Μάνος Λοΐζος: Ο Σταθμός (1968)

Τον Απρίλη του 1967 ο Μάνος Λοΐζος ηχογράφησε ένα δισκάκι 45 στροφών με τη φωνή της Μαρινέλλας πάνω σε στίχους του Γιάννη Νεγρεπόντη. Ο δίσκος αυτός δεν κυκλοφόρησε ποτέ λόγω του Απριλιανού πραξικοπήματος κι έκτοτε ξεχάστηκε οριστικά. Όμως το ένα από τα δυο τραγούδια του με τίτλο "Πού να σε βρω" αποτέλεσε τη μελωδική αφετηρία του πρώτου μεγάλου δίσκου του συνθέτη που ηχογραφήθηκε το 1968 και ήταν συγχρόνως ο πρώτος δίσκος της εταιρίας Minos, όπως μετονομάστηκε η παλιά Odeon. 

Τίτλος του ιστορικού αυτού δίσκου: "Ο Σταθμός". Συμβολικός τίτλος, γιατί πράγματι υπήρξε σταθμός και για την καριέρα του σπουδαίου συνθέτη και για το ξεκίνημα της νέας εταιρίας και για την πρώτη εμφάνιση δύο μεγάλων λαϊκών ερμηνευτών, του Γιάννη Καλατζή και του Γιώργου Νταλάρα. Το ομότιτλο οργανικό κομμάτι του δίσκου είναι βασισμένο στη μελωδία του τραγουδιού από το δισκάκι του 1967 που προανέφερα.

Τους στίχους υπέγραψε ο στενός φίλος του συνθέτη και ήδη καταξιωμένος στιχουργός Λευτέρης Παπαδόπουλος. Η διάθεση για στιγματισμό του καθεστώτος ήταν έντονη, αλλά αυτό δεν μπορούσε παρά να γίνει πλάγια και υπαινικτικά. Και πράγματι, αρκετοί στίχοι λειτουργούν προς αυτήν την κατεύθυνση, αν και η λογοκρισία έβαλε τελικά το χεράκι της παραμορφώνοντας κάποια τραγούδια, όπως το "Πίσω απ' την πόρτα". Πάντως το γενικότερο κλίμα του δίσκου αποπνέει μια χαρούμενη και αισιόδοξη διάθεση, πράγμα που οφείλεται κυρίως στο εισαγωγικό τραγούδι, το περίφημο "Δελφίνι δελφινάκι", που έγινε τεράστια επιτυχία και λειτούργησε ως το εφαλτήριο για την ευρεία απήχηση ολόκληρου του δίσκου στο κοινό της εποχής.

Σε επίπεδο φόρμας, θα λέγαμε ότι πρόκειται για έναν στερεότυπο κύκλο τραγουδιών που παραπέμπει στο είδος και το ύφος που είχε εισαγάγει λίγα χρόνια νωρίτερα ο Μίκης Θεοδωράκης και αξιοποίησε ιδιαίτερα ο Σταύρος Ξαρχάκος. Από τα 12 κομμάτια του δίσκου τα πέντε είναι ορχηστρικά, βασισμένα σε οργανικές μεταλλάξεις των τραγουδιών. Τα περισσότερα απ' αυτά τα τραγούδια είχαν ήδη ακουστεί σε πρωτόλειες μορφές με διάφορες αφορμές τα προηγούμενα χρόνια, για να πάρουν εδώ την τελική και ολοκληρωμένη τους έκφραση. 

Την ερμηνεία τους ανέλαβαν δύο καινούργια ονόματα που ανέδειξε η νέα εταιρία, τα οποία στα επόμενα χρόνια θα γίνουν πρώτα ονόματα του χώρου: ο Γιάννης Καλατζής, βασικός ερμηνευτής του δίσκου, και ο Γιώργος Νταλάρας που λέει ένα μόνο τραγούδι κι εξ όσων γνωρίζω κι αυτό το είπε μετά την επιμονή του Μάκη Μάτσα και παρά την επιθυμία του συνθέτη! Μαζί τους η παλιότερη Λίτσα Διαμάντη (ερμηνεύει το υπέροχο "Όποιος δει το παλικάρι" σε στίχους του συνθέτη) και ο λαϊκός τραγουδιστής Δημήτρης Ευσταθίου στο βαρύ χασάπικο "Η δουλειά κάνει τους άντρες", που είχε πρωτοπεί ένα χρόνο νωρίτερα η Ελένη Ροδά.

Χωρίς αμφιβολία, πρόκειται για έναν κλασικό δίσκο του "έντεχνου" λαϊκού πενταγράμμου με πολύ αγαπημένα τραγούδια που ποτέ δεν έχουν πάψει να ακούγονται με αγάπη και πολλή νοσταλγία. Παρόλα αυτά, ο ανήσυχος και τελειομανής συνθέτης δεν φάνηκε να ικανοποιείται από το αποτέλεσμα. Ειδικά η ενορχήστρωση του υπέροχου "Το παλιό ρολόι" τον έκανε να νιώθει πολύ άβολα, για του θύμιζε επίμονα την ενορχήστρωση της "Καισαριανής" του Σταύρου Ξαρχάκου! Υπερβολικές ανασφάλειες, θα έλεγα. Σήμερα κανείς δε νιώθει πως αυτά τα δυο τραγούδια μοιάζουν και τόσο και πάντως μπορούμε να τα ακούσουμε και να τα λατρέψουμε και τα δυο με το ίδιο πάθος!

ΥΓ. Η πρώτη παρουσίαση του δίσκου είχε γίνει εδώ

(c) LP | Minos | 1968 | πηγή: d58