Γιάννης Γλέζος: Χαρούμενος πηγαίνω (1978)

Ο Γιάννης Γλέζος (γενν. 1944) ανήκει στη χαρισματική γενιά της δεκαετίας του '60 που πήρε τη σκυτάλη από τους δυο Διόσκουρους (τον Μίκη και τον Μάνο) οδηγώντας το "έντεχνο" λαϊκό τραγούδι σε υψηλές κατακτήσεις, ειδικά όταν η μουσική τους συνδέθηκε με τη μεγάλη ποίηση κάνοντάς την ψίθυρο και σιγοτραγούδισμα στα χείλη όλου του κόσμου.

Ο Γλέζος εμφανίστηκε στο δεύτερο μισό του '60 στο νεοκυματικό περιβάλλον του Αλέκου Πατσιφά στη Lyra, χωρίς όμως ποτέ ο ίδιος να έχει διατελέσει οργανικό μέλος αυτού του μουσικού ρεύματος. Για 5-6 χρόνια ηχογράφησε κάμποσες δεκάδες υπέροχα τραγούδια, άλλοτε σκόρπια σε δισκάκια 45 στροφών, άλλοτε ως συμμετοχές σε προσωπικούς δίσκους σπουδαίων τραγουδιστών (Γιάννης Πουλόπουλος, Μιχάλης Βιολάρης, Ρένα Κουμιώτη κά.) και άλλοτε σε δικούς του προσωπικούς δίσκους. Στο διάστημα 1968-1974 λοιπόν μας πρόσφερε τέσσερις ολοκληρωμένους δίσκους, από τους οποίους οι τρεις βασίστηκαν σε ποίηση του Λόρκα και του Νερούδα, ενώ ο τέταρτος (πρώτος χρονολογικά) αποτελούσε έναν ωραίο κύκλων απλών λαϊκών τραγουδιών ("Η Ελένη του Μάη").

Στα μέσα της δεκαετίας του '70 (1974-1978) ο συνθέτης εγκατέλειψε ξαφνικά τη δισκογραφία, καθώς εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη, χωρίς ωστόσο να εγκαταλείψει ποτέ τη σύνθεση τραγουδιών. Με μια βαριά λοιπόν σοδειά τραγουδιών στις αποσκευές του επέστρεψε δριμύτερος το 1978 στο δισκογραφικό προσκήνιο, πάντα υπό τη σκέπη της ίδιας εταιρίας, ηχογραφώντας απανωτά τρία προσωπικά άλμπουμ, για να αποσυρθεί εκ νέου σε μια πολύ πιο μακρόχρονη απουσία, η οποία κάποια στιγμή διακόπηκε και πάλι. Χαρακτηριστικό αυτής της νέας περιόδου ήταν η απόφασή του να ερμηνεύει πλέον ο ίδιος τα τραγούδια του.

Ο πρώτος δίσκος λοιπόν αυτής της δεύτερης δισκογραφικής φάσης του Γιάννη Γλέζου είχε τίτλο "Χαρούμενος πηγαίνω". Πρόκειται για έναν άκρως ενδιαφέροντα κύκλο τραγουδιών, όπου ο Γλέζος εμφανίζεται ως ολοκληρωμένος πια τραγουδοποιός (μουσική, στίχοι, ερμηνεία). Αρχίζει με ένα μελοποιημένο μεσαιωνικό ποίημα του Torneol, Πορτογάλου ποιητή του 12ου αιώνα, μεταφρασμένο από την Άρη Δικταίο, το οποίο έδωσε και τον τίτλο στο δίσκο. 

Τα υπόλοιπα τραγούδια έχουν δικούς του στίχους και γράφτηκαν στο διάστημα 1973-1977. Η ηχογράφηση της ορχήστρας έγινε στη Νέα Υόρκη τον Δεκέμβριο του 1977, ενώ η φωνή ηχογραφήθηκε στην Αθήνα τον Ιούνιο του 1978. Αυτό έχει ως συνέπεια η φωνή να μη δένει και τόσο αρμονικά πάνω στον ορχηστρικό καμβά και να ακούγεται σχεδόν σαν απόηχος. Ηλεκτρονικά και συμβατικά όργανα συνυπάρχουν στην ενορχήστρωση διαμορφώνοντας ένα υποβλητικό ηχητικό τοπίο. 
Αρκετά τραγούδια πατάνε σταθερά πάνω στα στέρεα θεμέλια του ορθόδοξου λαϊκού τραγουδιού θυμίζοντας την πρώτη περίοδο του συνθέτη. Ξεχωρίζω τα κομμάτια 1, 2, 4 και 9. Ίσως με μια πιο επαγγελματική φωνή να στέκονταν πιο εύηχα αυτά τα τραγούδια, αν και προσωπικά έχω μια αδυναμία στις ερμηνείες των ίδιων των συνθετών, ακόμη κι αν δεν είναι καλλίφωνοι. Κλασική η περίπτωση του Μίκη. 
Ωστόσο οι ερμηνευτικές επιδόσεις του Γιάννη Γλέζου με κάνουν κάπως επιφυλακτικό, χωρίς να μπορώ να αρνηθώ ότι διαθέτουν το ακαταμάχητο πλεονέκτημα της ειλικρίνειας και του αυθορμητισμού. Ο ίδιος άλλωστε φρόντισε με το τραγούδι "Φίλε" να μας δώσει τις δικές του εξηγήσεις για την απόφασή του αυτή, οπότε εμάς δεν μας πέφτει λόγος!

Χριστόδουλος Χάλαρης: Η φωτογραφία (OST/1986)

Ο σπουδαίος συνθέτης και μουσικός ερευνητής Χριστόδουλος Χάλαρης έχει αφήσει έντονο το μουσικό του στίγμα κατά τη δεκαετία του '70 με μια πολύ αξιόλογη σειρά ιδιότυπων κύκλων τραγουδιών ("Τροπικός της Παρθένου", "Ακολουθία", "Δροσουλίτες", "Ερωτόκριτος" κ.ά.), αλλά και τα μετέπειτα χρόνια μέσα από τη συστηματική του ενασχόληση με τη μουσική ανασύνθεση κι εκτέλεση έργων της αρχαιότητας, του Βυζαντίου και του Μεσαίωνα, τα οποία εκδόθηκαν σε μεγάλες σειρές δίσκων με διεθνή μάλιστα διανομή.

Σποραδικά ωστόσο καταπιάστηκε και με τη μουσική για εικόνα, γράφοντας κάμποσα soundtrack για κινηματογραφικές ταινίες ή ντοκιμαντέρ. Η πρώτη μεγάλη στιγμή του στον τομέα αυτό ήρθε το 1980 με τη μουσική που έγραψε για την ταινία "Μεγαλέξαντρος" του Θόδωρου Αγγελόπουλου.

Το 1986 λοιπόν συνεργάστηκε με τον σκηνοθέτη Νίκο Παπατάκη για το κοινωνικό δράμα "Η φωτογραφία". Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα ταινία του λεγόμενου "Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου", της οποίας η υπόθεση εκτυλίσσεται μεταξύ Καστοριάς και Παρισιού, όπου η φωτογραφία μιας τραγουδίστριας διαδραματίζει τον καίριο ρόλο στη ζωή και το τραγικό τέλος του κεντρικού ήρωα. Στην ταινία εμφανίζονται πολλοί αξιόλογοι ηθοποιοί, όπως οι: Χρήστος Τσάγκας, Άρης Ρέτσος, Στρατής Παχής, Γιάννης Τότσικας και Χρήστος Βαλαβανίδης.

Ο Χάλαρης έγραψε ένα λιτό soundtrack με οργανικά θέματα υπαινικτικού και υποβλητικού ύφους. Ανάμεσά τους κι ένα τραγούδι σε στίχους Γιάννη Κακουλίδη που ερμηνεύει η Έλυα Φιλίππου.

Νίκος Σκαλκώτας: Οκτέτο, Τρίο για Πιάνο, Κουαρτέτο Εγχόρδων Νο.3 (1966)

Ολοκληρώνω σήμερα το σχετικά εκτεταμένο αφιέρωμά μου στην αναλογική δισκογραφία της ελληνικής λόγιας μουσικής δημιουργίας του 20ου αιώνα, αν και σκοπεύω σύντομα να επανέλθω με νέα δέσμη ηχογραφήσεων, ώστε να θεμελιώσω ασφαλέστερα την πεποίθησή μου ότι ο συγκεκριμένος μουσικός τομέας παραμένει αδικαιολόγητα υποτιμημένος κι εν γένει άγνωστος στο μουσικόφιλο κοινό.

Κλείνω λοιπόν με ένα δίσκο αφιερωμένο σε έργα μουσικής δωματίου του κορυφαίου Έλληνα λόγιου συνθέτη, του Νίκου Σκαλκώτα (1904-1949). Πρόκειται για μια ιστορική έκδοση της ΕΜΙ που κυκλοφόρησε το 1966 και περιλαμβάνει τρεις σημαντικές συνθέσεις. Στην πρώτη όψη έχουμε τα έργα Οκτέτο και Οκτώ Παραλλαγές σ' ένα ελληνικό σκοπό. Το Οκτέτο είναι μια τριμερής σύνθεση γραμμένη το 1931 για δύο μικρά σύνολα τεσσάρων οργάνων το καθένα, δηλαδή τέσσερα ξύλινα πνευστά (φλάουτο, όμποε, κλαρινέτο και φαγκότο) κι ένα κουαρτέτο εγχόρδων (2 βιολιά, βιόλα, εγχόρδων). Οι Οκτώ Παραλλαγές είναι το έργο στη φόρμα του Τρίο για Πιάνο, Βιολί και Βιολοντσέλο, για το οποίο ήδη μιλήσαμε σε προηγούμενη παρουσίαση.

Η δεύτερη πλευρά του δίσκου είναι αφιερωμένη στο πολύ σημαντικό 3ο Κουαρτέτο Εγχόρδων από τα τέσσερα συνολικά στην εργογραφία του Σκαλκώτα, μια σύνθεση του 1935 για δυο βιολιά, βιόλα και βιολοντσέλο. 

