Μάνος Χατζιδάκις: Ματωμένος Γάμος / Παραμύθι χωρίς όνομα (1965)

Θέλω να περάσω τώρα στην παρουσίαση τριών θεατρικών δίσκων του Μάνου Χατζιδάκι που αποτελούν συγχρόνως και τρεις από τις κλασικότερες στιγμές και της προσωπικής του εργογραφίας, αλλά και της ελληνικής δισκογραφίας στο σύνολό της. Αναφέρομαι στους δίσκους "Ματωμένος Γάμος & Παραμύθι χωρίς όνομα" (1965), "Όρνιθες" (1965) και "Οδός Ονείρων" (1962). 

Οφείλω βέβαια εισαγωγικά να αναφερθώ στη συνολική προσφορά του μεγάλου συνθέτη στο πεδίο της θεατρικής μουσικής, όπου πραγματικά μεγαλούργησε, επισημαίνοντας ότι ακριβώς σ' αυτό το πεδίο ο Χατζιδάκις παραμένει ο μεγάλος "άγνωστος" της ελληνικής μουσικής, γιατί είναι ο χώρος όπου η μουσική δημιουργία είναι εξ ορισμού θνησιγενής, καθώς ουσιαστικά χάνεται μετά την ολοκλήρωση του κύκλου παραστάσεων ενός έργου, σε αντίθεση με την κινηματογραφική μουσική - όπου επίσης μεγαλούργησε ο συνθέτης - που ακόμη κι αν παραμένει δισκογραφικά ανέκδοτη, υπάρχει η δυνατότητα να ακουστεί έμμεσα μέσω της ταινίας. 

Το 1944, σε ηλικία μόλις 19 χρονών, ο συνθέτης υπέγραψε την πρώτη του σκηνική μουσική για το θεατρικό έργο του Αλέξη Σολομού "Ο τελευταίος ασπροκόρακας" που σκηνοθέτησε ο Κάρολος Κουν εγκαινιάζοντας έτσι νωρίς νωρίς τη μακροχρόνια συνεργασία του με τους δυο σπουδαίους αυτούς θεατράνθρωπους. Ακολούθησαν πάμπολλες άλλες μουσικές του συνθέτη για τη θεατρική σκηνή που συνολικά ξεπερνούν τις εβδομήντα και που δυστυχώς ελάχιστες από αυτές μας είναι γνωστές, γιατί οι περισσότερες παραμένουν ανέκδοτες, πέρα από κάποια μεμονωμένα τραγούδια που αυτονομήθηκαν και πήραν το δικό τους λαμπρό δρόμο.

Το 1948 λοιπόν ο Μάνος Χατζιδάκις κλήθηκε από τον Κάρολο Κουν να γράψει τη μουσική και τα τραγούδια για την ιστορική παράσταση του "Ματωμένου Γάμου" του κορυφαίου Ισπανού δραματουργού Federico Garcia Lorca πάνω στη μνημειώδη ελληνική απόδοση του Νίκου Γκάτσου, η οποία είχε εκδοθεί το 1945. Ο συνθέτης ανταποκρίθηκε επάξια στο κάλεσμα του σκηνοθέτη και συνέθεσε έναν αριστουργηματικό κύκλο τραγουδιών και μουσικών θεμάτων, τα οποία ερμήνευσαν στην παράσταση οι ηθοποιοί (Βάσω Μεταξά, Έλλη Λαμπέτη, Βασίλης Διαμαντόπουλος) κι έκτοτε ξεχάστηκαν και παρέμειναν στην αφάνεια για μια ολόκληρη δεκαπενταετία, ώσπου τελικά ηχογραφήθηκαν το 1965 με ερμηνευτή τον Λάκη Παππά, τον οποίο είχε ήδη γνωρίσει και εκτιμήσει φωνητικά ο συνθέτης από τη συμμετοχή του στην παράσταση της "Οδού Ονείρων" (1962).

Στο μεταξύ το 1959 ο Χατζιδάκις βρέθηκε να συνεργάζεται με τον θεατρικό συγγραφέα και σκηνοθέτη Ιάκωβο Καμπανέλλη στην παράσταση "Παραμύθι χωρίς όνομα" που ανέβηκε τον Οκτώβριο εκείνης της χρονιάς από το Νέο Θέατρο σε σκηνοθεσία Βασίλη Διαμαντόπουλου. Το έργο του Καμπανέλλη βασίστηκε στην ομώνυμη νουβέλα της Πηνελόπης Δέλτα και αποτελεί ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα του νεοελληνικού νεορεαλιστικού δράματος. Τα τραγούδια της παράστασης ερμήνευε ο Θύμιος Μιχαλόπουλος συνοδευόμενος από μια κιθάρα κι ένα σαντούρι. Κιθάρα έπαιζε ο άσημος τότε Λάκης Παππάς, μαθητής του Γεράσιμου Μηλιαρέση. Και είναι αυτός που στη συνέχεια διέσωσε τα υπέροχα αυτά τραγούδια παίζοντάς τα στους χώρους όπου εμφανιζόταν, ώσπου συναντήθηκε και πάλι με τον Μάνο Χατζιδάκι και τα ηχογράφησαν μαζί με τα τραγούδια του "Ματωμένου Γάμου" τον Οκτώβριο του 1965 για λογαριασμό της Columbia.

Μ' αυτή την παράδοξη ιστορική διασταύρωση αυτοί οι δυο θεατρικοί κύκλοι τραγουδιών του Μάνου Χατζιδάκι ενσωματώθηκαν στον ίδιο δίσκο που αποτελεί χωρίς αμφιβολία μια κορυφαία στιγμή της ελληνικής μουσικής, ενώ συγχρόνως επέβαλε τον νέο ερμηνευτή με το ζεστό φωνητικό ηχόχρωμα ως μια σημαντική δύναμη στο πεδίο του Νέου Κύματος, στο οποίο αμέσως μετά εντάχθηκε. Και ποιος δεν έχει ψιθυρίσει με απέραντη ευδαιμονία μελωδίες, όπως: "Τώρα νυφούλα μου χρυσή", "Νανούρισμα",  "Ήταν καμάρι της αυγής", "Στην ποταμιά σωπαίνει το κανόνι", "Ο Έκτορας κι η Ανδρομάχη", "Ρίχνω τηνκαρδιά μου στο πηγάδι"; Και ποιος δεν αναρριγά ακούγοντας το θεσπέσιο οργανικό θέμα του "Χορού" από το "Παραμύθι"; 

Τα τραγούδια αυτά βεβαίως μετά την έκδοση του δίσκου απέκτησαν θρυλική υπόσταση και άπειρες φορές επανεκτελέστηκαν είτε ζωντανά, είτε στη δισκογραφία. Ο πρωτότυπος δίσκος επίσης επανεκδόθηκε επανειλημμένα με καλύτερη και αρτιότερη από αυτές τις επανεκδόσεις την ψηφιακά επεξεργασμένη έκσοη του 2008 με άριστο artwork από τη Minos-EMI. Το εξώφυλλο του δίσκου σχεδιάστηκε από τον μεγάλο ζωγράφο Γιάννη Μόραλη.

(c) LP | Columbia | 1965 | Πηγή: d58