Τρίτη 19 Μαΐου 2020

Τα ορχηστρικά του Ξαρχάκου: Θεμιστοκλέους 43 (1964)

"Αισθηματοποιήθηκε για μένα το περιβάλλον ενός παλιού διώροφου σπιτιού, στην Οδό Θεμιστοκλέους 43, όπου γεννήθηκα κι έζησα τα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια. Σ’ αυτό το σπίτι, ανάμεσα σε πορτρέτα ζωγραφισμένα με κάρβουνο, σε επιγραφές με ρητά από την Αγία Γραφή, σε αυστηρές φιγούρες μουσουργών, χάλασα τα πρώτα μου παιχνίδια, δοκίμασα τα δάχτυλά μου στα πλήκτρα του πιάνου, έκαψα τα μαθητικά μου τετράδια, έκλαψα για το θάνατο ενός πολυαγαπημένου μου προσώπου. Σίγουρα σ’ αυτό το σπίτι υπάρχουν, καθώς λέει ο ποιητής, μέσα σε παλιά συρτάρια με χαμένα κλειδιά, οι νύχτες που μετρούσα τ’ άστρα, οι θάλλασσες που μετρούσα τα κύματα, τα φθινόπωρα που μετρούσα τα χελιδόνια που φεύγαν. Μαζί μ’ όλα αυτά, σ’ αυτό το παλιό διώροφο, πάνω στους ραγισμένους τοίχους έρπουν οι μελωδίες από τα πρώτα συνθετικά μου σχεδιάσματα, χέρι χέρι με τις συγκινήσεις που τα προκάλεσαν. Αυτές τις μελωδίες, που καλύπτουν τη χρονική περίοδο 1960-1963 και δεν έχουν καμιά σχέση με την κατοπινή μου δουλειά, τις συγκέντρωσα, τις έγραψα για πιάνο και εκκλησιαστικό όργανο και τις ηχογράφησα, χωρίς να αλλάξω τίποτα, δίχως να προσθέσω κάτι από την τωρινή μου εμπειρία και γνώση, στα όσα αιχμαλώτισαν την ευαισθησία μου πριν από 5-6 χρόνια. Το «Θεμιστοκλέους 43», που δεν είναι άλλο από μια απόπειρα ενός έφηβου να μιλήσει για το παράξενο φως που έπαιρνε ο ήλιος κάθε σούρουπο, σ’ αυτό το παλιό διώροφο των Εξαρχείων, για κάποιες φυσαρμόνικες που ακούγονταν τα βράδια από τη Σόλωνος, για κάποια παιδιά που κύλαγαν το τσέρκι τους στην οδό Σουλτάνη, αφιερώνεται στον Ζιλ Ντασέν. Ο λόγος: ακούγαμε μαζί, πάει καιρός, το 4ο Κοντσέρτο του Μπετόβεν, για πιάνο και ορχήστρα. Το ακούγαμε αμίλητοι, συγκινημένοι, και κάθε τόσο πιάναμε ο ένας τον άλλο ν’ αντιδρά με τον ίδιο τρόπο, να αισθάνεται τα ίδια ακριβώς πράγματα, να πονάει τον ίδιο πόνο. Και τότε κατάλαβα πως η ευαισθησία του Ντασέν ταυτιζόταν με τη δική μου, ξεκινούσε από την ίδια αφετηρία και κατέληγε στο ίδιο αποτέλεσμα. Κι από τη στιγμή εκείνη ήξερα πως ο Ντασέν είναι φίλος μου".
Αυτό το εξομολογητικό κείμενο του Σταύρου Ξαρχάκου συνοδεύει την πρώτη έκδοση σε βινύλιο του δίσκου "Θεμιστοκλέους 43" που κυκλοφόρησε το 1964, την παραγωγικότατη εκείνη χρονιά του συνθέτη. Πρόκειται για μια σειρά 17 σύντομων οργανικών συνθέσεων για εκκλησιατικό όργανο και πιάνο. Τα μέρη δεν ονομάζονται και θα μπορούσε όλο το έργο να αποτελεί ένα ενιαίο καμμάτι σαν μια φαντασία για δύο όργανα. Οι μικρές αυτές ελεύθερες μορφολογικά συνθέσεις συνδέονται με τα πρώτα μουσικά ακούσματα του συνθέτη και παραπέμπουν σε προκλασικούς κυρίως συνθέτες (J.S. Bach, Antonio Vivaldi κλπ.). Παίζει ο ίδιος ο συνθέτης.


(c) EMI Columbia | 1964 | πηγή: d58

Δεν υπάρχουν σχόλια: