Σταύρος Ξαρχάκος: Ένα μεσημέρι (1966)

Έχουμε ήδη παρουσιάσει αναλυτικά τη μεγάλη δισκογραφική ανθοφορία του κορυφαίου συνθέτη Σταύρου Ξαρχάκου κατά τη δεκαετία του '70 κι έτσι τώρα ήρθε η ώρα να δούμε και τις τέσσερις αξιολογότερες δισκογραφικές του δουλειές στο λαϊκό ύφος που υπηρέτησε κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του '60, όταν ηχογράφησε μερικές δεκάδες αριστουργηματικών τραγουδιών που σήμερα θεωρούνται κλασικά και δεν έπαψαν ποτέ να τραγουδιούνται.

Στα μέσα λοιπόν της δεκαετίας του '60 ο νεαρός Σταύρος Ξαρχάκος έχει ήδη κάνει τα πρώτα του μουσικά βήματα ξεκινώντας 2-3 χρόνια νωρίτερα με τρόπο εντυπωσιακό. Όλος ο κόσμος πλέον τραγουδά δικά του τραγούδια, όπως την "Άπονη ζωή", τη "Φτωχολογιά", το "Βάλε κι άλλο πιάτο στο τραπέζι". Ο συνθέτης επιβάλλεται σαν τρίτος δρόμος πλάι στις κεντρικές λεωφόρους που είχαν το όνομα του Μάνου Χατζιδάκι και του Μίκη Θεοδωράκη.

Και τώρα, ιδού ο πρώτος κύκλος τραγουδιών του συνθέτη με τίτλο "Ένα μεσημέρι". Μέχρι εκείνη τη στιγμή, πέρα από κάποια σκόρπια τραγούδια, όπως τα ρεμπετοειδή "Έχω μια δεκάρα τρύπια" και "Τρεις μάγκες, τρεις γερόμαγκες" με τον Στράτο Παγιουμτζή, ή πιο ελαφρά, όπως "Χόρεψαν τ' άσπρα πουλιά" με τη Γιοβάννα, οι ολοκληρωμένοι του δίσκοι ήταν είτε κινηματογραφικοί, όπως τα "Κόκκινα φανάρια" (1963), "Η Ελλάδα της Μελίνας" (1964), "Η Ελλάς χωρίς ερείπια" (1964), είτε οργανικοί, όπως "6+6" (1964), "Θεμιστοκλέους 43" (1964) και "Μοναστηράκι και Τετράγωνο" (1964).

Ο δίσκος "Ένα μεσημέρι" θεωρώ πως είναι ένας από τους σημαντικότερους κύκλους τραγουδιών του συνθέτη, πλάι στο "Νυν και αεί" (1974) και το "Ρεμπέτικο" (1983). Τα τραγούδια του δίσκου γράφτηκαν βασικά πάνω σε μελωδίες από τους οργανικούς δίσκους του συνθέτη, όπως ήταν άλλωστε η προσφιλής μέθοδος του μεγάλου στιχουργού Νίκου Γκάτσου που βάζει κι εδώ το ισχυρό του στίγμα. Με ελαφρά παραλλαγμένους στίχους τα περισσότερα είχαν ακουστεί την ίδια χρονιά και στην ταινία "Διπλοπενιές" του Γιώργου Σκαλενάκη με  ερμηνευτή τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ. 

Ο δίσκος μοιράζεται κατά το ήμισυ σε τραγούδια και κατά το άλλο ήμισυ σε οργανικές συνθέσεις. Η κάθε όψη κλείνει με ένα οργανικό που συνοψίζει τις βασικές μελωδίες των αντίστοιχων τραγουδιών. Αυτή η μικτή φόρμα (τραγούδια και οργανικά εναλλάξ) έγινε συρμός εκείνη την εποχή. Την αρχή είχε κάνει ο δίσκος "Η γειτονιά των αγγέλων" (1963) του Μίκη Θεοδωράκη. Ο Ξαρχάκος επανέλαβε αυτή τη συνταγή στα "Χρώματα" (1968) και τον ακολούθησε ο Μάνος Λοΐζος στο "Σταθμό" του (1968), όπως και ο Δήμος Μούτσης στους δύο πρώτους λαϊκούς του δίσκους ("Κάποιο καλοκαίρι", "Ένα χαμόγελο"), καθώς και αρκετοί άλλοι συνθέτες ως το τέλος της 10ετίας του '60.

Τα έξι τραγούδια του δίσκου είναι από τα καλύτερα που έγραψε ποτέ ο Σταύρος Ξαρχάκος. Τραγούδια που πατάνε γερά πάνω στους γνωστούς λαϊκούς δρόμους του χασάπικου, του ζεϊμπέκικου ή του χασαποσέρβικου. Η μελωδική φλέβα του συνθέτη αναδεικνύεται κυρίως στο "Άσπρη μέρα" και στη "Νύχτα". Εντυπωσιακό τραγούδι είναι το περίφημο "συρτάκι" "Στου Όθωνα τα χρόνια" τόσο μουσικά με τα περίτεχνα γυρίσματά του, όσο και στιχουργικά, γιατί εδώ ο Γκάτσος επιστρατεύει τις υπερρεαλιστικές του καταβολές και δημιουργεί ένα απίθανο μωσαϊκό ιστορικών αναχρονισμών που όχι μόνο δεν μπέρδεψαν το κοινό, αλλά τραγουδήθηκαν ευρύτατα και καθιέρωσαν έναν νέο τραγουδιστή, τον Σταμάτη Κόκοτα.

Την ερμηνεία των τραγουδιών μοιράζονται ισοδύναμα, μαζί με τον Σταμάτη Κόκοτα, οι δύο μεγάλοι τραγουδιστές της εποχής, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης και η Βίκυ Μοσχολιού. Στα μπουζούκια οι κορυφαίοι δεξιοτέχνες Κώστας Παπαδόπουλος και Λάκης Καρνέζης.

(c) LP | EMI Columbia | 1966 | πηγή: d58