Βαγενάς, Κωνσταντίνος Βάσσης, Γιώργος Βέης, Αναστάσης Βιστωνίτης, Βασίλης Βιτσαξής, Θοδωρής Βοριάς, Κωστής Γκιμοσούλης, Γιάννης Δάλλας, Κική Δημουλά, Νίκος Δόικος, Ελένη Ηλιοπούλου Ζαχαροπούλου, Νίκος Κακαδιάρης, Μαρία Καρδάτου, Γιώργος Κασαπίδης, Γιώργος Κεντρωτής, Ηλίας Κεφαλάς, Γεωργία Κολοβελώνη, Κωνσταντίνος Κομιανός, Ελένη Κοφτερού, Κωνσταντίνα Μαρίνη, Πρόδρομος Μάρκογλου, Στέλιος Μαφρέδας, Παναγιώτης ΝικολαΪδης, Λευτέρης Ξανθόπουλος, Θανάσης Παπαθανασόπουλος, Ελένη Παρασκευά, Π.Β.Πάσχος, Τίτος Πατρίκιος, Άννα Πετροπούλου, Μαρία Πολίτου, Τάσος Πορφύρης, Λευτέρης Πούλιος, Κώστας Ριζάκης, Νίκος Φωκάς, Αντώνης Φωστιέρης, Κατερίνα Χανδρινού, Ντίνος Χριστιανόπουλος, Γιώργος Χριστοδουλίδης, Μάριον Χωρεάνθη.

Τέλος, παραθέτουμε ένα από τα δυο σημαντικά αυτά ποιήματα του Νίκου Δόικου που επιλέχθηκαν για την ανθολογία "Pegaso Greco":

Γρηγόρης Τζιστούδης: Ταξιδεύοντας (1983)

Αφού σας παρουσίασα χθες έναν από τους πρώτους προσωπικούς δίσκους του μπουζουξή Γρηγόρη Τζιστούδη με υλικό άλλων συνθετών παιγμένο δεξιοτεχνικά από τον ίδιο, σήμερα ολοκληρώνω αυτό το σύντομο πορτρέτο του σπουδαίου σολίστα με έναν ακόμη προσωπικό του δίσκο, ο οποίος όμως αυτή τη φορά περιλαμβάνει πρωτότυπο υλικό.

Αναφέρομαι στον ορχηστρικό δίσκο "Ταξιδεύοντας" που εκδόθηκε το 1983 από την (πρώην) CBS με εννέα πανέμορφα οργανικά κομμάτια, τη μουσική των οποίων συνυπογράφουν ο ίδιος ο Τζιστούδης και ο Βασίλης Κουμπής, αυτός ο εξαιρετικός νεοκυματικός συνθέτης που για πολλά χρόνια συνεργάστηκε με τον σολίστα. 

Τα μουσικά θέματα του άλμπουμ είναι εμπνευσμένα από το ελληνικό τοπίο με έμφαση περισσότερο στο Αιγαίο, αλλά και στη Θεσσαλονίκη, την ιδιαίτερη πατρίδα του Τζιστούδη. Ρυθμοί καθαρά ελληνικοί, χασάπικοι, χασαποσέρβικοι ή ζεϊμπέκικοι με έντονα αυτοσχεδιαστικά στοιχεία, ενίοτε μάλιστα με έμμεσες αναφορές και στη λόγια μουσική γραφή, όπως η περίπτωση του "Ρόντο" που μοιάζει σαν ένα κλασικό Rondo από κάποιο κοντσέρτο του Μότσαρτ!

Γρηγόρης Τζιστούδης: Gregoris 2 (1976)

Ο Γρηγόρης Τζιστούδης (γενν. 1950) είναι ένας σπουδαίος δεξιοτέχνης του μπουζουκιού που χάρισε και χαρίζει την τέχνη του στο διεθνές μουσικόφιλο κοινό, μιας και η έδρα του είναι η Σουηδία, όπου είναι εξαιρετικά δημοφιλής και πολυβραβευμένος. Πάντα "επέστρεφε" ωστόσο στη γενέτειρα αντλώντας από την ελληνική μουσική δεξαμενή το υλικό των ηχογραφήσεών του. Χαρακτηριστικές στιγμές του η συμμετοχή του ως σολίστα στους δίσκους "Όπου και να ταξιδέψω, η Ελλάδα με πληγώνει" (1981) του Γιάννη Ζουγανέλη και "Τα πικροσάββατα" (1994) του Μίκη Θεοδωράκη (σε δεύτερη εκτέλεση).

