Θάνος Μικρούτσικος: Καντάτα για τη Μακρόνησο / Μαγιακόφσκι (1976)

Συνεχίζοντας τα αφιερώματα στους μεγάλους μας συνθέτες δε θα μπορούσα φυσικά να παραλείψω τον πρόσφατα θανόντα Θάνο Μικρούτσικο, αυτόν τον πολύπλευρο δημιουργό που άφησε αδρό τα χνάρι του στην ελληνική μουσική και μάλιστα σε όλες της τις εκφάνσεις.

Κι αν το όνομα του Θάνου Μικρούτσικου για τους πολλούς είναι στενά δεμένο με τον ποιητή Νίκο Καββαδία, οφείλω να τονίσω ότι εξίσου ισχυρός ήταν ο δεσμός του και με την ποίηση του Γιάννη Ρίτσου (1909-1990), στην οποία επανερχόταν συνεχώς μελοποιώντας κατά καιρούς πολυάριθμα ποιήματά του, τα οποία βρίσκονται διάσπαρτα στην πλούσια δισκογραφία του. 

Η πρώτη ολοκληρωμένη δουλειά του στο έργο του Ρίτσου καταγράφεται στα 1976 με τον τίτλο "Καντάτα για τη Μακρόνησο", βασισμένη στην ποιητική σύνθεση "Πέτρινος Χρόνος", η οποία γράφτηκε στο τέλος του Εμφυλίου (1949), αλλά εκδόθηκε το 1957. Το έργο αναφέρεται στις σκληρές εμπειρίες του ποιητή από τα χρόνια των αλλεπάλληλων εξοριών του στα ξερονήσια της άγονης γραμμής. Ο λόγος καταγράφει με σκληρές λέξεις αυτές τις εμπειρίες, αλλά μέσα από την απόγνωση αναδύεται συχνά μια διάθεση τρυφερότητας και αισιοδοξίας που ασφυκτιά να απελευθερώσει τις δυνάμεις της και να γίνει κραυγή. 

Ο συνθέτης σεβάστηκε απόλυτα τον ποιητικό λόγο κι έγραψε μελωδίες που αναδεικνύουν ανάγλυφα το πνεύμα του κειμένου. Ξεκινά με μια εφιαλτική εισαγωγή, όπου ο σκόπιμα άναρθρος ήχος της ορχήστρας συμβαδίζει με τις άναρθρες κραυγές των εξόριστων. Τα τραγούδια είναι απλά, αλλά απόλυτα πρωτότυπα, ενίοτε με μιαν υπερβάλλουσα συναισθηματική ένταση που προκαλεί αυθόρμητη συγκίνηση στον ακροατή.

Το δεύτερο έργο του δίσκου έχει τίτλο "Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι" και βασίζεται στη μεταφρασμένη από τον Γιάννη Ρίτσο ελληνική εκδοχή μιας σειράς πολιτικών ποιημάτων του μεγάλου Ρώσου ποιητή Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι (1893-1930), με τον οποίο ο Έλληνας ποιητής έβρισκε προφανώς κοινούς ποιητικούς δρόμους. Το έργο έχει και πάλι τη φόρμα καντάτας με εναλλασσόμενα μέρη από απαγγελίες και τραγούδια.

Η ερμηνεία της Μαρίας Δημητριάδη είναι για μια φορά ακόμη συγκλονιστική. Είναι σίγουρο ότι η μοναδική "χημεία" της φωνής της με την έμπνευση του συνθέτη λειτούργησε με μιαν απίστευτη δύναμη αλληλεπίδρασης που οδήγησε σε μεγαλειώδη αποτελέσματα, μοναδικά στην ελληνική μουσική.  

Εκτός από τη Μαρία Δημητριάδη συμμετέχει και μια πλειάδα άλλων καλλιτεχνών, τραγουδιστών και ηθοποιών: Σάκης Μπουλάς, Αφροδίτη Μάνου (αχ! βρε Αφροδίτη! Τα ξέχασες αυτά!), Γιάννης Ζουγανέλης, Σοφία Σπυράτου, Μαρία Κανελλοπούλου, Μαριτίνα Πάσσαρη, Πάνος Σκουρολιάκος κ.ά. Ο Γιώργος Κιμούλης διαβάζει το τελευταίο γράμμα ενός εργάτη που μνημονεύει τον Μαγιακόφσκι. Τη χορωδία διευθύνει η Σοφία Σπυράτου. Ένας δίσκος πραγματικό ορόσημο στην ελληνική δισκογραφία!

(c) LP | Lyra | 1976 | πηγή: Ιδομενέας/d58