Μάνος Χατζιδάκις: Επιστροφή (ορχηστρική εκδοχή)

Το 1970, στην καρδιά της χούντας, ο Μάνος Χατζιδάκις βρισκόταν στην Αμερική, περιζήτητος συνθέτης εκεί, ιδιαίτερα από τα μεγάλα χολιγουντιανά στούντιο, με τα οποία άλλωστε είχε μια μικρή συνεργασία με αξιόλογα αποτελέσματα, αν και ποτέ αυτά δε στάθηκαν ικανά να τον γοητεύσουν τόσο πολύ που να παραδοθεί στη χλιδή των πλουσιοπάροχων συμβολαίων! 

Την ίδια εποχή στην Ελλάδα οι δισκογραφικές εταιρίες δεν έμεναν με σταυρωμένα χέρια, αλλά με διάφορα τεχνάσματα ξεφούρνιζαν στην αγορά "νέους" δίσκους του συνθέτη, συνήθως εν αγνοία του, εξού και η πλήρης απόρριψή τους στη συνέχεια από τον ίδιο. 

Υπήρχαν όμως και δουλειές που έγιναν εν γνώσει του, έστω και δι' αλληλογραφίας, όπως ο πανέμορφος λαϊκός δίσκος "Επιστροφή" (1970) με την επίβλεψη του Νίκου Γκάτσου, ο οποίος έγραψε τους στίχους πάνω σε μελωδίες που του εμπιστεύθηκε ο συνθέτης. 

Την ενορχήστρωση των τραγουδιών αυτών ανέλαβε ο Δήμος Μούτσης, ο οποίος παλιότερα είχε συνεργαστεί με τον συνθέτη ως απλός μουσικός (παίζοντας φυσαρμόνικα), ενώ το πρώτο του δισκογραφημένο τραγούδι ("Μέσα απ' το παλιό μου σπίτι") είχε στίχους του Χατζιδάκι! Τα 11 τραγούδια του δίσκου ερμήνευσαν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης και η νεαρότατη Δήμητρα Γαλάνη. 

Ο δίσκος γνώρισε σημαντική εμπορική απήχηση και γιαυτό η εταιρία ένα χρόνο αργότερα τον επανακυκλοφόρησε σε οργανική μορφή, κρατώντας δηλαδή την αρχική ενορχήστρωση και αφαιρώντας τις φωνές. Η εκδοχή αυτή ίσως δεν είναι και τόσο γνωστή, αλλά στ' αλήθεια είναι άκρως γοητευτική, γιατί αναδεικνύει ανάγλυφα την αστείρευτη μελωδική φλέβα του συνθέτη, αλλά και τη μεγάλη μαστοριά του Δήμου Μούτση στην ενορχήστρωση. 

Κάθε φορά που πιάνω στα χέρια μου αυτόν το δίσκο, στο νου μου φέρνω δύο παράδοξα που τον συνοδεύουν: Το ένα είναι ότι ο Μάνος Χατζιδάκις - εντελώς ανεξήγητα, νομίζω - ποτέ δεν τον έκρινε άξιο να καταγραφεί στην επίσημη εργογραφία του (το ίδιο έκανε και για το δίσκο "Της γης το χρυσάφι") και το άλλο ότι στα εξώφυλλα δε βλέπω πουθενά το όνομα του Δήμου Μούτση! Τέλος πάντων. Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι ο δίσκος υπάρχει και είναι πραγματικά υπέροχος! Κάποια στιγμή κυκλοφόρησε και σε ψηφιακή μορφή, αλλά ποτέ δεν κατάφερα να τον βρω, οπότε περιορίζομαι στο καλοδιατηρημένο παλιό μου βινύλιο.

Θανάσης Παπακωνσταντίνου: Η βροχή από κάτω (2006)

Μετά τις εντυπωσιακές μουσικές προτάσεις του Θανάση Παπακωνσταντίνου με τους δίσκους "Βραχνός Προφήτης" (2000) και "Αγρύπνια" (2002), κι αφού μεσολάβησαν κάποιες άλλες ηχογραφήσεις από ζωντανές του εμφανίσεις, το 2006 έρχεται η αναμενόμενη συνέχεια με το δίσκο "Η βροχή από κάτω", μια ομολογουμένως ιδιαίτερη και "δύσκολη" δουλειά, η οποία ευλόγως δεν πέρασε στον κόσμο, αν και ο χρόνος φαίνεται να τη δικαιώνει σιγά σιγά.
Έχω μια πολύ μεγάλη αδυναμία σ' αυτόν το δίσκο. Χαίρομαι και απολαμβάνω αφάνταστα τους ηχητικούς ακροβατισμούς και πειραματισμούς του Θανάση, οι οποίοι κάποιες στιγμές δείχνουν να οδηγούν τα πράγματα στα άκρα και προκαλούν ένα αυθόρμητο άγχος για το πού θα καταλήξουν, αλλά πάντα στο τέλος καταφέρνουν μ' ένα δυσεξήγητο τρόπο να επιφέρουν ένα είδος κάθαρσης μέσα από σκοτεινές και δαιδαλώδεις ηχοδιανοητικές διαδρομές. Το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού φυσικά είναι έκδηλο, αλλά κάπου στο βάθος έχεις πάντα την υποψία ότι όλα αυτά δεν είναι και τόσο αυθόρμητα ή τυχαία, αλλά απόλυτα υπολογισμένα και άριστα οργανωμένα.
Από τις λίγες συμβατικές στιγμές του δίσκου θα ξεχώριζα δύο εξαίσια τραγούδια που διανθίζουν το υλικό. Είναι η "Βάλια Κάλντα", με την ερεβώδη ποιητική της γραφή, και η "Σάρα", ένα υπέροχο τραγούδι που δικαιούται μια μεγαλύτερη αναγνώριση, πέρα από το προσηλωμένο και πιστό κοινό του Θανάση. Διάσπαρτοι στίχοι του ποιητή Νίκου Καρούζου, αλλά και του Federico Garcia Lorca, επιτείνουν την έντονα ποιητική ατμόσφαιρα. Κάποια από τα θέματα αξιοποιήθηκαν και σε άλλες χρήσεις, όπως στη θεατρική παράσταση "Η μοιρασιά του διαβόλου" που ανέβηκε στο ΚΘΒΕ σε σκηνοθεσία Πέτρου Σεβαστίκογλου ή στην ταινία "Ο βασιλιάς" του Νίκου Γραμματικού.

Μίκης Θεοδωράκης: Επιτάφιος (Βεάκειο, 1977)

Η ιστορία του "Επιτάφιου" ως ποιητικού έργου, αλλά και ως μουσικής σύνθεσης, είναι γνωστή κι έχει σημαδέψει τα πνευματικά πράγματα του τόπου μας. Το εμβληματικό έργο του Μίκη Θεοδωράκη που σηματοδότησε και τη ληξιαρχική πράξη γέννησης του λεγόμενου "έντεχνου" λαϊκού τραγουδιού, μετά την πρώτη διπλή δισκογράφησή του το 1960, έχει γνωρίσει πολυάριθμες επανακτελέσεις μέχρι και τα πολύ πρόσφατα χρόνια. Φυσικά στην κορυφή παραμένουν οι τρεις πρώτες, σχεδόν σύγχρονες, ερμηνείες από τη Νάνα Μούσχουρη, τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και τη Μαίρη Λίντα (έχω μια μικρή προτίμηση στην τελευταία).
Το 1977 στο θέατρο Βεάκειον του Πειραιά ηχογραφήθηκε μια ζωντανή εκτέλεση του έργου και μάλιστα στην ολοκληρωμένη του μορφή. Στο τραγούδι ήταν ο καλός λαϊκός τραγουδιστής Γιάννης Θωμόπουλος, ενώ τα μη μελοποιημένα μέρη του έργου απήγγειλε η σημαντική ηθοποιός Αλέκα Παΐζη. Στα μπουζούκια ο Κώστας Παπαδόπουλος, ο Λάκης Καρνέζης και ο Χρήστος Κωνσταντίνου. Διηύθυνε ο Μίκης Θεοδωράκης.
Ο δίσκος κυκλοφόρησε από τη χαμηλών ποιοτικών προδιαγραφών εταιρία General σε μια πολύ φτωχή και πρόχειρη έκδοση. Στο εξώφυλλο το μάτι καρφώνεται σε μια χτυπητή ανορθογραφία, καθώς ο τίτλος αναγράφεται ως "ΕΠΙΤΑΦΕΙΟΣ" (με -ει-)! Φυσικά διόρθωσα το εξάμβλωμα κι έτσι θα βρείτε μέσα και τις δύο εκδοχές των εξωφύλλων.

Μίκης Θεοδωράκης: Αρκαδία ΙΧ (1969, ανέκδοτο)

Στα χρόνια της εφηβείας του ο Μίκης Θεοδωράκης βρέθηκε με την οικογένειά του στην Τρίπολη, όπου έζησε για τρία χρόνια κάτω από τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες της γερμανικής κατοχής. Τότε ήταν που συνέθεσε και τα πρώτα του έργα, ενώ παράλληλα αναμίχθηκε στην αντίσταση και υπέστη τις πρώτες διώξεις και φυλακίσεις. 