Στην ερμηνεία του Οκτέτου συμμετέχει το The Melos Ensemble, αποτελούμενο από διάσημους μουσικούς, όπως ο William Bennett στο φλάουτο και ο Gervase de Peyer στο κλαρινέτο. Το Κουαρτέτο Εγχόρδων ερμηνεύει το Dartington String Quartet. Πρόκειται λοιπόν για μια σημαντική έκδοση, αφού εδώ έχουμε μια από τις πρώτες προσεγγίσεις στο έργο του Νίκου Σκαλκώτα από ξένα μουσικά σύνολα ή σολίστες, πολλά χρόνια πριν αποφασίσει η μεγάλη σουηδική εταιρία BIS να ηχογραφήσει τα άπαντα του συνθέτη για το διεθνές κοινό.

Νίκος Σκαλκώτας, Δημήτρης Μητρόπουλος: 4 Ελληνικοί Χοροί (1956)

Αν υπάρχει ένα έργο από τη λόγια ελληνική μουσική δημιουργία των δύο τελευταίων αιώνων που έχει ξεχωρίσει μακράν κι έχει ξεπεράσει και τα ελληνικά σύνορα, νομίζω χωρίς αμφιβολία ότι θα στεκόμασταν στους "36 Ελληνικούς Χορούς" του Νίκου Σκαλκώτα (1904-1949). Ένα έργο που ακολουθεί την παλιά ευρωπαϊκή παράδοση που άνοιξαν ο Μότσαρτ κι ο Μπετόβεν με τους "Γερμανικούς χορούς" τους, ο Μπραμς με τους δημοφιλέστατους "Ουγγρικούς" και ο Ντβόρζακ με τους "Σλάβικους". Το έργο του Σκαλκώτα, διαρθρωμένο σε τρεις δωδεκάδες, γράφτηκε στο διάστημα 1933-1936 και γνώρισε πολλαπλές επανεπεξεργασίες, αλλά και πάμπολλες εκτελέσεις και δισκογραφήσεις. Στη δισκογραφία μάλιστα βρίσκουμε εκδοχές εξολοκλήρου ορχηστρικές, αλλά και για μικρή ορχήστρα εγχόρδων, όπως και για μπάντα πνευστών!

Ο μεγάλος Έλληνας αρχιμουσικός και συνθέτης Δημήτρης Μητρόπουλος (1896-1960) ήταν ο πρώτος που μετέφερε στο διεθνές κοινό τους "Χορούς" του Σκαλκώτα την εποχή που δέσποζε στην αμερικάνικη μουσική ζωή ως επικεφαλής της κορυφαίας Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Νέας Υόρκης τη δεκαετία του '50. Το 1956 λοιπόν ηχογράφησε για λογαριασμό της αμερικανικής δισκογραφικής εταιρίας CBS ένα μικρό κύκλο τεσσάρων χορών του Νίκου Σκαλκώτα σε μια μνημειώδη ερμηνεία, η οποία τα μετέπειτα χρόνια έγινε σημείο αναφοράς. Διάλεξε τους εξής χορούς: "Χωστιανός", "Κλέφτικος", "Πελοποννησιακός" και "Ηπειρώτικος". Ο "Κλέφτικος χορός", με τον καταιγιστικό του ρυθμό, ξεχώρισε αμέσως κι έγινε κομμάτι ανθολογίας κι εν πολλοίς το σήμα κατατεθέν του Νίκου Σκαλκώτα για το διεθνές κοινό, πολλά χρόνια πριν αρχίσει η πραγματική "ανακάλυψη" αυτού του πολυσήμαντου δημιουργού.

Η έκδοση αρχικά έγινε σε δίσκο βινυλίου 45 στροφών extended, ενώ πριν από κάμποσα χρόνια εκδόθηκε και ψηφιακά. Η εγγραφή είναι μονοφωνική, αλλά η νευρώδης και αδρή απόδοση των ορχηστρικών λεπτομερειών του έργου από τον μεγάλο αρχιμουσικό είναι απολύτως αφοπλιστική. Μια ιστορική ηχογράφηση αναφοράς και μια σημαντική συμμετοχή της εγχώριας δημιουργίας στη παγκόσμιο θησαυροφυλάκιο της κλασικής δισκογραφίας.

Νίκος Σκαλκώτας, Πέτρος Πετρίδης: Τρίο για Πιάνο (1985)

Ο σημερινός δίσκος αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα της μουσικής δωματίου Ελλήνων λόγιων συνθετών, σε ένα πεδίο όπου η ελληνική δημιουργία είναι εμφανώς και άδικα υποτιμημένη.

Περιλαμβάνονται δύο Τρίο για Πιάνο, Βιολί και Βιολοντσέλο γραμμένα από δύο συνθέτες πολύ διαφορετικού ύφους: Έναν εκπρόσωπο της "Εθνικής Σχολής", τον Πέτρο Πετρίδη (1892-1977), κι έναν νεωτερικό και πρωτοπόρο συνθέτη που σιγά σιγά φαίνεται να κατακτά μια κορυφαία θέση στην ευρωπαϊκή μουσική δημιουργία του 20ου αιώνα, τον Νίκο Σκαλκώτα (1904-1949).

Για τον Πέτρο Πετρίδη μιλήσαμε στην προηγούμενη παρουσίασή μας με αφορμή το δίσκο "Δυο Χορικά και Παραλλαγές". Το Τρίο του γράφτηκε το 1933-1934 και χωρίζεται σε τρία μέρη κατά την κλασική εναλλασσόμενη ρυθμική αγωγή (γοργό-αργό-γοργό). Ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτο είναι το τρίτο μέρος που αναπτύσσεται σε μορφή φούγκας.

Ο Νίκος Σκαλκώτας στη σύντομη ζωή του μας έχει αφήσει ένα ογκώδες έργο που καλύπτει ευρύτατο φάσμα της μουσικής μορφολογίας και φυσικά σημαντικό του κομμάτι έχει σχέση με τη μουσική δωματίου. Εδώ λοιπόν έχουμε ένα έργο με τον πλήρη τίτλο: "Οκτώ Παραλλαγές πάνω σ' ένα ελληνικό σκοπό". Το έργο γράφτηκε το 1938 και ανήκει στη φόρμα του Τρίο για Πιάνο, Βιολί και Βιολοντσέλο, ακολουθώντας όμως δομικά την τεχνική του θέματος με παραλλαγές με αφετηρία έναν δημοτικό σκοπό. Κάθε παραλλαγή αποπνέει και μια διαφορετική συναισθηματική διάθεση, πότε αισιόδοξη και πότε απαισιόδοξη. Η 6η παραλλαγή σε αργό τέμπο θυμίζει έντονα ένα μοιρολόι από τα ιστορικά βάθη της σκλαβωμένης Ελλάδας, ενώ η τελική παραλλαγή εκφράζει ένα αίσθημα απέραντης χαράς ως προμήνυμα της επερχόμενης απελευθέρωσης.

Τα δύο έργα ερμηνεύει με πειστικό και ιδιαίτερα εκφραστικό τρόπο το αξιόλογο οργανικό σχήμα Τρίο Αθηνών, αποτελούμενο από τους Χάρη Χατζηγεωργίου (βιολί), Ντάνα Χατζηγεωργίου (βιολοντσέλο) και Βίκυ Στυλιανού (πιάνο).

Πέτρος Πετρίδης: Δύο Χορικά και Παραλλαγές (1984)

Σας παρουσιάζω σήμερα έναν από τους πιο αγαπημένους μου αναλογικούς δίσκους από το χώρο της ελληνικής λόγιας μουσικής. Πρόκειται για δύο γλυκύτατες συνθέσεις με θρησκευτική αφετηρία γραμμένες από τον συνθέτη της "Εθνικής μας Σχολής" Πέτρο Πετρίδη.

Ο Μικρασιάτης συνθέτης Πέτρος Πετρίδης (1892-1977) έκανε τις πρώτες του μουσικές σπουδές στην Κωνσταντινούπολη και τις ολοκλήρωσε στο Παρίσι, ενώ το 1912 βρέθηκε στην Ελλάδα συμμετέχοντας ως εθελοντής στρατιώτης στους Βαλκανικούς Πολέμους, όπου μάλιστα τραυματίστηκε, ενώ κατά τη διάρκεια του Α' Παγκόσμιου Πολέμου βρισκόταν στο Παρίσι και το Λονδίνο εργαζόμενος κυρίως ως μουσικοκριτικός θητεύοντας κατά καιρούς πλάι σε σημαντικούς συνθέτες της εποχής, όπως ο Αλμπέρ Ρουσέλ. Το έργο του είναι πολυποίκιλο και καλύπτει όλες τις μουσικές φόρμες. Ξεχωρίζουν οι πέντε συμφωνίες του, κάμποσα κοντσέρτα για διάφορα όργανα, έργα μουσικής δωματίου, μπόλικα τραγούδια, μουσική για αρχαίο δράμα και πάνω απ' όλα τα δύο Χορικά με Παραλλαγές που περιέχονται στο σημερινό μας δίσκο.

Συγκεκριμένα λοιπόν ο παρών δίσκος περιλαμβάνει δύο συνθέσεις για ορχήστρα εγχόρδων με θεματική αφετηρία δύο πασίγνωστους κι αγαπημένους βυζαντινούς ύμνους. Το πρώτο έργο ονομάζεται Χορικό και Παραλλαγές πάνω στο βυζαντινό θέμα "Κύριε των Δυνάμεων". Γράφτηκε το 1940 και αποτελείται από πέντε μέρη, το θέμα, τρεις παραλλαγές και το φινάλε. Η εναρμόνιση των μερών αυτών είναι λιτή, αλλά το αποτέλεσμα ηχεί πολύ υποβλητικό και άκρως συναρπαστικό. 

Τα ίδια χαρακτηριστικά έχει και η δεύτερη σύνθεση με τίτλο Χορικό και Παραλλαγές πάνω στο βυζαντινό θέμα "Χριστός Ανέστη", το οποίο συντέθηκε ένα χρόνο νωρίτερα και περιλαμβάνει το εισαγωγικό χορικό και τέσσερις παραλλαγές, από τις οποίες η τελευταία αναπτύσσεται σε μορφή φούγκας.

Τα δυο έργα ερμηνεύονται πολύ όμορφα από την Ορχήστρα Δωματίου της Σόφιας υπό τη διεύθυνση του Βύρωνα Φιδετζή. 

