Οι Συμφωνίες του Μίκη: Πρώτη Συμφωνία (1972)

Η σύνθεση της Πρώτης Συμφωνίας του Μίκη Θεοδωράκη ξεκίνησε το 1948, όταν ο συνθέτης βρισκόταν εξόριστος στην Ικαρία. Εκεί πληροφορήθηκε το θάνατο δύο παιδικών του φίλων, του Βασίλη Ζάννου και του Μάκη Καρλή, θυμάτων της εμφύλιας μισαλλοδοξίας που μαίνονταν εκείνη την εποχή. Σ' αυτούς λοιπόν αφιέρωσε το έργο του ενσωματώνοντας μάλιστα αργότερα στο δεύτερο μέρος την ανεξάρτητη σύνθεση "Ελεγείο και θρήνος για τον Βασίλη Ζάννο" που είχε συνθέσει λίγο νωρίτερα. Τα πρώτα σχέδια του έργου παίχτηκαν πρόχειρα ενώπιον των συγκρατουμένων του στη Μακρόνησο το 1949. Δυστυχώς μέσα στις δύσκολες συνθήκες της εξορίας χάθηκαν τα αρχικά χειρόγραφα κι έτσι το 1950 ο Μίκης ξανάπιασε το έργο από την αρχή καταγράφοντας μέρος του υλικού από μνήμης, για να το ολοκληρώσει τελικά το 1953 στην Αθήνα. 

Η πρώτη δημόσια εκτέλεση της τελικής μορφής του έργου πραγματοποιήθηκε στις 13 Νοεμβρίου 1955 από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών υπό τη διεύθυνση του αρχιμουσικού Ανδρέα Παρίδη. Η ζωντανή ηχογράφηση αυτής της ιστορικής εκτέλεσης κυκλοφόρησε τελικά σε αναλογικό δίσκο το 1972 στο Βέλγιο (Delta) κι επανεκδόθηκε το 1976 από το ελληνικό τμήμα της Philips, αν και στο δίσκο αναγράφεται παραπλανητικά ως ορχήστρα η Συμφωνική Ορχήστρα του Πειραιά και διευθυντής ο ίδιος ο Μίκης!*

H σύνθεση αναπτύσσεται σε τρία μέρη με τις επισημάνσεις: Allegro/Andante/Allegro - Andante/Piu mosso/Andante - Allegro molto. Το πρώτο μέρος περιγράφει την εμπειρία του Εμφυλίου. Το μεσαίο μέρος, σε αργό τέμπο, με έντονα λυρικό και ελεγειακό χαρακτήρα παραπέμπει στα χορικά του αρχαίου δράματος. Το τελευταίο μέρος, εμφανώς επηρεασμένο από το μουσικό ύφος του Shostakovich, έχει αισιόδοξο χαρακτήρα κι εκφράζει τη θετική διάθεση του δημιουργού για το τέλος του Εμφυλίου και μαζί μια συλλογική ανάταση του ελληνικού λαού για τη νέα εποχή που φαινόταν να ανατέλλει.

* : Όπως με πληροφόρησε ο ειδήμων επί του θέματος μουσικός ερευνητής Γιώργος Β. Μονεμβασίτης, την ηχογράφηση της συναυλίας του 1955 έκανε ο Γιώργος Θεοδωράκης, πατέρας του Μίκη, ο οποίος το 1972 παραχώρησε το ηχητικό αυτό ντοκουμέντο στον υπεύθυνο της εταιρείας Delta Δημοσθένη Βεργή, αλλά ο αρχιμουσικός Ανδρέας Παρίδης δεν επιθυμούσε να εμφανίζεται το δικό του όνομα στην έκδοση (λόγω χούντας) κι έτσι αναγράφηκε παραπλανητικά το όνομα του Μίκη! 

Πάντως προκαλεί εντύπωση ότι στις ετικέτες του δίσκου υπάρχει ασυμφωνία στην αναγραφόμενη χρονολογία του ηχογραφήματος, καθώς στην α' όψη αναφέρεται το έτος 1966, ενώ στη β' όψη το έτος 1952. Καμία σχέση δηλαδή! 

(c) LP | Delta, 1972 | Polydor, 1976 | Πηγή: d58