Οι ρίζες του ρεμπέτικου: Απόστολος Χατζηχρήστος

Θα κλείσουμε αυτό το εκτεταμένο αφιέρωμα στους μεγάλους σκαπανείς του λαϊκού μας τραγουδιού της προπολεμικής εποχής με έναν ακόμη Σμυρνιό συνθέτη που ωστόσο γεφυρώνει με αποφασιστική ώθηση προς τα εμπρός τη σμυρναίικη σχολή με την κλασική περίοδο του ρεμπέτικου που φτάνει στην απόλυτη ακμή του κατά τη δεκαετία 1935-1945. Αναφέρομαι στον εξαιρετικό συνθέτη Απόστολο Χατζηχρήστο, συνοδοιπόρο του Μάρκου Βαβμακάρη και του λίγο νεότερου Γιάννη Παπαϊωάννου.

Γεννήθηκε στη Σμύρνη στις αρχές του αιώνα. Υπάρχει μια δυσκολία στην ακριβη χρονολογία της γέννησής του, καθώς αναφέρονται εναλλακτικά τρεις διαφορετικές χρονιές, το 1901, το 1904 και το 1906. Φυσικά έζησε την οδυνηρή εμπειρία της Καταστροφής, αλλά κατάφερε να διαφύγει και να καταλήξει στον Πειραιά, όπου ήδη είχαν βρει αραξοβόλι πολλοί άλλοι μικρασιάτες καλλιτέχνες μεταφέροντας την ακριβή τους τέχνη στον ελλαδικό χώρο, καθώς πάνω σ' αυτήν θεμελιώθηκε με ισχυρές βάσεις το λαϊκό μας τραγούδι. Αρχικά έμαθε ακορντεόν, κιθάρα και μπαγλαμά, αλλά τελικά θα τον κερδίσει το μπουζούκι που στις αρχές της δεκαετίας του '30 έχει αρχίσει να εκτοπίζει τα κυρίαρχα όργανα του σμυρναίικου ήχου (βιολί, σαντούρι, κιθάρα) και να διαμορφώνει τον κλασικό ήχο του πειραιώτικου ρεμπέτικου.

Ο Χατζηχρήστος αποτελεί εμβληματική μορφή του κλασικού ρεμπέτικου, έστω κι αν το όνομά του γενικά δεν ήταν από τα πρώτα στα ρεμπέτικα στέκια. Από το 1937 που γραμμοφώνησε το πρώτο του τραγούδι ("Κοκκινιώτισσα") και για μια 15ετία μας χάρισε πάμπολλα υπέροχα τραγούδια που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ρεμπέτικης μυθολογίας. Ιδού μερικά: Παραπονιάρικο, Αλήτη μ' είπες μια βραδιά, Η άμαξα μες στη βροχή, Θα σε περιμένω απόψε (Ρεμπέτες), Μην είσαι ψεύτρα δίγνωμη, Τράβα τράβα, Πάμε στο Φάληρο, Γλυκοχαράζει, Ψεύτη ντουνιά, Μινόρε της αυγής, Μην είσαι ψεύτρα δίγνωμη, Καημό μεγάλο απόχτησα, Καϊξής, Χαλάλι δεν πειράζει (Χατζηχρήστο) και πολλά άλλα. Συνήθιζε μάλιστα να τραγουδά ο ίδιος τα τραγούδια του, αλλά συχνά ερμήνευε και τραγούδια άλλων δημιουργών, κυρίως του Βαμβακάρη, του Παπαϊωάννου και του Τσιτσάνη.

Οι μελετητές του ρεμπέτικου δε διστάζουν να κατατάξουν τον Χατζηχρήστο στις κορυφαίες μορφές του ρεμπέτικου για το ξεχωριστό προσωπικό του ύφος, τις στρωτές του μελωδίες, το εξαιρετικό παίξιμο του μπουζουκιού και τις συναρπαστικές του ερμηνείες. Ο ερευνητής του ρεμπέτικου Κώστας Χατζηδουλής αναφέρει χαρακτηριστικά: "Συγκλονιστικός τραγουδιστής, φωνή μυθική (...) που το άκουσμά της αγγίζει την ψυχή μας και μεταφέρει όλο το μεγαλείο, την ομορφιά και την απλότητα του ρεμπέτικου...".

Από τη σημαντική σειρά δίσκων Οι Μεγάλοι του Ρεμπέτικου της Minos/Margophone με αυθεντικές ηχογραφήσεις για τις 78 στροφές ο υπ' αριθμόν 2 δίσκος αφιερώθηκε στο έργο του Απόστολου Χατζηχρήστου ανθολογώντας δώδεκα ξεχωριστές στιγμές από την περίοδο 1937-1950, μέσα από τις οποίες διαγράφεται ανάγλυφα η ξεχωριστή αυτή προσωπικότητα του ρεμπε΄τικου τραγουδιού. Ο ίδιος είναι ο βασικός ερμηνευτής, αλλά δίπλα του βρίσκουμε και ονόματα, όπως του Μάρκου Βαμβακάρη, της Στέλλας Χασκίλ, της Σούλας Καλφοπούλου και του Δημήτρη Ευσταθίου.

(c) LP | Minos/Margo | 1976 | Πηγή: d58