Γιάννης Μαρκόπουλος, Οδυσσέας Ελύτης: Ήλιος ο Πρώτος (1969)

Στα μαύρα χρόνια της γερμανικής Κατοχής, το 1943, ο Οδυσσέας Ελύτης (1911-1996) έγραψε την ποιητική του σύνθεση "Ήλιος ο Πρώτος" (την ίδια χρονιά που βγήκε και η "Αμοργός" του Γκάτσου). Με το έργο αυτό ο ποιητής θέλησε να αποτυπώσει την αντίδρασή του στο φαινόμενο του πολέμου και να καταδικάσει την απέραντη νύχτα θανάτου που αυτός επέφερε φιλοτεχνώντας παραστάσεις από θαλασσινά τοπία της άδολης εφηβικής του μνήμης, αθώες παραστάσεις του κόσμου μέσα από μια αισθησιακή σχεδόν επαφή με τη φύση.

Το έργο αυτό έδωσε την αφορμή στον Γιάννη Μαρκόπουλο να συνθέσει το πρώτο μεγάλο του αριστούργημα στην ελληνική μουσική, μια φιλόδοξη σύνθεση σε φόρμα κοσμικής καντάτας για γυναικεία και ανδρική φωνή, αφηγητή, χορωδία και σύνθετη ορχήστρα με λαϊκά και λόγια στοιχεία. Με το έργο αυτό ο συνθέτης απομακρύνεται δραστικά από το λαϊκό ύφος της προηγούμενης περιόδου και εισάγει πλέον στη μουσική του τη ζωντανή ελληνική παράδοση υιοθετώντας δυναμικά την αρχή της "επιστροφής στις ρίζες", η οποία θα καρποφορήσει πολύ εντυπωσιακά με τα επόμενα μεγάλα έργα του.

Η σύνθεση του έργου ξεκίνησε στην Αθήνα το 1966 και ολοκληρώθηκε στο Λονδίνο το 1968, όπου μετά την επιβολή του δικτατορικού καθεστώτος είχε καταφύγει ο συνθέτης με πρωταρχικό σκοπό την τελειοποίηση των μουσικών του σπουδών. Το αποτέλεσμα είναι πράγματι ένα έργο στιβαρό με θαυμάσιες στιγμές υψηλής έμπνευσης. Εντυπωσιακή είναι η κορύφωση του έργου στο μέσον της σύνθεσης με μια υπέροχη σουίτα τεσσάρων εξαιρετικών τραγουδιών ("Κάτω στης Μαργαρίτας τ' αλωνάκι", "Τα παιδιά", "Παιδί με το γρατσουνισμένο γόνατο", "Πίνω νερό, κόβω καρπό"), που σφύζουν από ζωή και χυμούς της φύσης, από τα συναρπαστικότερα που έγραψε ποτέ ο συνθέτης. Τα τραγούδια αυτά ερμηνεύει με μεγάλη εκφραστική δύναμη η καινούργια τότε τραγουδίστρια Μαρία Δημητριάδη, ενώ στα υπόλοιπα φωνητικά συμμετέχει ο Σταύρος Πασπαράκης. Αφηγητής ο Γιάννης Φέρτης. 

Συμμετέχουν επίσης μέλη της Χορωδίας Αινιάν, ενώ την ορχήστρα διευθύνει ο συνθέτης. Μεταξύ των μουσικών της ορχήστρας είναι και οι: Νίκος Γκίνος (κλαρίνο), Γεράσιμος Μηλιαρέσης (κιθάρα, λαούτο), Παντελής Δεσποτίδης (βιολί, μαντολίνο), Τάσος Διακογιώργης (σαντούρι), Σωτήρης Ταχιάτης (βιολοντσέλο), Ανδρέας Ροδουσάκης (κοντραμπάσο).

Στα αξιοσημείωτα του δίσκου το πολύ όμορφο εξώφυλλο που φιλοτέχνησε ο σκηνοθέτης και φίλος του συνθέτη Νίκος Κούνδουρος, με τον οποίο άλλωστε ο Μαρκόπουλος είχε παλιότερα συνεργαστεί στενά. Επίσης θέλω να σταθώ στην εξαιρετική ηχογράφηση της Philips, λαμπερή και πεντακάθαρη, που ξεπερνά κατά πολύ τα καθιερωμένα στάνταρ της εποχής.

(c) LP | Philips | 1969 | πηγή: d58