Νότης Μαυρουδής, Οδυσσέας Ελύτης: Άσμα ηρωικό και πένθιμο... (1968)

Το "Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας" ήταν ο τρίτος δίσκος του συνθέτη και κλασικού κιθαριστή Νότη Μαυρουδή μετά το κινηματογραφικό "Δάφνις και Χλόη '66" και τον κοινό του δίσκο με τον Γιάννη Σπανό για τη φωνή της Σούλας Μπιρμπίλη. 

Το έργο στηρίζεται στην ομώνυμη ποιητική σύνθεση του Οδυσσέα Ελύτη (1911-1996). Ο μεγάλος μας ποιητής γνώρισε άμεσα τη σκληρή εμπειρία του πολέμου, καθώς βρέθηκε ο ίδιος στην πρώτη γραμμή του μετώπου της Αλβανίας, όπου και τραυματίστηκε βαριά. Λίγο αργότερα κατέθεσε την εμπειρία του με μια σειρά έργων του, όπου η παρουσία του πολέμου είναι άλλοτε άμεση κι άλλοτε έμμεση. Με τη σύνθεση "Ήλιος ο Πρώτος", που κυκλοφόρησε μέσα στα χρόνια της Κατοχής (1943), προτίμησε ένα είδος παθητικής αντίστασης υποτάσσοντας τη νύχτα του θανάτου που προκάλεσαν οι μεγάλοι του κόσμου σ' έναν ιδεατό κόσμο παραστάσεων από το θαλασσινό τοπίο της παιδικής του μνήμης. 

Την ιδέα για τη γραφή του "Άσματος" τη συνέλαβε ήδη από το 1941 ζώντας ο ίδιος τα γεγονότα, ενώ η ολοκλήρωση και έκδοση της συλλογής έγινε το 1945. Πιθανή αφορμή για τη γραφή αυτής της επικής ελεγείας στάθηκε ο θάνατος στο μέτωπο του ποιητή Γιώργου Σαραντάρη, ενώ πρότυπό του μάλλον το ποίημα του Λόρκα "Θρήνος για το θάνατο του Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας", που επίσης είναι μια ελεγεία γραμμένη για το θάνατο ενός φίλου του Ισπανού ποιητή. Ο Ελύτης αντιμετωπίζει την εμπειρία του πολέμου με άμεσο τρόπο, πρόσωπο με πρόσωπο, μέσα από μια τεχνική αφήγησης με έμμεσες αναδρομές αυτοβιογραφικού χαρακτήρα. Στις εμπειρίες αυτές ενσωματώνεται και άλλα ιστορικά συμβάντα, όπως η εμφύλια σύγκρουση στα Δεκεμβριανά του 1944 σε αντιπαραβολή με το αλβανικό έπος, όταν όλοι οι Έλληνες ήταν ενωμένοι απέναντι στον κοινό εχθρό. Έτσι ο ανθυπολοχαγός παίρνει πια χαρακτηριστικά μυθικού προσώπου με ανάλογους ισχυρούς συμβολισμούς. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα θεματικό μοτίβο που επανέρχεται συχνά στο έργο του Ελύτη, όπως στις συνθέσεις "Καλοσύνη στις Λυκοποριές" (1947), "Άξιον Εστί" (1959) και "Αλβανιάδα" (1962). 

Ο Νότης Μαυρουδής αντιμετώπισε με σεβασμό το κείμενο κι έγραψε ένα σοβαρό έργο, μακριά από τις απλές συμβάσεις του νεοκυματικού τραγουδιού που μέχρι τότε υπηρετούσε. Βρίσκεται μάλλον πιο κοντά στη φόρμα της καντάτας, καθώς η δομή του χτίζεται πάνω σε αφηγηματικά μέρη, χορωδιακά και τραγούδια. Δεν έβγαλε εμπορικές επιτυχίες ο δίσκος, αλλά ορισμένα τραγούδια είναι πράγματι πολύ όμορφα, κυρίως τα: "Τώρα κείτεται", "Φέρτε καινούργια χέρια", "Κείνοι που πράξαν το κακό".

Στην ερμηνεία επιστρατεύτηκαν τρεις νέες και άφθαρτες φωνές που υποστήριξαν επαρκώς το μελωδικό μέρος: Ο Πέτρος Πανδής, ο οποίος είχε ήδη ηχογραφήσει κάποια τραγούδια του Νότη Μαυρουδή για τις 45 στροφές, λίγο πριν βρεθεί στο περιβάλλον του Μίκη Θεοδωράκη και κάνει τη μεγάλη καριέρα των κατοπινών χρόνων. Η Πετρή Σαλπέα, αυτή η υπέροχη και αδικημένη τραγουδίστρια που εδώ επίσης βρίσκεται στο ξεκίνημά της, ενώ λίγο αργότερα θα καθιερωθεί με τα τραγούδια από τον "Άγιο Φεβρουάριο" του Δήμου Μούτση. Και η Ρενάτα Καπερνάρου με τη δυνατή και καθαρή, αν και κάπως αδέξια φωνή της, που εδώ μας δίνει και τη μοναδική δισκογραφική της κατάθεση. Στην αφήγηση είναι ο Χρήστος Τσάγκας με το στιβαρό φωνητικό μέταλλο, κι αυτός σε πρώτη δισκογραφική καταγραφή σε ένα ρόλο που αργότερα θα τον επαναλάβει αρκετές φορές στη δισκογραφία, πάντα με επιτυχία.

ΥΓ. Σημειώνω ότι το ίδιο έργο μελοποίησε μόλις το 2011 και ο Νίκος Μαμαγκάκης για λογαριασμό της δισκογραφικής εταιρίας Ιδαία. Υπάρχει επίσης η πληροφορία ότι παλιότερα είχε μελοποιήσει το έργο και ο Κύπριος συνθέτης Γιώργος Κοτσώνης, χωρίς πάντως αυτή η μελοποίηση να έχει εκδοθεί ποτέ σε δίσκο.

(c) LP | Lyra | 1967 | Πηγή: d58