Joseph Haydn: Συμφωνίες αρ. 94 & 101

Κατά την τελευταία δεκαετία του 18ου αιώνα ο μεγάλος Αυστριακός συνθέτης Franz Joseph Haydn (1732-1809) έκανε δυο ακόμη ταξίδια στο Λονδίνο, προσκαλεσμένος αυτή τη φορά από τον ιμπρεσάριο Johann Peter Salomon. Οι επισκέψεις αυτές στάθηκαν η αφορμή να συνθέσει τον λαμπρό κύκλο των δώδεκα τελευταίων Συμφωνιών του από τις 104 συνολικά που συνέθεσε και γιαυτό ο κύκλος αυτός πήρε την ονομασία "Συμφωνίες του Λονδίνου" (αρ. 93-104) και αποτελεί την κορύφωση της συμφωνικής εργογραφίας του συνθέτη.

Η πιο δημοφιλής από τις δώδεκα αυτές Συμφωνίες είναι η υπ' αριθμόν 94, γνωστή με τον τίτλο "Συμφωνία της έκπληξης" ή (στα γερμανικά) "mit dem Paukenschlag" (με την κρούση των τυμπάνων), που οφείλεται στην αιφνιδιαστική και θορυβώδη είσοδο των τυμπάνων στο δεύτερο (αργό) μέρος, ένα ηχητικό εύρημα του συνθέτη που λέγεται ότι ίσως το επινόησε, προκειμένου να αποσπάσει την προσοχή του βαριεστημένου ακροατηρίου! Πρόκεται πάντως για μια υπέροχη συμφωνία που ακολουθεί την κανόνα της τετραμερούς ανάπτυξης με μια αργή εισαγωγή στο πρώτο μέρος πριν επιβληθεί το γοργό τέμπο, ενώ ακολουθεί το θαυμάσιο Andante του δευτέρου μέρους που προανέφερα, στη συνέχεια το απαραίτητο Menuetto και στο κλείσιμο ένα πολύ γοργό Allegro. Η Συμφωνία γράφτηκε το 1791, ενώ η πρώτη εκτέλεσή της πραγματοποιήθηκε στις 23 Μαρτίου του 1792 στο Λονδίνο.

H Συμφωνία αρ. 101 γράφτηκε το 1793/4 και πρωτοεκτελέστηκε στις 3 Μαρτίου 1794. Είναι γνωστή με την επωνυμία "Το ρολόι" που επίσης οφείλεται στο δεύτερο μέρος της (Andante), το οποίο αναπτύσσεται με ρυθμικό τόνο που ορίζεται από τον κοφτό ήχο δύο φαγκότων δίνοντας την αίσθηση του ήχου (τικ-τακ) των δεικτών του ρολογιού. Πανέμορφη και δημοφιλέστατη επίσης Συμφωνία σε τέσσερα μέρη με ανάλογη ανάπτυξη: Adagio-Presto - Andante - Menuetto - Vivace.

Από τις αμέτρητες εκτελέσεις των δημοφιλών αυτών έργων του Χάιντν έχω διαλέξει μια ιστορική ηχογράφηση του 1961 που φέρει την υπογραφή του Karl Richter (1926-1981), ενός σπουδαίου Γερμανού αρχιμουσικού, οργανίστα και τσεμπαλίστα που αφιέρωσε όλη τη ζωή του στο έργο του Bach, ιδιαίτερα όταν ίδρυσε την ιστορική Ορχήστρα Μπαχ του Μονάχου, την οποία διηύθυνε μέχρι τον πρόωρο θάνατό του. Σημειώνω ότι η ερμηνεία των Βραδεμβούργιων Κοντσέρτων του Μπαχ από τον Ρίχτερ αποτελεί αξεπέραστο σημείο αναφοράς στην εκτέλεσή τους διαχρονικά. Εδώ ο Ρίχτερ διευθύνει κατ' εξαίρεση τη μεγάλη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Βερολίνου και μας δίνει μια σημαντική ερμηνεία των δύο Συμφωνιών του Χάιντν, η οποία κυκλοφόρησε το 1962 από τη Deutsche Grammophon με αρκετές μεταγενέστερες επανεκδόσεις.

(c) LP | Deutsche Grammophon | 1962 | Πηγή: d58