Χριστόδουλος Χάλαρης, Νίκος Γκάτσος: Δροσουλίτες (1975)

Οι Δροσουλίτες αποτελούν ένα παράδοξο φαινόμενο οφθαλμαπάτης που εμφανίζεται στη θάλασσα του Φραγκοκάστελλου στα νότια της Κρήτης. Εκεί στα τέλη της άνοιξης κάθε χρόνο και για δέκα ημέρες τις πρώτες πρωινές ώρες εμφανίζονται τεράστιες σκιές σε μορφή έφιππων πολεμιστών που διασχίζουν το πέλαγο και χάνονται στα βάθη του ορίζοντα.

Ο θρύλος αυτός, καθώς και μια σειρά άλλοι βυζαντινοί θρύλοι και ιστορικά πρόσωπα έδωσαν την πρώτη ύλη στην έμπνευση του Νίκου Γκάτσου, ο οποίος έγραψε δέκα μπαλάντες εξαιρετικής ποιητικής πνοής που αποτέλεσαν το υλικό του δίσκου "Δροσουλίτες". Ο ποιητής βουτάει βαθιά στη βυζαντινή παράδοση και στον ακριτικό κύκλο επιστρατεύοντας όλο το γλωσσικό και θεματικό οπλοστάσιο του δημοτικού τραγουδιού και των παραλογών, για να μας χαρίσει καινούργια "δημοτικά" τραγούδια που αποπνέουν το δροσερό αεράκι της ζωντανής ελληνικής παράδοσης έτσι όπως διατρέχει αναλλοίωτη τους αιώνες. Ένας απίθανος γλωσσικός πλούτος από τη δημώδη μεσαιωνική ελληνική γλώσσα κατακλύζει τις εικόνες των τραγουδιών που έχουν συντεθεί με υλικά άλλοτε ιστορικά κι άλλοτε μυθοπλαστικά. Ιδού μια μικρή λεξιλογική ανθολόγηση: λυκοποριά, ρεγάλο, πατουλιά, λογάρι, κλησαρωμένε, δοραμίσουνε, γιογκάρι, διωματάρης, σινί, λαχούρι, φορτσέρι, διάτα. Μόνο ο Νίκος Γκάτσος θα μπορούσε με τόση άνεση να επιστρατεύει ένα τέτοιο γλωσσικό θησαυρό και να τον ενσωματώνει με απόλυτη φυσικότητα στα τραγούδια του, χωρίς ποτέ να ξεφεύγει και από την εμμονή του στην απόλυτη ρίμα. Έτσι, με τον "κλήδονα" συνταιριάζει τα "αγριοκύδωνα", τα "Τριπόταμα" με το "απόκαμα", το "αγγελόκρουστο" με τον "Χριστό", τη "χλόη" με την "αλόη" και το "μοιρολόι", την "περγαμηνή" με την "Κομνηνή" και πάει λέγοντας!

Ο Χριστόδουλος Χάλαρης μελοποίησε έξοχα αυτό το ακριβό υλικό και δημιούργησε δέκα σύγχρονα "δημώδη" άσματα με μια πλημμυρίδα μελωδικών και ρυθμικών ευρημάτων που μορφοποιούνται αριστοτεχνικά μέσα από την ευφάνταστη ενορχήστρωση βασισμένη στο μεγάλο πλούτο της παραδοσιακής οργανολογίας, όπως ποντιακή λύρα, βιολί, σαντούρι, κανονάκι, τζουράς, κεμανέ, ρεμανέ, κρουστά και πνευστά. Τα περισσότερα τα εκτελεί ό ίδιος ο συνθέτης, ο οποίος άλλωστε στα μετέπειτα χρόνια ασχολήθηκε συστηματικά με την οργανοποιία στο μουσικό εργαστήρι που διηύθυνε για πολλά χρόνια στη Θεσσαλονίκη.

Για την ερμηνεία των ιδιαίτερων αυτών τραγουδιών επιλέχθηκαν δύο εκλεκτοί, αν και εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους, ερμηνευτές. Η Δήμητρα Γαλάνη, η οποία είχε ήδη συμμετοχή σε άλλους δυο δίσκους του συνθέτη ("Τα παιδικά", "Ακολουθία"), και ο σπάνιας φωνητικής ιδιομορφίας τραγουδιστής Χρύσανθος, ο οποίος δίνει πραγματικό ρεσιτάλ στα τραγούδια που ερμηνεύει με κορυφαίες στιγμές το "Μάνα μου, μάνα" και το "Μαδριγάλι".

Ο δίσκος κυκλοφόρησε το 1975 από την Columbia, ενώ το 2006 επανεκδόθηκε σε νέα ψηφιακή επεξεργασία με την προσθήκη μάλιστα του ανέκδοτου τραγουδιού "Είπα τραγούδι να σου γράψω" των ίδιων δημιουργών και με τη φωνή του Χρύσανθου. Μάλιστα κάποια στιγμή ο συνθέτης είχε εκφράσει την επιθυμία να ηχογραφήσει εκ νέου το έργο προσθέτοντας μικρά πρελούδια σε κάθε τραγούδι, αλλά αυτό το σχέδιο δεν ευοδώθηκε ποτέ, δυστυχώς. Κλείνοντας να επισημάνω ότι το εικαστικό μέρος της έκδοσης επιμελήθηκε ο ζωγράφος Γιώργος Σταθόπουλος.

(c) LP | ΕΜΙ Columbia | 1975 | πηγή: d58