Η τύχη το 'φερε ώστε σε μια δεύτερη "κατοχή" της πατρίδας του, στα χρόνια της χούντας, ο συνθέτης να ξαναβρεθεί στην Αρκαδία, αυτή τη φορά σε αυστηρή απομόνωση στο ορεινό χωριό της Ζάτουνας, όπου παρέμεινε για δεκατέσσερις μήνες, από τον Αύγουστο του 1968 μέχρι τον Οκτώβρη του 1969. 

Η παραμονή του στη Ζάτουνα ωστόσο αποδείχθηκε ιδιαίτερα δημιουργική, αφού εκεί ο ανήσυχος συνθέτης έγραψε μια μακρά σειρά κύκλων τραγουδιού που τους έδωσε τον κοινό τίτλο "Αρκαδία" αριθμώντας τους από το 1 μέχρι το 11. Οι περισσότερες από τις "Αρκαδίες" του, τραγουδισμένες από τον ίδιο ή από τους στενούς συνεργάτες του (Φαραντούρη, Πανδής, Καλογιάννης), ηχογραφήθηκαν στη συνέχεια κι εκδόθηκαν σε δίσκους.

Η "Αρκαδία" με αριθμό 9, που φέρει τον υπότιτλο "Η μητέρα του εξόριστου" και τον χαρακτηρισμό Andante, βασίστηκε σε ποίηση του Κώστα Καλαντζή και γράφτηκε στις 7 Αυγούστου 1969. Πρόκειται για μια συγκινητική ελεγεία στην άτυπη φόρμα του τραγουδιού-ποταμού που ξεπερνάει σε διάρκεια τα 10 λεπτά και ερμηνεύεται λιτά κι απέριττα από τον ίδιο τον Μίκη με συνοδεία πιάνου. 

Το έργο παίχτηκε για πρώτη φορά στο Ραδιοφωνικό Σταθμό της Μόσχας το 1970, αλλά παραμένει ανέκδοτο. Το αρχείο που σας δίνω διασώζει αυτή την ιστορική εγγραφή. Ο ήχος είναι πολύ θολός, αλλά αυτό μικρή σημασία έχει μπροστά στην ανεκτίμητη αξία του ντοκουμέντου.

Πιττήρης-Μιντής: Κύπρος, 20 Ιουλίου '74 (1975)

Το καλοκαίρι του 1975 από την Panivar κυκλοφόρησε ο άγνωστος και ξεχασμένος δίσκος "Κύπρος, 20 Ιουλίου '74" με αφορμή την πρώτη θλιβερή επέτειο της τουρκικής εισβολής και του διαμελισμού της μαρτυρικής μεγαλονήσου.

Πρόκειται για δώδεκα λαϊκά τραγούδια σε μουσική των Χρηστάκη Πιττήρη και Γιώργου Μιντή ενορχηστρωμένα από τον λαϊκό συνθέτη Νάκη Πετρίδη. Τους στίχους υπογράφουν οι Χρηστάκης Πιττήρης, Μ. Κυρμπιτσή, Γιώργος Μιχαήλ και Γ. Δημητρίου. Δεν τους γνωρίζω και γιαυτό περιορίζομαι στην απλή αντιγραφή των ονομάτων τους από το εξώφυλλο του δίσκου. Τραγουδούν οι δύο δημιουργοί των τραγουδιών. 

Τα κομμάτια ακούγονται ευχάριστα ως λαϊκά τραγούδια, αλλά το πρόβλημα εντοπίζεται στην ασυμβατότητα των λαϊκών ρυθμών με το αγωνιστικό και ελεγειακό περιεχόμενο των στίχων. Δε γίνεται να ακούμε χαρούμενους λαϊκούς σκοπούς του γλεντιού, ενώ οι στίχοι περιγράφουν τις τραγικές εμπειρίες της ματοβαμμένης κυπριακής γης!

Κώστας Καπνίσης: Τα χέρια (1962, ανέκδοτο soundtrack)

Το 1962 γυρίστηκε η πρωτοποριακή και συμβολική ταινία "Τα χέρια" που σκηνοθέτησε ο Τζων Κόντες, στη  μοναδική του σκηνοθετική απόπειρα. Πρόκειται για μια ταινία αίνιγμα, γιατί ελάχιστοι άνθρωποι την έχουν δει, καθώς ήταν εντελώς ξεχασμένη για πάνω από τριάντα χρόνια, μέχρι που η Ελληνική Ταινιοθήκη την αποκατέστησε και τον πρόβαλε για πρώτη φορά στα μέσα της δεκαετίας του '90. Κι όμως, ήταν μια ταινία που είχε μια αξιόλογη διαδρομή, αφού προβλήθηκε το 1962 στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου κι αμέσως μετά στο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου στη Θεσσαλονίκη.

Ένα από τα πολλά παράδοξα της ταινίας ήταν ότι αξιώθηκε να έχει ...δύο διαφορετικά soundtrack! Το ένα είχε λόγιο προσανατολισμό και το υπέγραψε ο συνθέτης Θόδωρος Αντωνίου και μ' αυτό φαίνεται πως προβλήθηκε η ταινία στο Βερολίνο. 

Το άλλο ανήκει στον πολυγραφότατο κινηματογραφικό συνθέτη Κώστα Καπνίση (1920-2007) και συνόδευε την προβολή της ταινίας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης! Εδώ λοιπόν σας δίνω το δεύτερο soundtrack, το οποίο μάλιστα βραβεύτηκε. Περιλαμβάνει οκτώ οργανικά θέματα. Στο αρχείο έχω προσθέσει και δύο bonus κομμάτια: α) Το 1963 κυκλοφόρησε σε δισκάκι 45 στροφών το τραγούδι "Τα χέρια" του Κώστα Καπνίση με τη φωνή της Γιοβάννας βασισμένο σε θέμα του soundtrack. β) Το 1965 επίσης ο Μίμης Πλέσσας διασκεύασε ευφάνταστα σε ρυθμό bossa nova ένα άλλο θέμα του ίδιου soundtrack στο δίσκο του "Ο Μίμης Πλέσσας Παίζει Philicorda" (Philips).

YΓ. Δείτε περισσότερες πληροφορίες για την ταινία και τη μουσική στο εξαιρετικό ιστολόγιο ΔΙΣΚΟΡΥΧΕΙΟΝ

(c) Ανέκδοτο soundtrack | 1962 | wma/mp3 | Αυτοσχέδιο εξώφυλλο

Ακούστε το

πηγή: π.Αρτ./d58

Βασίλης Αρχιτεκτονίδης: Τοσίτσα 11 (1973)

Σ' ένα παλιό αρχοντικό στην οδό Τοσίτσα, αριθμός 11, πέρασε τρία από τα πιο γόνιμα χρόνια της ζωής του ο συνθέτης Βασίλης Αρχιτεκτονίδης (γενν. 1933). Εκεί έγραψε τους πρώτους κύκλους τραγουδιών του που κυκλοφόρησαν στις αρχές της δεκαετίας του '70 από την εταιρία PanVox. Η αρχή έγινε το 1971 με το δίσκο "Δυο κύκλοι", αφιερωμένο στην ποίηση του Κωστή Παλαμά. Μέσα στο 1973 ηχογράφησε μαζεμένους άλλους τρεις δίσκους, μεταξύ των οποίων και ο συγκεκριμένος που σας παρουσιάζω.

Ο δίσκος "Τοσίτσα 11" περιλαμβάνει δώδεκα τραγούδια που, όπως σωστά το σημειώνει και ο συνθέτης, δεν αποτελούν κύκλο με την έννοια που έδωσε σ' αυτόν τον όρο το έργο του Μίκη Θεοδωράκη. Πρόκειται λοιπόν για μια συλλογή δώδεκα απλών λαϊκών τραγουδιών σε κλασικούς ρυθμούς (ζεϊμπέκικο, χασάπικο κλπ) στο ύφος του καθιερωμένου εκείνη την εποχή έντεχνου ελαφρολαϊκού τραγουδιού. Ακούγονται ευχάριστα, αν και είναι άγνωστα στο πλατύ μουσικόφιλο κοινό, γιατί και στην εποχή τους ακούστηκαν ελάχιστα και γιαυτό γρήγορα ξεχάστηκαν. 

Οι στίχοι είναι των Νίκου Μπακογιάννη, Κατερίνας Πανάγου, Κώστα Νίτσου και Παναγιώτη Τεσσέρη. Βασικός ερμηνευτής είναι ο Κώστας Καραγιάννης (εξάδελφος του Κώστα Χατζή), που ήταν και ο ερμηνευτής του δίσκου "Δυο κύκλοι". Μαζί του η Μαρία Κορδερά και ο Δημήτρης Τσερκέζος. 

Ο δίσκος σήμερα είναι εξαιρετικά σπάνιος και αντικείμενο μανιώδους αναζήτησης πολλών συλλεκτών.

