Νίκος Γεωργούσης, Κώστας Βάρναλης: Ελεύθερος κόσμος (1979)

Η ποιητική γλώσσα του Κώστα Βάρναλη (1883-1974), απλή, άμεση κι επομένως λαϊκή, με την πολύμορφη θεματική της ευρύτητα συνδυασμένη με τον απόλυτο σεβασμό στους κανόνες της ποιητικής τεχνικής, διακρίνεται από μια δυναμική ρυθμική έκφραση, η οποία εμπεριέχει εμφανέστατα μια σφύζουσα και εύγλωττη μουσικότητα. Δεν είναι λοιπόν διόλου περίεργο ότι η ποίησή του αναδείχθηκε πολύ δημοφιλής στους νεότερους μουσικούς μας, προπάντων στη μουσική σχολή εκείνη που κάπως αδόκιμα έχει καταγραφεί ως «έντεχνη». Και, παρόλο που για έναν σημερινό αναγνώστη ο Βάρναλης ίσως φαντάζει πια κάπως παρωχημένος, η μουσική του παρουσία τείνει να διαψεύδει σταθερά μια τέτοια εντύπωση και ο ποιητής συνεχίζει να δίνει ένα διαρκές παρών περνώντας μάλιστα ακόμη και σε μουσικούς χώρους που θα τους χαρακτηρίζαμε πρωτοποριακούς και μοντέρνους.

Το πιο γνωστό ποίημα του Βάρναλη, οι "Μοιραίοι" που πρώτος μελοποίησε ο Νίκος Μαμαγκάκης το 1962, με τη μελοποίηση του Μίκη Θεοδωράκη για τη 2η Πολιτεία του (1964) και τη φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση αποτέλεσε το κύριο όχημα για τη διείσδυση του ποιητή στις πλατύτερες μάζες. Δέκα χρόνια αργότερα ο Νίκος Μαμαγκάκης μας έδωσε το πρώτο ολοκληρωμένο λαϊκό έργο σε ποίηση του Βάρναλη με τίτλο "Σκλάβοι Πολιορκημένοι", για να ακολουθήσει το 1977 ένας δεύτερος μελοποιημένος κύκλος ποιημάτων από τον Γιάννη Ζουγανέλη με τίτλο "Λαϊκή Ανθολογία Βάρναλη".

Δυο χρόνια αργότερα κυκλοφόρησε και μια τρίτη ολοκληρωμένη δουλειά πάνω στην ποίηση του Βάρναλη με τίτλο "Ελεύθερος Κόσμος", βασισμένη στην ομώνυμη ποιητική συλλογή που είχε εκδόσει ο ποιητής το 1965. Τη μουσική έγραψε ο μάλλον άγνωστος και πρόωρα χαμένος συνθέτης Νίκος Γεωργούσης (1955-1992), ο οποίος μας έδωσε άλλες δυο δουλειές τα αμέσως επόμενα χρόνια ("Θλίψη", "Εικόνες") και στη συνέχεια χάθηκε από το προσκήνιο και δυστυχώς από τη ζωή.

Ατυχώς η ενδιαφέρουσα μουσική ματιά του Νίκου Γεωργούση στην ποίηση του Κώστα Βάρναλη πέρασε απαρατήρητη μέσα στην πλημμυρίδα του πολιτικού τραγουδιού της μεταπολιτευτικής περιόδου, έστω κι αν πρόκειται για μια δουλειά βαθύτατα πολιτική. Ο συνθέτης κινήθηκε εν πολλοίς στον κυρίαρχο ήχο της εποχής προσφέροντας μερικές πολύ καλές στιγμές, έστω κι αν τελικά δε νομίζω πως έχει καταφέρει να πρωτοτυπήσει και να διεκδικήσει ένα αυτόνομο μουσικό στίγμα. Έτσι κι αλλιώς ο λόγος του ποιητή είναι τόσο ισχυρός, ώστε σχεδόν εξ ορισμού η θέση του μουσικού να καθίσταται δευτερεύουσα και να συμβιβάζεται σ' έναν ταπεινό υποστηρικτικό ρόλο. Φλάουτο, φυσαρμόνικα, κλαρινέτο, βιολοντσέλο, μαντολίνο, κιθάρα και πιάνο απαρτίζουν ένα γοητευτικό οργανικό όχημα που βοηθά σημαντικά στο ενδιαφέρον αποτέλεσμα. Στον βαρυσήμαντο πρόλογο του έργου ακούμε τον ηθοποιό Πάνο Χατζηκουτσέλη. Τα τραγούδια ερμηνεύουν με υπερβάλλον πάθος οι άγνωστοι Λένα Πετρή, Ελευθερία Μπαμπάκου, Νίκος Κατσής και Αποστόλης Σαπουνίδης.

(c) LP | Οκτώηχος | 1979 | Πηγή: d58