Ο Μίκης και οι ποιητές: 18 Λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας (1973/74)

Τα "18 Λιανοτράγουδα της Πικρής Πατρίδας" είναι μια από τις πιο δημοφιλείς και λαϊκές ποιητικές συνθέσεις του μεγάλου ποιητή Γιάννη Ρίτσου. Γράφτηκαν το 1968 κατόπιν παραγγελίας του Μίκη Θεοδωράκη, ενόσω ο ποιητής βρισκόταν εξόριστος στη Λέρο. Τα 16 από τα 18 ποιήματα γράφτηκαν μέσα σε μια μέρα, ενώ αργότερα στη Σάμο προστέθηκαν τα άλλα δύο. Ωστόσο στα χέρια του συνθέτη έφτασαν μόλις στα 1971 στο Παρίσι κι αυτός τα μελοποίησε αμέσως και τα παρουσίασε στις μεγάλες συναυλίες που έδινε σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. 

Πρόκειται για ένα κύκλο ποιημάτων στο ύφος των δημοτικών λιανοτράγουδων: Σύντομα ανομοικατάληκτα τετράστιχα (15σύλλαβοι σπασμένοι στα δύο) με αναφορές στην ιστορία και τους αγώνες της χειμαζόμενης πατρίδας με αφορμή βέβαια την τρέχουσα πολιτική συγκυρία. Ο Ρίτσος λειτούργησε με έντονα αφαιρετική διάθεση συμπυκνώνοντας σε ελάχιστες λέξεις μεγάλα και βαθιά νοήματα μ’ ένα λόγο άμεσο και καίριο. Κάθε λέξη έχει το ιδιαίτερο ειδικό της βάρος. Η συλλογική μνήμη, το ελληνικό τοπίο, το θρησκευτικό και αγωνιστικό συναίσθημα συνιστούν τη θεματολογία του ποιητή.

Η μουσική προσαρμόζεται ιδανικά στο ποιητικό ύφος. Μελωδίες λιτές και άμεσες υπηρετούν τον ποιητικό λόγο με απόλυτο σεβασμό και διακριτικότητα. Ο συγκεκριμένος κύκλος τραγουδιών είναι από τους πιο πολυτραγουδισμένους του συνθέτη. Γνώρισε πολλαπλές εκτελέσεις και δοκιμάστηκαν στην ερμηνεία του μερικοί από τους πιο μεγάλους τραγουδιστές που κατά καιρούς συνεργάστηκαν με τον Μίκη Θεοδωράκη. 

Η πρώτη ηχογράφηση του έργου πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι το 1973 με ερμηνευτές τη Μαρία Φαραντούρη, τον Πέτρο Πανδή, την Αφροδίτη Μάνου, τον Αχιλλέα Κωστούλη και τον συνθέτη και κυκλοφόρησε από την EMI France και αμέσως μετά από την ελληνική Minos, 

Η 2η εκτέλεση ωστόσο που κυκλοφόρησε το 1974 πάλι από τη Minos με βασικό ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα και μαζί του την Άννα Βίσση στο δισκογραφικό της ξεκίνημα, είναι αυτή που ακούστηκε περισσότερο κι έκανε γνωστό το έργο στο ευρύ κοινό. Την επιμελήθηκε ο βασικός συνεργάτης του συνθέτη Γιάννης Διδίλης.

Μέσα στο 1974 κυκλοφόρησε άλλη μια ενδιαφέρουσα εκτέλεση του έργου που ενορχηστρωσε ο Τάσος Καρακατσάνης για τη Lyra με ερμηνευτές τη Μαρία Δημητριάδη, τον Σταύρο Πασπαράκη, τον Κώστα Καμένο, την Ελένη Βιτάλη και τη Σάνια Κρυστάλλη, ενώ υπάρχει και μια ημιτελής εκτέλεση για τη Philips (έχει 8 από τα 18 τραγούδια) που επίσης κυκλοφόρησε το 1974 με ερμηνευτή τον Αντώνη Καλογιάννη, η οποία ενσωματώθηκε στην ψηφιακή επανέκδοση του δίσκου "Ο Θεοδωράκης διευθύνει Θεοδωράκη Νο.2" .

(c) Minos/Lyra | 1974 | πηγή: d58