Κατά καιρούς έχει αποτυπωθεί η τέχνη του σε κάμποσους προσωπικούς δίσκους βινυλίου με αρχή το 1975, όταν εκδόθηκε στη Σουηδία η πρώτη δισκογραφική δουλειά του με τίτλο "Me and My Bouzouki". 

Ένα χρόνο μετά, το 1976, μας έδωσε το δεύτερο οργανικό του δίσκο με τίτλο "Gregoris 2", ο οποίος εκδόθηκε από την ΕΜΙ για τη διεθνή αγορά. Το περιεχόμενο αυτού του δίσκου ωστόσο είναι ακραιφνώς ελληνικό, καθώς περιλαμβάνει πασίγνωστα μουσικά θέματα των τεσσάρων κορυφαίων Ελλήνων δημιουργών του λεγόμενου "έντεχνου" τραγουδιού, δηλαδή του Μίκη Θεοδωράκη, του Μάνου Χατζιδάκι, του Γιάννη Μαρκόπουλου και του Σταύρου Ξαρχάκου, κατάλληλα διασκευασμένα για ορχήστρα με επικεφαλής φυσικά το μπουζούκι. Ο δίσκος συμπληρώνεται με ένα κομμάτι του Γιώργου Ζαμπέτα κι ένα παραδοσιακό ιταλικό θέμα.

Μιχάλης Ρακιντζής: Μωρό μου φάλτσο (1987)

Δεν έχω δυσκολία να ομολογήσω ότι ποτέ δεν υπήρξα λάτρης του ελληνικού ποπ τραγουδιού, το οποίο πάντα μου έδινε μια αίσθηση παιδικής αφέλειας και άκριτου μιμητισμού των ξένων προτύπων του, από τα οποία ποτέ δεν απογαλακτίστηκε πραγματικά. Γιαυτό το λόγο διάλεξα για σήμερα ένα δίσκο αυτής της κατηγορίας, ο οποίος κυκλοφόρησε λίγο μετά τα μέσα της άνυδρης για το ελληνικό τραγούδι δεκαετίας του '80, κάνοντας πολύ μεγάλη αίσθηση για τη φρεσκάδα και το ρυθμικό του πλούτο δείχνοντας μια καινούργια διάσταση σε ένα είδος τραγουδιού που έμοιαζε προ πολλού να έχει αποπροσανατολιστεί ολοκληρωτικά.

Μιλώ για το δίσκο "Μωρό μου φάλτσο" του Μιχάλη Ρακιντζή που εκδόθηκε το 1987 από τη Minos. Ο δημιουργός του ήταν μέχρι εκείνη τη στιγμή ένας από τους αμέτρητους άσημους ποπ καλλιτέχνες των πάμπολλων συγκροτημάτων που πάσχιζαν να επιβιώσουν στο χώρο υπηρετώντας αυτό το χαρακτηριστικό ανάλαφρο παιδικό τραγουδάκι με αγγλόφωνο πάντα στίχο που μοναδική του φιλοδοξία ήταν να κατακτήσει τις εφηβικές πίστες των ντισκοτέκ της εποχής. 

Και ξαφνικά ο Μιχάλης Ρακιντζής το γύρισε στα ελληνικά ηχογραφώντας αυτό το άλμπουμ με δέκα κομμάτια, από τα οποία το ένα ορχηστρικό. Δεν τον ενδιέφερε αν όλα τα κομμάτια έμοιαζαν σχεδόν σαν δίδυμα αδερφάκια. Ο ρυθμός τους ήταν καταιγιστικός και εμφανώς εμποτισμένος με τα ρέγκε ηχοχρώματα που λίγα χρόνια νωρίτερα είχε κάνει παγκόσμιο κτήμα ο σπουδαίος τζαμαϊκανός τροβαδούρος τις δεκαετίες του '60 και '70. Όλα σχεδόν τα κομμάτια πηγάζουν από το εμπνευσμένο αρχικό τραγούδι που έδωσε τον τίτλο στο δίσκο και το οποίο γνώρισε τεράστια επιτυχία. Εξαίρεση το εναρκτήριο τραγούδι της δεύτερης όψης, το κλασικό "Δεν πιστεύω" που ερμήνευσε η Ελένη Δήμου, για να γίνει ίσως η πιο διαχρονική προσωπική της επιτυχία.