Έφη Αγραφιώτου: Έργα για Πιάνο Ελλήνων Συνθετών Αρ.3 (1981)

Το 1981 η αξιόλογη Ελληνίδα πιανίστρια Έφη Αγραφιώτου ηχογράφησε μια πολύ σημαντική σειρά τριών αναλογικών δίσκων με "Έργα για Πιάνο Ελλήνων Συνθετών". Ο πρώτος δίσκος της σειράς περιείχε συνθέσεις των Νίκου Σκαλκώτα, Δημήτρη Δραγατάκη και Γιώργου Σισιλιάνου. Δυστυχώς ο συγκεκριμένος δίσκος λείπει από το αρχείο μου κι έτσι δεν μπορώ να σας τον παρουσιάσω, αν και κατά το ήμισυ περιέχεται στον ψηφιακό δίσκο που εκδόθηκε αργότερα με υλικό ανθολογημένο και από τους τρεις δίσκους. Ο δεύτερος δίσκος που ήδη σας παρουσίασα, περιέχει πιανιστικά έργα αφιερωμένα στα παιδιά.

Έρχομαι λοιπόν σήμερα στον τρίτο δίσκο της σειράς. Η πρώτη όψη περιλαμβάνει σύντομες συνθέσεις τριών σημαντικών λόγιων συνθετών μας της παλιότερης και νεότερης γενιάς. Ξεκινά με το πρώτο "Πρελούδιο", σύνθεση του 1940, γραμμένο από τον Μιχάλη Βούρτση (1908-1983). Ακολουθεί το "Κομμάτι για πιάνο" του Στέφανου Γαζουλέα (γενν. 1931), ένα από τα τέσσερα ομότιτλα έργα του συνθέτη που γράφτηκε το 1974, ενώ η πλευρά ολοκληρώνεται με το λυρικό "Νυχτιάτικο" του Μανόλη Καλομοίρη (1883-1962), σύνθεση του 1906 στην αναθεωρημένη της γραφή του 1908.

Στη δεύτερη όψη του δίσκου έχουμε επίσης τρεις ακόμη συνθέσεις για πιάνο. Πρώτα τις "Έξι μινιατούρες" του Γιάννη Ανδρέα Παπαϊωάννου (1910-1989), γραμμένες το 1959, στη συνέχεια τη "Σονατίνα για Πιάνο", έργο του 1927, του Μάριου Βάρβογλη (1885-1967) και σε πρώτη εκτέλεση ένα "Πρελούδιο" του Βαγγέλη Κατσούλη (γενν. 1949).

Έφη Αγραφιώτου: Έργα για Πιάνο Ελλήνων Συνθετών Αρ.2 (1981)

Συνεχίζοντας με την αναλογική δισκογραφία της ελληνικής λόγιας μουσικής θα σταθώ σε δυο θαυμάσιες εκδόσεις της εταιρίας Motivo που κυκλοφόρησαν το 1981 αφιερωμένες σε έργα για πιάνο με ερμηνεύτρια τη διακεκριμένη Ελληνίδα πιανίστρια Έφη Αγραφιώτου.

Η Έφη Αγραφιώτου έχει δημιουργήσει ήδη τη δική της παρακαταθήκη στη λόγια μουσική μας κληρονομιά. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1955 και σπούδασε πιάνο και θεωρητικά στο Εθνικό Ωδείο, ενώ συνέχισε σε ανώτερο επίπεδο σε σημαντικά ευρωπαϊκά μουσικά κέντρα, όπως η Μόσχα, το Βερολίνο, η Γενεύη και το Μόναχο, παράλληλα με τις σπουδές της στις πολιτικές επιστήμες και στην ιστορία της Τέχνης. Η δισκογραφία της είναι επικεντρωμένη κυρίως στους Έλληνες συνθέτες, τόσο της λεγόμενης "Εθνικής Σχολής", όσο και της νεότερης γενιάς δημιουργών, ενώ πολυάριθμα είναι τα προσωπικά της ρεσιτάλ στο ελληνικό και το ξένο κοινό.

Ο δεύτερος δίσκος λοιπόν της σειράς "Έργα για Πιάνο Ελλήνων Συνθετών" περιλαμβάνει συνθέσεις αφιερωμένες στα παιδιά. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνει έργα τριών σημαντικών δημιουργών. Στην πρώτη όψη έχουμε ένα μέρος από τα "44 Παιδικά Κομμάτια" του Γιάννη Κωνσταντινίδη (1903-1984), έργο γραμμένο το 1950-1951 βασισμένο πάνω σε δημοτικά θέματα. Η ίδια πλευρά συμπληρώνεται με την πρώτη σειρά της σύνθεσης "Για τα Ελληνόπουλα" (Εύκολα κομματάκια πιάνου) του Μανόλη Καλομοίρη (1883-1962), ενώ η δεύτερη σειρά του ίδιου έργου καταγράφεται στην άλλη όψη του δίσκου, η οποία συμπληρώνεται με τις "Οκτώ Παιδικές Μινιατούρες" του Γιώργου Σισιλιάνου (1920-2005), έργο 23 γραμμένο το 1963 σε διπλή μάλιστα μορφή, για σόλο πιάνο και για ορχήστρα.

Μανόλης Καλομοίρης: Συμφωνικό Κοντσέρτο για Πιάνο (1982)

Ολοκληρώνω σήμερα την παρουσίαση της αναλογικής δισκογραφίας του μεγάλου μας συνθέτη Μανόλη Καλομοίρη (1883-1962) αφήνοντας για το φινάλε μια ιστορική ηχογράφηση ενός ακόμη σημαντικού έργου. Αναφέρομαι στο έργο "Συμφωνικό Κοντσέρτο για Πιάνο και Ορχήστρα", έργο 30, που γράφτηκε το 1935 και πρωτοεκτελέστηκε το 1937 με σολίστ τη Λίλα Λαλαούνη και διευθυντή ορχήστρας τον σπουδαίο Φιλοκτήτη Οικονομίδη.

Πρόκειται για ένα βαρυσήμαντο έργο τόσο ως προς τη μουσική του αξία, όσο και ως προς τον ήχο που εκπέμπει η ογκώδης ορχηστρική του γραφή. Γιαυτό άλλωστε και υπάρχει ο χαρακτηρισμός "συμφωνικό", ώστε να τονιστεί ο κυρίαρχος ρόλος της ορχήστρας. Μοιράζεται σε δύο μεγάλες ενότητες, από τις οποίες η δεύτερη απαρτίζεται από μια σειρά παραλλαγών με φούγκα και φινάλε που βασίζονται στο δημοτικό τραγούδι "Ο Λύγκος ο αρχιληστής". Στο φινάλε επανέρχεται με κυκλική επιστροφή το αρχικό θέμα, για να κλείσει το έργο με μια θριαμβευτική κορύφωση.

Μίλησα στην αρχή για ιστορική ηχογράφηση. Πράγματι, εδώ έχουμε ένα σημαντικό ηχητικό ντοκουμέντο, καθώς η συγκεκριμένη εκτέλεση ηχογραφήθηκε ζωντανά το 1953 με σολίστ στο πιάνο την κόρη του συνθέτη Κρινιώ Καλομοίρη (1913-1982). Τη Συμφωνική Ορχήστρα του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας διευθύνει ο ίδιος ο Μανόλης Καλομοίρης. Φυσικά η ηχογράφηση είναι μονοφωνική, αλλά για την εποχή της αρκετά καλής ποιότητας.

Μανόλης Καλομοίρης: Κουαρτέτο σα Φαντασία & Κάποια λογάκια (1984)

Το 1921, τη χρονιά που ο Μανόλης Καλομοίρης έστρεψε το ενδιαφέρον σε συνθέσεις πιο λυρικού χαρακτήρα γράφοντας τα πρώτα έργα μουσικής δωματίου, όπως το εξαίρετο Τρίο για Πιάνο, μας δίνει ένα ακόμη σπουδαίο έργο στην ίδια κατηγορία, το Κουαρτέτο σα Φαντασία, μια πολύ ιδιόρρυθμη σύνθεση, η οποία περιλαμβάνει το σπάνιο οργανικό συνδυασμό άρπας, φλάουτου, αγγλικού κόρνου και βιόλας που παραπέμπει στα χαρακτηριστικά ηχοχρώματα του Claude Debussy, αν και δε φαίνεται πως Καλομοίρης είχε επαφή με τη μουσική του μεγάλου ομοτέχνου του. Το έργο αναθεωρήθηκε με νέα γραφή το 1954, αλλά παραδόξως παρέμεινε ανεκτέλεστο για δεκαετίες, μέχρι την πρώτη δημόσια εκτέλεσή του μόλις το 1982.

Ο δίσκος λοιπόν που σας παρουσιάζω περιέχει την πρώτη ηχογράφηση του έργου με σολίστες τους Αλίκη Κρίθαρη στην άρπα, τη Στέλλα Γαδέδη στο φλάουτο, τον Χρήστο Αργυρόπουλος στο αγγλικό κόρνο και τον Γιάννη Βατικιώτη στο πιάνο.

Η δεύτερη πλευρά του δίσκου περιλαμβάνει ένα φωνητικό έργο του συνθέτη με τίτλο "Κάποια Λογάκια". Πρόκειται για έναν πανέμορφο κύκλο τραγουδιών που βασίζεται στην ποιητική συλλογή "Βραδυνή φωτιά" του Κωστή Παλαμά, αγαπημένου ποιητή του συνθέτη. Το έργο είναι γραμμένο για φωνή, άρπα και κλαρινέτο και αναπτύσσεται σε έξι μέρη, από τα οποία το τρίτο είναι ένα οργανικό ιντερμέδιο. Τραγουδά η Ιωάννα Καρβελά. Στην άρπα είναι η Αλίκη Κρίθαρη και στο κλαρινέτο ο Νίκος Γκίνος.

Μανόλης Καλομοίρης: Τρίο για πιάνο, βιολί και τσέλο (1984)

Ένα από τα λιγοστά - μόλις τέσσερα - έργα μουσικής δωματίου του Μανόλη Καλομοίρη είναι και το υπέροχο Τρίο για Πιάνο, Βιολί και Βιολοντσέλο, έργο 22, που γράφτηκε το 1921 (λίγους μήνες πριν από την καταστροφή της ιδιαίτερης πατρίδας του της Σμύρνης).

