Όπως το "Άξιον Εστί" είναι η Βίβλος του ελληνικού λαού, έτσι το "Canto General" είναι η Βίβλος της αμερικάνικης ηπείρου. Σε αυτό το «opus magnum» των 342 ποιημάτων o Χιλιανός ποιητής Pablo Neruda (1904-1973), «ο μηχανικός της ψυχής», όπως τον χαρακτήρισε η Δανάη Στρατηγοπούλου, αναπαριστά με εντυπωσιακές εικόνες τη γένεση της ηπείρου και την ιστορία των λαών που την κατοίκησαν, που την κατοικούν ακόμη, που υποφέρουν και αγωνίζονται ενάντια στους καταπιεστές που κατέφθασαν με τη δύναμη των όπλων να απομυζήσουν τους ανθρώπους και τα πλούτη μιας οργιαστικής φύσης. Αυτό άλλωστε προσδίδει στο έργο παγκόσμιο χαρακτήρα.
Με δυνατές μεταφορές, χείμαρρους εικόνων και μελωδιών, αυτή η ποίηση μιλά για το σύμπαν, στο κέντρο του οποίου στέκει ο άνθρωπος -ο άνθρωπος ως στοιχείο της φύσης- από την οποία υποφέρει αλλά και αντλεί ταυτόχρονα τη δύναμη του. Η σχέση του ανθρώπου με τη φύση γίνεται σύμβολο και πρότυπο, μέτρο για τις ανθρώπινες οχέσεις.
Ο Pablo Neruda έγραψε το μεγαλύτερο μέρος αυτού του έπους στα τέλη της δεκαετίας του '40, ενόσω βρισκόταν, φυγάς, στην παρανομία. Ο πρόεδρος -και μετέπειτα δικτάτορας- της Χιλής, Γονζάλες Βιδέλα, τον είχε επικηρύξει, αφότου ο ποιητής εξαπέλυσε κατηγορίες εναντίον του. Κυνηγημένος, διέσχισε «κάμπους, λιμάνια, πολιτείες...». Γι' αυτό το "Canto General" έγινε η σπαρακτική κραυγή του ξεσηκωμού ενάντια σ' όλες τις δυνάμεις και τις μορφές καταπίεσης: από τον κατατρεγμο των ιθαγενών από τους κονκισταδόρ μέχρι τον τρόμο που σπέρνουν οι σύγχρονοι δικτάτορες, οι «μύγες». Γίνεται όμως και το μέγα τραγούδι της αλληλεγγύης προς τους καταπιεσμένους, τους ταπεινωμένους και τους εξανδραποδισμένους: εργάτες στα ορυχεία χαλκού και νιτρικού άλατος, ινδιάνους, πιονέρους, ξυλοκόπους, μια έκφραση αγάπης προς τους απλούς ανθρώπους, για τον άνδρα και τη γυναίκα που αγαπιούνται και πασχίζουν για ένα καλύτερο αύριο: «Γράφω για το λαό κι ας μη μπορεί να διαβάσει την ποίηση μου με τα απλοϊκά του μάτια». Ποτέ άλλοτε δεν δημιουργήθηκε τόσο δυνατή σχέοη ανάμεσα σ' ένα ποιητικό έργο και οε μια ολόκληρη ήπειρο....Όταν ο Neruda πήρε το βραβείο Νόμπελ το 1971, το "Canto General" θεωρήθηκε το «αμερικάνικο ποίημα που δίνει ζωή στο πεπρωμένο και τα όνειρα μιας ηπείρου, ποίημα μέσω του οποίου μια ήπειρος συνειδητοποιεί την αξία της».
Δεν μας παραξενεύει λοιπόν που αυτό το ιδιαίτερο, το μοναδικό στη σύγχρονη λογοτεχνία, έργο εντυπωσίασε τον Μίκη Θεοδωράκη. Πάντοτε τον ενέπνεαν ιδανικά ανάλογα με αυτά του Neruda, ιδανικά για το οποία και οι δύο καλλιτέχνες φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και εξορίστηκαν.
Για πρώτη φορά ο συνθέτης δεν χρησιμοποιεί ένα ελληνικό κείμενο ή ελληνική μετάφραση κάποιου ξένου κειμένου - όπως έκανε στην περίπτωση των Μπίαν και Λόρκα - αλλά το ισπανικό πρωτότυπο. O καινούριος ήχος των λέξεων μετατρέπεται σε καινούρια μουσική ηχητική. Σολίστες, χορωδίες και ορχήστρα -με ένα γιγαντιαίο σύνολο κρουστών μοναδικής ποικιλίας- εκτινάσσονται στη σφαίρα της υμνωδίας (...)
(Απόσπασμα από το βιβλίο του Guy Wagner «Μίκης Θεοδωράκης-Μια ζωή για την Ελλάδα», εκδόσεις τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδανός, 2002)
Ο Μίκης Θεοδωράκης καταπιάστηκε με το έργο για πρώτη φορά στη Γαλλία το 1972 μελοποιώντας αρχικά 4 μέρη, τα οποία ηχογραφήθηκαν στο Παρίσι το 1974. Τα μέρη ήταν: Los Libertadores, America insurecta, Vegetaciones και Vienen los Pajaros. Τα ερμήνευσαν η Μαρία Φαραντούρη και ο Πέτρος Πανδής. Ο δίσκος κυκλοφόρησε το 1975 πρώτα στη Γαλλία κι αμέσως μετά στην Ελλάδα από την ΕΜΙ.