Να προσθέσω απλώς ότι τη μουσική και την ενορχήστρωση σε όλα τα κομμάτια υπογράφει ο Μιχάλης Ρακιντζής, όπως και τους στίχους σε τέσσερα τραγούδια, ενώ οι στίχοι των υπολοίπων πέντε ανήκουν στην άγνωστη τότε Αναστασία Μουτσάτσου. Η τελευταία συμμετέχει και στα φωνητικά μαζί με τον επίσης άγνωστο Χρήστο Δάντη.

ΥΓ. Το άψογο rip από τον αναλογικό δίσκο αποτελεί προσφορά του φίλου μου sanch, τον οποίο ευχαριστώ πολύ...

Φίλιππος Νικολάου: Μου χρωστάς, δε σου χρωστάω (1978)

Ο Φίλιππος Νικολάου υπήρξε ένας πολύ δημοφιλής ελαφρολαϊκός ερμηνευτής με σπουδαία δισκογραφική παρακαταθήκη κυρίως στη δεκαετία του '70. Διέθετε φωνή με καλό χρωματισμό, ενώ συχνά έγραφε και στίχους, ακόμη και μουσική σε πολλά τραγούδια του. Είχε κάνει την πρώτη μεγάλη επιτυχία του το 1971 με το πολύ αγαπημένο τραγούδι "Όταν", το οποίο έδωσε και τον τίτλο στην πρώτη προσωπική του δουλειά με τον ίδιο τίτλο. Ακολούθησαν πολλές ακόμη αξιόλογες στιγμές ("Φύλλα φθινοπωρινά", "Μια καρδιά για σένανε", "Μάη μου", "Στο άδειο μου πακέτο". "Μεγιέ μελέ"...) που τον επέβαλαν ως σημαντική τραγουδιστική μονάδα για πολλά χρόνια.

Το 1978 από τη Philips κυκλοφόρησε ο 8ος κατά σειρά προσωπικός του δίσκος με τίτλο "Μου χρωστάς, δε σου χρωστάω". Πρόκειται για ένα τυπικό άλμπουμ της εποχής εκείνης με ελληνικά και διασκευασμένα τραγούδια από το διεθνές ρεπερτόριο, όπως είχε γίνει συρμός στα μεταπολιτευτικά χρόνια από πολλούς καλλιτέχνες του ελαφρολαϊκού ρεπερτορίου (Γιάννης Πάριος, Γιάννης Πουλόπουλος, Τόλης Βοσκόπουλος κ.ά.). Οι πιο πετυχημένες στιγμές αυτού του δίσκου ανήκουν ακριβώς στην κατηγορία των ξένων διασκευών, όπως το ομότιτλο τραγούδι του Enrico Macias που τότε έκανε το γύρο του κόσμου ή το ιταλικό "Ψυχούλα μου δυο λόγια". Από τα υπόλοιπα τραγούδια του δίσκου ακούστηκε πολύ το "Έ, ρε και νάχαμε" που έγραψε ο ίδιος ο Φίλιππος Νικολάου, ο οποίος μάλιστα υπογράφει και τους περισσότερους στίχους των τραγουδιών, ενώ στη μουσική έχουμε ποικίλες συμμετοχές, όπως του Δώρου Γεωργιάδη, του Χάρη Λυμπερόπουλου και του Στ. Λαζάρου. 

Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Κώστας Κλάββας, εκτός από τρία τραγούδια του Δώρου Γεωργιάδη που τα ενορχήστρωσε και διηύθυνε ο ίδιος.

Η Εύα Φάμπα παίζει έργα για κιθάρα του Δημήτρη Φάμπα (1985)

Νιώθω συχνά την ανάγκη να δηλώσω την ευγνωμοσύνη μου για κάποιες μικρές δισκογραφικές εταιρίες που κόντρα στους κανόνες της αγοράς και τον ανελέητο ανταγωνισμό των δισκογραφικών κολοσσών έχουν τολμήσει να δώσουν στην κυκλοφορία υλικό κατεξοχήν αντιεμπορικό, πλην όμως άκρως ποιοτικών προδιαγραφών. Και είναι πάμπολλες αυτές οι μικρές φωνές που μας χάρισαν ξεχωριστές ηχογραφήσεις αγγίζοντας δημιουργούς που καταπιάστηκαν με τον δύσκολο ποιητικό λόγο ή με το απαξιωμένο πεδίο της λόγιας ελληνικής μουσικής. Μια τέτοια χαρακτηριστική περίπτωση, για παράδειγμα, υπήρξε η βραχύβια εταιρία "Στροφές", η οποία στα τέλη της δεκαετίας του '60 κυκλοφόρησε κάμποσες ηχογραφήσεις επικεντρωμένες στην ποίηση (Ρίτσος, Καββαδίας, Λόρκα, Ταγκόρ, Γεφτουσένκο κλπ.).

Σήμερα λοιπόν θέλω να εξάρω τη σπουδαία πολιτισμική προσφορά της εταιρίας Motivo που ίδρυσε στα μέσα της δεκαετίας του '70 ο Νίκος Μωραΐτης, αυτός που επιμελήθηκε και την ιστορική έκδοση των "Τραγουδιών της αντίστασης" (1974) με τον Νότη Μαυρουδή και τον Πέτρο Πανδή. Η συγκεκριμένη εταιρία έχει εστιάσει το ενδιαφέρον της στη λεγόμενη "κλασική" μουσική, λόγια θα την έλεγα εγώ πιο σωστά, και κυρίως στην ελληνική δημιουργία. Η δραστηριότητά της κορυφώθηκε στη δεκαετία του '80, όταν ενέταξε στον κατάλογό της μεγάλο όγκο της ελληνικής λόγιας δημιουργίας, από τους πατριάρχες του χώρου, όπως ο Νικόλαος Μάντζαρος ή ο Μανόλης Καλομοίρης, μέχρι τον Νίκο Σκαλκώτα και τους μεταπολεμικούς δημιουργούς. 

Μια τέτοια έκδοση θέλω σήμερα να σας παρουσιάσω. Περιλαμβάνει έργα για κλασική κιθάρα του πρωτομάστορα της ελληνικής κιθαριστικής τέχνης Δημήτρη Φάμπα (1921-1996), συνοδοιπόρου του επίσης κορυφαίου Γεράσιμου Μηλιαρέση, σπουδαίου μουσικού δάσκαλου, ερμηνευτή και συνθέτη, βασικού συνεργάτη του Μίκη Θεοδωράκη τη δεκαετία του '60. Ο πλήρης τίτλος του αναλογικού αυτού δίσκου που εκδόθηκε από τη Motivo το 1985 είναι: "Έργα για Κιθάρα του Δημήτρη Φάμπα" και περιλαμβάνει έξι συνθέσεις για κλασική κιθάρα, τα οποία κινούνται από τις προκλασικές φόρμες μέχρι την ελληνική και ξένη παράδοση με επιλεγμένα μοτίβα κατάλληλα εναρμονισμένα για σόλο κλασική κιθάρα.  

Τα έργα ερμηνεύει η κιθαρίστρια Εύα Φάμπα, κόρη του συνθέτη, η οποία γεννήθηκε στην Αθήνα το 1964. Ο πατέρας της υπήρξε και ο πρώτος της δάσκαλος και στη συνέχεια ο συνθέτης Δημήτρης Δραγατάκης. Διάσημη σολίστ σήμερα και καθηγήτρια μουσικής, συμμετέχει σε πολυάριθμα διεθνή κιθαριστικά φεστιβάλ κι έχει αποσπάσει σημαντικές διακρίσεις και τη θερμή επιδοκιμασία της κριτικής. Έχει επίσης αξιόλογη δισκογραφική δραστηριότητα με έργα από την παγκόσμια μουσική φιλολογία επικεντρώνοντας όμως σταθερά το κύριο ενδιαφέρον της στους Έλληνες συνθέτες.

Στο οπισθόφυλλο της έκδοσης φιλοξενείται ένα εξαιρετικά κατατοπιστικό σημείωμα του κορυφαίου μουσικού ερευνητή Γιώργου Μονεμβασίτη.

Στιγμές από το ελληνικό τραγούδι (1992)

Η Lyra υπήρξε από τις σημαντικότερες ελληνικές δισκογραφικές εταιρίες με τη μεγάλη της ακμή να σημειώνεται στις δεκαετίες του '60 και '70, όταν τα ηνία της είχε ο δαιμόνιος Αλέκος Πατσιφάς (1912-1981). Ιδρύθηκε το 1964, όταν ο Πατσιφάς πούλησε τη Fidelity που διηύθυνε μέχρι τότε στην πολυεθνική Philips μη μπορώντας να αντεπεξέλθει στο οικονομικό βάρος που είχε επωμιστεί. 

Η Lyra ξεκίνησε με τελείως διαφορετικούς μουσικούς προσανατολισμούς υποστηρίζοντας ένα νέο είδος τραγουδιού με λιτή ενορχήστρωση βασισμένο σε ποιητικά κείμενα ή στίχους ποιητικών προδιαγραφών. Επρόκειτο για το "Νέο Κύμα" που κατέκλυσε για μια πενταετία πάνω κάτω την ελληνική δισκογραφία με όμορφες μελωδίες και νέες υπέροχες φωνές. Με την επιβολή της δικτατορίας το "Νέο Κύμα" άρχισε να παρακμάζει κι έτσι η Lyra ανοίχτηκε σιγά σιγά και σε άλλες φόρμες τραγουδιού, πιο λαϊκές, που είχαν μεγαλύτερη εμπορική απήχηση. Κατά καιρούς υπό τη σκέπη της φιλοξενήθηκαν σπουδαίοι συνθέτες (Μάνος Χατζιδάκις, Μίκης Θεοδωράκης, Γιάννης Σπανός, Μίμης Πλέσσας, Νίκος Μαμαγκάκης, Διονύσης Σαββόπουλος, Μάνος Λοΐζος, Σταύρος Κουγιουμτζής, Νότης Μαυρουδής, Αργύρης Κουνάδης, Θάνος Μικρούτσικος, Ηλίας Ανδριόπουλος, Δήμος Μούτσης), αλλά και κορυφαίοι ερμηνευτές (Γιάννης Πουλόπουλος, Μιχάλης Βιολάρης, Γιώργος Ζωγράφος, Σωτηρία Μπέλλου, Αρλέτα, Πόπη Αστεριάδη, Καίτη Χωματά, Μαρία Δημητριάδη, Βίκυ Μοσχολιού, Αντώνης Καλογιάννης).

Μετά το θάνατο του Αλέκου Πατσιφά (1981) η Lyra αποδυναμώθηκε και πέρασε σταδιακά στην παρακμή, αν και κατά καιρούς συνέχισε να τροφοδοτεί την ελληνική δισκογραφία με αξιόλογες ηχογραφήσεις, όπως αυτές του Ηλία Ανδριόπουλου και του Δήμου Μούτση. Σήμερα δυστυχώς η εταιρία δεν υφίσταται πια και το πλούσιο ρεπερτόριό της - μετά από μια περίοδο μαζικής και άναρχης επανέκδοσής του - μένει πλέον στα αζήτητα περιμένοντας ίσως κάποιον νέο ιδιοκτήτη που θα το αξιοποιήσει με σύνεση.

Το 1992 λοιπόν η Lyra σε συμπαραγωγή με την ΕΤ2 (με αφορμή μια τηλεοπτική εκπομπή) εξέδωσε ένα διπλό απολογιστικό άλμπουμ με 28 τραγούδια από το μεγάλο της αρχείο, τα οποία καλύπτουν αντιπροσωπευτικά όλα τα μουσικά είδη που φιλοξένησε η εταιρία στα πρώτα 30 χρόνια της ζωής της. Τίτλος του άλμπουμ: "Στιγμές από το ελληνικό τραγούδι". Ο τίτλος μοιάζει μάλλον παραπλανητικός, αφού οι "στιγμές" αυτές δεν αντιπροσωπεύουν όλες τις εκδοχές του ελληνικού τραγουδιού, ούτε καν τις κορυφαίες του στιγμές διαχρονικά, αλλά αντλούνται αποκλειστικά από το ρεπερτόριο της Lyra και είναι σαφώς ανισοβαρείς μεταξύ τους.

Παρόλα αυτά όμως περιλαμβάνονται αρκετά γνωστά και όμορφα τραγούδια, αλλά και κάποια σχετικά άγνωστα, γραμμένα από μια πλειάδα συνθετών, μεταξύ των οποίων και οι: Μάνος Χατζιδάκις, Μίμης Πλέσσας, Γιάννης Σπανός, Λίνος Κόκοτος, Γιάννης Γλέζος, Διονύσης Σαββόπουλος και Νίκος Χουλιαράς. Προκαλεί εντύπωση (σε μένα τουλάχιστον) ότι απουσιάζει εξολοκλήρου το όνομα του Νότη Μαυρουδή, ενός από τους ακρογωνιαίους λίθους του νεοκυματικού ρεπερτορίου της Lyra. Επίσης λείπουν τα βαριά ονόματα ενός Μίκη Θεοδωράκη, ενός Νίκου Μαμαγκάκη ή ενός Θάνου Μικρούτσικου που τίμησαν την εταιρία με σημαντικές καταθέσεις τους! 