Μίκης Θεοδωράκης: Η ηλικία της γειτονιάς μου (ανέκδοτο)

Τον Νοέμβρη του 1966 ο Μίκης Θεοδωράκης συνέθεσε τον κύκλο τραγουδιών "Η ηλικία της γειτονιάς μου" σε στίχους Μιχάλη Παπανικολάου για τη φωνή της Μαρίζας Κωχ, η οποία τα τραγουδούσε όλο το χειμώνα του 1966-67 στη μπουάτ Τζάκι με σολίστ στο μπουζούκι τον Λάκη Καρνέζη. 

Δυστυχώς η επιβολή του δικτατορικού καθεστώτος τον Απρίλη του 1967 διέκοψε απότομα το πρόγραμμα της μπουάτ και φυσικά δεν επέτρεψε την ηχογράφηση των τραγουδιών σε δίσκο, με αποτέλεσμα να μείνουν ανέκδοτα και να ξεχαστούν ακόμη κι από τον ίδιο τον συνθέτη. Η Μαρίζα όμως δεν τα ξέχασε κι έτσι σε κάποιες ευκαιρίες τα έπαιζε ζωντανά, όπως σ' αυτή τη ζωντανή ηχογράφηση που ακούμε εδώ από συναυλία του 1984 αφιερωμένη στον απόδημο Ελληνισμό. Κάποια από αυτά τα τραγούδια τα τραγουδούσε και στο Μουσικό σπίτι "Δίαυλος" στον πεζόδρομο της οδού Δράκου στο Κουκάκι την δεκαετία του 1990.

Πρόκειται για τραγούδια με έντονα νοσταλγικό και λυρικό χαρακτήρα που αφηγούνται μικρές ιστορίες από τις παλιές αθηναϊκές γειτονιές. 

Στο αρχείο θα βρείτε τρία από τα συνολικά έξι τραγούδια του έργου. Τα δύο είναι ηχογραφημένα στη συναυλία του 1984, ενώ το τρίτο είναι από παλιότερη τηλεοπτική εμφάνιση (1976) της Μαρίζας με τη συνοδεία του Θανάση Γκαϊφύλια στην κιθάρα και τα φωνητικά.

Γιώργος Γεωργιάδης: Κοντά στο τέλος (1976)

Ο μαέστρος, συνθέτης και τραγουδιστής Γιώργος Γεωργιάδης παρουσίασε στα πρώτα χρόνια μετά τη μεταπολίτευση αρκετούς κύκλους τραγουδιών με κοινά χαρακτηριστικά τόσο στο μουσικό τους μέρος όσο και στον ποιητικό λόγο που επιστρατεύουν. 
Το κοινό τους στοιχείο είναι ένα πανανθρώπινο κήρυγμα ειρήνης και συναδέλφωσης των λαών που αγωνίζονται να αποτινάξουν τα δεσμά της σκλαβιάς τους κόντρα σε πάσης φύσεως καταπιεστικές δυνάμεις (φασισμός, ιμπεριαλισμός, ρατσισμός). 

Τα ίδια μηνύματα εκπέμπουν και τα δώδεκα τραγούδια του δίσκου "Κοντά στο τέλος". Ο τίτλος από μόνος του φανερώνει το αισιόδοξο μήνυμα που θέλει να στείλει ο δημιουργός, ο οποίος εδώ συνεργάστηκε με τον ποιητή Νίκο Οικονομίδη (Παλιό) σε μια σειρά απλά τραγούδια που με λόγο κάπως στυλιζαρισμένο και συνθηματολογικό επιχειρούν μια περιδιάβαση σε χώρες του πλανήτη (Ελλάδα, Ισπανία, Παλαιστίνη, Βιετνάμ, Χιλή, Αγκόλα), όπου εντοπίζονταν οι πιο κραυγαλέες περιπτώσεις καταπάτησης των ανθρώπινων δικαιωμάτων. 

Τα ερμηνεύουν οι: Σόφη Χριστοφίδου, Χρυσάνθη Σαμίου, Βάλλια Αποστόλου, Δημήτρης Παπαδημητρίου και ο συνθέτης. Τη χορωδία και την ορχήστρα διευθύνει ο συνθέτης.

Μίκης Θεοδωράκης, Γιώργος Νταλάρας: Κόκκινο τριαντάφυλλο (1976)

Με αφορμή τη σημερινή επέτειο της ηρωικής εξέγερσης του Πολυτεχνείου πριν από 43 χρόνια θυμήθηκα το παλιό μου αυτό 45άρι με τα δύο τραγούδια που έγραψε ο Μίκης Θεοδωράκης (μουσική και στίχοι) αμέσως μετά τον τραγικό και ύποπτο θάνατο (Πρωτομαγιά του 1976) της εμβληματικής και μαρτυρικής μορφής του αντιδικτατορικού αγώνα, του Αλέκου Παναγούλη (1939-1976).  

Πρόκειται βέβαια για τα τραγούδια: "Κόκκινο Τριαντάφυλλο" και "Εκείνος ήταν μόνος". Δυο εξαιρετικά και άκρως συγκινητικά τραγούδια από κάθε άποψη. Ο Μίκης βρισκόταν στη φάση της απόλυτης καταξίωσής του δυο χρόνια μετά την πτώση της δικτατορίας και η μουσική του είχε την πλήρη κυριαρχία σε όλα τα μέσα, αλλά και στους μεγάλους χώρους των συναυλιών. Δεν αρκούνταν όμως στην έτοιμη δουλειά του παρελθόντος, έστω κι αν τώρα την ανακάλυπταν οι συμπατριώτες του, αλλά φρόντιζε παράλληλα να καταθέτει και καινούργιες συνθέσεις σε μια τρομαχτική έξαρση του δημιουργικού του ταλέντου. Έτσι τα δυο αυτά τραγούδια, που μοιάζουν και σαν συνέχεια του αφιερώματος του συνθέτη στον αγωνιστή μετά τον πρώτο κύκλο τριών τραγουδιών που είχε γράψει παλιότερα πάνω σε στίχους του ίδιου του Παναγούλη (συμπεριλήφθηκαν στον κύκλο "Τραγούδια του αγώνα"), ενσωματώνουν όλα τα εξαίσια χαρακτηριστικά της μουσικής έμπνευσης του συνθέτη. 

Αξίζει βέβαια να μνημονεύσουμε και τη μεγαλειώδη και πειστικότατη ερμηνεία του Γιώργου Νταλάρα που επίσης διήνυε την περίοδο της μεγάλης του ακμής έχοντας ήδη δοκιμαστεί άκρως πετυχημένα στο θεοδωρακικό ύφος με τα "Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας" δυο χρόνια νωρίτερα. 

Βεβαίως τα τραγούδια είναι πασίγνωστα και τα βρίσκει κανείς εύκολα σε διάφορους δίσκους του συνθέτη ή του τραγουδιστή, αλλά έχει ίσως ένα ενδιαφέρον να υπάρχουν και σ' αυτήν τη μορφή, όπως κυκλοφόρησαν το καλοκαίρι του 1976 σε δίσκο 45 στροφών.

Κώστας Καπνίσης: Υποβρύχιο Παπανικολής (1971)

Ο Κώστας Καπνίσης (1920-2007) υπήρξε μια σημαντική μορφή της ελληνικής μουσικής, πολυγραφότατος, αν και η δισκογραφική του παρουσία είναι δυσανάλογα πενιχρή και τον αδικεί κατάφωρα. Κλασικοθρεμμένος με σπουδαίους δασκάλους, όπως ο Νίκος Σκαλκώτας, ο Μάριος Βάρβογλης και ο Γιάννης Παπαϊωάννου, νωρίς στράφηκε στην ελαφρά μουσική, για να βρει το φυσικό του χώρο στον κινηματογράφο, όπου και μας έδωσε το σημαντικότερο μέρος του έργου του επενδύοντας μουσικά πάνω από 100 ταινίες και αποσπώντας πολλά βραβεία εντός κι εκτός της χώρας μας.

Το 1971 ο Κώστα Καπνίσης έγραψε τη μουσική της ταινίας "Υποβρύχιο Παπανικολής", παραγωγής Καραγιάννης-Καρατζόπουλος που σκηνοθέτησε ο Γιώργος Ζερβουλάκος. Πρόκειται για μια επική παραγωγή από τις πολλές ανάλογου περιεχομένου που γυρίζονταν στα χρόνια της Επταετίας. Αναφέρεται στην ιστορία του θρυλικού υποβρύχιου που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στα χρόνια του Ελληνοϊταλικού πολέμου με τον γενναίο κυβερνήτη του Μίλτο Ιατρίδη. Στην ταινία πρωταγωνίστησαν ο Κώστας Καζάκος, ο Γιάννης Φέρτης και η Αιμιλία Υψηλάντη. 

Φυσικά η μουσική του Κώστα Καπνίση είναι ανάλογου ύφους με πομπώδη ορχηστρικά θέματα που ταιριάζουν στην ατμόσφαιρα της ταινίας.

Γιάννης Ζουγανέλης : Ο μεγάλος ξεσηκωμός (1978)

Ο Γιάννης Ζουγανέλης, μετά τις πρώτες σχεδόν δοκιμαστικές δισκογραφικές του καταθέσεις ("Σώσον Κύριε τον λαόν σου", "Εξομολόγηση") και κυρίως μετά τον πρώτο σημαντικό του δίσκο ("Λαϊκή ανθολογία Βάρναλη", 1977), με τον οποίο διαμορφώνει το αληθινό του μουσικό πρόσωπο, μας δίνει μια δουλειά - ένα χρόνο μετά - ιδιαίτερη, πολύ αξιόλογη, αλλά δυστυχώς άγνωστη στους φίλους της μουσικής του, γιατί χρόνια τώρα βρίσκεται εκτός του δισκογραφικού στερεώματος και είναι απολύτως δυσεύρετη. 

Πρόκειται για το δίσκο "Ο μεγάλος ξεσηκωμός" που εκδόθηκε το 1978 σε ανεξάρτητη παραγωγή. Περιλαμβάνει μουσική και τραγούδια που γράφτηκαν λίγο νωρίτερα και ηχογραφήθηκαν στις αρχές του 1977 για την ομώνυμη τηλεοπτική σειρά που βασίστηκε στο μυθιστόρημα του Μιχαήλ Περάνθη "Ο δαίμονας" και αναφέρεται στον αγώνα του 1821. 

Ο συνθέτης κατέφυγε εδώ στην επιστράτευση μοτίβων και ηχοχρωμάτων από την παραδοσιακή μας μουσική με τη χρήση του κλαρίνου και άλλων παραδοσιακών μουσικών οργάνων έχοντας τη συνδρομή σημαντκών μουσικών, όπως ο Χρήστος Σφέτσας, ο Νίκος Κεχαγιάς, ο Μάνος Αβαράκης, ο Γιώργος Μαγκλάρας, ο Νίκος Τουλιάτος και άλλοι. 

Τα τραγούδια ερμηνεύουν η Ισιδώρα Σιδέρη με την εκφραστικότατη φωνή της και ο βαρύτονος Θεόδωρος Δημήτριεφ. Η ενορχήστρωση υπογράφεται από τον συνθέτη.

Γιάννης Ζουγανέλης: Σώσον Κύριε τον λαόν σου (1973)

Ο Γιάννης Ζουγανέλης είναι ένας πολυπρόσωπος καλλιτέχνης, ολοκληρωμένος μουσικός, συνθέτης, τραγουδιστής, ηθοποιός, διασκεδαστής. Η μουσική του πορεία είναι μακροχρόνια, αφού ήδη ξεπερνάει τα 40 χρόνια, μέσα στα οποία έχει καταθέτει μερικές δεκάδες δίσκων είτε με απλά τραγούδια, είτε με μουσική για σκηνικά έργα, είτε με συνθέσεις λόγιου προσανατολισμού.

Η πρώτη του δισκογραφική εμφάνιση σημειώθηκε το 1973 με ένα δισκάκι 45 στροφών στην ετικέτα Zodiac της Lyra. Περιέχει δύο τραγούδια με τίτλους: "Σώσον Κύριε τον λαόν σου", "Οι οχτροί". Οι στίχοι και στα δυο είναι του Συμεών Καπετανάκη κι αναφέρονται στο ξερριζωμό του ελληνισμού από τις μικρασιατικές πατρίδες. 

Ο Ζουγανέλης έγραψε μια μουσική που αναμιγνύει στοιχεία κρητικής (!!!) και βυζαντινής μουσικής με τον ποπ ήχο των αρχών της δεκαετίας του '70. Τραγουδά ο ίδιος, ενώ κρητική λύρα παίζει ο Στρατής Σπυριδάκης. 

Και οι τρεις συντελεστές του δίσκου ξαναβρέθηκαν μαζί στην πρώτη ολοκληρωμένη δουλειά του συνθέτη λίγο αργότερα με τίτλο "Εξομολόγηση" (1975)

Ο φίλος μου ο Παναγής...

Ο Παναγιώτης είναι γέννημα θρέμμα της Καστοριανής γης, αν και η απώτερη καταγωγή του ανάγεται στις χαμένες μικρασιατικές πατρίδες, ενώ απ' τη μεριά της μάνας του οι ρίζες του φτάνουν στη Μοσχόπολη της Κορυτσάς, το πάλαι ποτέ ιστορικό κέντρο των βλάχων. Γιαυτό και συχνά στο καφενείο τον φωνάζω "Τουρκόβλαχο"! 

Η ζωή του διέπεται από αυστηρές οικογενειακές αρχές ακολουθώντας με προσήλωση το τρίπτυχο "Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια". Και βέβαια είναι ασυμβίβαστος βασιλόφρων! Αυτές είναι οι μεγάλες αξίες της ζωής του. Και δεν ξέφυγε ποτέ από τις αρχές του! 

Μεγάλωσε μέσα στην ανέχεια, αλλά κατάφερε να φτιάξει το δικό του σπιτικό και μια μεγάλη οικογένεια που του χάρισε και τα δυο αγαπημένα του εγγόνια. 

Κάποια στιγμή τρούπωσε στην αρχαιολογική υπηρεσία κι έτσι κατάφερε να βγάλει τη συνταξούλα του, με την οποία τρέφει σήμερα ένα σωρό στόματα. 

Η ζωή του Παναγιώτη είναι δεμένη με τη λίμνη της πόλης του. Με τη γαλάζια βάρκα του βρίσκεται καθημερινά σχεδόν στα ήσυχα νερά της, πότε ψαρεύοντας και πότε αναπολώντας τα ταξίδια της νιότης του. Είναι ο γραφικός μοναχικός βαρκάρης της λίμνης!

Μα υπάρχει κάτι ακόμη πιο σημαντικό στη ζωή του. Γιατί ο Παναγιώτης είναι Ολυμπιακάρα! Α, όλα κι όλα! Μην του πείτε άσχημη κουβέντα για την ομάδα της καρδιάς του! Γιατί τότε ξεχνάει φιλίες και καλούς τρόπους και είναι έτοιμος να τα βάλει με ολόκληρη την παρέα, για να αποκαταστήσει το σεβασμό στην ομάδα του! Είναι Ολυμπιακάρα βέβαια με τον δικό του τρόπο, τόσο που οι άλλοι Ολυμπιακοί της παρέας να νιώθουν ότι έχουν σοβαρό έλλειμμα ολυμπιακοφροσύνης!

Αυτός είναι ο φίλος μου ο Παναγιώτης ο Καστοριανός. Ένας αυθεντικός λαϊκός άνθρωπος...

 

Χρήστος Λεοντής: Τα δελφινάκια του Αμβρακικού (ανέκδοτο soundtrack)

Ο Ντίνος Δημόπουλος (1921-2003) υπήρξε ένας αξιόλογος σκηνοθέτης, σεναριογράφος, ηθοποιός και συγγραφέας. Πρωτοεμφανίστηκε με την ταινία "Οι ουρανοί είναι δικοί μας" (1953), ενώ στις επόμενες δύο δεκαετίες μας έδωσε μια σειρά κοσμαγάπητων ταινιών που γνώρισαν μεγάλη εμπορική αποδοχή ("Τζο ο τρομερός", "Το αμαξάκι", "Αστέρω", "Το κλωτσοσκούφι", "Μανταλένα", "Το ταξίδι", "Δεσποινίς διευθυντής", "Λόλα", "Μια τρελή τρελή οικογένεια", "Τζένη Τζένη", "Κάτι κουρασμένα παλικάρια", "Η αρχόντισσα κι ο αλήτης", "Η δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά" κ.ά.). 

Η τελευταία του ταινία προβλήθηκε το 1993. Τίτλος της: "Τα δελφινάκια του Αμβρακικού". Θέμα της η ιστορία δυο μικρών παιδιών στα χρόνια του μεσοπολέμου σε κάποιο ψαροχώρι στις ακτές του Αμβρακικού. Η ταινία βασίστηκε στο ομότιτλο βιβλίο του σκηνοθέτη που εκδόθηκε το 1988 από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Η μουσική της ταινίας υπογράφεται από τον Χρήστο Λεοντή. Περιλαμβάνει μια σειρά ατμοσφαιρικών οργανικών θεμάτων που χρωματίζουν υποβλητικά την παραμυθένια ατμόσφαιρα της ταινίας. Δυστυχώς κι αυτό το soundtrack παραμένει ανέκδοτο.

Σωκράτης Βενάρδος: Πόσα νάταν τα παιδιά (1974)

Ο Σωκράτης Βενάρδος (1927-1983) υπήρξε διαπρεπής πρωτοψάλτης, αλλά και αξιόλογος συνθέτης έργων θρησκευτικής κυρίως πνοής, όπως η "Φάτνη" (1971), ο "Ύμνος της αγάπης" (1977), το ορατόριο "Κοσμάς ο Αιτωλός" (1980), αλλά και το εθνικοπατριωτικό λαϊκό ορατόριο "Εθνεγερσία" (1973).

