Ο Νίκος Μαμαγκάκης υπήρξε από τους πιο πολυδιάστατους δημιουργούς που ανέδειξε η παραγωγικότατη δεκαετία του '60, αφού μπορούσε να κινείται με την ίδια ευκολία σε όλα τα μουσικά πεδία και να συνθέτει άνετα από απλά ελαφρά, λαϊκά ή και ποπ τραγούδια μέχρι την απαιτητική μελοποιημένη ποίηση, αλλά και μουσική για το θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, ενώ άγνωστο αλλά πολυσήμαντο έργο έχει καταθέσει και στο πεδίο της λόγιας μουσικής με συνθέσεις στις πιο πολύπλοκες φόρμες της πειραματικής και πρωτοποριακής μουσικής έκφρασης.
Ασυμβίβαστος και αυστηρός, με κριτική πάντα διάθεση για το έργο των συναδέλφων του, αλλά προπάντων για το δικό του, σε βαθμό μερικές φορές αυτοϋπονόμευσής του! Αυτό το τελευταίο άλλωστε εκφράζεται πολύ εύγλωττα με την τιτάνια προσπάθεια τα τελευταία χρόνια της ζωής του να επανεκδώσει όλο το έργο του σε εντελώς νέες εκτελέσεις στη δική του εταιρία παραγωγής Ιδαία! Κι ανεξάρτητα από το πόσο μας ικανοποιεί το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας - και είναι αλήθεια ότι πολλές απ' τις καινούργιες αυτές εκτελέσεις ξενίζουν κάπως - δεν μπορούμε παρά να θαυμάσουμε το κουράγιο και τη ζωτικότητα ενός ανθρώπου που παρέμεινε ενεργός μέχρι το τέλος της ζωής του (2013)!
Ασυμβίβαστος και αυστηρός, με κριτική πάντα διάθεση για το έργο των συναδέλφων του, αλλά προπάντων για το δικό του, σε βαθμό μερικές φορές αυτοϋπονόμευσής του! Αυτό το τελευταίο άλλωστε εκφράζεται πολύ εύγλωττα με την τιτάνια προσπάθεια τα τελευταία χρόνια της ζωής του να επανεκδώσει όλο το έργο του σε εντελώς νέες εκτελέσεις στη δική του εταιρία παραγωγής Ιδαία! Κι ανεξάρτητα από το πόσο μας ικανοποιεί το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας - και είναι αλήθεια ότι πολλές απ' τις καινούργιες αυτές εκτελέσεις ξενίζουν κάπως - δεν μπορούμε παρά να θαυμάσουμε το κουράγιο και τη ζωτικότητα ενός ανθρώπου που παρέμεινε ενεργός μέχρι το τέλος της ζωής του (2013)!
Το πειστικότερο ίσως δείγμα της ικανότητας του Νίκου Μαμαγκάκη να γράψει ορθόδοξα λαϊκά τραγούδια μας δίνει ο δίσκος "11 Λαϊκά Τραγούδια του Γιάννη Ρίτσου" που εκδόθηκε το 1972 από τη Lyra στα δύσκολα χρόνια της δικτατορίας. Δεν ήταν καθόλου εύκολο να εμφανιστεί ένα έργο με την υπογραφή του πλέον στιγματισμένου ποιητή για το καθεστώς! Αλλά ο Μαμαγκάκης δεν το θεωρούσε αυτό εμπόδιο. Άλλωστε αμέσως μετά φρόντισε να ενισχύσει τη συγκεκριμένη του επιλογή με μια άλλη σειρά τραγουδιών σε ποίηση του επίσης "ενοχλητικού" ποιητή Κώστα Βάρναλη ("Σκλάβοι Πολιορκημένοι").
Βέβαια εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα λαϊκό δίσκο, όπως άλλωστε καθαρά το δήλωσε και ο Γιάννης Ρίτσος, όταν έδωσε αυτά τα ποιήματα στον συνθέτη. Επρόκειτο για δέκα απλά ποιήματα που τα έγραψε ειδικά για να γίνουν τραγούδια, χωρίς προηγουμένως να έχουν εκδοθεί σε κάποια ποιητική συλλογή. Με μια εξαίρεση: Το εμβληματικό τραγούδι-ποταμός "Άιντε και ντε", που αποτελεί μέρος του ευρύτερου ποιήματος "Πλανόδιοι μουσικοί" από την ποιητική συλλογή "Γενική δοκιμή" (1959) .