Τα επιλεγμένα τραγούδια ερμηνεύουν σπουδαίοι τραγουδιστές, όπως: Αρλέτα, Πόπη Αστεριάδη, Τζένη Βάνου, Γιοβάννα, Γιώργος Ζωγράφος, Αντώνης Καλογιάννης, Ρένα Κουμιώτη, Μανώλης Μητσιάς, Γιάννης Πουλόπουλος, Καίτη Χωματά και πολλοί άλλοι.

Μανώλης Χιώτης, Μαίρη Λίντα: Ηλιοβασιλέματα (1966)

Βρισκόμαστε στα μέσα της δεκαετίας του '60, λίγο πριν από την επιβολή της επτάχρονης δικτατορίας. Ο Μάκης Μάτσας, γιος του ιδρυτή και ιδιοκτήτη της (ελληνικής) Odeon Μίνωα Μάτσα, είχε αναλάβει τα ηνία της εταιρίας από τις αρχές της δεκαετίας κι ενώ αυτή βρισκόταν ήδη σε καθοδική και παρακμάζουσα πορεία μη μπορώντας να αντέξει τον ανταγωνισμό των αντιπάλων της. Ο νεαρός τότε παραγωγός κατάφερε γρήγορα να επαναφέρει την εταιρία στη σωστή πορεία ιδρύοντας παράλληλα τη θυγατρική ετικέτα Margophone προς τιμή της μητέρας του. Εκεί λοιπόν σιγά σιγά άρχισε να μαζεύει λαϊκούς καλλιτέχνες που ξέφευγαν προσωρινά από τις δαγκάνες του Λαμπρόπουλου (Columbia), όπως ο Καζαντζίδης, ο Περπινιάδης, ο Μπακάλης, ο Καλδάρας και άλλοι. Μέχρι και ο Μάρκος Βαμβακάρης βρήκε καταφύγιο στη νέα στέγη και επανήλθε προσωρινά στο προσκήνιο. Εκεί άλλωστε ηχογράφησε και ο Χρήστος Λεοντής τους δυο πρώτους του δίσκους που ερμήνευσαν καθαρά λαϊκοί τραγουδιστές ("Καταχνιά", "Ανάσταση ονείρων").

Μέσα στο λαϊκό αυτό προσκλητήριο του Μάκη Μάτσα περιλαμβάνονταν και ο Μανώλης Χιώτης μαζί με τη γυναίκα του Μαίρη Λίντα, παρόλο που λίγο νωρίτερα είχαν μεγαλουργήσει στο αντίπαλο δέος με τη συμμετοχή τους στα πρώτα έργα του Μίκη Θεοδωράκη. Έτσι λοιπόν το 1966 για λογαριασμό της Margophone ηχογράφησαν σε νέα εκτέλεση μια σειρά κλασικά τραγούδια τους που είχαν ήδη αφήσει εποχή. Ο δίσκος πήρε τον τίτλο "Ηλιοβασιλέματα" και περιλάμβανε δώδεκα υπέροχα λαϊκά τραγούδια με τους χαρακτηριστικούς ρυθμούς που χρησιμοποιούσε συχνά ο Χιώτης, ενίοτε μάλιστα διανθισμένους και με ηχοχρώματα από τη διεθνή μουσική σκηνή (μάμπο, φοξ τροτ κλπ.). Εξαίρεση το τραγούδι "Δυο πονεμένες ψυχές" που φέρει την υπογραφή του Γεράσιμου Κλουβάτου, παλιού συνθέτη, μαέστρου και σπουδαίου δεξιοτέχνη του μπουζουκιού. Φυσικά η ερμηνεία της Μαίρης Λίντα είναι αξεπέραστη στο συγκεκριμένο ρεπερτόριο.