Το έργο είναι δομημένο σε τετραμερή ανάπτυξη με ένα λυρικό moderato στο ξεκίνημα, ένα εκτενές δεύτερο μέρος στη φόρμα του θέματος με παραλλαγές (τέσσερις συνολικά), ένα ζωηρό scherzo για τρίτο μέρος κι ένα φινάλε (agitato) που θυμίζει τα γνωστά rondo του Μότσαρτ, για να καταλήξει κυκλικά σε μια σύντομη επανάληψη του πρώτου θέματος. Πρόκειται για ένα από τα πιο άρτια έργα του συνθέτη με πυκνή γραφή, μεγάλο πλούτο μελωδικών ιδεών και στέρεη τεχνική δόμηση.

Στο συγκεκριμένο δίσκο της Lyra που εκδόθηκε το 1984, το έργο ερμηνεύει το εξαιρετικό Ελληνικό Τρίο που αποτελείται από τους σπουδαίους μουσικούς Γιώργο Δεμερτζή στο βιολί, Βύρωνα Φιδετζή στο βιολοντσέλο και Δόμνα Ευνουχίδου στο πιάνο.

Μανόλης Καλομοίρης: Η Συμφωνία των ανίδεων και καλών ανθρώπων (1986)

Η δεύτερη συμφωνία του Μανόλη Καλομοίρη είναι γνωστή με τον χαρακτηριστικό τίτλο "Συμφωνία των ανίδεων και καλών ανθρώπων" εμπνευσμένη από μια φράση του Κωστή Παλαμά στη συλλογή "Ίαμβοι και ανάπαιστοι".

Η σύνθεση του έργου ξεκίνησε το 1925 και ολοκληρώθηκε το 1931, ένδεκα δηλαδή χρόνια μετά τη "Συμφωνία της Λεβεντιάς" και 24 χρόνια πριν από την τρίτη και τελευταία, τη λεγόμενη "Παλαμική". Η έμπνευση του Καλομοίρη είχε ως αφετηρία δυο προσφιλείς του λαϊκούς ανθρώπους, έναν περιβολάρη και μια υπηρέτρια, πράγμα που εξηγεί και τον τίτλο της συμφωνίας. Η πρώτη εκτέλεση του έργου πραγματοποιήθηκε στις αρχές του 1932 με μαέστρο τον μεγάλο Δημήτρη Μητρόπουλο, ο οποίος μάλιστα έκανε και κάποιες διορθωτικές παρεμβάσεις στην παρτιτούρα με τη σύμφωνη γνώμη του συνθέτη.

Το έργο ακολουθεί την τυπική τετραμερή ανάπτυξη, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για μια φωνητική συμφωνία, αφού τα τρία από τα τέσσερα μέρη περιλαμβάνουν φωνητικά μέρη ερμηνευμένα από μεσόφωνο και χορωδία. Το πρώτο μέρος είναι ένα χαρούμενο και ανέμελο ορχηστρικό θέμα με τον χαρακτηριστικό τίτλο "Στον κάμπο". Το δεύτερο μέρος είναι ένα moderato με υπότιτλο "Ειδύλλιο στα χωράφια" εμπνευσμένο από έναν ζωγραφικό πίνακα του Σπύρου Βασιλείου. Το τρίτο μέρος είναι ένα ζωηρό scherzo με χρωματισμούς δημώδεις που βασίζεται στο μελοποιημένο ποίημα "Η γριά βαβά μ'" του Ζαχαρία Παπαντωνίου (βασισμένο σ' ένα γαλλικό ποίημα). Το φινάλε, με υπότιτλο "Στο βουνό", ξεκινάει ως ένα δυναμικό Allegro και καταλήγει σ' ένα συγκλονιστικό μοιρολόι πάνω στους γνωστούς στίχους "Πάρε μ' απάνω στα βουνά τι θα με φάει ο κάμπος" του Κώστα Κρυστάλλη.

Η παρούσα εκτέλεση πραγματοποιήθηκε το 1986 με αρχιμουσικό τον Βύρωνα Φιδετζή, ο οποίος διευθύνει τη Συμφωνική Ορχήστρα και Χορωδία της Βουλγαρικής Ραδιοτηλεόρασης. Σολίστ η σημαντική Ελληνίδα μεσόφωνος Μαρκέλα Χατζιάνο.

Μανόλης Καλομοίρης: Η Συμφωνία της Λεβεντιάς (Βύρων Φιδετζής, 1981)

Είχαμε προ καιρού μιλήσει για την περίφημη "Συμφωνία της Λεβεντιάς", τη μνημειώδη συμφωνική σύνθεση του Μανόλη Καλομοίρη, με αφορμή μια γερμανική έκδοση του έργου υπό τη μπαγκέτα του Μιλτιάδη Καρύδη (KOCH, 1990).

Επανέρχομαι ωστόσο στο ίδιο έργο, για να σας παρουσιάσω μια σημαντική ελληνική εκτέλεσή του, η οποία εκδόθηκε από την εταιρία Concert Athens το 1981. Η 1η Συμφωνία του Μανόλη Καλομοίρη, γνωστή περισσότερο ως "Συμφωνία της Λεβεντιάς", έργο 21, γράφτηκε στο διάστημα 1918-1920, αναθεωρήθηκε το 1937 και πήρε την οριστική της μορφή το 1952. Ο συνθέτης άντλησε την έμπνευσή του από τοπία της ελληνικής φύσης (βουνά και κάμπους) επιδιώκοντας να εκφράσει τη συγκίνηση που πηγάζει από την ελληνική λεβεντιά σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής, χαρά, πόλεμο, χορό, αγάπη, θάνατο. Το έργο είναι διαρθρωμένο κατά το πρότυπο της κλασικής τετραμερούς ανάπτυξης. Ακολουθώντας το πρότυπο της ενάτης Συμφωνίας του Μπετόβεν, ο Καλομοίρης έχει συνθέσει ένα εντυπωσιακό χορωδιακό φινάλε, όπου διαπλέκεται έντεχνα το μουσικό υλικό του πρώτου μέρους με τον βυζαντινό ύμνο "Τη Υπερμάχω".

Το έργο ερμηνεύει η Φιλαρμονική της Σόφιας με τη συμμετοχή της χορωδίας "Σβετοσλάβ Ομπρέτενοφ" υπό τη διδασκαλία του Γκιόργκι Ρόμπεφ. Την ορχήστρα διευθύνει ο Έλληνας βιολοντσελίστας και αρχιμουσικός Βύρων Φιδετζής, ένας από τους σημαντικότερους σκαπανείς της λόγιας μουσικής μας από τη νεότερη γενιά με πλούσια δισκογραφία στον τομέα αυτό.

Μανόλης Καλομοίρης, Άρης Γαρουφαλής: Έργα για πιάνο (1982)

Ο Μανόλης Καλομοίρης (1883-1962) υπήρξε ο πατριάρχης της ελληνικής "Εθνικής Σχολής" της λόγιας μουσικής μας με γιγαντιαίο έργο που απλώνεται σε όλες τις τυπικές μουσικές φόρμες (Συμφωνίες, κοντσέρτα, φωνητικά έργα, μουσική δωματίου, μουσική για πιάνο, τραγούδια), ενώ οι περισσότερες συνθέσεις του εξακολουθούν μέχρι σήμερα να παίζονται ακατάπαυστα, κυρίως εντός της Ελλάδας, και παράλληλα έχουν ηχογραφηθεί επανειλημμένα από διάφορους κατά καιρούς καλλιτέχνες.

Στον τομέα της μουσικής για σόλο πιάνο το έργο του Καλομοίρη είναι σημαντικό και ογκώδες. Από τις πρωτόλειες συνθέσεις του το 1902 ("Ανατολική ζωγραφιά") μέχρι τις ωριμότερες, δεν έπαψε ποτέ να δημιουργεί έργα για το συγκεκριμένο όργανο και μάλιστα συχνά να επιστρέφει σ' αυτά με αναθεωρημένες γραφές. Ίσως η πιο χαρακτηριστική σειρά πιανιστικών του συνθέσεων είναι η επιγραφόμενη "Για τα Ελληνόπουλα" (με τον διευκρινιστικό υπότιτλο "Εύκολα κομματάκια για πιάνο"), την οποία ξεκίνησε το 1905 και την ολοκλήρωσε το 1949!.

Η συγκεκριμένη έκδοση της Concert Athens περιλαμβάνει ένα μικρό απάνθισμα από την πιανιστική εργογραφία του μεγάλου δημιουργού. Η πρώτη όψη του δίσκου καλύπτεται με την πρώτη σειρά από το έργο "Για τα Ελληνόπουλα" διαρθρωμένη σε τέσσερα μέρη. Το έργο ξεκίνησε το 1905 κι ολοκληρώθηκε το 1912. Συμπληρώνεται με τις συνθέσεις "Νυχτιάτικο" (1906/8) και "Ραψωδία αρ.2" ("Τραγούδι στη νύχτα") (1921). Στη δεύτερη όψη έχουμε τις δύο από τις τρεις "Μπαλάντες" και τα "Πέντε πρελούντια". Η πρώτη "Μπαλάντα" (γράφτηκε το 1905 και αναθεωρήθηκε το 1933) είναι εμπνευσμένη από την ποιητική συλλογή "Les Orientales" του Βίκτορα Ουγκό, ενώ η τρίτη με υπότιτλο "Κίνησ' ο Χάρος" (εμπνευσμένη από το δημοτικό τραγούδι) γράφτηκε αρχικά το 1906 και αναθεωρήθηκε το 1958. Τα "Πέντε πρελούδια" ανήκουν στην όψιμη περίοδο, αφού γράφτηκαν το 1939.

Τα έργα ερμηνεύει ο σπουδαίος πιανίστας Άρης Γαρουφαλής (1942-2013), ένας από τους σεμνότερους και σταθερούς θεράποντες της ελληνικής λόγιας μουσικής για πολλές δεκαετίες.

Έλενα Σουλιώτη: Άριες (1967)

Ανάμεσα στις δυο κορυφαίες Ελληνίδες λυρικές ερμηνεύτριες του 20ου αιώνα, τη Μαρία Κάλλας και την Αγνή Μπάλτσα, έλαμψε μια τρίτη μεγάλη φωνή, η οποία δεν αξιώθηκε της ίδιας φήμης, ωστόσο υπήρξε πρώτης γραμμής υψίφωνος που διέγραψε μια λαμπρή πορεία στο λυρικό θέατρο για λιγότερο από μια δεκαετία, από τα μέσα του '60 ως τις αρχές του '70, και μας κληροδότησε μια ακριβή παρακαταθήκη ηχογραφήσεων υψηλής ποιοτικής στάθμης.

Αναφέρομαι στην υπέροχη Έλενα Σουλιώτη (1943-2004), γνωστή διεθνώς ως Elena Suliotis αρχικά και ως Elena Souliotis αργότερα. Συχνά πυκνά, ανατρέχοντας στο οπερατικό ρεπερτόριο, υποκύπτω στον πειρασμό να ακούσω για πολλοστή φορά τη μνημειώδη ερμηνεία της Σουλιώτη στην επική όπερα Nabucco του Verdi από την ιστορική και αξεπέραστη εκτέλεση της DECCA υπό τη διεύθυνση του Ιταλού αρχιμουσικού Lamberto Gardelli ηχογραφημένη το 1965. Η Σουλιώτη τότε ήταν μόλις 22 χρονών και μεγαλουργεί πλάι σε μυθικά ονόματα, όπως ο Tito Gobbi, ο Brunο Prevedi, ο Carlo Cava και άλλοι.

Οι ιστορικοί της μουσικής λένε ότι η Σουλιώτη από πολύ νωρίς δοκίμαζε τη φωνή της σε πολύ απαιτητικούς ρόλους κι αυτό πιθανότατα προκάλεσε πρόωρη φθορά στις φωνητικές της χορδές, όπως είχε συμβεί και με τη Μαρία Κάλλας. Γιαυτό και νωρίς μέσα στη δεκαετία του '70 ήταν ήδη εκτός του μουσικού στερεώματος και γρήγορα χάθηκε οριστικά από το προσκήνιο, για να πεθάνει, νέα ακόμη, το 2004 στη Φλωρεντία.

Από τη σύντομη, αλλά ιδιαιτέρως αποδοτική περίοδο της ακμής αυτής της σπουδαίας υψιφώνου η DECCA έχει σταχυολογήσει ένα χαρακτηριστικό πρόγραμμα με κορυφαίες ερμηνευτικές στιγμές της Έλενας Σουλιώτη από ηχογραφήσεις του 1967. Η μία πλευρά του ντοκουμέντου αυτού καλύπτεται με το φινάλε από την όπερα Anna Bolena του Donizetti, ενώ η δεύτερη πλευρά είναι αφιερωμένη στον Verdi με άριες από τις όπερες Macbeth, Luisa Miller και Un ballo in maschera. Την Ορχήστρα της Όπερας της Ρώμης διευθύνει ο Ιταλός αρχιμουσικός Oliviero De Fabritiis.

Χαρείτε αυτή τη μεγάλη άγνωστη Ελληνίδα, την υπέροχη Έλενα Σουλιώτη!

Βασίλης Διαμαντόπουλος: Ρεσιτάλ ηθοποιίας (1971)

Ο Βασίλης Διαμαντόπουλος (1922-1999) υπήρξε ένας κορυφαίος ηθοποιός του ελληνικού θεάτρου με σημαντικές ερμηνείες σε δεκάδες ρόλους που ενσάρκωσε στη θεατρική σκηνή, στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση. Σπούδασε στη σχολή του Εθνικού Θεάτρου και του Θεάτρου Τέχνης του Καρόλου Κουν. Η εκφραστική φωνή του τον καθιστούσε ασυναγώνιστο σε πολύ ξεχωριστούς ρόλους. Το 1948 έκανε το κινηματογραφικό του ντεμπούτο στην ταινία "Μαρίνος Καντάρας", ενώ τακτικότερη ήταν η κινηματογραφική του δραστηριότητα στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '60. Κάποια στιγμή εγκαταστάθηκε για λίγα χρόνια στο Παρίσι, απ' όπου επέστρεψε το 1970, για να αφιερωθεί ολοκληρωτικά πια στο θέατρο και την τηλεόραση. Ιστορική έμεινε η τηλεοπτική του σύμπραξη με τον Γιώργο Μιχαλακόπουλο στην τολμηρή για την εποχή της σειρά "Εκείνoς κι εκείνος" του Κώστα Μουρσελά (1972-1974).

Το 1966 πρωτόπαιξε στην ελληνική τηλεόραση ερμηνεύοντας σε μορφή μονολόγου το θεατρικό μονόπρακτο του Ιάκωβου Καμπανέλλη "Αυτός και το παντελόνι του". Το ίδιο έργο λοιπόν έχει επιλεγεί για το δίσκο "Ρεσιτάλ ηθοποιίας" που εκδόθηκε το 1971 από την Olympic. Η άλλη πλευρά του δίσκου καλύπτεται από το μονόπρακτο "Οι βλαβερές συνέπειες του καπνού" του μεγάλου Ρώσου θεατρικού συγγραφέα και διηγηματογράφου Άντον Τσέχωφ. Ο ηθοποιός δίνει πραγματικό ρεσιτάλ ερμηνείας διατρέχοντας όλο το φάσμα της υποκριτικής τέχνης και των συναισθηματικών διακυμάνσεων.

Να σημειώσω ότι πρόσφατα εκδόθηκε σε ψηφιακό δίσκο ένα ανάλογο πρόγραμμα θεατρικών μονολόγων με τη φωνή του Γιώργου Μιχαλακόπουλου που ήταν αφιερωμένο στον παλιό φίλο και συνοδοιπόρο του Βασίλη Διαμαντόπουλο.

Κυριάκος Μέλλος: Καπιστράδες (2018)

Ο Κυριάκος Μέλλος είναι φίλος του Δισκοβόλου κι ένας πολύ ενδιαφέρων πνευματικός άνθρωπος. Η καταγωγή του ανατρέχει στη λακωνική γη, αν και ο ίδιος γεννήθηκε στο Σικάγο, ενώ οι πανεπιστημιακές του σπουδές πραγματοποιήθηκαν στο πανεπιστήμιο της Αθήνας, όπου σπούδασε Αγγλική Φιλολογία.

Ο Κυριάκος αγαπά την ελληνική μουσική και έχει καταπιαστεί με καταγραφές τραγουδιών διαφόρων καλλιτεχνών (Πόπη Αστεριάδη, Σπύρος Βλασσόπουλος), οι οποίες προορίζονται για έκδοση. Κρατώ στα χέρια μου ήδη το δείγμα αυτής της δουλειάς, όπου φαίνεται καθαρά το μεράκι του για το "έντεχνο" ελληνικό τραγούδι.

Αλλά ο Κυριάκος είναι και συγγραφέας. Μόλις πέρσι παρουσίασε την πρώτη ποιητική του συλλογή με τίτλο "Διαβατήριο", ενώ το φετινό του πόνημα ανήκει στον τομέα της λεξικογραφίας. Τίτλος του: "Καπιστράδες". Ο υπότιτλος είναι πιο κατατοπιστικός: "Ιδιωματισμοί της Λακωνικής Διαλέκτου". Πρόκειται για ένα ιδιότυπο λεξικό ιδιωματικών λέξεων και φράσεων που καταγράφηκαν από τη βιωματική σχέση του συγγραφέα με τη γενέθλια γη της Λακωνίας. Δεν έχει τη μορφή απλού αλφαβητικού καταλόγου λέξεων, αλλά παραθέτει κάθε ιδιωματική φράση μέσα στο φυσικό λεκτικό της περιβάλλον, δηλαδή μέσα από ζωντανά παραδείγματα λόγου της καθημερινότητας, όπου εντάσσεται η κάθε λέξη, δίνοντας αμέσως μετά και την απλή ερμηνεία της στην κοινή ελληνική γλώσσα.

Χριστιάνα Νο 1 (1974)

Επανέρχομαι στη Χριστιάνα, γιατί έμεινε μια αιωρούμενη απορία σχετικά με τον πρώτο προσωπικό της δίσκο. Το μπέρδεμα οφείλεται στο ότι οι δισκογραφικοί κατάλογοι (π.χ. Δραγουμάνος) εμφανίζουν να έχει κυκλοφορήσει δίσκος της τραγουδίστριας με τον ίδιο τίτλο και το 1974 και το 1975 και μάλιστα με το ίδιο εξώφυλλο!

Διευκρινίζω λοιπόν ότι πράγματι πρόκειται για τον ίδιο δίσκο που προφανώς επανεκδόθηκε πολύ σύντομα, αλλά με μία μικρή, αν και όχι ασήμαντη διαφορά: Οι δυο δίσκοι διαφέρουν σε ένα τραγούδι! Ενώ η έκδοση του 1974 περιέχει το τραγούδι του Μίμη Πλέσσα "Σαββάτο ήσουν όνειρο" (εξαιρετικό τραγούδι!), για κάποιο λόγο η εταιρία το αφαίρεσε στην επανέκδοση και στη θέση του έβαλε το "Γιαρέμ" του Γιώργου Χατζηνάσιου! Ίσως το κριτήριο να ήταν αποκλειστικά εμπορικό, καθώς πράγματι το τραγούδι του Χατζηνάσιου έκανε τεράστια επιτυχία με τη φωνή της Χριστιάνας.

Υπάρχει επίσης μια ακόμη λεπτομέρεια: Στην πρώτη έκδοση το τραγούδι "Ξέχασέ με" αποδίδεται λανθασμένα στον Νίκο Ιγνατιάδη, ενώ βέβαια ανήκει στον διεθνή Έλληνα δημιουργό Λεό Λέανδρο (τον πατέρα της Βίκυς). Το λάθος δυστυχώς δεν αποκαταστάθηκε απόλυτα στην επανέκδοση, αφού ξέχασαν να το διορθώσουν στην ετικέτα (label) του δίσκου!
Πάντως και οι δυο εκδόσεις του πρώτου προσωπικού δίσκου της Χριστιάνας παραμένουν άνευ ψηφιακής επανέκδοσης. Κι αναρωτιέμαι: Αν κάποτε τον θυμηθεί η ψηφιακή τεχνολογία, θα ήταν τόσο δύσκολο να περιλαμβάνει 13 τραγούδια, αντί για 12;

Λαμπρινή Σκλήνου, Μαρίνα Σαμαρά: Μ' ένα αλεξίπτωτο (1991)

Ολοκληρώνω σήμερα την παρουσίαση της προσωπικής δισκογραφίας της Μαρίνας Σαμαρά-Μπαρούτα επιστρέφοντας στην αρχή της καριέρας της, όταν - δυο χρόνια μετά την παρθενική της συμμετοχή στο δίσκο "Επειγόντως" (1989) του Άκη Πάνου - ηχογράφησε τον πρώτο της ολοκληρωμένο δίσκο για λογαριασμό της Philips το 1991 σε μια παραγωγή του Διονύση Σαββόπουλου.