Τη χρονιά της μεταπολίτευσης, μέσα στο κατακλυσμιαίο κύμα του πολιτικού τραγουδιού, ο Βενάρδος ηχογράφησε ένα δίσκο με πολιτικό υπόβαθρο και επίμονες αναφορές στο κλίμα της εποχής που προηγήθηκε με επίκεντρο τους νέους ανθρώπους που αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για τη λευτεριά. Τίτλος του: "Πόσα νάταν τα παιδιά". Οι στίχοι, τα κείμενα και η αφήγηση ανήκουν στον Χρήστο Κατσιγιάννη. Τραγουδούν: Σταύρος Παπανικολάου, Κυριάκος Καλαϊτζίδης, Κάκια Ασπιώτη και ο ηθοποιός και βαρύτονος Θεόδωρος Δημήτριεφ. 

Η μουσική του Βενάρδου έχει λαϊκά χρώματα με κάποιες εξάρσεις, άλλοτε επικές κι άλλοτε ελεγειακές, στον απόηχο του θεοδωρακικού ήχου που ήταν απόλυτα κυρίαρχος εκείνη την περίοδο.

(c) LP | ΩΔΗ | 1974 | mp3 | Πλήρη Εξώφυλλα

Ακούστε το

πηγή: π.Αρτ.

Ο Γιώργος Μαρίνος τραγουδά Βασίλη Δημητρίου & Ηλέκτρα Παπακώστα (1967)

Ο ηθοποιός Γιώργος Μαρίνος (γενν. 1939) είχε πάντα μια καλή σχέση με το τραγούδι, όπου μας έχει δώσει κατά καιρούς πολύ ενδιαφέροντα διαπιστευτήρια. Η αρχή έγινε με τη συμμετοχή του στη μουσική παράσταση του Μάνου Χατζιδάκι "Οδός Ονείρων" (1962). Αργότερα συνεργάστηκε με τον Μίμη Πλέσσα, τον Νίκο Δανίκα, τον Σταμάτη Κραουνάκη και πολλούς άλλους.

Το 1967 ηχογράφησε ταυτόχρονα δυο δισκάκια 45 στροφών στην εταιρία Ζυγός. Πρόκειται για τέσσερα τραγούδια νεοκυματικού ύφους. Το πρώτο δισκάκι περιλάμβανε δυο άγνωστα τραγούδια του Βασίλη Δημητρίου στο ξεκίνημα της καριέρας του. Τίτλοι των τραγουδιών: "Άσ' την καρδιά σου" (στίχοι Χριστίνας Μιχελιουδάκη) και "Μαύρα πουλιά" (στίχοι Κώστα Κλιμάντζου). Το πρώτο από τα δύο το τραγούδησε αμέσως μετά και η Καίτη Χωματά:
https://www.youtube.com/watch?v=X8dhFgxwGQk&t=0s

Το δεύτερο δισκάκι είχε δυο επίσης άγνωστα τραγούδια της νεοκυματικής συνθέτριας Ηλέκτρας Παπακώστα με τίτλους: "Ο ξένος" (στίχοι Ν. Νικολαΐδη) και "Νυχτερινό" (στίχοι Κώστα Γεωργουσόπουλου).

Ο Ντίνος Ηλιόπουλος ερμηνεύει Σουρή (1977)

Ο κορυφαίος κωμικός ηθοποιός μας Ντίνος Ηλιόπουλος (1915-2001) έχει αφήσει το αποτύπωμά του και στην ελληνική δισκογραφία με κάποιες ηχογραφήσεις τραγουδιών κυριως σε ταινίες του Γιάννη Δαλιανίδη στη δεκαετία του '60. 

Η σημαντικότερη όμως δισκογραφική του κατάθεση σημειώθηκε το 1977 με ένα δίσκο αφιερωμένο στην ποίηση του μεγάλου νεοέλληνα σατιρικού ποιητή, του Γεώργιου Σουρή (1852-1919).
Πρόκειται για μια περιθωριακή έκδοση που σήμερα είναι εξαιρετικά δυσεύρετη. Περιλαμβάνει απαγγελίες και τραγούδια πάνω σε στίχους του Σουρή συνοδευόμενα με διευκρινιστικά σχόλια. Μαζί με τον Ηλιόπουλο συμμετέχει η Λήδα Πρωτοψάλτη και ο Άγγελος Γεωργιάδης. 

Τη μουσική έγραψε ο Μιχάλης Αρχοντίδης, ένας ενδιαφέρων, αλλά μάλλον άγνωστος συνθέτης που μας έδωσε μερικούς ενδιαφέροντες δίσκους στη δεκαετία του '70. Η ηχογράφηση περιλαμβάνει επίσης ένα πρόλογο, καθώς και ενδιάμεσα σχόλια που γράφτηκαν από τον Φρίξο Ηλιάδη.

(c) LP | ΑΠΟΛΛΩΝ ΕΠΕ | 1977 | mp3 | Εξώφυλλα

Ακούστε το

πηγή: π.Αρτ.

Κώστας Μυλωνάς: Πρέσπες (ανέκδοτο soundtrack)

Ο Κώστας Μυλωνάς αποτελεί μια ξεχωριστή προσωπικότητα στο χώρο της ελληνικής μουσικής με πολυδιάστατη παρουσία, τόσο ως δημιουργός, όσο και ως μελετητής. 

Ηχογράφησε κατά καιρούς αρκετά τραγούδια ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του '60, καθώς και ολοκληρωμένους δίσκους, όπως: "Μάλωσα με το φεγγάρι", "Τότε τραγουδούσαμε", "Μέρες φθινοπώρου", "Του έρωτα και της ερημιάς", "Όταν η κιθάρα τραγουδάει", "Άσμα ασμάτων". 

Το όνομά του όμως κυρίως ταυτίστηκε με τη συγγραφή της πολυσήμαντης "Ιστορίας του ελληνικού τραγουδιού", μιας τετράτομης κριτικής παρουσίασης του τραγουδιού μας από τις απαρχές του τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.

Το 1966 ανέλαβε να επενδύσει μουσικά το ντοκιμαντέρ "Πρέσπες" που σκηνοθέτησε ο Τάκης Χατζόπουλος κι απέσπασε το 1ο βραβείο της κατηγορίας του στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. 
Ο συνθέτης έγραψε μερικά πολύ όμορφα οργανικά θέματα που χρωματίζουν διακριτικά τις εικόνες από τον παραμυθένιο μικρόκοσμο της ακριτικής λίμνης με βουκολικά χρώματα και υπαινικτικές πινελιές που παραπέμπουν στα φυσικά ηχοχρώματα του τοπίου. 
Δυστυχώς το συγκεκριμένο soundtrack παραμένει ανέκδοτο.

Νίκος Κυπουργός 2 (1970)

Ο Νίκος Κυπουργός πρωτοεμφανίστηκε το 1969, στα 17 του μόλις χρόνια, με ένα δίσκο βασισμένο εξολοκλήρου σε στίχους του ποιητή Ματθαίου Μουντέ.

Ένα χρόνο αργότερα, στα 1970, ο νεαρός συνθέτης παρουσίασε τον δεύτερο προσωπικό του δίσκο που έφερε πάλι το όνομά του για τίτλο με την προσθήκη του αριθμού "2". Πρόκειται για μια φιλοδοξη απόπειρα μελοποίησης ποιημάτων μερικών από τους γνωστότερους ποιητές της γενιάς του '30 και της μεταπολεμικής περιόδου. 

Πρόκειται για τους ποιητές: Γιώργο Σεφέρη (1900-1971), Νικηφόρο Βρεττάκο (1912-1991), Νίκο Καρύδη (1917-1984), Μίλτο Σαχτούρη (1919-2005), Ματθαίο Μουντέ (1935-2000) και Κοραλία Θεοτοκά (1935-1976).
Η μελοποίηση ακολούθησε την ίδια μουσική γραμμή που χαρακτηρίζει τα τραγούδια του προηγούμενου δίσκου. Χαμηλόφωνες μπαλάντες που ερμηνεύει και πάλι ο ίδιος ο συνθέτης με ειλικρίνεια και αυθορμητισμό. Εδώ όμως η ενορχήστρωση πέρα από την κιθάρα είναι εμπλουτισμένη σε κάποια τραγούδια με μπάσο και φυσαρμόνικα που παίζει ο ίδιος, ενώ μια διακριτική συνοδευτική παρουσία έχει το βιολί του Δημήτρη Βράσκου.

