Γιάννης Μαρκόπουλος: Ιθαγένεια (1972)

H "Ιθαγένεια" συμπληρώνει ένα σημαντικό συνθετικό τρίπτυχο του Γιάννη Μαρκόπουλου, με το οποίο υλοπoιείται πειστικά η διακήρυξή του για "επιστροφή στις ρίζες". Είχαν προηγηθεί τα έργα "Ο Ήλιος ο Πρώτος" (1969) και "Χρονικό" (1970), ενώ παράλληλα είχε επιμεληθεί μια καινούργια εκδοχή των "Ριζίτικων" (1971). Και φυσικά θα συνεχίσει στην ίδια γραμμή με καινούργια έργα φτάνοντας στο αποκορύφωμα με τη "Θητεία" (1974).

Όπως ορθώς έχει επισημανθεί, ο όρος "επιστροφή στις ρίζες" δε σημαίνει παραδοσιολαγνία, συντήρηση ή, πολύ περισσότερο, οπισθοδρόμηση, αλλά δυναμική πορεία προς το μέλλον, με αφετηρία την εμπειρία από το επεξεργασμένο με πολλή ευαισθησία και γνώση παλιό και δοκιμασμένο παραδοσιακό υλικό. Ο Μαρκόπουλος το απέδειξε αυτό με την εξέλιξη του έργου του στη συνέχεια, μέσα από εμπνευσμένες και μεγαλόπνοες δημιουργίες: "Ο Στράτης Θαλασσινός" (1973), "Θεσσαλικός Κύκλος" (1974), "Θητεία" (1974), "Μετανάστες" (1974), "Οροπέδιο" (1975), "Αφιέρωμα" (1975), "Ελεύθεροι Πολιορκημένοι" (1977), "Σεργιάνι στον Κόσμο" (1979) κ.ά.

Στην "Ιθαγένεια", όπως νωρίτερα και στο "Χρονικό", ο ιδιοφυής συνθέτης έχει την καταλυτική συνδρομή της δωρικής και βαθιά ελληνικής ποίησης του Κ.Χ. Μύρη. Λόγος και μουσική αποτελούν μικρές αδαμάντινες ψηφίδες που ανασυνθέτουν την ουσία της έννοιας "ελληνισμός" μέσα στη χωροχρονική του διάσταση. Η λιτή και απέριττη ενορχήστρωση με όργανα, όπως βιολί, κανονάκι, σαντούρι, λαούτο, βιόλα, κιθάρα, κρουστά, λύρα νησιώτικη, λύρα ποντιακή, κλαρίνο, ούτι και βιολοντσέλο, χωρίς κραυγαλέες αρμονικές συνηχήσεις και δυτικότροπες τεχνικές επεξεργασίες, υποστηρίζει διακριτικά το μέλος και αναδεικνύει τον ακριβό λόγο. 
Όλο το υλικό του σπουδαίου αυτού έργου είναι εξαιρετικό, αλλά δεν μπορούμε να μην ξεχωρίσουμε το επικό μεγαλείο των δυο πρώτων τραγουδιών ("Γεννήθηκα", "Χίλια μύρια κύματα") που χωρίς αμφιβολία ανήκουν στις κορυφαίες κατακτήσεις της ελληνικής μουσικής τέχνης! Και φυσικά δεν μπορούμε να μην εκφράσουμε την απόλυτη συγκίνηση που προκαλεί η συγκλονιστικά αποκαλυπτική ερμηνεία του Νίκου Ξυλούρη στην καλύτερη ίσως δισκογραφική του στιγμή. Πλάι του, διακριτική και καίρια, η όμορφη φωνή της Μέμης Σπυράτου. Το χαρακτηριστικό εξώφυλλο του δίσκου σχεδιάστηκε από τον ζωγράφο Δημήτρη Μυταρά σε μια από τις πάμπολλες συνεργασίες του με τον Γιάννη Μαρκόπουλο στο εικαστικό μέρος των δισκογραφικών του εργασιών.

(c) LP | EMI/His Master's Voice | 1972 | πηγή: d58