Οι ρίζες του ρεμπέτικου: Παναγιώτης Τούντας

Μια ιδιαίτερη κατηγορία του λαϊκού μας τραγουδιού με προδρομικό χαρακτήρα για το ρεμπέτικο αποτελεί ασφαλώς η Σμυρναίικη Σχολή που αναπτύχθηκε στην ακμαία πόλη της Σμύρνης και στα γύρω μικρασιατικά παράλια κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα μέχρι τη βίαιη ανατροπή των πάντων που επέφερε η οδυνηρή καταστροφή του 1922. Το τραγούδι αυτό έχει τα δικά του αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά που πατάνε βαθιά στους παραδοσιακούς δρόμους με τις αναπόφευκτες επιρροές από την τουρκική παραδοσιακή μουσική. Ωστόσο οι σκαπανείς του είδους δεν ήταν τυχαίοι μουσικοί, αλλά κατά κανόνα καλλιεργημένοι καλλιτέχνες, συνήθως ενταγμένοι στις πολυάριθμες πρωτοποριακές ορχήστρες της Σμύρνης, τις περίφημες Εστουδιαντίνες.

Χωρίς αμφιβολία η εμβληματικότερη μορφή της σμυρναίικης σχολής υπήρξε ο Παναγιώτης Τούντας που γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1886, όπου και ανέπτυξε μεγάλη μουσική δραστηριότητα συμμετέχοντας σε μουσικά σχήματα που περιόδευαν σε διάφορα μέρη της οθωμανοκρατούμενης μικρασιατικής πλευράς του Αιγαίου φτάνοντας ακόμη κι ως την Αίγυπτο. Μετά την Καταστροφή κατάφερε να διαφύγει και να εγκατασταθεί στην Αθήνα, όπου θα συνεχίσει τη μουσική του δραστηριότητα μπαίνοντας μάλιστα δυναμικά στο χώρο της δισκογραφίας και αναπροσαρμόζοντας το μουσικό του ύφος προς την κατεύθυνση του ορθόδοξου ρεμπέτικου που είχε ξεπηδήσει από τα στέκια του Πειραιά ("Τετράς του Πειραιώς"). Πέθανε το 1942, μέσα στην Κατοχή σε συνθήκες ένδειας.

Ο Παναγιώτης Τούντας μας κληροδότησε μερικές εκατοντάδες τραγούδια, πασίγνωστα πολλά από αυτά και με πάμπολλες επανεκτελέσεις (Δημητρούλα μου, Χαρικλάκι, Ο κοκαϊνοπότης, Κουκλάκι μου, Εγώ θέλω πριγκιπέσσα, Η Βαρβάρα κ.ά.). Οι ρεμπέτικες μάλιστα κομπανίες του '70 και '80 συχνά πυκνά συμπεριλάμβαναν στο ρεπερτόριό τους δικά του τραγούδια συντηρώντας ολοζώντανη την υστεροφημία του.

Από την πολύ ενδιαφέρουσα δισκογραφική σειρά Οι μεγάλοι του ρεμπέτικου της εταιρίας Minos/Margophone ο υπ' αριθμόν 13 δίσκος ήταν αφιερωμένος στον Παναγιώτη Τούντα με δώδεκα τραγούδια του που καλύπτουν όλο το φάσμα τους έργου του, από τα πρώιμα σμυρνέικα μέχρι τα αμιγώς ρεμπέτικα τραγούδια του. Τα ερμηνεύουν κορυφαίοι ερμηνευτές του είδους, όπως η Ρίτα Αμπατζή, η Ρόζα Εσκενάζυ, ο Αντώνης Νταλγκάς, ο Γιώργος Βιδάλης, ο Μήτσος Κυριακόπουλος και ο Στελλάκης Περπινιάδης. Αυθεντικές ηχογραφήσεις από τις δεκαετίες του '30 και '40 με τα αναπόφευκτα προβλήματα στην ποιότητα του ήχου, χωρίς ωστόσο αυτό να βλάπτει στο ελάχιστο την απόδοση των αυθεντικών χρωμάτων ενός σφύζοντος από ζωή τραγουδιού.

(c) LP | Minos/Margo | 1984 | Πηγή: d58