Νίκος Κυπουργός: 12 Τραγούδια σε στίχους Ματθαίου Μουντέ (1969)

Ο Νίκος Κυπουργός είναι ένας ολοκληρωμένος μουσικός κι ένας σημαντικός συνθέτης. Ανήκει στη σχολή Χατζιδάκι και αναδείχθηκε κυρίως ως βοηθός και συνεχιστής του μεγάλου συνθέτη. Το όνομά του καθιερώθηκε μετά το 1980, χρονιά που κυκλοφόρησε η περίφημη "Λιλιπούπολη", ένα εμβληματικό έργο που άφησε εποχή και αποτέλεσε τομή στα ραδιοφωνικά χρονικά, ενώ ταυτόχρονα ανέδειξε τρεις σπουδαίους συνθέτες (Λένα Πλάτωνος, Δημήτρης Μαραγκόπουλος και Νίκος Κυπουργός), οι οποίοι με εφαλτήριο αυτό το έργο κατάφεραν στη συνέχεια να αναπτύξουν μια πολύ αξιόλογη προσωπική καριέρα στην ελληνική μουσική.
Ωστόσο ο Νίκος Κυπουργός είχε ήδη μια υπερδεκαετή δισκογραφική προϋπηρεσία πριν από την οριακή αυτή στιγμή! Γεννημένος το 1952, ήδη στα 1969, στα 17 του μόλις χρόνια, παρουσίασε τον πρώτο του δίσκο που έφερε για τίτλο το όνομά του και υπότιτλο "12 Τραγούδια του σε στίχους Ματθαίου Μουντέ"!
Ο δίσκος δεν κατάφερε να ξεχωρίσει και γρήγορα ξεχάστηκε, ενώ κι ο ίδιος ο συνθέτης δε φαίνεται να τον υπολογίζει πια στα έργα του! Ωστόσο μια ακρόαση εκ των υστέρων δείχνει πως αυτό το πρωτόλειο είχε πλούσιες αρετές κι ας μη θυμίζει σε τίποτα το γνωστό ύφος της μουσικής του Κυπουργού που ξέρουμε. Περιλαμβάνει δώδεκα χαμηλόφωνες μπαλάντες με συνοδεία κιθάρας ερμηνευμένες με γνήσιο αυθορμητισμό από τον ίδιο τον έφηβο συνθέτη. Θα έλεγα ότι μουσικά απηχούν το κλίμα του κυρίαρχου τότε νεοκυματικού ήχου.
Οι στίχοι των τραγουδιών ανήκουν στον αξιόλογο ποιητή Ματθαίο Μουντέ (1935-2000), με τον οποίο ο Κυπουργός θα έχει στη συνέχεια ακόμη δύο συνεργασίες. Τα ποιητικά χαρακτηριστικά του Μουντέ εντοπίζονται σε λανθάνουσα μορφή και μέσα σ' αυτά τα απλά στιχουργήματα: Ένας εξομολογητικός τόνος που επιδιώκει να εκφράσει περισσότερο τα συλλογικά παρά τα ατομικά πάθη. Ένας κόσμος της φθοράς και της αποσύνθεσης σε υλικό και συναισθηματικό επίπεδο. Οι θεολογικές του σπουδές επηρέασαν βέβαια και την ποίησή του, η οποία είναι διάσπαρτη με σύμβολα και παραβολές με διάχυτο το αίσθημα της τραγικότητας της ζωής.

Νίκος Σκέμπρης: Μαρία (1971)

Με το ψευδώνυμο Νίκος Σκέμπρης ο γνωστός συνθέτης Νίκος Λαβράνος μας έδωσε έναν και μοναδικό δίσκο που κυκλοφόρησε από τη Lyra το 1971 (κατά τον Δραγουμάνο το 1970) στον απόηχο του νεοκυματικού συρμού. 

Πρόκειται για το δίσκο "Μαρία" που αποτελεί μια αινιγματική έκδοση, καθώς ακούστηκε ελάχιστα στην εποχή της, γρήγορα αποσύρθηκε, για να γίνει με τον καιρό ένα σπανιότατο κομμάτι που έχει βάλει σε περιπέτειες τους συλλέκτες μέσα από την μακροχρόνια και άκαρπη αναζήτησή του! Η παρούσα έκδοση λοιπόν δεν προέρχεται από την αρχική ελληνική κυκλοφορία του δίσκου, αλλά μας έρχεται από την αλλοδαπή, όπου φαίνεται πως κυκλοφόρησε κάποια στιγμή. 

Όχι ότι πρόκειται για κάτι ιδιαίτερα σημαντικό βέβαια. Απλά τραγουδάκια στο ύφος της εποχής, όπως το ξέρουμε κυρίως από τον καταιγισμό ανάλογων τραγουδιών που συνέθετε τότε σωρηδόν ο αρχιμάστορας Μίμης Πλέσσας. Τα 14 τραγούδια του δίσκου, παρόλο που έχουν σε πρωταγωνιστικό ρόλο το μπουζούκι (ο Στέλιος Ζαφειρίου δίνει εδώ ένα ακόμη ρεσιτάλ), θα έλεγα ότι βρίσκονται πιο κοντά στο ποπ ύφος του καιρού, πράγμα στο οποίο συμβάλλει και η έντονη παρουσία των κρουστών στην ενορχήστρωση. Ακούστηκαν ελάχιστα, με εξαίρεση τα "Μαχαίρια", που αποτέλεσε μια από τις δεκάδες επιτυχίες του Γιάννη Πουλόπουλου.
Στιχουργικά τα τραγούδια διακρίνονται βασικά για τον εμφανή κοινωνικό τους προσανατολισμό με συγκαλυμμένες αιχμές για την περιρρέουσα πολιτική συγκυρία. Ο Διονύσης Τζεφρόνης είχε ήδη μιαν αξιοπρόσεκτη παρουσία με κάποια ωραία τραγούδια που έγραψε σε συνεργασία με τον Γιώργο Ζαμπέτα ("Σταλιά σταλιά"), ενώ λίγα χρόνια αργότερα θα μας δώσει τα "Αγροτικά" (μουσική του Θωμά Μπακαλάκου), με τα οποία έγινε ευρύτερα γνωστός.
Τα τραγούδια ερμηνεύουν ο Γιάννης Πουλόπουλος, η Μαρία Δουράκη και ο πρωτοεμφανιζόμενος Γιάννης Θωμόπουλος. Την ενορχήστρωση υπογράφει ο ίδιος ο συνθέτης, ο οποίος διευθύνει την ορχήστρα και τη χορωδία.

Ανδρέας Αντρέου, Γιάννης Ρίτσος: Ύμνος και θρήνος για την Κύπρο (1976)

Ο Γιάννης Ρίτσος έγραψε το ποίημα "Ύμνος και Θρήνος για την Κύπρο" τη σημαδιακή χρονιά του 1974, τη χρονιά της ανατροπής της χούντας στην Ελλάδα, αλλά και της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Ο ποιητής έγραψε εν θερμώ σε πλήρη συναισθηματική φόρτιση που αναδύεται έντονα μέσα από τους λιτούς και έμμετρους στίχους του που ξεχειλίζουν από αγνό πατριωτισμό, ένα συναίσθημα άλλωστε που διατρέχει ολόκληρο το ποιητικό του έργο.

Το ποίημα αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για μια σειρά μελοποιήσεων που εμφανίστηκαν ταυτόχρονα στη δισκογραφία. Συγκεκριμένα, μέσα στο 1976 είχαμε τρεις παράλληλες ηχογραφήσεις δίσκων που βασίστηκαν στο κείμενο του Γιάννη Ρίτσου. Οι δύο απ' αυτές έγιναν ευρύτερα γνωστές και είχαν την υπογραφή του Μιχάλη Τερζή και του Γιώργου Κοτσώνη. 

Η τρίτη όμως πέρασε απαρατήρητη, τουλάχιστον στο ελλαδικό κοινό, μιας και απευθυνόταν πρωτίστως στον Κυπριακό ελληνισμό. Συνθέτης ο Κύπριος Ανδρέας Αντρέου που έχει μια αξιόλογη παρουσία στη δισκογραφία με συνθέσεις, όπως "Τα τραγούδια της ειρήνης" (1985) και "Κύπρος αείζωη" (1994). Ο δίσκος του "Ύμνος και θρήνος για την Κύπρο" κυκλοφόρησε το 1976 από την εταιριούλα Andy Phone σε 7ιντσο δισκάκι βινυλίου. Περιλαμβάνει τέσσερα τραγούδια με αμιγώς λαϊκό χρώμα. Τα ερμηνεύει ο Γιάννης Δημητράς, ένας εξαιρετικά εκφραστικός τραγουδιστής που ξεκίνησε ελπιδοφόρα πλάι στον Μάνο Χατζιδάκι, αλλά στη συνέχεια αποσκίρτησε σε άλλα μονοπάτια και χάθηκε.

Παράσχος Μανιάτης: Νοσταλγία (1983)

Ο Μυτιληνιός συνθέτης Παράσχος (Πάρης) Μανιάτης αποτελεί μιαν εντελώς ιδιόμορφη περίπτωση στο χώρο της ελληνικής μουσικής. Με σημαντικές σπουδές στη μηχανολογία και παράλληλες μουσικές σπουδές, έχει καταθέσει μέχρι στιγμής μερικές άκρως ενδιαφέρουσες συνθέσεις στον τομέα του έντεχνου τραγουδιού, αλλά και της λόγιας μουσικής (συμφωνίες, κοντσέρτα, φωνητικά έργα, μουσική δωματίου). Στην πρώτη κατηγορία ανήκει ο κύκλος μελοποιημένων ποιημάτων με γενικό τίτλο "Νοσταλγία" που εκδόθηκε το 1983 από τη σουηδική εταιρία PM. Περιλαμβάνει 12 ποιήματα σε φόρμα έντεχνης μπαλάντας τραγουδισμένα από τον ίδιο και την Χαρούλα Καβουρματσίδη. Έχουμε λοιπόν ποιήματα των: Φώτη Αγγουλέ, Μαρίας Πολυδούρη, Γεώργιου Δροσίνη, Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, Ιούλιου Τυπάλδου και Λαμαρτίνου σε ελληνική απόδοση Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. 