Πρόκειται για το δίσκο "Μ' ένα αλεξίπτωτο" που μάλλον είχε ανώμαλη προσγείωση, γιατί δεν ακούστηκε καθόλου και σήμερα πια είναι εντελώς ξεχασμένος. Τη μουσική και τους στίχους στα δώδεκα τραγούδια του δίσκου υπογράφει η αξιόλογη δημιουργός Λαμπρινή Σκλήνου, στην πρώτη της εδώ δισκογραφική εμφάνιση, η οποία δέκα χρόνια αργότερα μας έδωσε τον αξιόλογο δίσκο "Οι ένδοξες κατακτήσεις ενός κούκου", για να χαθεί δυστυχώς στη συνέχεια.

Μπορεί λοιπόν ο δίσκος να μην είχε την αποδοχή του κοινού, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι στερείται ενδιαφέροντος. Αρκετά τραγούδια είναι καλογραμμένα και μπορούν να σταθούν ακόμη και σήμερα και γιαυτό δεν αποκλείω στο μέλλον να είναι από τους δίσκους που θα ανακαλυφθούν, για να δικαιωθεί έστω και ετεροχρονισμένα. Προσωπικά πάντως βρίσκω πολύ ενδιαφέροντα αρκετά τραγούδια, όπως τα: "Μυστικές αγάπες", "Οι καρδιές που αγαπάνε", "Μπρος στον καθρέφτη", "Θα 'ν' από συνήθεια". Η φωνή της Μαρίνας Σαμαρά είναι κρυστάλλινη και αποδίδει με μια συναρπαστική γλυκύτητα όλα τα κομμάτια.

Μαρίνα Σαμαρά-Μπαρούτα: Η Μάνα (2010)

Μετά τα "Πηλιορείτικα" (1993), αφιερωμένα στην τοπική παράδοση του Πηλίου, η υπέροχη Μαρίνα Σαμαρά-Μπαρούτα επανήλθε στο στούντιο με νέες ηχογραφήσεις παραδοσιακού υλικού μόλις το 2010, όταν εκδόθηκε ο πιο πρόφατος δίσκος της με τίτλο "Η μάνα", σε ανεξάρτητη και πάλι παραγωγή.

Με το δίσκο αυτόν επιχείρησε ένα άνοιγμα στο ευρύτερο πεδίο της παραδοσιακής μουσικής του τόπου μας με έμφαση κυρίως στο νησιώτικο και μικρασιάτικο τραγούδι. Για την ακρίβεια, το υλικό του δίσκου μπορεί να χωριστεί σε δυο άτυπες ενότητες, τα τραγούδια επώνυμων δημιουργών και τα ανώνυμα παραδοσιακά τραγούδια. Στην πρώτη ενότητα περιλαμβάνονται συνθέσεις των Στέφανου Μπαρούτα (συζύγου της τραγουδίστριας), Ανδρέα Κατσιγιάννη, Θόδωρου Δερβενιώτη (συμπατριώτη της από τη Ζαγορά συνθέτη), Παναγιώτη Τούντα και Σταύρου Παντελίδη, καθώς και το "Μη μιλάς άλλο γι' αγάπη" του Διονύση Σαββόπουλου σε μια δεύτερη, αλλά άκρως συναρπαστική ερμηνεία. 

Η κορυφαία στιγμή όμως του δίσκου είναι ένα πρωτότυπο τραγούδι που της εμπιστεύθηκε ο Νίκος Ξυδάκης. Τίτλος του: "Ευλογημένο καράβι". Πρόκειται για ένα μελοποιημένο ποίημα του Ζαχαρία Παπαντωνίου που ερμηνεύει γλυκύτατα η Μαρίνα μαζί με τα παιδιά της. Μάλιστα ο συνθέτης σημειώνει ότι απαγορεύει οποιαδήποτε άλλη εκτέλεση του τραγουδιού πέρα από τη δική της!

Από το ανώνυμο παραδοσιακό υλικό ξεχωρίζουν φυσικά τα αριστουργηματικά τραγούδια "Τζιβαέρι" (από την περιοχή της Κω) και "Σ' αγαπώ γιατ' είσ' ωραία" (από τη σμυρνέικη παράδοση). Η Μαρίνα Σαμαρά τα ερμηνεύει πολύ όμορφα, έστω κι αν στο συγκεκριμένο πεδίο είχε να αναμετρηθεί με μνημειώδεις ερμηνείες του παρελθόντος.

Μαρίνα Σαμαρά-Μπαρούτα: Τα Πηλιορείτικα (1993)

Μιας και πιάσαμε λοιπόν τα τραγούδια του Πηλίου με αφορμή το δίσκο του Θόδωρου Δερβενιώτη, συνεχίζω σήμερα με άλλη μια εξαιρετική καλλιτέχνιδα που επίσης κατάγεται από τη Ζαγορά του Πηλίου και χρόνια τώρα προσφέρει την υπέροχη φωνή της στην υπηρεσία της τοπικής μουσικής παράδοσης. Πρόκειται για τη Μαρίνα Σαμαρά-Μπαρούτα, την οποία πρωτογνωρίσαμε στο δίσκο "Επειγόντως" του Άκη Πάνου που κυκλοφόρησε από τον Σείριο το 1989. Δυο χρόνια αργότερα μας έδωσε το δίσκο "Μ' ένα αλεξίπτωτο" (1991) σε μουσική της Λαμπρινής Σκλήνου, ενώ στη συνέχεια οι λίγες δισκογραφικές της επανεμφανίσεις περιλαμβάνουν αποκλειστικά παραδοσιακό υλικό εντοπισμένο κυρίως στην ιδιαίτερη πατρίδα της και πάντα με τη σύμπραξη του μουσικού συζύγου της Στέφανου Μπαρούτα.

Το 1993 λοιπόν σε ανεξάρτητη παραγωγή της κοινότητας Αγίου Δημητρίου του Πηλίου εκδόθηκε ο δίσκος "Τα Πηλιορείτικα" με παραδοσιακό υλικό από τα πηλιορείτικα χωριά διανθισμένο και με κάποιες επώνυμες συνθέσεις του συζύγου της και άλλων. Η ερμηνεία της είναι εξαιρετική, πράγμα άλλωστε που την έχει καθιερώσει στην περιοχή της ως μεγάλη ερμηνεύτρια του παραδοσιακού τραγουδιού με συχνές δημόσιες εμφανίσεις της σε ποικίλες εκδηλώσεις.

Θόδωρος Δερβενιώτης: Τραγούδια του γάμου και των πανηγυριών στο Πήλιο

Ο πηλιορείτης λαϊκός συνθέτης Θόδωρος Δερβενιώτης (1922-2004), γεννημένος στη Ζαγορά του βόρειου Πηλίου, τα τελευταία χρόνια της ζωής του φρόντισε να μας δώσει και μια διαφορετική πλευρά των μουσικών του ανησυχιών, όταν επιδόθηκε στη συστηματική καταγραφή, μελέτη και εκτέλεση των παραδοσιακών τραγουδιών της ιδιαίτερης πατρίδας του, προκειμένου να διασώσει τον αυθεντικό ήχο των χορών και τραγουδιών, όπως παίζονταν από ντόπιους οργανοπαίχτες, οι οποίοι είχαν αρχίσει να χάνονται ή να αλλιώνουν το παίξιμό τους με ξένες επιρροές και προσμίξεις.

Αποτέλεσμα αυτής της δουλειάς ήταν ένας ψηφιακός δίσκος με τον εκτενή τίτλο "Τραγούδια του γάμου και των πανηγυριών στο Πήλιο" που εκδόθηκε το 2001 (κατ' άλλους το 2003) σε ανεξάρτητη παραγωγή του Πολιτιστικού και Αθλητικού Οργανισμού του Δήμου Ζαγοράς. Η έκδοση χωρίζεται σε δυο μικρές ενότητες, όπως δηλώνει και ο τίτλος: α) Τραγούδια του γάμου, β) Τραγούδια των πανηγυριών. Περιλαμβάνεται φυσικά υλικό με χαρούμενους σκοπούς (συρτά και πατινάδες) που επιμελήθηκε μουσικά ο συνθέτης, ενώ ο ίδιος συνοδεύει στα φωνητικά τον δημοτικό τραγουδιστή Απόστολο Γλαφυριώτη. Κλαρίνο παίζει ο Κωνσταντίνος Ζαχαράς και βιολί ο Χρήστος Πουρνάρας.

Χριστιάνα Νο 2 (1975)

Ιδού λοιπόν και μια άλλη υπέροχη φωνή που αναδύθηκε κατά την παραγωγική δεκαετία του '70. Μιλώ για τη Χριστιάνα, αδελφή της Βασιλικής Λαβίνα και ξαδέλφη της Ελένης Βιτάλη! Στη δισκογραφία την πρωτοσυναντάμε το 1971 με κάποια 45άρια του Νάκη Πετρίδη και στη συνέχεια του Μίμη Πλέσσα. Ακολούθησαν δυο ξεχωριστές συνεργασίες της με τον Δημήτρη Μητροπάνο στους δίσκους "Ο δρόμος για τα Κύθηρα" (1973) του Γιώργου Κατσαρού και "Σκόρπια φύλλα" (1975) του Απόστολου Καλδάρα. Συνέχισε με κάμποσους προσωπικούς δίσκους, μέσα από τους οποίους ξεπήδησαν αρκετές επιτυχίες, μέχρι να φτάσουμε στην κορυφαία στιγμή της καριέρας της με το δίσκο "Σαριμπιντάμ" (1982) των Σταμάτη Κραουνάκη και Λίνας Νικολακοπούλου, ένα από τα καλύτερα άλμπουμ της δεκαετίας του '80, το οποίο πάντως δε στάθηκε ικανό να απογειώσει την καριέρα της τραγουδίστριας, καθώς στη συνέχεια δυστυχώς ακολούθησαν μέτριες ηχογραφήσεις, με αποτέλεσμα σύντομα θα χαθεί από το προσκήνιο.

