Μάνος Λοΐζος: Να 'χαμε, τι να 'χαμε (1972)

Ο δίσκος "Να 'χαμε, τι να 'χαμε" κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 1972 και αποτελεί τον τρίτο κατά σειρά ολοκληρωμένο κύκλο τραγουδιών του Μάνου Λοΐζου, αλλά και την τρίτη συνεχόμενη συνεργασία του με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, μετά τον "Σταθμό" (1968) και τις "Θαλασσογραφίες" (1970).

Επτά καινούργια τραγούδια και άλλα τρία από πρoηγούμενες δουλειές αποτελούν το περιεχόμενο αυτού του δίσκου. Τα τρία παλιότερα τραγούδια είχαν κυκλοφορήσει τον προηγούμενο χρόνο, τα δύο ("Ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας", "Κουταλιανός") στο soundtrack της ταινίας "Ευδοκία" του Αλέξη Δαμιανού, ενώ το τρίτο ("Πάνε να πεις") στον προσωπικό δίσκο του Γιώργου Νταλάρα "Ο Μέτοικος". Ωστόσο και τα τρία αυτά κομμάτια δίνονται εδώ σε νέα ενορχήστρωση. Ο πολυτραγουδισμένος "Κουταλιανός" βασίστηκε στο οργανικό "Τσιφτετέλι", πάνω στο οποίο προσάρμοσε τους στίχους του ο Λευτέρης Παπαδόπουλος. Μάλιστα έγινε και μια απόπειρα να μπουν στίχοι και στο "Ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας", αλλά τελικά ο συνθέτης προτίμησε (και καλά έκανε) την ορχηστρική εκδοχή.

Βασικό χαρακτηριστικό των τραγουδιών αυτού του δίσκου είναι οι πολλές έμμεσες αναφορές στο καθεστώς της εποχής και είναι απορίας άξιο πώς "πέρασαν" κάποια τραγούδια, όπως το "Ήλιε μου σε παρακαλώ" ή ο "Λιόντας". Κατά μαρτυρία μάλιστα του στιχουργού, ακόμα κι ο "Κουταλιανός" είχε τον ίδιο προσανατολισμό, καθώς υπαινισσόταν τον δικτάτορα και τη σχέση του με τη διαβόητη σύζυγό του!

Ένα άλλο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό του δίσκου είναι οι ευθείες αναφορές στη δημοτική παράδοση είτε σε μελωδικό είτε σε στιχουργικό επίπεδο. Για παράδειγμα, το "Παποράκι" στηρίζεται εν μέρει σε παλιό λαϊκό τραγούδι της Πόλης, ενώ οι στίχοι "Μήλο μου και μανταρίνι, κείνο που 'παμε θα γίνει" προέρχονται από δημοτικό τραγούδι. Ανάλογα στοιχεία ανιχνεύονται και σε άλλα τραγούδια, όπως η "Ελισσώ" ή το "Μια πάπια, μια χήνα". Λέγεται μάλιστα ότι ο Λοΐζος σκεπτόταν να μελοποιήσει ολόκληρο κύκλο με στίχους δημοτικών τραγουδιών για επόμενη δισκογραφική του δουλειά, η οποία (δυστυχώς) δεν έγινε ποτέ.

Ως γενική αποτίμηση αυτού του σπουδαίου δίσκου θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για την πιο "ψαγμένη" ενορχηστρωτικά δουλειά του συνθέτη ως εκείνη τη στιγμή. Μια ενορχήστρωση εξαιρετικά λεπτοδουλεμένη με ευφάνταστους ηχοχρωματικούς πειραματισμούς στα έγχορδα και τα ξύλινα πνευστά, οι οποίοι συμβάλλουν στο ιδιαίτερα γοητευτικό αποτέλεσμα. Και φυσικά δεν πρέπει να παραβλέψουμε την άρτια ερμηνεία των δύο αγαπημένων λαϊκών τραγουδιστών του συνθέτη, του Γιώργου Νταλάρα και του Γιάννη Καλατζή. Αμφότεροι βρίσκονται στην καλύτερη στιγμή τους και μας δίνουν αξεπέραστες ερμηνείες. Στις δεύτερες φωνές ακούγονται η Χαρούλα Αλεξίου και η Μαίρη Δαλάκου.

Να μην παραλείψουμε ασφαλώς και τους εξαιρετικούς μουσικούς που διεκπεραιώνουν ιδανικά το σπουδαίο αυτό υλικό: Θανάσης Πολυκανδριώτης, Χρήστος Νικολόπουλος (μπουζούκι, λαούτο, τζουρά), Τάσος Διακογιώργης (σαντούρι), Τίτος Καλλίρης, Κώστας Καραγιαννόπουλος (κιθάρα), Νίκος Τσεσμελής (μπάσο), Δημήτρης Βράσκος, Παντελής Δεσποτίδης (μαντολίνο, λαούτο), Γιώργος Λαβράνος (κρουστά), Στέλλα Γαδέδη (φλάουτο), Θανάσης Αραπίδης (κλαρίνο). Το εξώφυλλο και πάλι επιμελήθηκε ο ζωγράφος Γιώργος Βακιρτζής.

(c) LP | Minos | 1972 | πηγή: d58