Ο ίδιος ο συνθέτης παίζει κιθάρα, ενώ φυσαρμόνικα παίζει ο Αθανάσιος Μαλακόπουλος και μπουζούκι ο Χρήστος Μητρέντζης. 

Όμορφα τραγούδια χαμηλών τόνων που βέβαια δεν είχαν καμία εμπορική απήχηση και παραμένουν άγνωστα στο μουσικόφιλο κοινό, καθώς μάλιστα ο δίσκος είναι πια δυσεύρετος.

Γιάννης Μαρκόπουλος: Ερωτόκριτος (1976)

Το πολύστιχο αναγεννησιακής έμπνευσης επικό ποίημα "Ερωτόκριτος" του Βιτσέντζου Κορνάρου (1553-1613/4) κατέχει κορυφαία θέση στη νεοελληνική λογοτεχνία και διαχρονικά έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης πολλών νεότερων δημιουργών.

Στο χώρο της μουσικής ο "Ερωτόκριτος" ενέπνευσε πάμπολλες συνθέσεις με άξονα το βασικό μουσικό μοτίβο, του οποίου δε γνωρίζουμε τον αρχικό δημιουργό. Πρώτος ο Νίκος Μαμαγκάκης παρουσίασε μια ολοκληρωμένη σύνθεση το 1964 πάνω στο έργο. Ο ίδιος μάλιστα επανήλθε στο κείμενο πολλές φορές στη μακρά του διαδρομή στην ελληνική μουσική. Το 1974 ο Σταύρος Ξαρχάκος ηχογράφησε με τη φωνή του Νίκου Ξυλούρη ένα τραγούδι από τον "Ερωτόκριτο", ενώ ο ίδιος ερμηνευτής δυο χρόνια αργότερα συνεργάστηκε με τον Χριστόδουλο Χάλαρη σε έναν ολοκληρωμένο κύκλο τραγουδιών.

Την ίδια χρονιά ο Γιάννης Μαρκόπουλος έγραψε μουσική και τραγούδια για την παράσταση "Ερωτόκριτος" που ανέβασε το Αμφι-Θέατρο του Σπύρου Ευαγγελάτου τη σεζόν 1975-1976. Ήταν η παρθενική παράσταση του σημαντικού αυτού θεατρικού σχήματος, στην οποία συμμετείχαν πολλοί αξιόλογοι ηθοποιοί, όπως: Νίκος Μπουσδούκος, Λήδα Τασοπούλου, Λευτέρης Βογιατζής, Ηλίας Λογοθέτης, Δημήτρης Πιατάς, Ρήγας Αξελός και πολλοί άλλοι. Τα τραγούδια της παράστασης ερμήνευαν οι ηθοποιοί του θιάσου, πολλοί από τους οποίους έπαιζαν και τα όργανα της ορχήστρας. Η πρεμιέρα δόθηκε την 1η Νοεμβρίου 1975. 

Η μουσική του Μαρκόπουλου μοιάζει περισσότερο με ένα είδος πρόχειρων μουσικών σημειώσεων. Ο ίδιος ο συνθέτης επανήλθε πολλά χρόνια αργότερα δίνοντας την τελική του γραφή με τα έργα "Ανα-Γέννηση" (1996) και "Ερωτόκριτος και Αρετή" (2003).

Καβάφης από τη Δισκοβιβλιοθήκη

Από τη σειρά "Δισκοβιβλιοθήκη" (Λογοτεχνική Δισκοθήκη) ο δεύτερος δίσκος μετά το αφιέρωμα στη Μυρτιώτισσα ήταν αφιερωμένος στον μεγάλο Αλεξανδρινό ποιητή Κωνσταντίνο Π. Καβάφη (1863-1933). 

Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο και εξαιρετικά διαφωτιστικό αφιέρωμα με απαγγελίες ποιημάτων και κείμενα που γράφτηκαν κατά καιρούς για τον ποιητή. 
Συνολικά έχουμε 23 απαγγελίες ποιημάτων από γνωστά ονόματα του καλλιτεχνικού χώρου, όπως: Γιώργος Μαρίνος, Γωγώ Ατζολετάκη, Βασίλης Παπανίκας, Δημήτρης Μαλαβέτας, Γρηγόρης Βαφιάς, Βίλμα Κύρου, Μιράντα Μυράτ και άλλοι. 

Κείμενα διαβάζουν μεταξύ άλλων ο σημαντικός κριτικός της λογοτεχνίας Πέτρος Χάρης, ο συγγραφέας Μιχάλης Περάνθης και ο Κώστας Κροντηράς που έχει και τη γενική επιμέλεια της έκδοσης. 

Την παρουσίαση κάνει ο Δημήτρης Λαγογιώργος-Ελληνικός, ενώ η μουσική επιμέλεια είναι του Πάνου Παπαευσταθίου.

Μαρία Καλογρίδου: Τέσσερα μελοποιημένα ποιήματα (1978)

Η Μαρία Καλογρίδου (1922-2001) υπήρξε μια αξιόλογη συνθέτρια λόγιων έργων, αλλά και ελαφρών τραγουδιών. Σπούδασε πιάνο στο Ελληνικό Ωδείο και στο Ωδείο Αθηνών, ενώ αργότερα συνέχισε στη Ρώμη, όπου καταπιάστηκε με τη σύνθεση μουσικής για παιδικά μπελέτα και για πιάνο. Το πλούσιο έργο της περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό μελοποιήσεων πάνω στο έργο Ελλήνων ποιητών. 

Το 1978 εκδόθηκε από τη μικρή δισκογραφική εταιρία το παρόν δισκάκι 45 στροφών που περιλαμβάνει τέσσερα μελοποιημένα ποιήματα σε ύφος ελαφρού τραγουδιού. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνονται δυο ποιήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη ("Έρχουμαι κυρά μου", "Σαν έφυγες"), ένα του Κώστα Βάρναλη ("Ο τρελλός") κι ένα της Τασία Καλογρίδου ("Ο καπετάνιος"). Τα ερμηνεύουν η Μαρία Χαρμπίλα και η Λιλή Μηλιού.

Ντίνος Μανωλόπουλος: Τέσσερα μελοποιημένα ποιήματα (1967)

Το 1967 από την περιθωριακή δισκογραφική εταιριούλα Simonetta κυκλοφόρησε ένα δισκάκι 45 στροφών με τέσσσερα μελοποιημένα ποιήματα σε μουσική Ντίνου Μανωλόπουλου. 

Η μία πλευρά του δίσκου περιλαμβάνει τα ποιήματα "Το πέρασμά σου" του Κώστα Βάρναλη (1884-1974), πολυμελοποιημένο ποίημα με τρεις απανωτές μελοποιήσεις μέσα στο 1975 από τους Γιάννη Σπανό, Τερψιχόρη Παπαστεφάνου και Γιώργο Γεωργιάδη, και "Το δάσος" του Μιλτιάδη Μαλακάση (1869-1943), ενώ η δεύτερη τα ποιήματα "Lacrymae rerum" και "Πιε στου γιαλού τη σκοτεινή ταβέρνα" του Λάμπρου Πορφύρα (1879-1932). 

Η μουσική κινείται στο ύφος του ελαφρού τραγουδιού και εκτελείται από ελαφρά ορχήστρα υπό τη διεύθυνση του συνθέτη. Τραγουδά η Σούλα Μπίτσα, μια πολύ ωραία ερμηνεύτρια του παλιού ελαφρού τραγουδιού με θητεία πλάι στον Νίκο Γούναρη και τον Τώνη Μαρούδα.

Θάνος Μικρούτσικος, Κώστας Καρυωτάκης: Η μυγδαλιά, Ένα σπιτάκι (1969)

Ο μεγάλος συνθέτης Θάνος Μικρούτσικος πολύ πριν κάνει την επίσημη δισκογραφική του εμφάνιση το 1975 με τον οριακό δίσκο "Πολιτικά Τραγούδια", είχε ήδη δώσει τα πρώιμα δείγματα του ταλέντου που θα ξεδίπλωνε με τρόπο εντυπωσιακό στη μακρά διαδρομή του στο έντεχνο ελληνικό τραγούδι. 