Τάσος Διακογιώργης: Νησιώτικο σαντούρι (1980)

Το σαντούρι, κλασικό έγχορδο επιτραπέζιο όργανο της ανατολίτικης παράδοσης με ρίζες από την Περσία, συνδέεται άρρηκτα και διαχρονικά με την ελληνική μουσική, τόσο την παραδοσιακή, όσο και τη λαϊκή, ακόμη και την "έντεχνη". Από τους παλιότερους δεξιοτέχνες σαντουριέρηδες που μετέφεραν την τέχνη τους από τη Μικρά Ασία στην Ελλάδα στα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα ήταν ο Ιάκωβος Μοντανάρης και ο Μήτσος Αραπάκης, αργότερα ο Τάκης Λαβίδας και από τη δεκαετία του '60 και δώθε ο Αριστείδης Μόσχος, ο Τάκης Σούκας και - πάνω απ' όλους - ο Τάσος Διακογιώργης. Τα τελευταία χρόνια έχει ανατείλει και το άστρο του Ανδρέα Κατσιγιάννη με την υπέροχη Εστουδιαντίνα του στο Βόλο.

Ο Τάσος Διακογιώργης (1924-2007) καταγόταν από τη Ρόδο. Υπήρξε ο σαντουριέρης με τη μεγαλύτερη θητεία στο λεγόμενο "έντεχνο" ελληνικό τραγούδι χάρις στον Μάνο Χατζιδάκι που πρώτος τον εισήγαγε στο χώρο αυτό. Ο χαρακτηριστικός ήχος του στιβαρού του παιξίματος έχει καταγραφεί σε εκατοντάδες ηχογραφήσεις, όπως στο "Άξιον Εστί" του Μίκη, στον "Θησέα" του Γιάννη Μαρκόπουλου, στη "Ρεζέρβα" του Διονύση Σαββόπουλου και σε αμέτρητες άλλες εκδόσεις.

Εδώ έχουμε ένα μικρό δείγμα της απαράμιλλης τέχνης του Τάσου Διακογιώργη. Πρόκειται για μια αναλογική έκδοση με τίτλο "Νησιώτικο σαντούρι", η οποία κυκλοφόρησε το 1980 από την ετικέτα Alcyon. Από τον τίτλο φαίνεται και το περιεχόμενο του δίσκου. Έχουμε λοιπόν μια υπέροχη μουσική περιδιάβαση σε νησιωτικές περιοχές του ελληνισμού, όπου το σαντούρι γνώρισε ευρύτατη χρήση. Συγκεκριμένα, έχουν επιλεγεί χαρακτηριστικά ακούσματα από τα Δωδεκάνησα, την Κρήτη και την Κύπρο με κατάλληλες προσαρμογές του ηχητικού υλικού, ώστε το σαντούρι να κρατάει τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο Τάσος Διακογιώργης είναι φυσικά ο σολίστας και μαζί του στο λαούτο ο γνωστός συνθέτης Νίκος Τάτσης.

Μαριάννα Χατζοπούλου: 12 Μεγάλες Επιτυχίες (1967/74)

Ο λόγος για την αγαπημένη "τυφλή τραγουδίστρια", την υπέροχη Μαριάννα Χατζοπούλου (1933-2002), τέκνο της μεγάλης τραγουδιστικής παράδοσης της Νάξου, αυτήν που την πρωτομάθαμε μέσα από εκείνη την ξεκαρδιστική σκηνή στην ταινία "Της κακομοίρας", όταν ο "μπακαλόγατος" Κώστας Χατζηχρήστος με το γραμμόφωνο ανά χείρας πάει να κάνει καντάδα στην καλή του και δέχεται το μπουγέλο από την ενοχλημένη μάνα του μωρού. Το γραμμόφωνο εκείνη τη στιγμή έπαιζε το τραγούδι "Το νυφικό σου φόρεμα" με τη Μαριάννα Χατζοπούλου!

Στ' αλήθεια λοιπόν, πρόκειται για μια από τις ωραιότερες φωνές που υπηρέτησαν το ελληνικό τραγούδι και μάλιστα σε όλες του τις εκφάνσεις: Ελαφρό, λαϊκό, δημοτικό! Μεσουράνησε στο μουσικό θέατρο, στο βαριετέ, αλλά και στα μεγάλα λαϊκά κέντρα κατά τη δεκαετία 1955-1965, αν και η πρώτη της ηχογράφηση έγινε μόλις το 1958 ("Ζαφείρα"). Στο διάστημα 1958-1960 τα λαϊκά περιοδικά της εποχής επανειλημμένα την ανακήρυξαν την καλύτερη τραγουδίστρια της χρονιάς, πάνω και από τη Νάνα Μούσχουρη!