Όλα τα τραγούδια του δίσκου είναι πανέμορφα σε ορθόδοξους λαϊκούς ρυθμούς, από τα πιο καλοφτιαγμένα του συνθέτη, που εδώ δείχνει την εξαιρετική γνώση του πάνω στους δρόμους του λαϊκού τραγουδιού που πηγάζουν απευθείας από το ρεμπέτικο θησαυροφυλάκιο. Η ορχήστρα είναι άριστα ισορροπημένη, πράγμα που δεν αποτελεί έκπληξη με δεδομένη τη μακρά θητεία του συνθέτη στο χώρο της ενορχήστρωσης.
Τα τραγούδια ερμηνεύουν εξαιρετικά ο καταξιωμένος Γιάννης Πουλόπουλος, σε μία από τις τελευταίες αξιόλογες δισκογραφικές του καταθέσεις, πριν προσχωρήσει οριστικά στο ελαφρολαϊκό τραγούδι του συρμού, και η Μαρία Δουράκη, που εδώ κάνει την καλύτερη παρουσία της στο τραγούδι. Στα τραγούδια "Χρόνια σε περίμενα" και "Έφυγες" νομίζω πως δίνει θαυμαστές ερμηνείες.
Ας δούμε τι εξομολογείται για το δίσκο ο ίδιος ο συνθέτης στον επιμελητή της ψηφιακής επανέκδοσης Γιώργο Τσάμπρα:
Με το Ρίτσο με συνέδεε μεγάλη φιλία και αλληλοεκτίμηση. Όταν κάποτε του ζήτησα στίχους του να μελοποιήσω, μου υποσχέθηκε ότι θα γράψει ειδικά για μένα. Την εποχή εκείνη εγώ ήμουν πολύ ερωτευμένος. Ο Ρίτσος το ήξερε – κάναμε πολλή παρέα τότε - κι έτσι έκανε για μένα αυτούς του ερωτιάρικους στίχους. Βέβαια μού ‘φερε τελικά λιγότερα τραγούδια απ' όσα χρειάζονταν για το δίσκο. Κι έτσι εγώ ύστερα συμπλήρωσα με το "Άιντε και ντε" που είναι παρμένο από τους "Πλανόδιους μουσικούς", μια μεγάλη ποιητική συλλογή του, την οποία αργότερα μελοποίησα ολόκληρη χωρίς ποτέ να την εκδώσω. Το «Άιντε και ντε» το θεωρώ πολύ μεγάλο τραγούδι. Το υπόλοιπο υλικό επηρεάστηκε πολύ από το κοινό κλίμα που είχαν οι στίχοι. Είναι όμορφοι, γλυκείς, αλλά όχι και οι καλύτεροι του Ρίτσου. Εδώ ο ποιητής έχει κατέβει στο επίπεδο του στιχουργού:
"Κι ήρθες ένα σούρουπο π' άναβαν τ' αστέρια,
στην πληγή μου ασάλευτα είκοσι μαχαίρια".
Απλοί, λαϊκότατοι στίχοι που και εγώ τους έντυσα με λαϊκές μελωδίες. Ζεϊμπέκικο, χασάπικα ... Τα ήξερα καλά τέτοιου είδους ρυθμικά μοντέλα από τότε που μαθητής Ωδείου ακόμα έγραφα σε νότες τις μελωδίες των ρεμπέτηδων, για να τις στείλουν στη λογοκρισία. Είχα τότε αναπτύξει μια καλή σχέση μαζί τους. Έπαιζα όργανα, μ' αγαπούσαν και τους ήξερα. Εγώ διάλεξα τον Πουλόπουλο και η εταιρία τη Δουράκη, μια φωνή της εποχής εκείνης. Θυμάμαι που προσπαθούσα να πω στον Πουλόπουλο "πες το έτσι κι έτσι". Μου λέει: "Εγώ μαέστρο ό,τι και να μου πεις, όπως μπορώ θα τα πω". Δίκιο είχε. Είχε πια μια σταμπιλαρισμένη φωνή. Είχε φτιάξει το "κεφάλαιο" το δικό του. Δε μπορούσες να επενδύσεις περισσότερο πάνω του. Η "βιοτεχνία" του ήταν πια κλειστή και δεν έβγαινε από τα όρια. Έτσι κι αλλιώς όμως ήταν πολύ καλός. Φοβερά ιδιόρρυθμη φωνή και τίμιος τραγουδιστής.
(c) Lyra | 1972 | πηγή: d58
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου