Απόστολος Καλδάρας: Μικρά Ασία (1972)

Ο μεγάλος λαϊκός συνθέτης Απόστολος Καλδάρας (1922-1990) είναι η πιο εντυπωσιακή περίπτωση λαϊκού δημιουργού που επέδειξε μοναδική προσαρμοστικότητα στις μεταλλάξεις του ελληνικού τραγουδιού μέσα στο χρόνο και μάλιστα με εξαιρετική κάθε φορά επιτυχία. Ξεκίνησε στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, όταν το ρεμπέτικο μεσουρανούσε. Και ξεκίνησε απευθείας από το ζενίθ που λέγεται "Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι" (1948). Αργότερα, από τα μέσα της δεκαετίας του '50, όταν το ρεμπέτικο έδωσε τη θέση του στο λαϊκό τραγούδι, στάθηκε ο κορυφαίος εκφραστής του είδους ηχογραφώντας εκατοντάδες εξαιρετικά τραγούδια και αναδεικνύοντας μερικές από τις σπουδαιότερες φωνές του είδους (Στέλιος Καζαντζίδης, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Πάνος Γαβαλάς, Γιώτα Λύδια, Πόλυ Πάνου, Μανώλης Αγγελόπουλος, Μιχάλης Μενιδιάτης κλπ.). 

Μια δεκαετία αργότερα, γύρω στα 1965, την εποχή που κυριάρχησε το "έντεχνο" με την "επανάσταση" των Θεοδωράκη - Χατζιδάκι, ο Καλδάρας (εξαιτίας, πάντως, και κάποιων ιδιαίτερων προσωπικών λόγων) εγκατέλειψε το πάλκο και το περιβάλλον της νύχτας και στράφηκε στη σύνθεση μιας σειράς υπέροχων λυρικών τραγουδιών με τις νέες φωνές που αναδείχθηκαν εκείνη την εποχή (Βίκυ Μοσχολιού, Σταμάτης Κόκοτας, Γιώργος Νταλάρας, Γιάννης Πάριος, Γιάννης Καλατζής, Χάρις Αλεξίου). Το πρώτο τραγούδι αυτής της υπέροχης τραγουδιστικής ανθοφορίας ήταν το τρυφερότατο "Ένα αστέρι πέφτει πέφτει" κι αμέσως μετά τα αξεπέραστα: "Δεν ξέρω πόσο σ' αγαπώ", "Μην τα φιλάς τα μάτια μου", "Πήρα απ' τη νιότη χρώματα", "Όνειρο απατηλό" και τόσα άλλα!

Στο ξεκίνημα της δεκαετίας του '70 ο Απόστολος Καλδάρας έκανε τους πρώτους του δίσκους 33 στροφών με τη φωνή κυρίως του αγαπημένου του ερμηνευτή Γιώργου Νταλάρα. Με τη "Μικρά Ασία" (1972) και τον "Βυζαντινό Εσπερινό" (1973) κατέκτησε μία ακόμη κορυφή, την οποία ποτέ στη συνέχεια δεν κατάφερε να ξεπεράσει. Και ταυτόχρονα έδωσε δύο έργα που καλύπτουν απόλυτα το περιεχόμενο του όρου "κύκλος τραγουδιών" σε ένα υψηλότατο επίπεδο, που δύσκολα μπόρεσε γενικότερα να φτάσει στο σύνολό της η ελληνική δισκογραφία.

Η "Μικρά Ασία" δημιουργήθηκε με τη συμβατική αφορμή της συμπλήρωσης 50 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922-1972) και ήταν ένα από τα ελάχιστα αφιερώματα που έγιναν εκείνη την "ιδιαίτερη" εποχή για το τραγικό αυτό γεγονός, σε πλήρη αντίθεση βέβαια με τις ατελείωτες πανηγυρικές (ή πανηγυριώτικες) τελετές της προηγούμενης χρονιάς για τα 150 χρόνια από την Επανάσταση του '21!

Οι στίχοι γράφτηκαν από τον Πυθαγόρα και αποτέλεσαν έκπληξη πρώτου μεγέθους, καθώς ο συγκεκριμένος στιχουργός ήταν "στιγματισμένος" με τραγουδάκια του συρμού, ερωτικού και μελό περιεχομένου, τύπου "Κάθε λιμάνι και καημός", "Πάμε για ύπνο Κατερίνα" κλπ., που δεν περιείχαν σε καμιά περίπτωση, πέρα από την άρτια συνήθως τεχνική τους, τα σημάδια ενός ποιητικού λόγου λαϊκού μεν αλλά υψηλότερου, όπως τα τραγούδια της "Μικράς Ασίας". 

Ταυτόχρονα ο Καλδάρας έντυσε τους θαυμάσιους αυτούς στίχους με δυνατές μελωδίες ενός ύφους στοχαστικού, νοσταλγικού και ρωμαλέου. Τραγούδια που παραπέμπουν σε ήχους και "τρόπους" από τη Βυζαντινή παράδοση και ανακαλούν στον καθένα μας τις αληθινές πατρίδες της συλλογικής και κυτταρικής του μνήμης.

Άξιοι μεσολαβητές αυτών των ξεχωριστών τραγουδιών ανάμεσα στους δημιουργούς και τους ακροατές στάθηκαν οι δύο ερμηνευτές: Ο Γιώργος Νταλάρας, με τη στέρεη τεχνική του και το μελωδικό ηχόχρωμα της φωνής του, και η Χάρις Αλεξίου, στην πρώτη ουσιαστικά δισκογραφική της εμφάνιση. Αξιοσημείωτο πάντως είναι ότι αρχικά τα τραγούδια αυτά προορίζονταν για τον Στέλιο Καζαντζίδη, αλλά για διάφορους λόγους αυτή η συνεργασία δεν ευδοκίμησε. Ίσως καμιά φορά οι παραξενιές της τύχης να συμβαίνουν και για καλό. Γιατί ο δίσκος ευτύχησε να έχει δυο ερμηνευτές που ανέδειξαν με τον καλύτερο τρόπο τα σπουδαία αυτά τραγούδια. Ή μήπως να το πούμε ανάποδα; Ότι δηλαδή αυτά τα τραγούδια ανέδειξαν και επέβαλαν οριστικά δυο από τους μεγαλύτερους λαϊκούς τραγουδιστές όλων των εποχών; Αλλά πάλι, γιατί να μην ισχύουν και τα δύο;

(c) LP | Minos | 1972 | πηγή: d58