Εδώ πάντως σήμερα θα σταθώ σε έναν από τους πρώτους προσωπικούς της δίσκους που φέρει για τίτλο το όνομά της και κυκλοφόρησε το 1975 από την Polydor. Πρόκειται για δώδεκα ετερόκλητα τραγούδια που κινούνται από το ελαφρολαϊκό μέχρι τον διεθνή ήχο της εποχής που συχνά μεταφερόταν στην ελληνική δισκογραφία και μάλιστα με μεγάλη απήχηση στο κοινό. 

Ο δίσκος έβγαλε μεγάλες επιτυχίες που τραγουδήθηκαν πολύ και βοήθησαν στην καθιέρωση της τραγουδίστριας. Μεταξύ των μεγάλων σουξέ και τα: "Έβγα τελάλη μου" του Νίκου Ιγνατιάδη, "Το χωρισμό δε θα δέσω μαντήλι" του Στέλιου Βλαβιανού (διασκευή), "Γιαρέμ" του Γιώργου Χατζηνάσιου, "Κόψε την κλωστή" του Νάκη Πετρίδη. Το τελευταίο νομίζω πως είναι από τα ωραιότερα τραγούδια της καριέρας της. Το "Γιαρέμ" των Χατζηνάσιου-Γκάτσου πρέπει να πω ότι υπήρξε ένα πολυτραγουδισμένο κομμάτι, αφού την ίδια χρονιά το ερμήνευσε και η Αιμιλία Νομικού στο δίσκο "Αντιθέσεις", ενώ λίγο αργότερα είχαμε άλλες δυο εξαιρετικές εκτελέσεις από τη Δήμητρα Γαλάνη και τη Νάνα Μούσχουρη!

Τα περισσότερα τραγούδια του δίσκου μπορούν να βρεθούν σε διάφορες ψηφιακές εκδόσεις, αλλά ο δίσκος στην αυθεντική του μορφή δεν εκδόθηκε ποτέ ψηφιακά.

Κωστής Χρήστου: Ένα πρωί (1977)

Με το δίσκο "Ένα πρωί", τον τέταρτο κατά σειρά προσωπικό του που κυκλοφόρησε από την Columbia το 1977, ο Κωστής Χρήστου ολοκληρώνει τον πρώτο και σημαντικότερο κύκλο του στο ελληνικό τραγούδι, την περίοδο της ευρείας δημοτικότητάς του με αλλεπάλληλες επιτυχίες, για να ακολουθήσει μια δύσκολη πορεία τα επόμενα χρόνια, χωρίς να καταφέρει - παρά τη νέα προσπάθειά του στις αρχές της επόμενης δεκαετίας - να επανέλθει στο προσκήνιο, με αποτέλεσμα σιγά σιγά να εξαφανιστεί και να ξεχαστεί.

Ο δίσκος "Ένα πρωί" πάντως ήταν από τους καλύτερούς του. Κι αυτό, γιατί έχει την εγγύηση ενός σημαντικού συνθέτη που υπογράφει τέσσερα από τα δώδεκα τραγούδια και μάλιστα τα ωραιότερα. Πρόκειται για τον Δήμο Μούτση, ο οποίος εκείνη την εποχή βρισκόταν στη δική του κομβική φάση και δύσκολα σκόρπιζε τραγούδια του σε δίσκους άλλων καλλιτεχνών. Εδώ λοιπόν έχουμε τουλάχιστον δυο θαυμάσια τραγούδια του ("Ένα πρωί", "Άλλος ο δικός σου κόσμος"), το καθένα πρώτο σε κάθε πλευρά του δίσκου. Όλα σε στίχους του Γιώργου Κανελλόπουλου.

Τα υπόλοιπα τραγούδια του δίσκου υπογράφουν δυο συνθέτες που στήριξαν από την αρχή το ρεπερτόριο του Κωστή Χρήστου. Ήταν ο Νάκης Πετρίδης και ο Γιώργος Κατσαρός. Στιχουργοί αντίστοιχα οι Μάρω Μπιζάνη και Κώστας Ρουβέλας. Με εξαίρεση ίσως το "Καρδιά μου ερωτεύτηκες" του Γιώργου Κατσαρού, τα υπόλοιπα τραγούδια είναι μάλλον αδιάφορα.

Κωστής Χρήστου: Χίλιες φορές (1976)

Το 1976 στο δημοφιλές τότε φεστιβάλ τραγουδιού της Θεσσαλονίκης την πρώτη θέση κατέκτησαν με ισοψηφία δύο τραγούδια. Το ένα είχε τίτλο "Άσπρα πουλιά", μια σύνθεση του Νάσου Νανόπουλου με ερμηνεύτρια τη Μαρία Δουράκη. Το άλλο ονομαζόταν "Χίλιες φορές". Το έγραψαν ο Νάκης Πετρίδης και η Ρόνη Σοφού. Ερμηνευτής ο Κωστής Χρήστου.

Η αλήθεια είναι ότι μετά τη λαμπρή εποχή του φεστιβάλ στα χρόνια του '60, όταν εμφανίζονταν χωρίς δισταγμό πολλοί πρωτοκλασάτοι τραγουδιστές, έστω κι αν συχνά δεν αποσπούσαν το πρώτο βραβείο, αργότερα, όταν πια μπήκαμε στην εποχή του τραγουδιστή-σταρ, υπήρχε μια εμφανής επιφυλακτικότητα να εκτίθενται στο φεστιβάλ με τον κίνδυνο να καταρρακωθεί η εικόνα τους σε περίπτωση αποτυχίας με τις αναπόφευκτες συνέπειες στην καριέρα τους. Ωστόσο τη συγκεκριμένη χρονιά ο φτασμένος Κωστής Χρήστου, δημοφιλέστατος ήδη από τις μεγάλες επιτυχίες των προηγούμενων χρόνων, δεν δίστασε να εκτεθεί στο φεστιβάλ και του βγήκε σε καλό, αφού κατάφερε να κερδίσει το πρώτο βραβείο, έστω και εξ αδιαιρέτου με τη Μαρία Δουράκη!

Με βάση λοιπόν την εξασφαλισμένη εμπορικότητα του τραγουδιού "Χίλιες φορές" επόμενο ήταν να ακολουθήσει και ολόκληρος δίσκος με τον ίδιο τίτλο, ο τρίτος κατά σειρά προσωπικός του Κωστή Χρήστου. Δώδεκα ελαφρολαϊκά τραγούδια που, εκτός από το παραπάνω, τα υπόλοιπα δεν ακούστηκαν και πολύ. Τα υπογράφουν οι Νάκης Πετρίδης, Μίμης Πλέσσας, Χάρης Λυμπερόπουλος και μια έκπληξη από το παρελθόν: Η Μαίρη Πορτοκάλλη! Ποια ήταν αυτή; Πρόκειται για μια παλιά τραγουδίστρια του ελαφρού τραγουδιού που εγώ τουλάχιστον τη γνώρισα μέσα από ένα τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι με τίτλο "Είναι καημός" από την ταινία "Η Αγνή του λιμανιού" (1952).

Κωστής Χρήστου: Τι παράπονα είχες (1975)

Δυο χρόνια μετά τη μεγάλη επιτυχία του πρώτου προσωπικού του δίσκου ο Κωστής Χρήστου ηχογραφεί τον δεύτερο δίσκο του με τίτλο "Τι παράπονα είχες", πάλι στην Columbia.

Κι αυτός ο δίσκος έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με τον πρώτο. Ελαφρολαϊκά τραγούδια με ερωτική θεματολογία, αλλά χωρίς πολλά σουξέ αυτή τη φορά. Ακούστηκαν λίγο παραπάνω τα τραγούδια "Τι παράπονα είχες" και "Θα τη βρούμε τη λύση". Τη μουσική υπογράφουν οι συνθέτες: Γιώργος Κατσαρός, Θάνος Σοφός, Μίμης Χριστόπουλος και Νίκος Ιγνατιάδης. Η ερμηνεία πάντως του Κωστή Χρήστου είναι ωριμότερη και προοιονίζονταν την καλή συνέχεια που θα ακολουθούσε αμέσως μετά.

Μέτριο υλικό που γρήγορα ξεχάστηκε ολοκληρωτικά, αλλά παραδόξως αυτός ο δίσκος στάθηκε πιο τυχερός από τον πρώτο και γνώρισε μια νεότερη ψηφιακή επανέκδοση.

Κωστής Χρήστου: Ο πρώτος προσωπικός δίσκος (1973)

Ο Κωστής Χρήστου υπήρξε ένας από τους δημοφιλέστερους τραγουδιστές του ελαφρολαϊκού ρεπερτορίου στα μέσα της δεκαετίας του '70, όταν για μια πενταετία (1973-1977) έλαμψε στο μουσικό στερέωμα με αλλεπάλληλες επιτυχίες, για να χαθεί στη συνέχεια απότομα και οριστικά.

Είχε κάνει δειλά δειλά την πρώτη του εμφάνιση το 1969 με το δίσκο "Το μπουζούκι έχει κέφια". Ακολούθησαν κάποιες συμμετοχές του σε δίσκους της Columbia ("Το χέρι του ήλιου", "Πανηγύρι") με συνθέσεις των Μιχάλη Αρχοντίδη και Γιώργου Γεωργιάδη, μέχρι να έρθει η στιγμή του πρώτου προσωπικού του δίσκου.

Κι αυτό έγινε το 1973, όταν η Columbia εξέδωσε τον πρώτο εξολοκλήρου δικό του δίσκο με τίτλο (φυσικά) το όνομά του, όπως ήταν καθιερωμένο εκείνη την εποχή που είχε ήδη ξεκινήσει η κυριαρχία του τραγουδιστή-βεντέτας υποσκελίζοντας το ρόλο των δημιουργών σε δεύτερο πλάνο.