Ο δίσκος "12 μεγάλες επιτυχίες" εκδόθηκε αρχικά το 1967 από τη Margo (Minos) και επανεκδόθηκε στη μορφή που τον έχουμε το 1974. Περιλαμβάνει ένα δείγμα από το τραγουδιστικό ρεπερτόριο της Μαριάννας Χατζοπούλου με γνωστά και λιγότερο γνωστά τραγούδια της. Τα έγραψαν οι συνθέτες: Άκης Σμυρναίος, Σπύρος Περιστέρης, Ζακ Ιακωβίδης, Δ. Τζάρας, αλλά και οι Μάνος Χατζιδάκις και Απόστολος Καλδάρας. Ντοσταλγικά ακούσματα με μοναδικές ερμηνείες που άφησαν εποχή.

Ανδρέας Χατζηαποστόλου: Καυτό παράπονο (1974)

Αφού εξαντλήσαμε την "ελαφρά" δισκογραφική πλευρά του συνθέτη Ανδρέα Χατζηαποστόλου, ας πάρουμε κι ένα δείγμα από το μετεξελιγμένο συνθετικό του πρόσωπο, όταν πέρασε ομαλά στο είδος του ελαφρολαϊκού τραγουδιού σημειώνοντας μάλιστα αξιόλογες επιτυχίες στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '70.

Το 1974 λοιπόν από τη Minos εκδόθηκε το άλμπουμ "Καυτό παράπονο" με δώδεκα τραγούδια στο κυρίαρχο τότε ύφος του ελαφρολαϊκού συρμού. Συνεργάστηκε στους στίχους και πάλι με τον παλιό του συνεργάτη Τάκη Σωτήρχο, καθώς και με άλλους στιχουργούς, όπως ο Πυθαγόρας και ο Γ. Πολίτης. 

Στην ερμηνεία έλαβαν μέρος μερικά από τα πολύ γνωστά ονόματα που διέθετε στο οπλοστάσιό της η μεγάλη εταιρία: Γιάννης Πάριος, Δώρος Γεωργιάδης, Δημήτρης Κοντολάζος και η υπέροχη Λίτσα Σακελλαρίου. Tα τρία τραγούδια που ερμηνεύει ο Γιάννης Πάριος ("Ο ξένος", "Γείρε στο μαξιλάρι μου", "Όταν με φιλάς πεθαίνω") ήταν αυτά που ακούστηκαν περισσότερο και μάλιστα νωρίτερα είχαν συμπεριληφθεί σε δυο προσωπικούς δίσκους του τραγουδιστή ("Τι θέλεις να κάνω", "Πού θα πάει πού").

Ανδρέας Χατζηαποστόλου: Ερωτόλογα (1967)

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν την καινούργια χρονιά με νοσταλγικές μελωδίες από την εποχή του "ελαφρού" τραγουδιού με έναν ακόμη δίσκο του συνθέτη Ανδρέα Χατζηαποστόλου, όψιμου εκπροσώπου του είδους, πριν περάσει στο ελαφρολαϊκό πεντάγραμμο κάπου στα τέλη του '60 και αρχές του '70.

Πρόκειται για μια συλλογή δώδεκα μελωδικών τραγουδιών σε νεότερη εκτέλεση με τίτλο "Ερωτόλογα", η οποία κυκλοφόρησε από την Odeon το 1967. Έχουν συγκεντρωθεί μερικά από τα καλύτερα ελαφρά τραγούδια του συνθέτη, μεταξύ των οποίων το διαχρονικό "Εγώ θα κόψω το κρασί" που είχε ερμηνεύσει πρώτος ο Τώνης Μαρούδας, αλλά και το τρυφερό ταγκό "Τι φταίω εγώ". Οι στίχοι σε όλα (πλην ενός) είναι γραμμένοι από τον Τάκη Σωτήρχο. Τα ερμηνεύουν με πειστικό τρόπο οι Σώτος Παναγόπουλος, Κλειώ Δενάρδου, Ρένα Βλαχοπούλου και Έλσα Λάμπο.

Σημειώνω ότι ο δίσκος γνώρισε σε ανύποπτο χρόνο και μια ψηφιακή επανέκδοση, αλλά εδώ σας δίνω την αναλογική του εκδοχή.

Καλή Χρονιά!!!