Προηγήθηκαν λοιπόν δύο ελάχιστα γνωστές ηχογραφήσεις του με μελοποιημένα ποιήματα του Κώστα Καρυωτάκη. Πρώτα το 1969 με τα τραγούδια "Η μυγδαλιά" και "Ένα σπιτάκι", ενώ το 1972 κυκλοφόρησε ένα δεύτερο 45άρι με τα τραγούδια "Δον Κιχώτες" και "Είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες κιθάρες" που ερμήνευσε η Μαρίζα Κωχ.
Η πρωτόλεια λοιπόν δισκογραφική κατάθεση του Θάνου Μικρούτσικου σημειώθηκε το 1969 με τα δυο αυτά μελοποιημένα ποιήματα του Κώστα Καρυωτάκη, τα οποία είναι εντελώς άγνωστα στο μουσικόφιλο κοινό, γιατί το συγκεκριμένο δισκάκι είναι πλέον κάτι παραπάνω από δυσεύρετο! Η ακρόαση των δυο αυτών τραγουδιών αποκαλύπτει ένα διαφορετικό πρόσωπο του συνθέτη που δε θυμίζει καθόλου το οικείο ύφος που διαμόρφωσε στις μετέπειτα μεγάλες του συνθέσεις. Είναι τραγούδια ελαφρού ύφους με καθαρά μελωδικό προσανατολισμό που θυμίζουν αρκετά κάποια κινηματογραφικά τραγούδια του Σταύρου Ξαρχάκου εκείνης της εποχής ("Κορίτσια στον ήλιο"). Άλλωστε τα συνοδεύει ελαφρά ορχήστρα υπό τη διεύθυνση του νεαρού συνθέτη. Τραγουδά η παντελώς άγνωστη Βάσω Μεσηνέζη, μια ερμηνεύτρια μετρίων φωνητικών δυνατοτήτων. 

Τα τραγούδια ακούγονται ευχάριστα, αλλά οπωσδήποτε δεν προοιωνίζονται επ' ουδενί την εξέλιξη του συνθέτη...

Μυρτιώτισσα: Η πονεμένη ποιήτρια της αγάπης (1973)

Η Μυρτιώτισσα, πραγματικό όνομα Θεώνη Δρακοπούλου (1885-1968), υπήρξε η πρώτη μεγάλη ποιήτρια του νεοελληνικού λόγου, σύγχρονη του Κωστή Παλαμά και της ακμαίας 2ης Αθηναϊκής Σχολής. Γιος της ήταν ο σπουδαίος ηθοποιός Γιώργος Παππάς. Ο νεανικός της έρωτας για τον ποιητή Λορέντζο Μαβίλη είχε αδόκητο τέλος μετά το θάνατο του τελευταίου στο πεδίο της μάχης, πράγμα που καθόρισε αποφασιστικά τη στροφή της στην ποίηση και την εμμονή της στην ίδια θεματολογία του ανεκπλήρωτου ερωτικού πάθους. 

Ο Μάνος Χατζιδάκις έκανε γνωστό ευρέως το όνομά της μελοποιώντας στον "Μεγάλο Ερωτικό" το πολύ τρυφερό ποίημά της "Σ' αγαπώ". Είχε προηγηθεί πάντως ο Γιάννης Σπανός στις δυο πρώτες του "Ανθολογίες", ενώ ακολούθησαν αρκετοί άλλοι συνθέτες που εμπνεύστηκαν από την αισθαντική της ποίηση, όπως η Νένα Βενεστάνου, ο Βασίλης Δημητρίου, ο Γιώργος Χατζηνάσιος, ο Κώστας Λειβαδάς, ο Ανδρέας Α. Αρτέμη και ο Σταμάτης Κραουνάκης.

Το 1973 από τη σειρά εκδόσεων Δισκοβιβλιοθήκη κυκλοφόρησε ένας δίσκος 33 στροφών αφιερωμένος εξολοκλήρου στην ποιήτρια με επιμέλεια του Κώστα Κροντηρά και μουσική υπόκρουση του Σπύρου Παπαγεωργίου. Ποιήματα απαγγέλλουν η Ελένη Νενεδάκη και ο Βασίλης Παπανίκας, ενώ τα κείμενα και την παρουσίαση της ποιήτριας επιμελήθηκε ο Δημήτρης Λαζογιώργος-Ελληνικός. Το σημαντικότερο όμως στοιχείο της ιστορικής αυτής έκδοσης είναι η παρουσία της ίδιας της ποιήτριας, η οποία μιλάει για τον βίο της και απαγγέλλει δυο ποιήματα.

Θάνος Κωτσόπουλος, Μιράντα Μυράτ: Χριστιανική ποίηση (1969)

Άλλη μια άκρως ενδιαφέρουσα έκδοση της περιθωριακής δισκογραφικής εταιρίας ΣΤΡΟΦΕΣ που ειδικεύονταν στις ηχογραφήσεις ποιητικών κειμένων με απαγγελίες από ηθοποιούς εγνωσμένου κύρους. Είναι η εταιρία που εξέδωσε δίσκους με αφιερώματα σε ποιητές, όπως ο Γιάννης Ρίτσος ("Κυρά των αμπελιών"), ο Νίκος Καββαδίας, ο Λόρκα, ο Ταγκόρ και άλλοι.

Ο παρών δίσκος κυκλοφόρησε το 1969 και περιλαμβάνει ένα μικρό ανθολόγιο Χριστιανικής Ποίησης και πιο συγκεκριμένα περιλαμβάνει κείμενα του Ανδρέα Κάλβου (1792-1869), του Διονυσίου Σολωμού (1798-1857), του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη (1851-1911), του Κωστή Παλαμά (1859-1943) και των νεότερων Τάκη Παπατσώνη (1895-1976), Νίκου Καρούζου (1926-1990), Παντελή Πάσχου (γενν. 1933) και του Ματθαίου Μουντέ (1935-2000). Τα ποιήματα διαβάζουν με απόλυτα θεατρικό τρόπο η Μιράντα Μυράτ και ο Θάνος Κωτσόπουλος.

Δημήτρης Λάβδας και Βασίλης Τενίδης (1969)

Το 1969, στο μεσουράνημα του Νέου Κύματος, αλλά και της Χούντας, έκανε την πρώτη και μοναδική του δισκογραφική εμφάνιση ο ερασιτέχνης τραγουδοποιός Δημήτρης Λάβδας με τον ομότιτλο δίσκο του. 

Είναι ένας συμπαθητικός δίσκος νεοκυματικών αποχρώσεων, αν και δεν εκδόθηκε από τη Lyra, αλλά από την Olympic (Philips). Περιλαμβάνει 12 μπαλάντες ερμηνευμένες από τον ίδιο, οι περισσότερες σε δική του μουσική, ενώ δύο τραγούδια έχουν μουσική του Γιάννη Αργύρη και του Μιχάλη Καρρά. Στα μισά τραγούδια οι στίχοι είναι του Δημήτρη Ιατρόπουλου, ενώ τα υπόλοιπα υπογράφουν ο Κώστας Κινδύνης, ο Γιάννης Μέτσικας, ο Αργύρης Σπανός και ο συνθέτης. 

Αξιοσημείωτο είναι ότι ένα από τα τραγούδια είναι το γνωστό "Της Χαλιμάς τα παραμύθια" που το ξέρουμε από τη νεότερη και ωραιότερη μελοποίηση του Γιάννη Σπανού στο δίσκο "Τραγούδια και μπαλάντες" (1977) με τη φωνή του Κώστα Καράλη. 

Όλα τα τραγούδια συνοδεύονται αποκλειστικά από μια κιθάρα, την οποία ερμηνεύει έξοχα ο Βασίλης Τενίδης.

Ο Δημήτρης Χορν διαβάζει τα Σονέτα της Αγάπης Μολυβιάτη-Βενέζη (1980)

Η Αγάπη Μολυβιάτη-Βενέζη (1900-1995) γεννήθηκε στο Αϊβαλί, αλλά μεγάλωσε στη Μυτιλήνη μαζί με τον μικρότερο αδελφό της, τον σημαντικό πεζογράφο της γενιάς του '30 Ηλία Βενέζη. Ήταν μητέρα του γνωστού διπλωμάτη και πολιτικού Πέτρου Μολυβιάτη.

Με το χώρο των γραμμάτων ασχολήθηκε συστηματικά σε όλο το βίο της, αλλά η συγγραφική της δραστηριότητα εντοπίζεται στα τελευταία χρόνια της ζωής της. Η πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο "Το πρόσωπο της ζωής" εκδόθηκε το 1976, ενώ δυο χρόνια αργότερα, το 1978, εκδόθηκαν τα περίφημα "Σονέτα" της από τις εκδόσεις Ιωλκός. Το τελευταίο της βιβλίο, το πολυβραβευμένο "Χρονικό των δέκα ημερών", εκδόθηκε το 1981.

Ο μεγάλος ηθοποιός Δημήτρης Χορν (1921-1998) με το υπέροχο ηχόχρωμα της φωνής του και τη ασύγκριτη εκφραστικότητα που τη διέκρινε, ηχογράφησε τα "Σονέτα" της Αγάπης Μολυβιάτη το 1980 μετά από προτροπή της ίδιας. Την ανάγνωση συνοδεύουν μουσικά θέματα του Arcangelo Corelli και του Domenico Scarlatti. Η ακρόαση της απαγγελίας των ποιημάτων είναι απόλυτα συγκινητική με μια έντονη αίσθηση βιωματικής ταύτισης.