Ο δίσκος αυτός ακούστηκε πολύ κι επόμενο ήταν ο Κωστής Χρήστου μεμιάς να μετατραπεί σε μεγάλο αστέρι. Τα μισά τουλάχιστον τραγούδια έγιναν μεγάλες επιτυχίες. Πρώτα πρώτα το εναρκτήριο με τίτλο "Αλλοίμονο" σε μουσική Μίμη Χριστόπουλου που γνώρισε και μεταγενέστερες εκτελέσεις, όπως η πασίγνωστη με τον Δημήτρη Μητροπάνο, αν και καμία δεν μπορεί να σταθεί στο ύψος της πρώτης με τη φωνή του Κωστή Χρήστου.

Από τα υπόλοιπα τραγούδια θα ξεχώριζα κυρίως τα εξής: "Μας διέταξε η μοίρα" και "Περίμενέ με" του Γιώργου Κατσαρού, "Δεν υπάρχει περίπτωση" και "Για μένα πια δεν είσαι τίποτα" του Ευάγγελου Πιτσιλαδή, "Να με ξεχάσεις δεν μπορείς" του Γρηγόρη Μπιθικώτση και "Τι ειρωνία τραγική" του Γιώργου Χατζηνάσιου.

Παραδόξως, παρά τη μεγάλη επιτυχία αυτού του δίσκου, η εταιρία δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ για μια ψηφιακή επανέκδοσή του κι έτσι αναγκαστικά περιοριζόμαστε στην πρώτη αναλογική κυκλοφορία του 1973. Άλλωστε γενικότερα ο τραγουδιστής έχει αγνοηθεί συστηματικά από την ψηφιακή δισκογραφία και σχεδόν όλοι οι προσωπικοί του δίσκοι παραμένουν αναλογικοί. Ένας ένας λοιπόν θα φιλοξενηθούν στο Δισκοβόλο...

Γιάννης Σπάρτακος: Αναμνήσεις (1980)

Ο Γιάννης Σπάρτακος (1914-2001) υπήρξε σπουδαίος τζαζ πιανίστας και συνθέτης του ελαφρού τραγουδιού. Συχνά διασκεύαζε ξένες επιτυχίες και τις παρουσίαζε στο ελληνικό κοινό του καιρού του. Πολλά τραγούδια του έγιναν μεγάλες επιτυχίες και τραγουδήθηκαν από τα μεγαλύτερα ονόματα της εποχής πριν και μετά τον πόλεμο. Έζησε για πολλά χρόνια στην Αμερική, όπου είχε την τύχη αρκετά από τα τραγούδια του να τραγουδηθούν από διάσημα ονόματα, όπως και να παιχτούν από μεγάλες ορχήστρες. Το κλασικό του τραγούδι "Θα σε πάρω να φύγουμε" διασκευασμένο για ορχήστρα έγινε παγκόσμια επιτυχία με τον τίτλο "Greek Bolero"! Έγραψε επίσης και αρκετά νούμερα για τις πρώτες μεταπολεμικές επιθεωρήσεις, ενώ η μακροχρόνια συνεργασία του με τη Ρένα Βλαχοπούλου, πριν αυτή στραφεί στον κινηματογράφο, έχει αφήσει εποχή.

Ο δίσκος "Αναμνήσεις" είναι μια μικρή συλλογή τραγουδιών του Γιάννη Σπάρτακου σε πρώτη ή δεύτερη εκτέλεση μέσα από ηχογραφήσεις της δεκαετίας του '60 ή και νεότερες. Τα ερμηνεύουν οι: Ρένα Βλαχοπούλου, Γιάννης Βογιατζής, Άντζελα Ζήλια, Ζωή Κουρούκλη, Γιώργος Βάρσος και Αλέκα Κανελλίδου.

Ο δίσκος γνώρισε και μια ψηφιακή επανέκδοση το 1995, από την οποία σας δίνω το εσώφυλλο με τα αναλυτικά στοιχεία των τραγουδιών της έκδοσης. 

Πάνος Τζανετής: Τα καλύτερά μου τραγούδια (1979)

Ο Πάνος Τζανετής (1940-2009) υπήρξε ένας υπέροχος λαϊκός τραγουδιστής με σύντομο πέρασμα από την ελληνική δισκογραφία που δεν κράτησε πάνω από 4-5 χρόνια (1964-1968), διάστημα κατά το οποίο πρόλαβε να ηχογραφήσει αρκετά τραγούδια κι ανάμεσά τους κάμποσες μεγάλες επιτυχίες, κυρίως από τη συνεργασία του με τον Γιώργο Ζαμπέτα.

Γεννήθηκε στη Χαλκίδα το 1940, ενώ το 1959 έλαβε μέρος στο διαγωνισμό των νέων ταλέντων του Γιώργου Οικονομίδη, για να μπει έτσι σιγά σιγά στο χώρο του τραγουδιού. Η πρώτη του ηχογράφηση έγινε το 1964 κι ακολούθησε ένα μικρό διάστημα σπουδαίων συνεργασιών με σημαντικούς συνθέτες της εποχής, όπως ο Γιώργος Ζαμπέτας, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Γιάννης Σπανός και ο Μίμης Πλέσσας. Το 1968 για οικογενειακούς λόγους θα εγκαταλείψει αιφνιδιαστικά το χώρο του τραγουδιού και θα εργαστεί ως ...ταξιτζής. Μετά από πολύχρονη απουσία, το 1979, επανεμφανίζεται με το δίσκο που σας παρουσιάζω, χωρίς όμως συνέχεια. Το 1993 θα εγκατασταθεί μόνιμα στη Χαλκίδα, όπου θα τον βρει πρόωρα ο θάνατος στις 21 Νοεμβρίου 2009.

Ο δίσκος "Τα καλύτερά μου τραγούδια" * (αρχικός τίτλος "Τώρα και πάντα") είναι στην πραγματικότητα ο πρώτος και μοναδικός προσωπικός δίσκος του Πάνου Τζανετή με πρωτότυπα τραγούδια, ενώ στη συνέχεια κυκλοφόρησαν διάφορες προσωπικές συλλογές με παλιά τραγούδια του από τις 45 στροφές. Πρόκειται για έναν ξεχασμένο και σπάνιο πλέον δίσκο, ο οποίος εκδόθηκε από μια μικρή δισκογραφική εταιρία, χωρίς να καταφέρει να δώσει αυτό που ίσως θα προσδοκούσε ο τραγουδιστής, δηλαδή μια δυναμική επάνοδο στο μουσικό προσκήνιο μετά από την πολύχρονη απουσία του. Και δικαίως ξεχάστηκε αυτός ο δίσκος, γιατί σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρινόταν στις προσδοκίες των φίλων του τραγουδιστή με την ωραία μπελκάντο λαϊκή φωνή. Ο τίτλος φυσικά είναι παραπλανητικός, καθώς ο δίσκος περιλαμβάνει 12 τραγούδια, από τα οποία τα 10 είναι καινούργια. Απ' αυτά, τα εννέα τα έγραψε ο Κώστας Ξενάκης, ένα ο Λεονάρδος Μπουρνέλης, ενώ τα άλλα δύο είναι τα δύο μεγάλα σουξέ που του είχε γράψει στο ξεκίνημά του ο Γιώργος Ζαμπέτας ("Δεν έχει δρόμο να διαβώ", "Τι σου 'κανα και μ' εγκατέλειψες"), εδώ όμως σε νέα, πολύ κατώτερη εκτέλεση. 

Τα τραγούδια κινούνται στο ελαφρολαϊκό ύφος της εποχής με ενορχηστρωτική γραμμή που ισορροπεί μεταξύ λαϊκού και λάθρα "σκυλάδικου" ήχου. Οι στίχοι είναι απλοϊκοί και κοινότοποι, γραμμένοι από τους Ηλία Πολυδώρου και Β. Φωτεινάκη. Η φωνή του Πάνου Τζανετή έχει χάσει πια τη γλυκύτητα και καθαρότητα της παλιάς εποχής. Το συνολικό αποτέλεσμα είναι αδιάφορο και απολύτως κατώτερο της εικόνας που κουβαλούσε ο καλός τραγουδιστής από το παρελθόν.

Μάρκος Βαμβακάρης: 12 Επιτυχίες (1969)

Η φύση της δισκογραφίας έχει αφήσει ένα παραμορφωτικό αποτύπωμα από το πέρασμα μερικών μεγάλων δημιουργών του ελληνικού πενταγράμμου, καθώς η εξέλιξη του ηχητικού φορέα (78, 45, 33 στροφές κλπ.) αδίκησε κατάφωρα τους παλιούς θεράποντες της μουσικής, οι οποίοι εμφανίζουν το παράδοξο να έχουν ογκωδέστατη δισκογραφία μετά θάνατον!

Στην κατηγορία αυτή προφανώς ανήκουν και οι δημιουργοί του ρεμπέτικου με πρώτον και καλύτερο τον δάσκαλο Μάρκο Βαμβακάρη. Η ελληνική δισκογραφία δεν έπαψε να ανατρέχει στο έργο του επί δεκαετίες τώρα μετά το θάνατό το 1972. Όσο ζούσε, ελάχιστα πράγματα πρόλαβε να δει δισκογραφημένα σε δίσκους μακράς διαρκείας. 

Ένας από αυτούς είναι και ο σημερινός που έχει τίτλο "12 Επιτυχίες" και κυκλοφόρησε το 1969 από την PanVox. Θα έλεγα βέβαια ότι ο συγκεκριμένος τίτλος μόνο ως εμπορικό τέχνασμα αποδίδει το περιεχόμενο του δίσκου, γιατί στην πραγματικότητα δεν περιέχει δα και τίποτε τρανταχτές επιτυχίες! Περιλαμβάνει 12 εξαιρετικά τραγούδια του μεγάλου βάρδου, όχι από τα πιο γνωστά του, τραγουδισμένα από τρεις νεότερες φωνές του λαϊκού τραγουδιού: Μανώλης Μπαρμπεράκης, Σοφία Σιδέρη και Γιώργος Τότης. Οι δυο πρώτοι είναι πολλοί γνωστοί κι ακούγονταν πολύ εκείνα τα χρόνια. Ο τρίτος ομολογώ πως μου είναι άγνωστος, αν και διαθέτει ωραία και καλοζυγισμένη φωνή. Ο ίδιος ο Μάρκος τραγουδά δυο ρωμαλέα χασάπικα, αν και η φωνή του δείχνει εμφανώς το βάρος του χρόνου που κουβαλούσε και είναι σχεδόν αγνώριστη. Ο Στέλιος Βαμβακάρης είναι επικεφαλής της ορχήστρας.