Ξανθίππη Καραθανάση: Τραγούδια και σκοποί της Μακεδονίας (1992)

Από τη μεγάλη παράδοση των γυναικών ερμηνευτριών του παραδοσιακού μας τραγουδιού η μακράν πιο αγαπημένη μου φωνή είναι αυτή της Ξανθίππης Καραθανάση, η οποία γεννήθηκε στα Νέα Μουδανιά της Χαλκιδικής το 1944 και μόλις στα 17 της χρόνια άρχισε να τραγουδά δημόσια, ενώ οι πρώτες της ηχογραφήσεις έγιναν το 1964 με τραγούδια του τόπου της, αν και κάποια στιγμή έκανε το πέρασμά της  και από το χώρο του "έντεχνου" λαϊκού τραγουδιού ερμηνεύοντας τραγούδια του Γιάννη Μαρκόπουλου ("Τραγούδια του νέου πατέρα"), αλλά και του Μάνου Χατζιδάκι και του Μίμη Πλέσσα. Κι αν οι δεκάδες δισκογραφικές της καταθέσεις αποπνέουν την ακαταμάχητη εκφραστική αμεσότητα που διακρίνει τη φωνή της σπουδαίας αυτής ερμηνεύτριας, ομολογουμένως είναι απείρως πιο ισχυρή η συγκίνηση που προκαλεί η ζωντανή παρουσία της στις λίγες περιπτώσεις που αποφασίζει να τραγουδήσει άμεσα μπροστά στο κοινό, πράγμα που είχα την τύχη να απολαύσω προσωπικά σε κάποιες θερινές της συναυλίες με αποκορύφωμα τη σπαρακτική της ερμηνεία στο εμβληματικό μακεδονίτικο τραγούδι "Ο Ντούλας". Πάντως το ρεπερτόριό της δεν περιορίζεται στα τραγούδια του τόπου της, αλλά εκτείνεται και σε άλλες γωνιές του ελληνισμού, όπως τα σμυρνέικα τραγούδια που μας χάρισε σε μια ιστορική ηχογράφηση του 1972.

Η πραγματική ωστόσο καταξίωση αυτής της θεϊκής φωνής ήρθε το 1992 με την ηχογράφηση του διπλού δίσκου βινυλίου "Τραγούδια και σκοποί της Μακεδονίας" που εκδόθηκε από την εξαιρετική σειρά δίσκων αφιερωμένων στην ελληνική παράδοση των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης υπό την επιμέλεια του μουσικολόγου Νίκου Διονυσόπουλου. Πρόκειται για μια εξαιρετική έκδοση από κάθε άποψη, τόσο σε επίπεδο υλικού, όσο και επίπεδο παραγωγής και ηχοληψίας. Περιλαμβάνει συνολικά 22 τραγούδια που καλύπτουν αντιπροσωπευτικά κάθε γωνιά της μακεδονικής γης, με εξαίρεση την ειδική κατηγορία τραγουδιών με χάλκινα πνευστά που αναπτύχθηκε σε πληθυσμιακούς θύλακες της δυτικής κυρίως Μακεδονίας. Κάποια μεγαλύτερη έμφαση έχει δοθεί στα τραγούδια της ιδιαίτερης πατρίδας της, της Χαλκιδικής, όπως είναι φυσικό. Τραγούδια, όπως τα: "Με μήνυσε η αγάπη μου" (Χαλκιδικής), "Άσπρα μου περιστέρια" (Αν. Μακεδονίας), "Σταμούλου" (Σιάτιστας), "Τι 'θελα και σ' αγαπούσα" (Καστοριάς), μαζί με αργόσυρτα καθιστικά και νανουρίσματα, τα περισσότερα πασίγνωστα σε όλο τον ελληνισμό, αποτελούν ερμηνευτικές στιγμές απέραντης συγκίνησης.

Η έκδοση είναι υποδειγματικής αισθητικής πληρότητας με κατατοπιστικότατο ένθετο βιβλιαράκι 150 σελίδων σε δύο γλώσσες (ελληνικά και αγγλικά) με εξαιρετικού ενδιαφέροντος αναλυτικά κείμενα για το υλικό της έκδοσης, στίχους και παρτιτούρες, αλλά και λεπτομερείς πληροφορίες για κάθε τραγούδι και πλουσιότατο εικαστικό υλικό με έξοχες γκραβούρες που εικονογραφούν τα τραγούδια φτιαγμένες από τους Σπύρο Καρδαμάκη και Γιάννη Μητράκα. Δικαίως ασφαλώς η έκδοση απέσπασε το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών το 1992. Διευκρινίζω απλώς ότι η ψηφιακή έκδοση περιόρισε τους δύο αναλογικούς δίσκους σε ένα θυσιάζοντας όμως (για λόγους χωρητικότητας) τρία τραγούδια.

(c) CD | Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης | 1992 | Πηγή: d58