Ταυτόχρονα ο συνθέτης μελοποιεί ακόμη 3 μέρη (Voy a Vivir, La United Fruit Co., Algunas Bestias) και ηχογραφεί ζωντανά τα 7 μελοποιημένα κομμάτια στην Αθήνα (Στάδιο Καραϊσκάκη και γήπεδο Παναθηναϊκού) στις 13 & 16 Αυγούστου 1975. Τραγουδούν: Μαρία Φαραντούρη και Πέτρος Πανδής, ενώ προλογίζει ο Μάνος Κατράκης. Στην εκτέλεση αυτή συμμετέχει η Εθνική Χορωδία της Γαλλίας υπό τη διεύθυνση του Jacques Gribert, τα Κρουστά του Στρασβούργου και λαϊκή ορχήστρα υπό τη διεύθυνση του Γιάννη Διδίλη. Τη γενική διεύθυνση έχει ο ίδιος ο Μίκης Θεοδωράκης. Ο δίσκος εκδόθηκε από τη MINOS το 1975 και αποτελεί την επίσημη εκδοχή του έργου στη δισκογραφία του συνθέτη. H ίδια ηχογράφηση κυκλοφόρησε επίσης από την RCA στη Γερμανία (1975, RCA/2LPs, 1991/2CDs).
Το 1980 ηχογραφείται το έργο ζωντανά στο Ανατολικό Βερολίνο (σε 8 μέρη) με τη Μαρία Φαραντούρη και τον Heiner Vogt. Διευθύνει ο Μίκης (1980, Hansa Musikproduktion / 1994 Barbarossa)
Μέχρι το 1981 ο συνθέτης μελοποιεί 5 ακόμη μέρη (Amor America, γραμμένο ήδη από το 1972, Emiliano Zapata, A mi Partido, Sandino, Lautaro) προσθέτοντας ένα ακόμη σε ποίηση δική του αφιερωμένο στη μνήμη του ποιητή (Neruda Requiem Aeternam) δίνοντας έτσι την ολοκληρωμένη μορφή του έργου (13 μέρη), την οποία θα ηχογραφήσει το ίδιο έτος ζωντανά στο Μόναχο (Olympia Halle) με τους Μαρία Φαραντούρη και Πέτρο Πανδή, τη Χορωδία Jakob και την Ορχήστρα της Στοκχόλμης με διεύθυνση του Μίκη (MINOS-EMI, 1981 / 3LPs)
Το 1982 έγινε μια ακόμη ηχογράφηση με 7 μέρη του έργου από το σύνολο The Athenians, ειδικευμένο σε δισκογραφίες τουριστικού προσανατολισμού (ARC, 1982 / 2002).
Το 1985 θα ηχογραφηθούν 9 μέρη του έργου με τον Πέτρο Πανδή και την Arja Saijonmaa (Blue Angel, 1985/2LPs), το 1988 μια αμερικάνικη ηχογράφηση με τον Πέτρο Πανδή και την Mary Preus (Atma Sphere, 1988), ενώ το 1989 θα γίνει μια δεύτερη ηχογράφηση της ολοκληρωμένης μορφής του έργου (13 μέρη) με συμφωνική ορχήστρα και λυρικούς ερμηνευτές στο Βερολίνο με αρχιμουσικό τον Λουκά Καρυτινό και σολίστες την Αλεξάνδρα Παπατζιάκου και τον Φραγκίσκο Βουτσίνο. Η ψηφιακή εγγραφή θα κυκλοφορήσει σε διπλό CD το 1993 (INTUITION RECORDS)
Το 2002 η ηχογράφηση της MINOS-EMI του 1981 θα επανεκδοθεί από την FM Records σε διπλό ψηφιακό δίσκο, ενώ από την ίδια εταιρία θα επανεκδοθεί το 2008.
Να προσθέσουμε επίσης ότι μέρη του έργου μελοποιήθηκαν και από άλλους Έλληνες συνθέτες σε ελληνική απόδοση των στίχων: Το 1971 ο Γιάννης Γλέζος ηχογράφησε το δίσκο «Εμιλιάνο Ζαπάτα» σε ελληνική απόδοση του Λευτέρη Παπαδόπουλου, όπου περιλαμβάνονται μέρη από το Canto General, ενώ το 1975 ο Χρήστος Λεοντής συμπεριέλαβε στο δίσκο «Παραστάσεις» τρία αποσπάσματα από το Canto General σε ελληνική απόδοση της Δανάης Στρατηγοπούλου («Οι νεκροί της πλατείας», «Μοραζάν» και «Οι ελευθερωτές»). Δύο συνθέσεις επίσης της ίδιας της Δανάης συμπεριλαμβάνονται στο δίσκο «Χαμένο τίποτα δεν πάει» (1974) του δίδυμου Σπύρου και Λήδας (κόρης της Δανάης).
(c) Minos | 1975 | live | πηγή: d58
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου